Morgunblaðið - 01.11.2001, Side 32

LISTIR
32 FIMMTUDAGUR 1. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
BORÐSTOFUDAGAR 1.-4. NÓV.
Mörkinni 3,
sími 588 0640
Opið laugardaga frá kl. 11-15 og sunnudaga frá kl. 13-17
15%
afsláttur
French line
Finn borð
Graphic
ExtensiaFashion
Á SINFÓNÍUTÓNLEIKUM í
kvöld verða leikin þrjú nýleg verk,
Gitimalya eftir eitt mesta tónskáld
Japana á síðustu öld, Toru Takem-
itsu, Dauði og eldur – samræða við
Paul Klee eftir Kínverjann Tan Dun
og De amore eftir Finn Torfa Stef-
ánsson. Steef van Oosterhout slag-
verksleikari leikur einleik með
hljómsveitinni í verki Takemitsus,
en stjórnandi á tónleikunum verður
Hermann Bäumer frá Þýskalandi.
De amore – Um ástina
De amore, verk Finns Torfa, er
annar þáttur þriggja þátta hljóm-
sveitarverks sem tónskáldið kallar
Hljómsveitarverk V. Undirtitill
verksins er Ljósir lokkar, og það er
tileinkað mæðgunum Herdísi dóttur
Finns og Sigfríði Björnsdóttur fyr-
verandi eiginkonu hans. „Þetta er
fyrst og fremst abstrakt tónlist þrátt
fyrir nafnið,“ segir Finnur Torfi, „en
það er rómantískur tónn í því.“ Rík-
isútvarpið hefur þann hátt á að hljóð-
rita prufuupptökur af íslenskum
verkum. Fyrir nokkrum árum varð
þetta verk Finns Torfa fyrir valinu,
og annar þátturinn, De amore, var
hljóðritaður. „Ég fékk svo auglýs-
ingu í pósti um Masterprize tón-
smíðakeppnina í Bretlandi, og ákvað
að senda þeim nótur og þessa sýn-
isupptöku Útvarpsins. Þetta er viða-
mikil, alþjóðleg keppni sem hefur
verið haldin í nokkur ár. Það er
Breska útvarpið BBC sem er stærsti
aðstandandi keppninnar, og þegar
ég sendi mitt verk inn í fyrra, bárust
í hana alls um 1.130 verk. Úr þeim
fjölda voru valin tólf verk í undan-
úrslit, og ég var svo lánsamur að mitt
verk var þar á meðal. Seinna voru
svo valin fimm verk í úrslit, og loks
var vinningsverkið valið.“ Sigur-
verkið í ár var In aeternam eftir ungt
bandarískt tónskáld, Pierre Jalbert.
„Mitt verk komst ekki lengra en í
þessi tólf verka úrslit, en ég kemst
kannski lengra næst. Kosturinn við
þetta er sá að verkin sem komast í
úrslit eru leikin í útvarpsstöðvum um
allan heim, og mitt verk var hljóð-
ritað af Útvarpshljómsveitinni í
Búdapest í þeim tilgangi.“
Ófrumlegt að aðhyllast
tískustrauma
Finnur Torfi segir öll sín hljóm-
sveitarverk hugsuð sem sinfóníur
þótt hann kjósi fremur að kalla þau
því hógværa nafni Hljómsveitar-
verk. „Formið í verkunum er ekki
hefðbundið sinfónískt form eða són-
ötuform og þess vegna vel ég þessi
einföldu nöfn á þau. De amore er
byggt á tilbrigðaformi. Ég er með
tvenns konar meginefni, sem eru
andstæð og þeim er til breytt í gegn-
um rás verksins. Ég legg mikið upp
úr því í verkum sem ég hef samið síð-
ustu ár að láta hljómfræðina virka
sterkt. Ég er orðinn leiður á þessari
alkrómatísku tónlist sem var svo vin-
sæl uppúr 1960. Ég vil hafa hljóm-
fræðina tiltölulega einfalda, þannig
að hún sé ekki að fela neitt. Eins er
með laglínur og hljóðfall; ég vil nota
þessa grunnþætti tónlistarinnar
þannig að þeir heyrist, en séu ekki
faldir. Þetta er í mínum huga lang-
krafmesta efnið sem til er í tónlist,
þótt það sé gamalt, og ég hef engar
áhyggjur af frumleikapælingum eins
og þær voru á tuttugustu öldinni.
Menn verða ekki frumlegir á kröft-
um, eða með yfirlýsingum, eða rit-
gerðasmíð. Ég held að frumleikinn
komi af sjálfu sér ef menn eru heið-
arlegir í því sem þeir eru að gera.
Frumleikinn kemur sjálfkrafa, ef ég
er maður til þess að vera frumlegur;
ef ég er það ekki þá get ég ekki búið
hann til. Þetta eru mín grundvallar-
viðhorf. Ég hef heldur ekki áhyggjur
af stíltegundum. Ég held að það hafi
verið gamli Alfred Einstein sem
skrifaði að frumleiki væri það að til-
heyra engum stíl. Með því að aðhyll-
ast einhverja tískustefnu er maður
samkvæmt þeirri skilgreiningu
ófrumlegur. Mjög krómatísk hljóm-
fræði verður nánast illheyranleg af
því hún er svo flókin – menn eru með
alla tónana undir í senn; og ég held
að sú tegund af tónlist eigi enga þró-
unarmöguleika því tilhneigingin er
sú að verkin verði öll eins. Ég hef
heldur ekki trú á að menn geti samið
verk sem endast lengi, sem byggjast
bara á því að nota lit hljóðfæranna
sem grunnefni, vegna þess að það er
svo erfitt að búa til framvindu úr
honum. Þetta getur auðvitað verið
mjög smart og skemmtilegt, en eftir
svolítinn tíma er maður bara búinn
að heyra öll þessi litbrigði. Þetta er
nú mín prívat skoðun, og það er kost-
urinn við það að vera svona einangr-
aður hér á Íslandi og útilokaður frá
straumum alheimsins, að maður þarf
ekkert að hafa áhyggjur af þessu,
maður gerir bara það sem manni lík-
ar best sjálfum.“ Finnur Torfi segir
að þótt hugmyndin að baki verkinu
sé rómantísk, þá sæki hann hvorki
aðferðir né efnivið til rómantísku
tónlistarinnar. „Þegar ég sæki eitt-
hvað aftur í tímann, þá fer ég yf-
irleitt lengra aftur, jafnvel til mið-
alda. Ég held ég hugsi nú samt
svolítið í anda klassíkeranna, en auð-
vitað er ég mjög mótaður af módern-
ismanum – það er partur af skóla-
náminu og því sem hefur verið að
gerast á síðustu áratugum.“
Verk verðlauna-
tónskálda úr austri
Annað verkið á efnisskrá tón-
leikanna í kvöld, Dauði og eldur, er
verk óskarsverðlaunahafans Tan
Dun. Dun fékk Óskarinn fyrir tónlist
sína við mynd Ang Lees, Skríðandi
tígur, dreki í leynum, sem jafnframt
fékk verðlaun sem besta erlenda
myndin. Dun samdi verkið árið 1992
og eins og undirtitill þess, Samræða
við Paul Klee, gefur til kynna var það
samið undir áhrifum frá heimsókn
tónskáldsins á sýningu á verkum
svissneska málarans Pauls Klee í
Metropolitan-safninu í New York.
Lokaverkið á tónleikunum er Git-
imalya, fyrir marimbu og hljómsveit,
eftir Toru Takemitsu.
Steef van Oosterhout sem leikur
einleik í verkinu hefur starfað með
Sinfóníuhljómsveitinni frá árinu
1991 en áður lék hann með ýmsum
þekktum hópum í Hollandi og víðar.
Hann lék einnig með flestum sinfón-
íuhljómsveitum í Hollandi, þar með
talið hinni heimsþekktu Concert-
gebouw-hljómsveit í Amsterdam.
Eins og fyrri tvö verkin á tónleik-
unum ber þetta einnig undirtitil, sem
er Söngvasveigur. Takemitsu samdi
verkið árið 1974 fyrir japanska mar-
imbuleikarann Michiko Takahashi,
sem frumflutti það með Fílharmón-
íusveitinni í Rotterdam undir stjórn
Edos de Waart. Slagverkið er ekki
eingöngu í einleikshlutverki því slag-
verksdeild hljómsveitarinnar er
óvenju vel útbúin í verkinu. Meðal
þeirra hljóðfæra sem heyrast þar í
eru gong frá Kína og Jövu og afrísk
viðartromma.
Ísland mætir austrinu á sinfóníutónleikum í Háskólabíói í kvöld
Frumleikinn
kemur sjálf-
krafa ef menn
eru heiðarlegir
Morgunblaðið/Kristinn
Finnur Torfi Stefánsson tónskáld.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Stjórnandinn Hermann Bäumer frá Þýskalandi og einleikari kvöldsins,
Steef van Oosterhout slagverksleikari, bera saman bækur sínar.
ÞÆR Sigrún Hjálmtýsdóttir söng-
kona og Anna Guðný Guðmundsdótt-
ir eru nýkomnar úr ferð til Peking í
Kína þar sem þær héldu tónleika í
stórum sal í gamla keisarahverfinu,
Forboðnu borginni. Á efnisskrá tón-
leika þeirra voru íslensk og norræn
sönglög, lagaflokkurinn La regatta
Venetiana eftir Rossini og óperu-
aríur.
Diddú segist varla vera lent –
þetta hafi verið einstök ferð og
ánægjuleg en landið hafi verið fram-
andi og ólíkt því sem hún hafi áður
séð þótt þær Anna Guðný hafi verið í
mjög vernduðu umhverfi á ferð sinni.
„Tónleikahöllin sem við héldum tón-
leikana í var glæsileg, gerð alveg upp
í fyrra. Þetta er annar af tveimur tón-
leikasölum borgarinnar, hinn er Pek-
ing Concert Hall, sem er ívið stærri.
Salurinn var þéttsetinn Kínverjum,
en við sáum líka talsvert af Vestur-
landabúum. Það er mikill áhugi fyrir
vestrænni músík í Kína – núna mega
þeir hlusta á hana og njóta hennar og
þeim finnst þetta allt greinilega mjög
merkilegt. Kínverjarnir voru margir
með sjónauka og greinilegt að þeir
ætluðu að upplifa þetta alveg í botn.
Svo komu til mín eftir tónleikana
stelpur sem sögðust vera að læra
söng og höfðu þá tekið alla tón-
leikana upp á lítil tæki. Það sem er
líka svo magnað við Kínverjana er að
þeir eru heimsins mestu snillingar í
að herma eftir. Þeir geta búið til ná-
kvæmar eftirlíkingar af öllu. Ein
þessarar stelpna hóf upp raust sína á
einu af aukalögunum sem ég söng og
hafði meira að segja náð fraseringum
alveg eins og ég hafði gert, og hún
Diddú í Kína
Hvernig
finnst þér
ég syngja
þetta?
GUÐRÚN Ásmundsdóttir leikkona
les upp úr bók sinni um Lómu í bóka-
safni Garðabæjar í dag kl. 11-12.
Sagan fjallar um tröllastelpuna
Lómu sem kom til Reykjavíkur til að
læra að lesa. Lóma er öðruvísi en
aðrir og þess vegna geta krakkarnir
í skólanum ekki stillt sig um að stríða
henni.
Lóma í Garðabæ
BÖÐVAR Guðmundsson fjallar um
væntanlega bók sína, Bréf Vestur-Ís-
lendinga I, á bókakaffi Súfistans í
verslun Máls og menningar í kvöld,
fimmtudagskvöld, kl. 20. Þá mun Jón
Karl Helgason velta upp spurning-
unni hvort höfundur Njálu hafi verið
breskur aðalsmaður, dönsk kvenrétt-
indakona, bandarískur miðaldafræð-
ingur eða íslenskur leikhússtjóri.
Bókakaffi
á Súfistanum
♦ ♦ ♦