Morgunblaðið - 01.11.2001, Blaðsíða 56

MINNINGAR
56 FIMMTUDAGUR 1. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Sigríður Björns-dóttir fæddist á
Ísafirði 13. janúar
1907. Hún lést á
Hrafnistu í Reykja-
vík 20. október síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Gyðríð-
ur (Gyða) Þorvalds-
dóttir Jónssonar
læknis á Ísafirði, f.
21. ágúst 1872, d. 22.
maí 1926, og dr.
Björn Bjarnason
Sveinssonar bónda í
Viðfirði, f. 3. júlí
1873, d. 18. nóv.
1918. Sigríður var önnur í röð
fjögurra barna þeirra hjóna en
þau voru Högni, f. 1905, Sigríður,
Þórunn, f. 1908, og Kristín, f. 1910,
og eru þau öll látin.
Sigríður ólst upp fyrstu árin á
Ísafirði en fluttist til Reykjavíkur
og síðan til Hafnarfjarðar. Hún
lauk gagnfræðaprófi frá Flens-
borgarskóla árið 1921. Sigríður
fluttist árið 1923 til frændfólks
síns í Kaupmannahöfn þar sem
hún stundaði ýmiss konar nám og
vann síðan við íslenska sendiráðið
þar í borg þar til hún fluttist heim
árið 1930. Um tíma starfaði hún
við danska sendiráðið í Reykjavík.
Sigríður og Árni bjuggu frá árinu
1933 í Einarsnesi 21 (sem þá hét
Hörpugata) í Skerjafirði. Um ára-
bil starfaði hún við skráningu
vörumerkja og einkaleyfa með
eiginmanni sínum. Þau höfðu bæði
mikinn áhuga á ræktun trjáa,
berja og ýmissa matjurta og ber
garðurinn í Einarsnesinu þess enn
vitni. Jarðarberjauppskeran fór
t.d. oft yfir 300 pund þegar vel ár-
aði. Sigríður flutti árið 1995 að
Hrafnistu í Reykjavík.
Útför Sigríðar fór fram í kyrr-
þey að hennar ósk í Fossvogskap-
ellu hinn 30. október.
Sigríður giftist 1.
mars 1930 Árna Stef-
áni Björnssyni trygg-
ingastærðfræðingi, f.
á Þverá í Hallárdal 14.
apríl 1898, d. 31. mars
1978. Sigríður og Árni
eignuðust tvo syni og
þeir eru: 1) Björn, f.
10. apríl 1932, kvænt-
ur Sigríði Sigurðar-
dóttur. Þau eiga fjög-
ur börn, Gyðu, Ólöfu,
Brynju Sif og Árna
Sigurð. 2) Ómar f. 9.
apríl 1936, kvæntur
Hrafnhildi Oddnýju
Kristbjarnardóttur. Þau eiga þrjú
börn, Kristínu, Guðrúnu og Árna
Björn, og fimm barnabörn. Ómar á
eldri dóttur, Huldu Sigríði, og tvö
barnabörn.
Ég átti ömmu sem gerði kartöflu-
uppskeru að ævintýrafjársjóðsleit.
Ef kartöflurnar voru ekki gullmolar
þá voru þó rifsberin rauðir rúbín-
steinar sem glitruðu í sólskininu og
elskuðu að láta tína sig.
Það er erfitt að setjast niður og
skrifa minningargrein um mann-
eskju sem maður hefur þekkt og
gengið að sem vísri allt sitt líf.
Amma Dæ í Hörpugötunni var slík
manneskja í lífi okkar systkinanna.
Þegar ég var leið og döpur sem
unglingur þá fór ég til ömmu.
Kvöldið fyrir óyfirstíganleg próf þá
var leitað skjóls hjá ömmu. Þegar
ég eignaðist kærasta þá var það
mikilvægast að sýna hann ömmu til
að sjá hvernig henni litist á hann.
Þeim lynti og hann er maðurinn
minn.
Að koma á Hörpugötuna, eða
Einarsnesið eins og það var seinna
nefnt, var alltaf ævintýri. Þar var
allt í röð og reglu, allt átti sinn vísa
stað.
Málverk Kristínar móðursystur
Ömmu uppi um veggi og vegleg
húsgögn í hverju rými. Útsýnið yfir
Skerjafjörðinn út um gluggann og
ævintýri flugvallarins við enda göt-
unnar, þar sem það mest spennandi
í heimi var að hlaupa yfir flugbraut-
ina, því að það var svo stranglega
bannað.
Amma var flott og eldklár. Það
sem betra var; hún deildi þekkingu
sinni með öðrum. Hún var ævilang-
ur andstæðingur endurtekninga og
vana. Vildi ekki slúðra, frekar ræða
hugmyndir, alltaf skýr í hugsun.
Las Politiken og Berlingske Tid-
ende. Morgunblaðið ekki hátt skrif-
að; lítil umfjöllun, meira fréttatil-
kynningar, sumar um ekki neitt, illa
þýddar greinar svo oft mátti sjá úr
hvaða máli þær væru ættaðar.
Enskuslettur hér, dönskuslettur
þar.
Íslenska var henni hjartans mál
eins og hæfði dóttur Björns Bjarna-
sonar frá Viðfirði. Mælti hún þó á
dönsku sem innfædd.
Maður komst ekkert upp með að
nota orð eins og „æðislegt“ eða
„rosalegt“ hjá ömmu, nema við
ætti. „Hvað felst í orðanna hljóðan
og hvað ætlarðu að segja ef eitt-
hvað hendir þig sem er betra en
æðislegt? átti hún til að spyrja.
Klisjur og tvítekningar voru
hennar óvinir, „hvaða bull er þetta
orð valkostur, menn þurfa að
ákveða hvort þeir ætla að nota orð-
ið val eða orðið kostur. Og þegar
Hermann Gunnarsson, sem hún
hafði nú lúmskt gaman af, bauð
gestum að gefa hinum og þessum
gott klapp, þá vildi hún vita hvar á
skrokkinn það klapp ætti að vera.
En allt var þetta gert með leiftr-
andi gamansemi og fjöri. Þegar
Palli maðurinn minn fyrst kynntist
ömmu var hún rúmega áttræð.
Aldrei hafði hann séð eldri konu svo
kvika. Og það var rétt, hún var snör
í snúningum, setti með léttum leik
lófa í gólf og stökk yfir kolla, full af
lífi og áhuga á umhverfinu. Því að
amma var svo lánsöm að vera glað-
lynd og hamingjusöm.
Engan hefði getað grunað það að
snemma á ævinni varð hún fyrir
miklu mótlæti, en hún missti ung
alla nánustu fjölskyldu sína utan
eins bróður.
Hún þakkaði hamingju sína því
að hafa við störf í Kaupmannahöfn
kynnst Árna, manninum sínum.
Hún amma sagði okkur systkinun-
um oft sögur af afa. Það var ekki
bara að hann væri bráðskemmti-
legur í góðra vina hópi. Hann hélt
líka ræður sem leiftruðu af tilfinn-
ingu og næmi fyrir hinu óvænta.
Hann leysti erfið heilabrot og
skrellaði epli best af öllum. Já
amma sá ekki sólina fyrir honum.
Þegar afi veiktist um sextugt
annaðist hún hann en eftir að hann
féll frá missti hún ekki móðinn
heldur hélt sínu striki, geislandi af
hamingju og lífsgleði sem hafði
áhrif á alla sem kynntust henni. Ég
fór með henni til Lundúna áttræðri
í janúar 1987. Það var fimbulkuldi í
London, slíkur að elstu menn
mundu ekki annað eins. En amma
vafði bara pelsinum þéttar að sér
og skálmaði um heimsborgina svo
að ég átti fullt í fangi með að fylgja
eftir. Þótt ég teldi mig orðna full-
orðna og siglda, þá var svo fjarri
því að ég væri orðin fullnuma í
þeirri list að gera hverja stund og
hvern atburð spennandi og eftir-
minnilegan. Þar var maður alla tíð í
læri hjá henni.
Síðustu árin var amma veik og
gat ekki lengur búið ein. Hún naut
frábærrar umönnunar starfsfólks
hjúkrunardeildar Hrafnistu í
Reykjavík og fyrir það er fjölskyld-
an mjög þakklát. Í sorg minni býr
hamingja yfir að hafa fengið að
njóta ástar og leiðsagnar þessarar
góðu konu og bið ég góðan Guð að
varðveita minningu hennar.
Ólöf Björnsdóttir.
Mig dreymir húsið hennar ömmu
og ég flækist um það í ímyndun
minni og hugsunum í hverri viku og
bý til tjörn útí garðinum þarsem
stóra jólatréð var og eitt sinn litla
eplatréð. Í þessari tjörn fer ég í
huganum í fótabað. Þar fljóta lilju-
blöð, skoppa upp froskar og á botn-
inum liggja gul og rauð leikföng.
Ég sit og borða jarðarber uppúr
skál eða rabarbaragrautinn hennar
ömmu. Á bakkanum eru gular stult-
ur sem amma gaf mér og þegar ég
er búin í fótabaðinu þurrka ég ilj-
arnar í gula handklæðinu hennar
ömmu sem hvílir einmitt hér á bað-
karsbrúninni í íbúðinni minni, en í
huganum þurrka ég mér með því og
stíg uppá stulturnar, og geng yfir
rifsberjarunnana í garðinum henn-
ar og yfir flugvöllinn. Ég get teygt
mig uppí skýin, strokið flugvélarn-
ar, pikkað í tunglið, á stultunum
hennar ömmu en hvert ég er að
fara, veit ég ekki. Einsog gildir um
allt fólk: hvert erum við að fara?
Hvert var amma að fara með lífi
sínu?
Hún lifði í stóru húsi umkringdu
stórum garði við hliðina á flugvelli,
rétt við sjóinn undir stórum himni
mestan hluta lífs síns. Hún ræktaði
garðinn sinn, vann á ritvélina,
þýddi, leysti krossgátur, bjó til sult-
ur og tíndi jarðarber, fór í bæinn
með fínan hatt, í ljósum fötum á
sumrin, dekkri fötum á veturna,
hjólaði, skíðaði, skautaði, en hélt sig
alltaf í dálítilli fjarlægð frá mannlíf-
inu og helgaði sig sínum nánustu.
En skipti sér auðvitað af krökkun-
um og unglingunum í strætó númer
fimm ef henni fannst hún hafa eitt-
hvað til málanna að leggja en ekki
tilþess að skammast eða nöldra, ég
held ég hafi aldrei heyrt hana
nöldra í eitt einasta sinn. Hún
skipti sér ekki að lífsstíl annarra,
það var ekki hennar að dæma. Allir
lifðu á sinn hátt og hún á sinn. Dá-
lítið hafin yfir það sem gæti kallast
íslenskur hversdagsleiki. Einsog
hún byggi til ævintýraheim sem
samanstóð af jarðarberjum og fal-
legum hlutum.
Hún fæddist með fullt af hæfi-
leikum en tímarnir hennar leyfðu
ekki ungum konum að blómstra og
ég held hún hafi bara reynt að gera
sem best úr því. Að færa lífsafstöðu
sína áfram til sona, tengdadætra og
barnabarna. Að gefa þeim bragð af
heiminum handan sjóndeildar-
hringsins, dönsk jarðarber í reyk-
vískum garði, fallega leðurhanska
og ótal gjafir uppúr töskunum sem
hún kom með einsog sjóræningi úr
ferðum sínum til útlanda. Meira en
lítið hlaðin. Hún og afi fóru einmitt
oft með Gullfossi út og þegar ég
keyri Sæbrautina í vesturátt á
kvöldin finn ég aftur þetta myrkur
sem ég glápti inní sem barn þaðan
sem afi og amma komu á skipi með
alla pakkana.
Í vinnuherberginu hérna er sjón-
varpið hennar ömmu undir hvítum
dúk. Ef það bilar einhvern tímann
bið ég bara afa að koma og laga
það.
Á veggnum á móti er mynd af
veggfóðrinu úr svefnherberginu
þeirra en það setti hún upp svo afi
sæi blóm og hefði glaða liti í kring-
um sig þegar hann var orðinn veik-
ur. Ég svaf í þessu herbergi um
tíma en undir því var annað her-
bergi þarsem ég sem krakki var oft
að fikta í ritvélinni. Þegar við kom-
um í heimsókn andaði ég djúpt að
mér tóbaks- og pappírslyktinni af
vinnudóti ömmu og afa en lyktin lét
mig fá í magann af eftirvæntingu. Í
forstofuherberginu eða kjallaraher-
berginu sat ég og bjó til ljóð í leyni.
Annað hvort á stóru ritvélina eða
litlu fínu ritvélina þeirra.
Líka lyktin af ritvélastrokleðr-
inu…
Lyktin af brúnsápu í eldhúsinu…
Kjallaralyktin og lyktin í skrítna
geymsluherberginu…
Það sem amma kenndi mér og
gaf er svo margt, bæði vísvitandi og
það sem hún kenndi mér og gaf án
þess að vita það. Takk, amma, millj-
ónsinnumfalt allt. Þegar ég set hun-
ang í teið á morgnana hugsa ég um
það sem þú sagðir: „Ein skeið af
hunangi og eitt epli á dag og þú
verður 100 ára.“
Amma varð 94 ára. Einhverjir
dagar án epla og hunangs liðu í lífi
hennar en enginn dagur mun líða
án þess að hún setji mark sitt á
hann á einhvern hátt í mínu lífi.
Takk, amma, alltaf ást. Þín
Kristín.
SIGRÍÐUR
BJÖRNSDÓTTIR
0.&)
!"'$* @)'3( 
" 1
 AB
'
+- 
$& 
,&  ' ##  #9

(,#$(*
 & - . '/ 
44
: &) # ' &
'& #$ 2 ) & #'

$&

 #$  & .$8 ##
"
  "
0
1
 @ 0 
   C
#$% & &   ' ) '.& ) $  '.&)'' 
 '' /'&#*/!
:%' D 
E 2&). :3!'

,, 
 F
'
+-
1#$ 
 #9$
 (' &5& /($' &
8&( #& #4$./ #

 3 
3
  8  "  
5   1   .

1 "
 
24    
24
1  
/
1  1   


-  
4 4   4 4 4 
 &
8&$&


# '#; (( #$3
  & $$( & && &  
$
'! 28* 6&* '! 28* )*&'
+
0 ,G  ;  0 
/ 
AH
I G*-  6&2, #$   5  # 
 1  
#$% & &   ' ) '.& ) $  '.&)'' 
 ''
%& !*"6&' :3!'
"
1 
'
+-
1#$ 
 9$
 (' ##  & 8&( &
4$./ .J  6 2 ; 
.-  3 .J   "
  / "
0
1 1  

 " .J  1   2  /-  
4 4   4 4 4 
5"!

&'5!* )*
 J

/9
 4 
 FB
'
+-
1#$ 2 &'&
&# (8&( & 4$./ 2
 2  1  
!
 5 5 1   ' 4
 


2
 & .  1  
2
. +- ' 4
 1  
"
#(
&)
#'!("5!' >'* /'3
# )*

-1 
 ?A
=  
( #( &    <#&(
(   & 4 . '/ 



- 2  1  
"
  /  1  
'   1   "
4- 
. 2  

4-  5  @ 4-  #41  
"
  "
0
1 1   @ 
#  
 
511 " "
0
1 1   6;-90
"

 
.

1 2  0
1  - +1