Morgunblaðið - 24.11.2001, Blaðsíða 24

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
24 LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
BYGGÐASTOFNUN hefur unnið samantekt á
mögulegum áhrifum kvótasetningar aukategunda
hjá krókabátum á byggð á Vestfjörðum. Sam-
kvæmt henni blasir við verulegur niðurskurður
aflaheimilda og fækkun starfa á sjó og í landi. Í
samantektinni er fjallað um hlut krókabáta í sjáv-
arútvegi á Vestfjörðum og tilraun gerð til að meta
afleiðingar þeirra breytinga sem urðu á veiðikerfi
krókabáta 1. sept. síðastliðinn þegar kvóti var
settur á veiðar þeirra á steinbít, ýsu og ufsa.
Helstu niðurstöður samantektarinnar eru þess-
ar:
 Atvinnulíf á Vestfjörðum er háð fiskvinnslu
og fiskveiðum. Í vestfirskum sjávarbyggðum er
hlutfall fiskvinnslu og fiskveiða víða á bilinu 30–
60% heildarársverka.
 Hlutur vestfirskra báta í heildaraflamarki
hefur dregist saman um rúmlega 30% frá upphafi
kvótakerfisins.
 Hlutur vestfirskra skipa í veiðiheimildum
krókabáta hefur aukist um rúm 30% frá 1995–2001
og sóknardagabátum á Vestfjörðum hefur á sama
tíma fjölgað um rúmlega 50%.
 Á síðasta fiskveiðiári lönduðu krókabátar
49% alls þorsks á Vestfjörðum, 65% af ýsu, 32% af
ufsa og 64% af steinbít.
 Miðað við landaðan afla á síðasta fiskveiðiári
og úthlutað krókaaflamark má áætla að afli vest-
firskra krókaaflamarksbáta verði 6.200 tonnum
minni á þessu fiskveiðiári en á því síðasta, miðað
við slægðan afla, skv. upplýsingum frá Fiskistofu.
 Fyrirsjáanlegt er að samdráttur í aflaverð-
mæti hjá vestfirska krókabátaflotanum muni
nema rúmum milljarði á nýhöfnu fiskveiðiári
vegna kvótasetningar ýsu, ufsa og steinbíts, sé
miðað við meðalverð á fiskmörkuðum í síðasta
mánuði.
 Miðað við samdrátt í afla til vinnslu upp á
6.200 tonn af slægðum afla, vegna kvótasetningar
ýsu, steinbíts og ufsa, má gera ráð fyrir því að árs-
verkum í landvinnslu á Vestfjörðum fækki um 93,
sé miðað við upplýsingar frá Samtökum fisk-
vinnslustöðva.
 Landssamband smábátaeigenda gerir ráð
fyrir því að störfum við smábátaútgerð á Vest-
fjörðum fækki um 160–200 vegna kvótasetningar
ýsu, steinbíts og ufsa.
Það skal tekið fram að samantekt þessi var unn-
in áður en frumvarp um breytingar á lögum um
veiðar krókabáta, sem nú liggur fyrir Alþingi, var
lagt fram. Miðað við núverandi löggjöf eru afla-
heimildir krókabáta í ýsu og steinbít 2.470 tonn í
ýsu og 3.314 í steinbít. Þetta er 71% minna magn
en afli þeirra í þessum tegundum á síðasta fisk-
veiðiári en eins og fram kemur í samantektinni
hafa veiðar þessara báta aukist mjög á undanförn-
um árum.
Miðað við þær viðbótarúthlutanir sem kynntar
eru í frumvarpinu má gera ráð fyrir því að veiði-
heimildir krókabáta verði 5.470 tonn í ýsu og 6.414
tonn í steinbít á núverandi fiskveiðiári og að sam-
drátturinn verði því 40% frá síðasta fiskveiðiári.
Þetta mun þýða að þau neikvæðu áhrif kvótasetn-
ingarinnar á byggð á Vestfjörðum sem lýst er í
samantekt Byggðastofnunar minnka verulega. Þó
eru ekki forsendur til að reikna þetta út með ná-
kvæmum hætti m.a. vegna þess að hluta þeirra
aflaheimilda sem ráðgert er að úthlua í nýju frum-
varpi verður úthlutað til krókaaflamarksbáta sem
gerðir eru út frá sjávarbyggðum sem að verulegu
leyti eru háðar veiðum krókaaflamarksbáta. Um
úthlutun þessara aflaheimilda skal setja sérstaka
reglugerð og því liggur ekki fyrir hvernig þeim
verður skipt.
Aflaheimildir minnka
og störfum fækkar
Könnun Byggðastofn-
unar á áhrifum kvóta-
setningar á krókabáta
á Vestfjörðum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Kvótasetning krókabáta á Vestfjörðum leiðir til minni aflaheimilda og færri starfa á sjó og í landi að
mati Byggðastofnunar.
FARMANNA- og fiskimannasam-
band Íslands (FFSÍ) heldur 40. sam-
bandsþing sitt dagana 28.–30. nóv-
ember nk. Árni Bjarnason, skipstjóri
frá Akureyri, hefur boðið sig fram
gegn Grétari Mar Jónssyni til forseta
sambandsins.
Þingið hefst miðvikudaginn 28.
nóvember kl. 9 með setningarávarpi
Grétars Marar Jónssonar, forseta
FFSÍ. Á þinginu verða ýmis mál til
umræðu. M.a. mun Helgi Jóhannes-
son, forstöðumaður lögfræðisviðs
Siglingastofnunar Íslands, ræða
framkvæmd langtímaáætlunar í ör-
yggismálum sjófarenda, Kolbeinn
Árnason, deildarstjóri í sjávarút-
vegsráðuneytinu, mun fara yfir stöðu
fiskveiðisamninga Íslands og er-
lendra ríkja og Jón Sigurðsson, for-
maður skólanefndar Stýrimanna-
skólans í Reykjavík, mun rýna í
framtíð skipstjórnarmenntunar. Þá
mun Magnús Þór Hafsteinsson, fiski-
fræðingur og fréttamaður, flytja
þinginu hugleiðingu um stjórn fisk-
veiða.
Kjör til forseta FFSÍ fer fram
föstudaginn 30. nóvember en Árni
Bjarnason, skipstjóri á Akureyri,
hefur þegar tilkynnt um framboð sitt
til forseta sambandsins. Hann hefur
setið í stjórn FFSÍ um árabil en seg-
ist ekki alltaf hafa verið sáttur við
stefnu þess. „Mér finnst gildi sam-
bandsins hafa farið þverrandi, sem
og áhrif þess á stefnumótun í sjávar-
útvegi. Þeir sem eru í forsvari fyrir
sambandið ættu að hafa meiri áhrif á
framvindu mála. Ég vil til dæmis
bæta samskipti við viðsemjendur,
þannig að umræður verði á málefna-
legum grundvelli. Það hefur engu
skilað að vera sífellt í stríðsham,“
segir Árni.
Grétar Mar Jónsson, forseti FFSÍ,
segist ekki líta á mótframboðið sem
gagnrýni eða óánægju með störf sín.
„Það hefur ekki verið ósætti í sam-
bands- eða framkvæmdastjórn Far-
manna- og fiskimannasambandins og
enginn málefnaágreiningur um eitt
eða neitt. Það er hins vegar öllum
frjálst að bjóða sig fram í þetta emb-
ætti og þess vegna þarf það ekki að
koma á óvart. Ég vona hins vegar að
kosningabaráttan verði málefnaleg
og drengileg og menn standi samein-
aðir að þinginu loknu,“ segir Grétar.
Mótframboð gegn Grétari
Sambandsþing FFSÍ
hefst í næstu viku
KAUPMÁTTUR launa samkvæmt launavísitölunni
er enn sem komið meiri en hann var fyrir kjara-
samninga á hinum almenna markaði á síðasta ári,
að sögn Rannveigar Sigurðardóttur, hagfræðings
ASÍ. Hún segir kaupmáttinn vera um 3% á almenna
markaðinum frá því fyrir samningana en um 6% hjá
opinberum starfsmönnum. Kaupmátturinn nú sé
hins vegar mun minni en hann var í upphafi þessa
árs er hann var um 7% meiri en við gerð kjarasamn-
inga.
„Verðbólgan á árinu er að éta kaupmáttinn mjög
hratt upp,“ segir Rannveig. „Ef fram heldur sem
horfir hverfur kaupmátturinn á næstu mánuðum,
einnig hjá þeim sem hafa notið launaskriðs.“
Hún segir þó ljóst að kaupmáttur þeirra sem ekki
hafi notið launaskriðs sé um 5% minni en hann var
við gerð kjarasamninga, þrátt fyrir 3,9% launa-
hækkun á síðasta ári og 3,0% hækkun í upphafi
þessa árs. Það eigi við um tæplega 30% launamanna
á hinum almenna markaði því launaskriðið hafi náð
til um 70% launamanna.
Sérstakar hækkanir hafa skilað sér
Rannveig segir erfitt að segja nákvæmlega til um
hvaða hópar launafólks hafi einungis fengið um-
samdar launahækkanir og hverjir hafi notið launa-
skriðs á undanförnum mánuðum. Ljóst sé að tekju-
lægstu hóparnir hafi almennt hækkað meira í
launum en tekjuhæstu hóparnir, hlutfallslega séð.
Einnig sé greinilegt að kaupmáttur verkakvenna
hafi hækkað meira en kaupmáttur verkakarla.
Þetta sýni að sérstakar hækkanir í kjarasamning-
um hafi skilað sér. Samkvæmt launavísitölu Hag-
stofu Íslands virðist að opinberir starfsmenn hafi
hins vegar fengið meiri launahækkanir á samnings-
tímanum en launamenn á hinum almenna markaði.
Að sögn Rannveigar skiptir ávallt máli hvaða
upphafs- og endapunktar tímabils eru lagðir til
grundvallar þegar kaupmáttarþróun er skoðuð.
„Við hjá ASÍ erum að meta árangur kjarasamninga
og það ákvarðar því það tímabil sem við skoðum til
að finna út hvort markmið samninganna hafa geng-
ið eftir eða ekki, þ.e. markmið um kaupmátt, um
hækkun lægstu launa og annað. Tímabilið sem af-
markast af kjarasamningunum er því eina rétta
tímabilið nú, í okkar huga, en ekki síðustu 12 mán-
uðir eða eitthvað annað,“ segir Rannveig Sigurð-
ardóttir.
Tæp 30% launamanna hafa ekki notið launaskriðs frá gerð kjarasamninga
Verðbólgan étur kaupmáttinn
● FISKISTOFA svipti alls 26 fiski-
skip leyfi til veiða í atvinnuskyni í
októbermánuði sl. Þar af voru fjór-
tán skip svipt veiðileyfi vegna afla
umfram aflaheimildir.
Alls hafa ellefu skip þegar lag-
fært aflamarksstöðu sína og feng-
ið leyfið að nýju. Þau eru: Máni
GK, Stokksey ÁR, Bjarmi VE, Öð-
lingur SF, Arnar RE, Röst SH,
Sunna Líf KE, Dalaröst ÞH, Hlíf ÍS,
Helgi GK og Sigurður Einar RE.
Leyfissvipting Njarðvíkur GK, Láka
ÁR og Más SK gilda hins vegar þar
til aflamarksstaða skipanna verður
lagfærð.
Þá voru níuskip veiðileyfi í 2 vik-
ur vegna vanskila á frumriti úr afla-
dagbók. Þau eru Arnar RE, Vík-
urberg SK, Guðmundur Þór SU,
Stormur ÍS, Rún SU, Gýmir HU,
Anna SI, Alli Ólafs NS og Óskar
HF. Eins voru þrjú skip svipt veiði-
leyfi með sóknardögum í 2 vikur
þar sem ekki var tilkynnt upphaf
veiðiferðar í Símakrók, sjálfvirkan
þjónustusíma Fiskistofu, áður en
lagt var úr höfn. Þau eru Margrét
ÍS, Þytur HU og Fríða ÍS.
26 skip svipt
veiðileyfi
● GJALDÞROT vofir yfir bresk-
norska stórfyrirtækinu Kværner og
hluthafar takast á um völdin.
Rússneska olíufélagið Yukos-Oil
hefur komið Kværner til bjargar og
á nú 22% í félaginu en annar stór
hluthafi, Aker Maritime sem á um
25%, með Kjell Inge Røkke í far-
arbroddi, vill eftir sem áður fá yf-
irráðin yfir Kværner með því að
sameina Kværner og Aker Mari-
time.
Røkke hefur áformað samruna
Kværner og Aker Maritime a.m.k.
allt frá upphafi þessa árs, en aðrir
hluthafar hafa barist gegn því,
með fyrrverandi forstjóra Kværner,
Kjell Almskog, í fararbroddi. Eftir
að lausafjárstaða Kværner versn-
aði og fyrirtækið komst í greiðslu-
erfiðleika setti Røkke það skilyrði
fyrir stuðningi Aker, að Almskog
segði af sér, sem hann og gerði í
september sl.
Í október kom Yukos til skjal-
anna og keypti 22% af hlutabréf-
um í Kværner. Kværner átti áfram
í greiðsluerfiðleikum en áætlun
um endurskipulagningu var sett
fram um síðustu mánaðamót. Í
áætluninni fólst m.a. hlutafjár-
aukning sem Yukos kemur að og
endurfjármögnun lána.
Til stendur að bera áætlunina
undir hluthafafund í Kværner í
næstu viku. Að sögn Dagens Nær-
ingsliv hefur Røkke gagnrýnt áætl-
un Yukos og boðað að hann muni
leggja fram aðra áætlun um end-
urskipulagningu þannig að hlut-
hafar hafi val.
Yukos og Røkke
berjast um Kværner
STUTTFRÉTTIR