Morgunblaðið - 24.11.2001, Blaðsíða 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001 39
NÚ STENDUR yfir
eitt það asnalegasta
verkfall sem um getur
í Íslandssögunni.
Kennarar tónlistar-
skóla hafa verið samn-
ingslausir í meira en
ár og þeir neyddust til
þess að reyna að fá
launanefnd sveitarfé-
laganna til að hlusta á
rök sín með sterkum
aðgerðum, en það virð-
ist heldur ekki ætla að
duga til. Það eina sem
farið er fram á er að
það séu borguð sömu
laun fyrir sömu eða
hliðstæð störf og aðrir
kennarar fá greidd.
Árið 1990 var gerður samningur
milli fjármálaráðuneytisins og sveit-
arfélaganna um að þau yfirtækju
greiðslu launakostnaðar kennara
tónlistarskóla, en frá árinu 1974
höfðu þessir aðilar helmingaskipti
með greiðslu launa. Á því tímabili
hafði verið settur kennslutímakvóti
á hvern skóla, en smátt og smátt á
hverju ári tókst þó að fá rýmkun á
honum eftir því sem þörf var á. Í
þeim skóla sem ég þekkti best til
fékkst t.d. aukning á tímafjölda um
nær tvöföldun á árunum 1980 til
1990. Eftir 1990 hefur þessi kvóti
ekki fengist hækkaður í þeim skóla
um svo mikið sem einn klukkutíma,
þrátt fyrir ítrekaðar
beiðnir þar um. Í öðr-
um skóla sem ég þekki
vel til er biðlisti upp á
um 200 nemendur á
hverju hausti og þrátt
fyrir margítrekaðar
beiðnir forstöðumanna
skólans hefur bæjar-
félagið ekki fengist til
þess að auka kennslu-
tímakvóta skólans.
Þegar sveitarfélögin
yfirtóku launagreiðslur
tónlistarskólakennara
varð uppi mjög mikil
andstaða kennaranna
við þann samning. Þá
var lofað í hástert að
það yrði ekki gengið á hlut skól-
anna; ef eitthvað væri yrði betur
gert við kennarana en fyrr og
reksturinn yrði betri en áður. Hinn
napri sannleikur er sá að öll loforð
hafa verið svikin, kennarar tónlist-
arskóla voru með hærri laun en
framhaldsskólakennarar til 1993 og
frá 1997 erum við með verulega
lægri laun en grunnskólakennarar.
Okkar krafa er sú að við fáum
a.m.k. sömu laun og aðrir kennarar,
ekki hærri eins og var áður en
sveitarfélögin tóku við launagreiðsl-
unum. Margir kennarar kenna bæði
við grunnskóla og tónlistarskóla og
þeir fá verulega hærri laun fyrir að
kenna á morgnana í grunnskólanum
heldur en að kenna á eftirmiðdög-
um og oft jafnvel langt fram á
kvöldin í tónlistarskólanum, en
launagreiðandinn er sá sami.
Nú virðist aðalþröskuldurinn á
því að þessi deila leysist vera sá að
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, borg-
arstjóri í Reykjavík, vill koma allri
kennslu á framhaldsstigi skólanna í
Reykjavík (gamla 5.-7. stigið) yfir á
ríkið aftur! Hvers eigum við að
gjalda? Við báðum ekki um að sveit-
arfélögin yfirtækju rekstur tónlist-
arskólanna, því var neytt upp á okk-
ur. Þeir sveitarsjórnamenn sem enn
sitja í stólum sínum frá þeim tíma
ættu að sjá að sér og hafa vit fyrir
hinum sem ekki telja sig þurfa að
standa við nein loforð eða gerða
samninga og láta ekki deilur um
keisarans skegg bitna á okkur.
Miðað við yfirlýsingar sáttasemj-
ara virðist hann því miður ekki hafa
lagt mikla vinnu í málefni þessara
aumu kennara, sem líklega eiga
bara að hafa svo gaman af því að fá
að kenna tónlist að þeir megi þakka
fyrir að fá eitthvað greitt fyrir það.
Ég vil benda honum á að læra að-
eins betur reikningskúnstir og
kynna sér betur hvernig launamálin
hafa verið.
Hann reiknar óskir tónlistar-
skólakennara beint á grunnlaun, en
í flestum sveitarfélögum nema
Reykjavík hefur verið í gildi sér-
kjarasamningar sem meta má sem
15-20% launaaukningu á laun tón-
listarskólakennara. Þessir sérkjara-
samningar voru gerðir eftir 1997
þegar í ljós koma að kennarar tón-
listarskóla höfðu samið illilega af
sér miðað við aðra kennara. Þeir
eru ákveðin viðurkenning á því
launamisrétti sem hafði skapast og
þegar gefnar eru út yfirlýsingar
upp á 80% kaupkröfu tónlistar-
skólakennara gleymist að þessi
samningur er í gildi í flestum tón-
listarskólum, nema Reykjavík, og
því ber að taka tillit til hans þegar
settar eru fram tölur um hækkun á
launum.
Getur það verið að það setji sitt
mark á lausn þessarar deilu að bæði
formaður og varaformaður þeirrar
launanefndar sem er að semja við
tónlistarskólakennara koma frá
sveitarfélögum sem ekki reka sjálf
skóla? Er ekki kominn tími til að
þau sveitarfélög sem sjálf reka tón-
listarskóla kljúfi sig út úr því sam-
starfi um launanefnd sem þau voru
neydd til að skrifa undir og geri
sína samninga beint við kennarana?
Ingibjörg Sólrún og hennar lið í
Reykjavík getur þá tekið afleiðing-
unum í næstu kosningum, það er
ekki svo langt í þær.
Nokkur orð um kjara-
baráttu tónlistarkennara
Smári
Ólason
Tónlist
Öll loforð, segir
Smári Ólason,
hafa verið svikin.
Höfundur er tónlistarkennari.
MARGAR umsagnir
um skattatillögur ríkis-
stjórnarinnar sem nú
liggja fyrir efnahags- og
viðskiptanefnd staðfesta
að þær gagnast fyrst og
fremst innlendum og er-
lendum stórfyrirtækjum
og stóreignamönnum.
Tryggingagjald sem
standa á undir veruleg-
um hluta þessara skatta-
lækkana lendir fyrst og
fremst á landsbyggðinni
og litlum og meðalstór-
um fyrirtækjum sem eru
með mikla launaveltu en
lítinn hagnað. Sveitar-
félögin tapa a.m.k. 1,5
milljörðum vegna þessara skatta-
breytinga og láglaunafólk, fólk með
meðaltekjur og lífeyrisþegar fá
minnst í sinn hlut.
23% munur á skatthlutfalli
launafólks og fyrirtækja
Með skattatillögum ríkisstjórnar-
innar er verið að færa skattbyrði í
auknum mæli af fjármagni yfir á
vinnuafl og launatekjur. Mesti mun-
ur á skatthlutfalli einstaklinga og
lögaðila nái skattatillögur ríkis-
stjórninnar fram að ganga verður
tæplega 23%. Mikil lækkun á tekju-
skatti lögaðila eins og nú er fyrir-
huguð mun hvetja einstaklinga í
rekstri til að breyta rekstrinum í
hlutafélag og færa með því hluta
launa yfir á hagnað og arð og greiða
þannig lægri skatta. Þetta er alvar-
leg þróun sem m.a. embætti Ríkis-
skattstjóra, Skattrannsóknarstjóri,
Þjóðhagsstofnun, Seðlabanki og ASÍ
vara við. Skattstjórinn í Reykjanes-
umdæmi segir í sinni umsögn að oft
sé megintilgangurinn með stofnun
einkahlutafélags sá að takmarka
ábyrgð og skapa betri skilyrði til að
komast hjá réttum skattgreiðslum;
koma einkaútgjöldum til frádráttar
og skapa skattahagræði með ýmiss
konar fjármálagerningum við hluta-
félagið.
Tekjutap sveitarfélaga
1,5 milljarðar
Í svari sem ég hef fengið frá rík-
isskattstjóra um áhrif þessa á tekjur
ríkis og sveitarfélaga kemur ýmis-
legt fróðlegt í ljós. Miðað við skatt-
framtöl þessa árs
munu útsvars-
greiðslur til sveitarfé-
laga lækka um rúm-
lega 1 milljarð króna
ef allir aðilar í ein-
staklingsrekstri með
tekjur ofan við skatt-
leysismörk, sem hafa
af tilfærslunni skatta-
legt hagræði, flyttu
reksturinn yfir í
einkahlutafélag. Mið-
að við sömu forsendur
tapar ríkið um 500
milljónum króna, en
tekjuskattar hefðu að
óbreyttum reglum
hækkað um 750 milljónir króna. Því
til viðbótar áætlar Samband ís-
lenskra sveitarfélaga að hækkun
tryggingagjalds muni hafa áhrif á af-
komu sveitarfélaga sem nemur 500–
550 m.kr. auk tekjutaps fyrir Jöfn-
unarsjóð sveitarfélaga.
Skattbyrði láglaunafólks
og lífeyrisþega
Á þessum vettvangi hef ég áður
lýst áhrifum þessara breytinga á
skattlagningu á kvóta og byggði ég
þar á á útreikningum Þjóðhagsstofn-
unar og Ríkisskattstjóra. Þeir sýna
að verið er að færa kvótaeigendum
skattalækkun upp á 18–26 milljarða
króna, miðað við markaðsvirði hans í
dag og að hann yrði allur seldur á
markaði. Þessa skattalækkun til
kvótaeigenda er fróðlegt að bera
saman við upplýsingar frá Þjóðhags-
stofnun sem sýna að tekjuskattur og
útsvar láglaunafólks og lífeyrisþega
með tekjur undir 90 þúsund á mán-
uði er um 1 milljarður króna á þessu
ári. Þetta fólk fær nánast engar
skattalækkanir, en verðlagsáhrifin
sem verða um 0,3–0,4% að mati ÞHS
vegna hækkunar tryggingargjalds
munu rýra kjör þeirra. Þeir sem eru
með 2 milljónir í tekjur fá 6.600
króna skattalækkun eða 0,33% lækk-
un á skatthlutfalli, en sá sem er með
8 milljónir í tekjur fær 104 þúsund
króna skattalækkun eða um 1,2%
lækkun á skatthlutfalli.
Hlutur launafólks í skatt-
greiðslum 83%
Sífellt stærri hluti heildarskatt-
heimtu hefur verið fluttur yfir á
tekjuskatt einstaklinga og hann er
orðinn langtum stærri hluti af þjóð-
arframleiðslu en hann var fyrir
nokkrum árum. Fjármálaráðherra
hefur sjálfur staðfest þetta í svari við
fyrirspurn minni á Alþingi en þar
kemur fram að skipting á skatt-
greiðslum milli fyrirtækja og ein-
staklinga er þannig að launafólk
greiðir 83% af skatttekjum en fyr-
irtæki 17%. Fjármálaráðherra stað-
festi líka að skipting skatttekna inn-
an OECD-ríkja sýni að tekjuskattur
á lögaðila á Íslandi fyrir skattalækk-
unina nú, svo og tryggingagjald og
aðrir launaskattar eru með því
lægsta sem þekkist, og skattur á
hagnað er lægstur hér á landi.
Tekjuskattur einstaklinga er aftur á
móti með því hæsta sem þekkist inn-
an OECD og skattar á vöru og þjón-
ustu er hvergi hærri innan OECD
landanna.
Skattaparadís auðmanna
Líklegt er að sú skattaparadís sem
ríkisstjórnin er nú að búa innlendum
og erlendum stórfyrirtækjum falli
undir það sem í alþjóðlegu samhengi
er nefnt skaðleg skattasamkeppni.
Svona skattaskjól er talið brengla
samkeppni um fjármagn og grafa
undan eðlilegri skattheimtu ríkja,
sem leiðir til þess að ríki sjái sig til-
neydd til að færa skattbyrði í aukn-
um mæli af fjármagni yfir á launa-
tekjur og vinnuafl. Það er einmitt að
gerast hér á landi, en slíka skatt-
stefnu er ekki hægt að líða. Hún er
bæði óréttlát og skaðleg.
Skaðleg skattastefna
Jóhanna
Sigurðardóttir
Skattar
Sveitarfélögin tapa
a.m.k. 1,5 milljörðum,
segir Jóhanna Sigurð-
ardóttir, og lágtekju-
fólk, fólk með meðal-
tekjur og lífeyrisþegar
fá minnst í sinn hlut.
Höfundur er alþingismaður.