Morgunblaðið - 24.11.2001, Blaðsíða 30

LISTIR
30 LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Gunnlaugur Blöndal
Verið velkomin að skoða verkin í Galleríi Fold, Rauðarárstíg 14-16 í dag kl. 10-17 eða á morgun kl. 12-17.
Seld verða um 80 verk, þar á meðal fjölmörg verk gömlu meistaranna.
Þá verða seld um 30 verk eftir jafnmarga listamenn. Það er gert í samvinnu við Ungfrú Ísland.is og Rauða krossinn,
en listamennirnir hafa gefið verkin til styrktar Rauðakrosshúsinu, sem er neyðarathvarf fyrir börn og unglinga.
Hægt er að nálgast uppboðsskrána á netinu: www.myndlist.is
Rauðarárstíg 14-16
sími 551 0400
LISTMUNAUPPBOÐ
ANNAÐ KVÖLD KL. 20 Á HÓTEL SÖGU, SÚLNASAL
NÁTTÚRULÍFSMYNDIN
„Hvert fara þeir? – Fuglamerk-
ingar í 100 ár“ eftir Magnús
Magnússon verður frumsýnd í
Háskólabíói í sal 3 kl. 13:30 í
dag. Höfundar handrits eru dr.
Ævar Petersen og Dúi J. Land-
mark, en vinnsla myndarinnar
hófst 1998 og lauk nú í haust.
Tekið var upp á 40 stöðum um
land allt, en í myndinni eru
einnig sýndar upptökur frá Sir
Peter Scott úr leiðangri hans
og dr. Finns Guðmundssonar
sumarið 1951 inn í Þjórsárver.
Þær myndir munu ekki hafa
verið sýndar opinberlega áður
fyrir utan eina sýningu í Tjarn-
arbíói árið 1953.
Sýningin er jafnframt haldin
í tilefni þess að fugla og nátt-
úrulífsmyndir Magnúsar hafa
nú verið gefnar út í heild sinni á
myndbandi. Um er að ræða alls
56 titla, 14 klst. af efni.
Náttúru-
lífsmynd
frumsýnd
KRISTJANA Stefánsdóttir hefur
verið fyrirferðarmikil í íslensku
djasslífi undanfarið. Eftir að hafa
hljóðritað skífu sína, Kristjana, hélt
hún tónleika bæði í Reykjavík og á
Selfossi. Á Jazzhátíð Reykjavíkur
söng hún á Jazzvökunni í minningu
Guðmundar Ingólfssonar og með
sænsku stórsveitinni frá Sandvík. Svo
hélt hún tvenna tónleika í tilefni út-
komu geisladisk síns, bæði í Iðnó við
Tjörnina og á Borg í Grímsnesi. Tón-
leikarnir í Iðnó voru hin besta
skemmtun og í stað Michaels, Uli og
Thorstens léku Ólafur Jónsson,
Valdimar Kolbeinn og Eric Qvik.
Efnið var nýi diskurinn eins og hann
lagði sig, aðeins aukalagið hafði mað-
ur ekki heyrt með sveitinni áður;
Love for sale eftir Cole Porter. Þetta
var útsetning eftir Ólafs saxista sem
hann blés með kvintetti sínum og Ást-
valdar Traustasonar á Múlanum fyrir
nokkru. Þar var Birkir Freyr líka inn-
anborðs. Þeir Óli blésu samstíga og
boppið tók við þegar sömbunni
sleppti. Kristjana söng þarna með
miklum glæsibrag eins og á Iðnótón-
leikunum öllum. Hún er frábær á tón-
leikum og þar njóta persónutöfrar
hennar sín til fulls.
Víkjum þá að diski Kristjönu. Þar
er að finna klassíkina úr bandarísku
söngbókinni sem stórsjörnur eins og
Billie, Ella og Sarha glímdu við alla
ævi. Í ágætri ritsmíð með diskinum
segir Lana Kolbrún að það krefjist
,,dirfsku að hylla fortíðina í nútíð, á
tímum þegar krafan um eitthvað nýtt
og áður óþekkt verður stöðugt há-
værari“. Þetta eru orð að sönnu og
enn frekar krefst dirfsku að hylla
hana á því tónmáli sem stórdívur
djassins notuðu. Þetta verður til þess
að maður ber söng Kristjönu mis-
kunnarlaust saman við það besta sem
maður hefur heyrt í klassískum
djasssöng. Svona einsog maður ber
Diddú og Kristin Sigmunds saman
við stórsöngvara síðustu aldar.
Og hvernig kemst Kristjana frá
samanburðinum? Stórvel miðað við
aðrar ungar evrópskar söngkonur er
ég hef heyrt syngja á þessum nótum.
Þetta er fyrsti alvörudiskur Kristjönu
og hún hefur nýlokið námi. Hún felur
sig hvergi bakvið tilgerð eða tækni-
galdra og með auknum þroska gæti
hún komist í hóp helstu djasssöng-
kvenna Evrópu á klassísku línunni.
Enn vantar þó herslumuninn í túlkun
og sköpun og enn hefur hún ekki náð
fullum tökum á hinu vandmeðfarna
spunamáli, það er kannski ekki von;
ég held að fáir aðrir sem hafa náð því,
aðrir en Jon Hendricks, séu ofar
moldu.
Kristjana er ekki dramatísk söng-
kona, léttleiki og sveifla eru aðal
hennar. Í því minnir hún meira á Ellu
Fitzgerald en Sörhu Vaughan, hvað
þá Billie Holliday. Eitt besta lagið á
disknum er af efnisskrá Söruh, Some-
time I’m happy. Sveiflan hjá Krist-
jönu er óbrigðul og spunakaflinn vel
byggður. Petersonísk útsetning Agn-
ars Más fellur vel að stíl Kristjönu og
alltaf er gaman að heyra inngang
gömlu söngdansanna sunginn. Mörg
bestu lögin eru ljúfar ballöður eins og
meistaraverk Rodgers og Harts: Be-
witched, þar sem Micael blæs ágætan
sópransaxófónsóló svo og dúett Krist-
jönu og Agnars Más; Sweet Lorraien,
þar sem Kristjana kemst næst
dramatískri túlkun – synd að hún
dragi úr áhrifinum með lalala-kaflan-
um. Útsetningar Agnars og söngur
Kristjönu nær einna hæst í Never will
I marry eftir Frank Loesser. Vest-
urstrandarblær á útsetningunni og
Chris Connor og June Christie gætu
verið fullsæmdar af slíkri túlkun. Day
in, day out, I’m thru with love, What a
diffrent a day made og When Sunny
gets blue eru vel flutt og bestu sólóar
disksins má finna þar. Flygilhornsóló
Birkis Freys í When Sunny gets blue,
sem Dexter blés manna best, og pí-
anósóló Agnars í That’s all.
Allir hljóðfæraleikaranir á skíf-
unni, fyrir utan Birki Frey, eru fé-
lagar Kristjönu frá Hollandsárunum.
Ég held að á næstu skífu væri hollt að
klippa á naflastrenginn en Agnars-
laus má hún ekki vera.
Á hraðleið til
stjarnanna
DJASS
Geisladiskur
Kristjana Stefánsdóttir söngur, Birkir
Freyr Matthíasson trompet og flygilhorn,
Michael Erian tenór- og sópransaxófón,
Agnar Már Magnússon píanó og útsetn-
ingar, Uli Glassmann bassi og Thorsten
Grau trommur. Hljóðritað í Salnum í
Kópavogi 30. og 31. júlí 2001. KRIS01.
Dreifing: Edda.
KRISTJANA
Vernharður Linnet
HÖNNUÐURINN víðkunni Erik
Magnussen hóf glæsilegan feril sinn
sem leirkerasmiður eftir nám við
Kunsthåndværkskolen í Kaupmanna-
höfn. Hann útskrifaðist með silfur-
medalíu árið 1960, og tveim árum síð-
ar var hann farinn að vinna sem
hönnuður fyrir hið þekkta postulíns-
fyrirtæki Bing & Grøndahl. Meðal
þess sem hann teiknaði þar var mat-
arstell í ellefu einingum, kallað Form
25. Það staflaðist svo vel að því mátti
raða upp endalaust án þess að hætta
væri á að hlaðinn hryndi.
Árið 1967 hlotnaðist Magnussen
hin virtu Lunning-verðlaun fyrir
postulínshönnun sína og óvenju-
skarpan skilning á mikilvægi list-
hönnunar fyrir framleiðsluferlið.
Skömmu síðar hannaði hann úrval af
skólahúsgögnum ásamt Per Kragh-
Müller, Z-stólinn; fellistól úr hólk-
málmi með strigaáklæði – fyrir Torb-
en Ørskov & Co. – og frægan teketil
með handfangi sem var greypt inn í
sjálfan belginn.
Eftir að hafa starfað sem óháður
hönnuður fyrir ýmsa framleiðendur
varð Magnussen helsti hönnuður
framleiðslufyrirtækisins Stelton A/S,
árið 1976, og tók þar við kyndlinum úr
hendi Arne Jacobsen, hins þekkta
forvera síns. Sama ár og hann hóf
störf hjá Stelton hannaði hann fyrir
það hitakaröfluna, eitt frægasta verk
sitt fyrr og síðar. Þessi hitakanna,
sem óhætt er að segja að hafi numið
hér land jafn auðveldlega og víðast
hvar annars staðar á Vesturlöndum,
var úr hertu plasti, fáanleg í tveim
stærðum og ýmsum litum.
Nú hefur þessi merki hönnuður
ánafnað Hönnunarsafni Íslands hátt
á annað hundrað verka eftir sig, og
mun það vera heimsins stærsta einka-
safn verka eftir Magnussen. Þessi
rausnarskapur er einstæður eins og
sjá má á þeim ríflega þrjátíu hlutum
sem eru til sýnis í Hönnunarsafni Ís-
lands. Það væri að æra óstöðugan að
fara yfir öll þessi verk, en mörg hver
eru eins og gamlir vinir, stílhrein, ein-
föld og snilldarlega útfærð.
Það sem vekur ef til vill hvað mesta
furðu er hve frjálslega Magnussen
umgengst form og efnivið. Hvort
heldur tekið er dæmi af stólum, borð-
búnaði, ljósum, hurðarhúnum eða
herðatrjám þá er léttur og áreynslu-
laus blær yfir hönnuninni líkast því
sem hugmyndin, efniviðurinn og
formið fæddust samtímis án þess
nokkru þyrfti að breyta. Það er með
öðrum orðum ómögulegt að hugsa sér
nokkra aðra möguleika þegar maður
virðir fyrir sér verk Magnussen, en
einmitt þá sem blasa við manni.
Vissulega er þetta missýn svipuð
þeirri og þegar menn segja að Mozart
hafi engu þurft að breyta því tónlist
hans hafi flotið undan fjaðurstafnum
fullsköpuð og fullkomin. En það er
einmitt auðkenni á meistaralegum
stykkjum, hvar í list sem þau eru sett,
hve náttúrulega fullkomin þau virðast
vera. Bakvið slíka fullkomnun vitum
við þó að liggja sviti og andvökur. En
það er galdur Eriks Magnussens hve
nærri hann kemst ómenguðum kjarn-
anum. Því verður ekki annað sagt en
það sé happafengur að fá þessa hönn-
un í stofneign Hönnunarsafns Ís-
lands. Örlæti þessa fágaða listamanns
er einstakt. Megi gjöf hans verða til
að vísa okkar ungu hönnun veginn til
aukinnar fullkomnunar.
Gjöf sem gleður
HÖNNUN
Hönnunarsafn Íslands
Til 2. desember. Opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 14–18.
BLÖNDUÐ TÆKNI
ERIK MAGNUSSEN
Halldór Björn Runólfsson
Frá sýningu Hönnunarsafns Íslands á gjöf Eriks Magnussen.
MARGRÉT Jónsdóttir tileinkar
þessa sýningu móður sinni, Jóhönnu
Hannesdóttur, og föðurbróður sínum,
Guðmundi Benediktssyni, mynd-
höggvara, en stutt er síðan þau létust.
Margrét bregður upp stuttri en inni-
legri lýsingu á þeim í sýningarskrá
sinni um leið og hún rifjar upp
bernsku sína og fyrstu, hamingju-
samlegu kynnin af myndlist. Telur
hún að þau hafi haft úrslitaáhrif á
myndlistarþroska sinn.
Þá fjallar hún einnig um inntak
verka sinna og almennt verðmæta-
mat okkar. Hún bendir á það hvernig
hlutirnir sem við sönkum að okkur
verði á endanum að úrgangi sem
mengi umhverfið. Þessum vangavelt-
um finnur hún stað í röð verka á papp-
ír í tveim stærðum, sem grunnuð eru
með olíulitum. Á minni stærðina mál-
ar hún með eggtempera á olíugrunn-
inn örlítinn, fölleitan úrgang sem ligg-
ur eins og einmana eftirlegukind á
víðavangi. Stærri pappírinn er skilinn
eftir með brúnleitum olíugrunninum
án þess að nokkru sé við hann bætt.
Þetta er vissulega athyglisverð
sýning, eflaust sú merkilegasta sem
Margrét hefur haldið um langt skeið.
Ástæðan er tvíþætt. Í fyrsta lagi
byggir sýningin alfarið á litlu miðl-
unum, pappírnum og hinni grafísku
ásýnd olíugrunnsins og temperalit-
anna. Upphaflega var Margrét graf-
íklistamaður, áður en hún fór að mála,
og næm útfærsla hennar á olíugrunn-
inum og eggtemperalitunum ber vott
um að hún hefur engu gleymt. Reynd-
ar tekst henni að búa til sannfærandi,
gamlaðan blæ í þessum myndum, sem
minnir óneitanlega á upplitaða upp-
drætti og handrit. Þannig þurfa gest-
ir að skanna pappírinn hátt og lágt, ei-
lítið eins og ógreinilegt landakort.
Í öðru lagi sýnir Margrét óvenju-
mikla sparsemi í útfærslu verkanna,
eins og hún sé sjálf ekki alltof viss um
hvar dregið skuli úr penslinum og
hvar ekki. Þessi vafi á mörkum hins
sagða og ósagða gerir mikið til að
styrkja trúverðugt svipmót verkanna.
Margréti hefur oft legið mikið á
hjarta, en aldrei sem nú. Því er óþarft
að láta svona sýningu framhjá sér
fara.
Frá sýningu Margrétar Jónsdóttur í Listasafni ASÍ.
MYNDLIST
Listasafn ASÍ
Til 25. nóvember. Opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 14–18.
VERK Á PAPPÍR
MARGRÉT JÓNSDÓTTIR
Halldór Björn Runólfsson
Við endimörk
dauðlegra hluta