Morgunblaðið - 24.11.2001, Qupperneq 25

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001 25
ÞÆR þúsundir liðsmanna al-Qaeda, samtaka
hryðjuverkaforingjans Osama bin Ladens, sem
talið er að séu innikróaðir í borginni Kunduz í
norðurhluta Afganistans, skapa nokkurn vanda
fyrir Bandaríkjastjórn.
Embættismenn bandaríska varnarmálaráðu-
neytisins segja að ef al-Qaeda-liðarnir falli ekki í
áhlaupi herja Norðurbandalagsins verði að koma
þeim á bak við lás og slá til að forða því að þeir fái
tækifæri til að fremja frekari ódæðisverk. „Það
væri afar óheppilegt ef útlendu málaliðarnir í Afg-
anistan – liðsmenn al-Qaeda, Tsjetsjenar og aðrir
sem hafa unnið með talibönum – fengju frelsi og
kæmust til annarra landa og fremdu þar hryðju-
verk,“ sagði Donald Rumsfeld, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, fyrr í þessari viku. „Ég vona
að þeir verði annaðhvort drepnir eða teknir til
fanga,“ bætti Rumsfeld við.
Um 2.000 erlendir hermenn
taldir vera í Kunduz
Norðurbandalagið hefur nú setið um Kunduz í
um tvær vikur og tilkynntu leiðtogar þess á
fimmtudag að afganskir liðsmenn talibanahersins
í borginni hefðu samþykkt að gefast upp en að er-
lendir hermenn, sem barist hafa með talibönum,
neiti að leggja niður vopn. Talið er að erlendu her-
mennirnir séu um 2.000, aðallega Pakistanar,
arabar og Tsjetsjenar, og eru þeir flestir meðlimir
al-Qaeda.
Bandarískir embættismenn hafa á síðustu dög-
um gefið til kynna að þessir al-Qaeda-liðar séu
helstu skotmörk þeirra í Afganistan, fyrir utan
Osama bin Laden sjálfan og næstráðendur hans.
Segja þeir að allir sem reyni að flýja verði skotnir
og þeir sem náist lifandi verði líklega færðir fyrir
bandarískan herdómstól.
En til að halda stuðningi á alþjóðavettvangi
verða Bandaríkjamenn einnig að gera allt sem í
þeirra valdi stendur til að forða því að Norður-
bandalagið fremji fjöldamorð í Kunduz, þegar lið
þess nær borginni á sitt vald. Hershöfðinginn
Tommy Franks, sem stýrir hernaði Bandaríkja-
manna í Afganistan, hitti leiðtoga bandalagsins að
máli fyrr í vikunni til að hvetja þá til að fara með
stríðsfanga af mannúð.
„Þetta er vandasöm staða fyrir Bandaríkin,“
hafði AP-fréttastofan eftir bandaríska varnar-
málasérfræðingnum John Pike. „Þetta eru einu
meðlimir al-Qaeda sem við vitum hvar eru niður
komnir ... og maður vildi gjarnan geta yfirheyrt
einhverja þeirra.“ En á hinn bóginn, bætti Pike
við, „myndi maður líka vilja að þeir hyrfu af yf-
irborði jarðar.“
Rumsfeld hefur lýst því yfir að Bandaríkjaher
hafi ekki nægan herafla á svæðinu til að hafa um-
sjón með uppgjöf og töku stríðsfanga.
Fylgismenn bin Ladens
reyna að koma í veg fyrir uppgjöf
Fylgismenn bin Ladens voru fjölmennir í Kund-
uz áður en hernaðaraðgerðir bandamanna hófust í
byrjun október, en eftir því sem Norðurbandalag-
ið sótti á flúðu fleiri al-Qaeda-liðar og talibanar
þangað.
Erlendu hermennirnir eru sagðir hafa svarið
þess eið að berjast þar til yfir lýkur, enda hafa þeir
ekki í önnur hús að venda. Heimalönd þeirra eru
treg til að taka við þeim, enda óttast mörg músl-
imaríki uppreisn af hálfu öfgamanna. Fólk, sem
tekist hefur að flýja Kunduz, segir að liðsmenn al-
Qaeda hafi reynt að koma í veg fyrir að talibanar
legðu niður vopn og hefðu jafnvel skotið menn til
bana, sem ljáð hefðu máls á uppgjöf.
Hinir afgönsku talibanar, sem hafast enn við í
borginni Kandahar, eru ekki eins mikið áhyggju-
efni fyrir Bandaríkjamenn. Ef unnt verður að fella
leiðtoga þeirra eru miklar líkur taldar á því að hin-
ir lægra settu hlaupist undan merkjum, að því er
Paul Wolfwitz, aðstoðarvarnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, sagði á miðvikudag.
Vandasöm staða fyr-
ir Bandaríkjamenn
Washington. AP.
Óvíst um örlög
liðsmanna al-
Qaeda-samtak-
anna í Kunduz
Reuters
Hermaður Norðurbandalagsins með eldflaugar, sem notaðar eru gegn skriðdrekum, á bílpalli í bænum Maidan
Shahr, vestur af Kabúl, í gær. Norðurbandalagið gerði harðar atlögur að sveitum talibana skammt frá bænum.





    






  

 !
" "! #$ 
 $%!$
%&   '( 
)"$   
*  )$ +
 )  $%
$ )% , "$ 

 


 
   '
 


!" #
$ %!

%!
'
( )*+ %  
! ' ,% -% .  #
 -

ÞRÍR Pakistanar, sem barist hafa
með talibönum, hafa skýrt frá því, að
talibanaforystan og erlendir liðs-
menn þeirra og al-Qaeda, samtaka
Osama bin Ladens, hafi hundruð
kvenna og barna í gíslingu til að
koma í veg fyrir, að karlmennirnir
gefist upp eða flýi af hólmi.
Pakistanarnir, sem nú eru komnir
til síns heimalands, segja, að fjöl-
skyldum hermannanna sé haldið í
þremur hverfum eða húsaþyrping-
um í Kandahar en karlmönnunum
hafi verið gert að sverja við Kóran-
inn að berjast fram í rauðan dauðann
gegn innlendum andstæðingum og
Bandaríkjamönnum. Segja Pakist-
anarnir, að þetta sé hluti af „ógn-
arstjórn“ talibanaleiðtoganna og ar-
abísku al-Qaeda-liðanna.
Hlýddu kallinu
um heilagt stríð
Mennirnir þrír flýðu burt á föstu-
degi fyrir viku og komust til Karachi
í Pakistan á miðvikudag eftir fjög-
urra daga göngu yfir eyðimörkina.
„Okkur urðu á mikil mistök með að
fara til Afganistans,“ sagði Abul Kal-
am, 23 ára gamall og fyrrverandi
nemandi við háskólann í Karachi.
Þeir félagarnir, Kalam, Rasheed
Ahmed, einnig fyrrverandi nemandi
við Karachi-háskóla, og Khalilullah,
sem lokið hefur námi við tæknihá-
skólann í Karachi, urðu við kalli
trúarsamtaka, sem boða, að heilagt
stríð gegn Bandaríkjunum sé skylda
hvers einasta múslíma. Voru þeir
komnir til Afganistans nokkrum
dögum áður en loftárásir Banda-
ríkjamanna hófust 7. október.
Allir höfðu þeir fengið herþjálfun
áður, verið í búðum skammt frá
borginni Khost í Afganistan árið
1998 og fengið þar leiðsögn arab-
ískra sérfræðinga í skæruhernaði og
auk þess höfðu þeir tekið þátt í átök-
um við Indverja í Kasmír. Voru þeir í
flokki þúsunda Pakistana, aðallega
úr Pastúnabyggðunum við landa-
mærin, sem hlýddu kalli trúarleið-
toganna um heilagt stríð.
Ekki loftárásirnar,
heldur grimmdaræðið
„Það voru ekki loftárásir Banda-
ríkjamanna, heldur grimmdaræði
arabanna gegn óvopnuðum borgur-
um, sem varð til þess, að við flýðum,“
sagði Kalam. „Guð var mér góður er
hann kom mér í skilning um, að
þetta heilaga stríð var bara blekk-
ing.“
Þeir segja, að það, sem hafi meðal
annars ráðið úrslitum, hafi verið
þegar talibanaleiðtogarnir og arab-
arnir tóku fjölskyldur hermannanna
í gíslingu. Það hafi þeir raunar gert
áður en loftárásirnar hófust.
„Foringjar Omars [leiðtoga talib-
ana] og arabarnir sögðu hermönn-
unum, að þeir myndu ekki sjá konur
sínar og börn fyrr en stríðinu væri
lokið,“ sagði Rasheed Ahmed en
skömmu eftir komuna til Kandahar
var hann settur á vörð við eina húsa-
þyrpinguna og var þar undir stjórn
fyrrverandi foringja í pakistanska
hernum.
„Mér þótti það strax skrýtið, að í
húsunum, sem voru um 70 talsins,
var enginn fullorðinn karlmaður en
samt var gæslan svo mikil, að jafnvel
börnunum var ekki leyft að fara neitt
frá. Seinna sögðu sum börnin og ar-
abarnir líka, að fólkið fengi ekki að
sjá fjölskyldufeðurna fyrr en villu-
trúarmennirnir frá Bandaríkjunum
hefðu verið sigraðir,“ sagði Rasheed.
Kalam segist hafa verið í varðstöð
við aðra húsaþyrpingu, um 90 hús,
ekki langt frá miðborginni.
Haldnir ofsóknaræði
„Mér þótti skelfilegt að sjá arab-
ana ryðjast inn í húsin til að stía í
sundur fjölskyldunum tveimur dög-
um áður en loftárásirnar hófust,“
segir hann og Khalilullah bætir við,
að arabarnir hafi verið haldnir ein-
hvers konar ofsóknaræði og grunað
annan hvern mann í Kandahar um
að vera á mála hjá Bandaríkjunum.
Segist hann hafa ákveðið að flýja
með félögum sínum til Pakistans sl.
föstudag þegar hann sá þrjá araba
drepa 16 ára gamlan dreng. Var
hann með leikfang, sem arabarnir
töldu vera njósnatæki.
Khalilullah var í öryggissveit und-
ir stjórn araba, sem bar sig oft aum-
lega yfir því að geta ekki snúið aftur
heim til Egyptalands. „Þú getur far-
ið heim til Pakistans en ég er skil-
ríkjalaus. Ef ég sný aftur til Kairó,
fæðingarborgar minnar, verð ég
sendur beint í gálgann,“ sagði arab-
inn, Abu Furqan að nafni.
Karlmönnum gert að sverja við Kóraninn að berjast við andstæðingana fram í rauðan dauðann
Konum og börnum
haldið í gíslingu
Þrír Pakistanar sem flýðu „ógnarstjórn“
talibanaleiðtoganna og araba í Kandahar segja frá
Karachi. Los Angeles Times.
NOKKRIR leiðtogar talibana í
Afganistan gerðu sér ferð í þjóð-
minjasafnið í Kabúl á síðasta ári
vopnaðir öxum. Þar mölvuðu
þeir mélinu smærra 2.750 list-
muni vegna þess, að þeir voru í
líki lifandi fólks eða féllu ekki að
guðshugmyndum þeirra sjálfra.
Fólk, sem varð vitni að eyði-
leggingunni, segir, að upplýs-
inga- og menningarráðherrann
og fjármálaráðherrann hafi farið
fyrir talibanahópnum og hlegið
að örvæntingu tveggja starfs-
manna safnsins, fornleifafræð-
ings og sagnfræðings, þegar þeir
báðu þá að þyrma gripunum.
„Annar ráðherrann sagði, að
ef við reyndum að hindra eyði-
legginguna, yrðu sömu axirnar
notaðar við að mölva á okkur
hausinn,“ sagði sagnfræðingur-
inn Yahya Mohebzadah. Segir
hann, að eyðileggingin hefði
staðið yfir í tvo daga.
Mohebzadah segir, að upplýs-
ingabæklingur um safnið frá
1974 sé nú eina heimildin, sem til
er um listmunina. Fornleifa-
fræðingurinn Abdul Rauf Zaker
segir, að á fyrstu þremur árum
talibanastjórnarinnar hafi verið
lögð áhersla á að útrýma öllum
vestrænum áhrifum, til dæmis
tónlist, kvikmyndum og sjón-
varpi.
Eyðilögðu
forngripi
Washington. AFP.