Morgunblaðið - 29.12.2001, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2001 35
gafulltrúi
gar ábú-
að hefja
i hann að
ngt und-
kið allt að
ipuleggja
tröngum
verðandi
um þátt-
verkefn-
aðsskóga
tilliti til
ábúandi
dir.
græktina
f jörðinni
rbóndans
ar. Skóg-
kvarðað í
talsverð
æði sem
kógrækt-
að ræða
msu tagi,
og mik-
með forn-
samning-
rsvæði á
200 hekt-
din skóg-
á stærð
tofnunar
uðsynlegt
umhverf-
rðið dýrt
efur eng-
að taka
örð sinni
um um-
að sögn
ur verið
ðið koma
gfræðing-
ðingurinn
kógrækt-
markaðir
nar þá á
afnar við-
kógfræð-
ublöð og
ir hvern
s.s. gróð-
vegsdýpt,
æðir eða
flokkar
uverndar.
Hann skráir náttúruverndarsvæði
og mannvistarminjar inn á loft-
mynd og þjóðsagnastaðir og ör-
nefni eru einnig skráð og færð inn á
myndina. Skýrsla náttúrufræðings-
ins er hluti af ræktunaráætluninni
sem bóndinn fær afhenta að mati
loknu og skýrslan fylgir jörðinni og
ábúendum framvegis.
Allar upplýsingar þessara sér-
fræðinga eru skráðar á tölvutækt
form og gróðursetning skógarins
skipulögð út frá þessum gögnum,
en mikil úttekt fer að jafnaði fram á
hverju svæði sem valið hefur verið
til skógræktar. Þegar úttektar- og
skipulagsvinna hefur farið fram og
skýrslur liggja fyrir er farið vel í
gegnum allar hliðar málsins með
bóndanum og útbúin skógræktar-
áætlun fyrir hverja jörð í bókar-
formi. Þar er um að ræða sérútgáfu
fyrir hverja jörð þar sem engin jörð
er annarri lík þegar að skógrækt
kemur.
Skógarbændur stjórna síðan
skógræktarframkvæmdum hver á
sinni jörð, en fari þeir ekki eftir
áætlunum, sem þeir hafa m.a. sjálf-
ir samþykkt, og framkvæmdir eru
ekki taldar ásættanlegar út frá fag-
legu sjónarmiði, er tekið á slíku af
fullri festu, að sögn Helga. Þá þarf
landbúnaðarráðuneytið að stað-
festa skógræktarsamninga við
skógarbændur.
Náttúrulegir birkiskógar
njóta framkvæmda
Helgi segir tegundir til ræktunar
valdar samkvæmt rannsóknum og
faglegum leiðbeiningum Skógrækt-
ar ríkisins um það hvað vænlegast
sé til árangurs við uppbyggingu á
nytjaskógum. Að sögn Helga er ís-
lenska birkið mest gróðursetta trjá-
tegundin hérlendis og er unnið
markvisst að endurheimt birki-
skóga með friðunaraðgerðum. Áður
vildu menn gróðursetja í skjóli
birkiskóga og höggva hann síðan
burt með tíð og tíma en í dag eru yf-
irleitt ekki ræktaðar erlendar trjá-
tegundir þar sem skógur er fyrir.
„Þótt birkið sé aðeins í þriðja
sæti hjá Héraðsskógum, þá veldur
það ekki áhyggjum, því með hag-
kvæmum girðingum höfum við frið-
að hér um 40 til 50 þúsund hektara
lands. Birkiskógar eru töluverðir
fyrir á Héraði og ýmislegt sem
bendir til þess að birkið verði út-
breiddara en nytjaskógarnir. Það
er alveg gríðarleg sjálfssáning í
gangi á svæðinu, þannig að við get-
um sagt að eftir 40 ár verðum við
með 15–20 þúsund hektara af gróð-
ursettum skógi og kannski um 20–
30 þúsund hektara í viðbót af nátt-
úrulegum birki- og víðiskógi, sem
kemur bara til vegna þessara nytja-
skógaaðgerða og þess hvernig
bændur stjórna beit á svæðinu,“
segir Helgi.
Hjá Héraðsskógum er unnið að
smíði gagnagrunns í samvinnu við
Tölvusmiðju Austurlands en gagna-
grunnurinn á að innihalda mikið
magn upplýsinga um skógrækt og
allt sem henni tengist. Að sögn
Sherry Curl, sem sér um vinnslu
gagna og upplýsinga hjá Héraðs-
skógum, er þarna um mikilvæg
gögn að ræða fyrir framtíðina og er
gert ráð fyrir að þessi gögn verði
aðgengileg á Netinu. Í gagnagrunn-
inum má m.a. fá upplýsingar um
hvað var gróðursett,
hvar, hvernig og
hvenær. Grunnur-
inn verður miðlægur
fyrir upplýsingar af
landinu öllu og gera
áætlanir ráð fyrir að verkefnið taki
þrjú til fjögur ár. „Takist til eins og
stefnt er að, verður hér á ferðinni
alger gullnáma fyrir þá sem vinna
að skógrækt og vistfræði í framtíð-
inni,“ segir Sherry.
skóga á Fljótsdalshéraði
ga vegið
ðfjárrækt
rfað
gu
991.
ndur
ein.
um
mdum
sson
epj@mbl.is
Skráning á nátt-
úruverndarsvæð-
um og minjum
Í ÚTTEKT sem Flugöryggis-samtök Evrópu (JAA) sendiFlugmálastjórn Íslands 14.nóvember sl. er gerð athuga-
semd við að kærunefnd, sem fjallar
um ákvarðanir sem trúnaðarlæknir
Flugmálastjórnar hefur tekið, skuli
sækja umboð sitt til aðila sem stæði
utan við reglur samtakanna. Fram
kemur í úttektinni að ef kæruferl-
inum verði ekki breytt geti það haft
áhrif á gagnkvæma viðurkenningu
heilbrigðisvottorða.
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra kvaðst ekki hafa fengið form-
legar upplýsingar um að þessi at-
hugasemd hefði borist frá
Flugöryggissamtökum Evrópu.
Samönguráðuneytið hefði hins veg-
ar sett á stofn vinnuhóp sem ætti að
fara yfir reglugerðina og gera til-
lögur þar sem tekið yrði tillit til
ábendinga frá JAA. Vinnuhópnum
væri ætlað að vinna hratt að þessu
máli.
Að sögn Þorgeirs Pálssonar flug-
málastjóra er úttektin hluti af
reglulegu eftirliti Flugöryggissam-
taka Evrópu og óháð máli flug-
mannins sem mikið hefur verið
fjallað um í fjölmiðlum að undan-
förnu, en meðferð Þengils Oddsson-
ar, trúnaðarlæknis Flugmálastjórn-
ar, á máli hans hefur orðið til þess
að Þengli hefur verið vikið frá störf-
um.
Þorgeir sagði ekki óalgengt að
eftirlitsmenn JAA gerðu athuga-
semdir í skýrslum sínum við eitt og
annað í starfsemi Flugmálastjórn-
ar. Slíkar athugasemdir væru hluti
af eðlilegu eftirlit samtakanna. Ís-
lensk flugmálayfirvöld hefðu á liðn-
um árum leitast við að aðlaga ís-
lenskar reglur að alþjóðlegum
flugöryggisreglum. Á næsta ári
tæki til starfa Flugöryggisstofnun
Evrópu sem yrði sett á stofn af Evr-
ópusambandinu og Íslendingar yrð-
um að aðlaga okkar reglur að
reglum þessarar nýju stofnunar.
Í úttekt JAA er bent á að íslensk-
ar reglur um áfrýjunarferilinn séu
ekki í samræmi við JAR-reglur, þ.e.
reglur Flugöryggissamtaka Evr-
ópu. Það gangi ekki að stjórnvöld
geti haft áhrif á áfrýjunarferilinn og
það sé ekki í samræmi við JAR að
lokaniðurstaða málsins sé ekki á
ábyrgð Flugmálastjórnar. Sam-
kvæmt íslensku reglunum skipar
samgönguráðuneytið kærunefnd-
ina. „Gagnkvæm viðurkenning kann
að verða erfið ef íslensk flugmála-
yfirvöld geta ekki tryggt að útgáfa
JAR-heilbrigðisvottorða sé í sam-
ræmi við JAR-reglur,“ segir í lok
úttektarinnar.
JAA gefur Flugmálastjórn færi á
að svara athugasemdunum áður en
endanleg skýrsla er gefin út. Flug-
málastjórn hefur enn ekki gert
formlegar athugasemdir.
Athugasemdir frá
Kanada og Noregi
Art LaFlamme, framkvæmda-
stjóri Flugmálastjórnar Kanada,
sendi Þorgeiri Pálssyni flugmála-
stjóra bréf 31. október sl. þar sem
lýst er áhyggjum af því að íslenskur
flugmaður, sem hafi fengið heila-
blóðfall, hafi fengið leyfi til að
fljúga. Í lok bréfsins segir: „Þar sem
umræddur flugmaður getur fengið
leyfi til að fljúga með viðkomu í kan-
adískri lofthelgi eða vinna frá kan-
adískum flugvöllum væri viðeigandi
að þér mynduð gera grein fyrir
hvort enn sé verið að leggja mat á
málið og hvort það sé í reynd svo að
leyfi umrædds flugmanns sé háð
einhverjum takmörkunum.“
Morgunblaðið spurði James M.
Wallace, yfirlækni hjá Flugmála-
stjórn Kanada, hvort bréfið hefði
verið skrifað vegna þess að flug-
maður með þessa
sjúkrasögu myndi
ekki fá leyfi til að
fljúga í Kanada. Hann
vildi ekki svara spurn-
ingunni efnislega en
vísaði til bréfsins.
„Við létum áhyggjur okkar í ljós í
bréfi til framkvæmdastjóra Flug-
málastjórar Íslands, dagsettu 31.
október sl. Við höfum ekki fengið
svar við þessu bréfi enn sem komið
er,“ sagði Wallace.
Morgunblaðið leitaði einnig til
Per Årva, sem er yfirlæknir norsku
Flugmálastjórnarinnar og einn
reyndasti fluglæknir á Norðurlönd-
um. Hann sagði að hann hefði fylgst
með máli þessa íslenska flugmanns
og skoðað sjúkrasögu hans.
„Flugmaður með þessa sjúkra-
sögu hefði aldrei fengið leyfi til að
fljúga í Noregi. Þetta segi ég grund-
velli upplýsinga sem Þengill Odds-
son hefur kynnt fyrir mér.“
Årva sagði sagði að samkvæmt
JAA-reglum, sem 32 lönd hefðu
skuldbundið sig til að fylgja, ætti
umræddur flugmaður ekki að fá
leyfi til að fljúga í þessum löndum.
Årva sagði að samkvæmt norsk-
um lögum tæki hann sem yfirlæknir
Flugmálastjórnar í landinu ákvörð-
un um hvort flugmaður uppfyllti
heilbrigðiskröfur sem kveðið væri á
um í viðurkenndum flugöryggis-
reglum. Ef viðkomandi flugmaður
sætti sig ekki við úrskurð læknis
gæti hann áfrýjað úrskurði til sér-
stakrar nefndar sem heyrði undir
heilbrigðisráðuneytið. Nefndin
heyrði ekki á nokkurn hátt undir
samgönguráðuneytið þar sem það
ráðuneyti byggi ekki yfir þekkingu
á heilbrigðismálum. Hann sagði að
það væri ekki í samræmi við skuld-
bindingar sem aðildarþjóðir JAA
hefðu tekið á sig að fela samgöngu-
ráðuneyti viðkomandi lands úr-
skurðarvald í þessum málum.
„Ég hef fengið þær upplýsingar
að þessi flugmaður hafi fengið flug-
skírteini sitt endurnýjað og að sam-
gönguráðuneytið á Íslandi hafi
stuðlað að því að hann fengi leyfi til
að fljúga, en að mínu mati gengur
slík málsmeðferð algerlega gegn
þeim skuldbindingum sem löndin
hafa tekið á sig.“
Skýr niðurstaða í úrskurði
Athygli hefur vakið sú fullyrðing
Þengils Oddssonar, trúnaðarlæknis
Flugmálastjórnar, að Sturla Böðv-
arsson samgönguráð-
herra hafi gefið honum
bein fyrirmæli um
hvað ætti að koma
fram í heilbrigðisvott-
orði flugmannsins.
Þessa fullyrðingu byggir Þengill á
úrskurði sem samgönguráðherra
felldi 26. október sl. Málið kom til
kasta ráðuneytisins vegna þess að
flugmaðurinn sætti sig ekki við þær
takmarkanir sem settar höfðu verið
í flugskírteini flugmannsins á
grundvelli heilbrigðisvottorðs
Þengils Oddssonar.
Í úrskurðarorðum ráðherra segir
orðrétt: „Flugmálastjórn Íslands
ber að fella niður þá takmörkun sem
felst í áritun á skírteini Árna G. Sig-
urðssonar, kt. 160149-4189, um að
honum sé aðeins heimilt að nýta
flugréttindin samkvæmt skírteininu
í fjölskipaðri áhöfn. Jafnframt skal
Flugmálastjórn Íslands gefa út heil-
brigðisvottorð kæranda til 6 mán-
aða.“ Með fjölskipaðri áhöfn er átt
við að flugmaðurinn má ekki fljúga
einn. Þengill hafði áður bundið vott-
orðið við 4 mánuði.
Þengill segir að þarna hafi sér
verið gefin bein fyrirmæli um hvað
ætti að koma fram í heilbrigðisvott-
orðinu. Þetta kallar hann pólitísk af-
skipti. Hann segir að í sjálfu sér eigi
menn ekki að þurfa að hræðast
þessi orð, pólitísk afskipti. Óumdeilt
sé að ráðherra fari með pólitískt
vald og í þessu máli hafi ráðherra
valið þann kost að beita því.
Sturla Böðvarsson hefur vísað því
algerlega á bug að hann hafi með
þessum úrskurði tekið að sér að
skrifa heilbrigðisvottorð fyrir flug-
manninn. Málið snúist um að
þriggja manna nefnd sérfræðinga
hafi komist að þeirri niðurstöðu að
flughæfni flugmannsins sé óskert
og því sé ekki ástæða til að tak-
marka réttindi flugmannsins. Á
grundvelli niðurstöðu þessarar
kærunefndar læknanna hafi úr-
skurðurinn verið byggður.
Þengill segir að þetta sé misskiln-
ingur hjá Sturlu. Kærunefndin hafi
ekki gefið nein fyrirmæli um hvað
ætti að standa í heilbrigðisvottorð-
inu enda sé enginn þeirra lækna
sem sátu í nefndinni fluglæknir og
hafi því ekki réttindi til að gefa út
slík vottorð.
Ástæðan fyrir því að hann hafi
gefið heilbrigðisvottorðið út með
þessum takmörkunum hafi byggst á
niðurstöðu þess læknis sem skoðaði
hann, en í niðurstöðum
Sigurlaugar Svein-
björnsdóttur læknis sé
lagt til að flugmaðurinn
fari í ítarlegri skoðanir
og oftar en venja er.
Ráðherra hafi hins vegar skipað sér
að taka þessar takmarkanir út.
Finnbogi Jakobsson taugalæknir
var formaður kærunefndarinnar
sem var falið að leggja mat á þá
ákvörðun trúnaðarlæknis Flug-
málastjórnar að svipta flugmanninn
flugréttindum. Finnbogi var spurð-
ur hvort hann gerði athugasemd við
þá fyrirvara sem voru í því heil-
brigðisvottorði sem Þengill Odds-
son gaf út eftir að kærunefndin skil-
aði sinni niðurstöðu.
„Þessir fyrirvarar hafa aldrei
verið bornir undir kærunefndina
hvorki af trúnaðarlækni Flugmála-
stjórnar eða af samgönguráðuneyt-
inu enda er nefndin ekki lengur
starfandi. Ég hef ekki kynnt mér
þessa fyrirvara í smáatriðum og vil
því ekki tjá mig um þá. Mér finnst
hins vegar sem lækni ekki óeðlilegt
að trúnaðarlæknir Flugmálastjórn-
ar hefði rétt til að setja vissa fyr-
irvara um framkvæmd heilsufars-
eftirlits flugmanna. Ég hef hins
vegar ekki kynnt mér hvort hann
hefur heimild til að gera það, en mér
finnst að hann ætti að hafa slíkt
svigrúm í vissum tilvikum,“ sagði
Finnbogi.
Finnbogi sagði að kærunefndin
hefði lagt sjálfstætt heilsufarslegt
mat á flugmanninn sem hefði verið
byggt á íslensku reglunum og þeim
alþjóðlegu reglum sem íslensku
reglurnar byggðust á. „Við kom-
umst að þeirri niðurstöðu að það
væru það litlar líkur á endurteknu
áfalli hjá honum að það réttlætti
ekki skerðingu á flughæfni hans til
æviloka. Við gerðum hins vegar að
sjálfsögðu ráð fyrir að hann sætti
reglulegu eftirliti flugmálayfirvalda
rétt eins og aðrir flugmenn. Við vor-
um aftur á móti ekki beðnir um
neina skoðun á því hvernig ætti að
standa að því eða nánari útfærslu á
því enda er það ekki hlutverk svona
sérskipaðrar nefndar að gera það.“
Finnbogi sagði nauðsynlegt að
fram kæmi að nefndin hefði einvörð-
ungu verið að skoða mál þessa um-
rædda flugmanns og niðurstaða
nefndarinnar væri ekki á nokkurn
hátt fordæmisskapandi varðandi
mála annarra flugmanna.
Finnbogi sagði að í þeirri um-
ræðu sem skapast hefði um þetta
mál mættu menn ekki gleyma aðal-
atriðum málsins. „Það sem skiptir
máli er að tryggja flugöryggi og að
fylgst sé reglulega með heilsufari
flugmanna. Þeir sem vinna við það
þurfa stundum að taka umdeildar
ákvarðanir og verða að taka því þó
þær séu umdeildar. Best er ef hægt
að vinna að þessum málum í alþjóð-
legri samvinnu. Það getur verið að
við séum of fámenn til að geta sinnt
þessu sjálf,“ sagði Finnbogi.
Vinnuhópur að skoða
athugasemdir JAA
Atli Gíslason, lögmaður flug-
mannsins, sagði í Morgunblaðinu í
gær að flugmaðurinn hefði farið í
þrjár læknisskoðanir síðan í júní og
staðist þær allar, en Þengill hefði
ákveðið að hunsa þær. Þengill sagði
þessar fullyrðingar rangar. Maður-
inn hefði ekki staðist þessar skoð-
anir. Þengill sagði sömuleiðis rangt
það sem stjórn Félags íslenskra at-
vinnuflugmanna heldur fram að
hann hefði haft afskipti af máli flug-
mannsins eftir að hann sagði sig frá
því. Þengill sagðist hafa farið til út-
landa eftir að hann sagði sig frá mál-
inu og ekki reynt að hafa áhrif á það.
Franz Ploder, formaður Félags
íslenskra atvinnuflugmanna, sagði
að sér þætti einkennilegt að Þengill
teldi núna að heilsa mannsins leyfði
honum ekki að fljúga. Ekki væru
nema nokkrir mánuðir frá því að
hann hefði sjálfur skrifað upp á heil-
brigðisvottorð fyrir hann til fjög-
urra mánaða.
Arngrímur Jóhannsson, stjórnar-
formaður Flugfélagsins Atlanta,
var spurður álits á þeirri deilu sem
risið hefur vegna útgáfu læknisvott-
orðs flugmannsins.
„Mér finnst mergurinn málsins
vera sá hvort flugmálayfirvöld ætla
að fara að reglum
JAA eða ekki,“ segir
Arngrímur. „Flug-
rekendum er gert að
fara að þessum
reglum og uppfylla
kröfur um skírteini og margs konar
verklagsreglur við flugreksturinn.
Ef Íslendingar ætla að bakka út úr
samstarfinu við JAA þá erum við að
mínu viti nánast að fara út úr sam-
félagi þjóðanna í þessum efnum.“
Viðbrögð hafa borist frá útlöndum vegna máls trúnaðarlæknis Flugmálastjórnar
Formlegar
athugasemd-
ir bárust frá
Kanada
Framkvæmdastjóri Flugmálastofnunar Kanada
sendi flugmálastjóra bréf í haust þar sem lýst er
áhyggjum af því að íslenskur flugmaður sem fékk
heilablóðfall hafi fengið endurnýjað leyfi. Egill
Ólafsson kynnti sér bréfið og athugasemdir sem
Flugöryggissamtök Evrópu hafa gert.
Fyrirvarar voru
aldrei bornir undir
kærunefndina
Segir að ráðherra
hafi beitt
pólitísku valdi
egol@mbl.is