Morgunblaðið - 12.02.2002, Blaðsíða 20

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
20 ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FRAMLEIÐNIAUKNING varð
ekki nægjanleg á síðasta hagvaxt-
arskeiðinu hér á landi að sögn Boga
Pálssonar, formanns Verslunarráðs
Íslands. Hann segir að þar af leið-
andi hafi ekki fengist nógu traustar
undirstöður til að takast á við sveifl-
ur í hagkerfinu. Samkvæmt spám sé
gert ráð fyrir að hagvöxturinn verði
nokkuð minni hér en í helstu sam-
keppnislöndum á næstu árum, sem
þýði í raun að Ísland sé að dragast
afturúr. Því hafi verið ákveðið að yf-
irskrift Viðskiptaþings 2002, sem
Verslunarráðið gengst fyrir í dag,
verði „Betur má ef duga skal“. Bogi
segir að Viðskiptaþingið sé mikil-
vægasti vettvangur Verslunarráðs-
ins. Hlutverk þess sé að vera opinn
vettvangur skoðanaskipta um gagn-
lega þjóðfélagsumræðu og vera leið-
andi í innleiðingu framfara í ís-
lensku athafna- og viðskiptalífi.
Tilgangurinn sé að draga saman
stöðu þjóðfélagsins á hverjum tíma
og safna saman öllum helstu leiðtog-
um í íslensku athafnalífi til þess að
vekja upp opna umræðu um hver
staðan sé í dag og hver framtíð-
arsýnin sé. Á Viðskiptaþinginu sé
einnig dregin saman vinna margra
starfshópa og nefnda, sem koma úr
atvinnulífinu, og hafa varið þessum
vetri í að undirbúa þingið með mjög
vandaðri og góðri skýrslu sem kem-
ur út af þessu tilefni.
Þurfum að marka framtíðarsýn
„Á Viðskiptaþinginu verður rætt
um hvernig hægt er að byggja á því
sem vel hefur verið gert og einnig
hvernig hægt er að gera betur,“
segir Bogi. „Við erum að hvetja til
þess að þjóðfélaginu verði sköpuð
ákveðin sérstaða. Lítið þjóðfélag
hefur marga kosti en því fylgja
einnig ákveðnir erfiðleikar. Fyrst og
fremst er erfitt þegar lítið þjóðfélag
hegðar sér eins og stórt sé. Kannski
höfum við einmitt verið að reyna
það upp á síðkastið. Verslunarráðið
telur að við Íslendingar eigum frek-
ar að einbeita okkur að því að
byggja á kostum lítils þjóðfélags.
Þar liggur raunverulegur styrkur
okkar. Styrkurinn sést til að mynda
vel á nýliðnu Evrópumeistaramóti í
handbolta, þar sem á svipstundu var
hægt að ná þjóðinni allri saman.
Þetta held ég að sé mjög vannýttur
kraftur, sem nýta mætti skipulega
til að skapa þjóðinni ákveðið ein-
kenni, byggt á skýrri framtíðarsýn.
Framtíðarsýn sem skilgreindi hlut-
verk okkar í alþjóðasamfélaginu,
þar sem við settum okkur langtíma-
markmið og -stefnu um það hvernig
við ætluðum að ná þangað. Síðan
þarf að byggja undir þessa framtíð-
arsýn með viðeigandi þjónustu sam-
félagsins, s.s. menntakerfi og heil-
brigðiskerfi. Ef við ætlum að taka
virkan þátt í alþjóðasamfélaginu
þurfum við t.d. að skilgreina notkun
erlendra tungumála hér á landi.“
Bogi segir að með alþjóðavæðingu
eigi Verslunarráðið bæði við að ís-
lensk fyrirtæki haldi áfram að afla
sér velgengni og virðingar á öðrum
mörkuðum, en einnig að laða er-
lenda þekkingu til landsins. Þar seg-
ir hann að það sé ekki nóg að reyna
að laða að erlenda stóriðju, sem þarf
nánast að vera eins og sér land í
landinu, með sérstökum starfsleyf-
um og skattasamningum, heldur
verði að vera hægt að laða erlenda
þekkingu, reynslu og viðskiptasam-
bönd til íslenskra fyrirtækja.
Enska sem viðskiptatungumál
„Það er ekki til það fyrirtæki á Ís-
landi í dag sem raunverulega laðar
að þekkingu með erlendu vinnuafli.
Aðallega hefur komið hingað erlent
verkafólk til starfa þar sem ekki er
krafist tiltekinnar menntunar. Þetta
stafar ef til vill að hluta til af hinu
lokaða menningarsamfélagi okkar.
En tungumálaörðugleikar eiga einn-
ig sinn þátt í þessu. Verslunarráðið
vill ekki gera lítið úr íslenskri tungu
en við getum ekki horft framhjá því
að alls staðar í heiminum eru al-
þjóðleg fyrirtæki að velja sér eitt
tungumál, enskuna, sem viðskipta-
tungumál. Öll samskipti innan fyr-
irtækjanna fara fram á ensku en
ekki á móðurmálinu í því landi sem
fyrirtækin eru staðsett. Það þarf að
vekja upp umræðu um þessi mál
hér, því ef við viljum raunverulega
geta valið úr hæfustu einstak-
lingana, og ef við raunverulega vilj-
um alþjóðavæðast og auka þekkingu
okkar og víðsýni í íslenskum fyr-
irtækjum, þá gætum við þurft að
leita út fyrir okkar eigin garð. Þetta
er meðal þeirra atriða sem umræð-
ur eru um hjá Verslunarráðinu þeg-
ar við segjum: betur má ef duga
skal.“
Auðvelt og ódýrt verði
að stunda viðskipti
Bogi segist telja að Ísland eigi
litla möguleika á að keppa við stór
lönd á mörgum sviðum. Það sé þó
hægt að skapa umhverfi hér sem sé
svo hagstætt að fyrirtæki laðist
hingað vegna þess. Það muni smám
saman gera þjóðfélagið ríkara. „Þær
skattabreytingar sem nýlega hafa
verið gerðar eru mjög stórt skref í
þessa átt, en ég held að það eigi við í
þessu sambandi eins og á mörgum
öðrum sviðum, að betur má ef duga
skal. Það er trúlega ekki nóg fyrir
okkur sem þjóð að nálgast það sem
best er annars staðar. Ef við ætlum
að nýta skattaumhverfið til að laða
erlenda starfsemi til landsins, þá
verður það umhverfi einfaldlega að
vera betra en annars staðar. Lægri
prósenta, færri skattstofnar, gegn-
særra kerfi, einfaldara í allri notk-
un, sett upp miðað við alþjóðavæð-
ingu. Núverandi ríkisstjórn hefur
stigið stór skref til að gera atvinnu-
rekstur á Íslandi eftirsóknarverðan
og þannig lagt grunninn að því að
hér geti í framtíðinni verið blómlegt
samfélag á alþjóðlegan mælikvarða.
Næstu skref þurfa að vera í áttina
að því að gera Ísland að landi þar
sem auðvelt og ódýrt er að stunda
viðskipti, auk þess að hér sé öruggt
að setja upp starfsemi með tilliti til
stöðugleika.“
Rannsóknir í stað vaxtagreiðslna
Verslunarráðið hefur að sögn
Boga miklar áhyggjur af vaxtastig-
inu í landinu. Ráðið telji að það sé
kominn það mikill samdráttur í
efnahagslífinu að löngu sé orðið
tímabært að lækka vexti meira en
gert hefur verið. Erfitt sé fyrir fyr-
irtæki að standa undir hinum háu
vöxtum til lengdar í samkeppnisum-
hverfi. Hætta sé á að lenda í víta-
hring, sem erfiðara og erfiðara verði
að komast út úr. Verslunarráðið taki
undir sjónarmið Seðlabankans um
að þenslan í efnahagslífinu megi
ekki ná að fara á flug aftur. Sókn sé
þó besta vörnin, með hagræðingu og
framleiðniaukningu, og með því að
verja þeim fjármunum, sem nú fara
í vexti, frekar í rannsóknir og þró-
unarkostnað innan fyrirtækjanna.
Það muni hjálpa efnahagslífinu mun
fyrr og mun betur en hátt vaxtastig
til að komast aftur í hóp þeirra tíu
bestu.
Samkeppnisstofnun
ber að starfa eftir lögum
Bogi segir að skerpa þurfi lín-
urnar varðandi Samkeppnisstofnun.
Of margir árekstrar hafi komið upp.
Ekki sé gott að fólk álykti sem svo
að Samkeppnisstofnun líti á það
sem hlutverk sitt að standa gegn
hagræðingu. Á landinu búi fáir ein-
staklingar á dreifðu landssvæði og
til landsins séu langar flutningsleið-
ir. Þegar bæði þurfi að flytja vörur
um langan veg og í litlum send-
ingum verði kostnaðurinn við að
stunda viðskipti hér á landi óhjá-
kvæmilega hár. Hámarks hagræði
og samkeppni, eins og hún gerist
meðal milljónaþjóða, sé lúxus sem
ekki bjóðist okkur sem veljum að
byggja fámenna og landfræðilega
einangraða eyju. Jafnvel stærstu
fyrirtæki á Íslandi séu örsmá í sam-
anburði við sams konar fyrirtæki
sem þau keppa við erlendis.
Hann segir afar brýnt að hlutverk
Samkeppnisstofnunar og vinnu-
brögð verði skilgreind betur, því ís-
lenskt atvinnulíf, sem stöðugt
keppir að aukinni hagræðingu í
rekstri, sækist eftir samkeppni. Það
sé óásættanlegt að Samkeppnis-
stofnun stöðvi nauðsynlega og eðli-
lega hagræðingu, eins og hún gerði
við samrunaáætlun ríkisbankanna,
eða fari út fyrir ramma laganna í
órökstuddri skoðun á sekt eða sak-
leysi olíufélaganna. „Þótt Verslun-
arráðið hafi ekki skoðun á sekt eða
sakleysi olíufélaganna í nýlegu máli
Samkeppnisstofnunar gagnvart
þeim, hefur Verslunarráðið skýra
skoðun á því að Samkeppnisstofnun
beri að starfa innan ramma núgild-
andi laga.“
Gerum betur með auknu frjálsræði
„Við höfum trú á því að alvarlega
hafi dregið úr hagvexti vegna þess
að okkur vantaði að teikna upp
heildarmyndina í uppsveiflunni á
síðustu árum. Hún var á eftirspurn-
arhliðinni en ekki á framboðshlið-
inni. Við gleymdum að hagræða og
gleymdum að gera sífellt betur. Við
sögðum á Viðskiptaþingi fyrir
tveimur árum að við vildum vera
meðal hinna tíu bestu í heiminum og
við skilgreindum í hverju. Í fyrra
sáum við að það var ekki að ganga
eftir. Í lok ársins 2000 var orðið ljóst
að það var komið ákveðið hættu-
ástand. Því sögðum við á Viðskipta-
þingi í fyrra hvað við þyrftum að
gera til að halda uppi hagvextinum
og bentum á hagræðingu og fram-
leiðniaukningu. Efnahagslífið er enn
að dragast saman og erfiðleikar
þjóðfélagsins eru ekki að baki. Við
þurfum að taka það alvarlega að
auka hagræði, auka framleiðni, auka
alþjóðavæðingu, auka samkeppnis-
hæfni okkar. Við verðum að gera
betur ef við ætlum okkur að ná því
aftur að vera meðal hinna tíu bestu.
Við þurfum að gera betur með
auknu frjálsræði, með athafnafrelsi
einstaklinga og fyrirtækja, skýrari
reglum í skattamálum, frelsi eign-
arréttarins og öðrum þáttum sem
augljóslega stuðla að auknu sam-
keppnishæfi og vexti meðal þjóða.
Þótt mikið hafi batnað hér á landi á
síðustu árum og áratugum og lífs-
kjör séu almennt góð, þá þurfum við
samt að gera betur, því betur má ef
duga skal,“ segir Bogi Pálsson, for-
maður Verslunarráðs Íslands.
Formaður Verslunarráðs segir undirstöðurnar ekki nógu traustar í hagkerfinu
Betur má ef
duga skal
Morgunblaðið/Sverrir
Bogi Pálsson: Samkvæmt spám er gert ráð fyrir að hagvöxtur verði nokkuð
minni hér en í helstu samkeppnislöndum á næstu árum.
Viðskiptaþing Verslunarráðs Íslands verður
haldið í dag. Grétar J. Guðmundsson ræddi við
Boga Pálsson formann þess af því tilefni.
GÆÐAVERÐLAUN Coldwater
Seafood Corporation voru afhent
Hraðfrystihúsi Hellissands á dög-
unum. Verðlaunin hafa verið
veitt í yfir 20 ár þeim framleið-
endum sem þótt hafa skara fram
úr í gæðum þeirra afurða sem
Coldwater kaupir. Alls fengu 5
frystihús og 4 frystitogarar af-
hent gæðaverðlaun fyrir síðasta
fiskveiðiár en alls kaupir Cold-
water afurðir af u.þ.b. 35 fram-
leiðendum, samtals um 13.000
tonn af afurðum. Frystihúsin sem
fengu verðlaunin voru auk Hrað-
frystihúss Hellissands hf., Hrað-
frystihúsið-Gunnvör hf. í Ísafjarð-
arbæ, Ísfiskur hf. í Kópavogi,
Oddi hf. á Patreksfirði og Egils-
síld ehf. á Siglufirði. Frystitog-
arnir sem hlutu verðlaunin voru
Arnar HU frá Skagaströnd,
Gnúpur GK frá Grindavík, Snorri
Sturluson RE frá Reykjavík og
Sigurbjörg ÓF frá Ólafsfirði.
Að sögn Jóns Jóhannessonar,
innkaupa- og gæðastjóra Cold-
water á Íslandi, er það lykilatriði
fyrir markaðsfyrirtæki eins og
Coldwater að gæði söluvaranna
séu í hæsta gæðaflokki. Sam-
keppnin á markaðnum sé mikil,
allir vilji selja sem mest og á sem
hæstu verði. Það sé almennt við-
urkennt að Coldwater hafi tekist
að fá hærra verð fyrir sínar sölu-
vörur á Bandaríkjamarkaði en
flestum öðrum en það sé vegna
öflugs markaðsstarfs og mikilla
gæða söluvaranna.
Gæða-
verðlaun
Coldwat-
er afhent
Morgunblaðið/Alfons
Jón Jóhannesson, innkaupa- og gæðastjóri Coldwater Seafood Corporation
á Íslandi, afhendir June Beverly Scholtz, gæðastjóra Hraðfrystihúss
Hellissands, gæðaverðlaunin.