Morgunblaðið - 24.02.2002, Blaðsíða 23

gerólíkir okkur, og þegar við fáum
starfsumsókn frá svarthærðum
múslima, sem heitir Ali og er fæddur
í Tyrklandi, springur mælikvarðinn
sem við notum til að bera okkur sam-
an við aðra. Hann á ekki möguleika á
starfinu, hversu hæfur sem hann
kann að vera að öðru leyti.“
Samtökin Nydansker eru einka-
rekin og voru stofnuð af starfs-
mannastjórum nokkurra danskra
fyrirtækja, sem vildu auka hlut inn-
flytjenda á vinnumarkaðnum. Møll-
er-Hansen segir um 10-15% danskra
fyrirtækja njóta ráðgjafar samtak-
anna, sem hjálpa þeim að ráða út-
lendinga til starfa, miðla upplýs-
ingum og fræðslu til annarra
starfsmanna og greiða úr vanda-
málum sem komið geta upp á vinnu-
stöðum vegna fordóma og menn-
ingarárekstra. Samtökin reka
starfsmiðlun á netinu, þar sem
áhugasamir atvinnurekendur geta
fundið starfsfólk af erlendum upp-
runa.
Nafnbreyting leiddi
til atvinnuviðtala
Mikil athygli hefur vaknað á at-
vinnumálum innflytjenda í kjölfar
breytinganna á reglunum um málefni
útlendinga, og hafa fjölmiðlar rakið
sögur af tilraunum nokkurra innflytj-
enda til að finna sér störf við hæfi.
Einn þeirra er svo ólánsamur að nafn
hans hefur aðra merkingu á dönsku
en tyrknesku, og atvinnurekendur
hafa sýnt takmarkaðan áhuga á að
ráða Turgut Satan til sín sem vél-
stjóra. Annar breytti nafni sínu úr
Esfandyar Pourkhomami í William
Vilhelmsen eftir að hafa fengið meira
en 300 synjanir um störf sem kerf-
isfræðingur. Nafnbreytingin varð til
þess að atvinnurekendur tóku allt í
einu að kalla hann í viðtöl, en urðu
augsýnilega fyrir vonbrigðum þegar
umsækjandinn reyndist íranskur að
ætt og uppruna. Umfjöllunin kom
Vilhelmsen þó til góða, því forstjóri
fyrirtækis nokkurs skammaðist sín
svo fyrir hönd landa sinna eftir lestur
greinarinnar, að hann ákvað að bjóða
kerfisfræðingnum starf. Satan fékk á
endanum vinnu sem ruslakarl.
Aðstæður innflytjenda á Íslandi
eru mörgu leyti ólíkar því sem verið
hefur í Danmörku, einkum vegna
þess að mikil eftirspurn hefur verið
eftir vinnuafli á Íslandi og flestir inn-
flytjendur koma til landsins í þeim
tilgangi að vinna. Málefni innflytj-
enda á Íslandi og aðlögun þeirra að
samfélaginu verða þó eitt af aðal-
verkefnum þeirra sem starfa að ís-
lenskum vinnumarkaðsmálum á
næstu árum, að mati Ástu S. Helga-
dóttur, lögfræðings hjá íslenska fé-
lagsmálaráðuneytinu.
„Íslenskur vinnumarkaður hefur
tekið miklum breytingum á síðustu
árum,“ segir Ásta. „Samfélagið hefur
breyst að því leyti að mikill fjöldi út-
lendinga sem hingað hefur komið í
atvinnuskyni dvelst hér nú um lengri
tíma eða sest hér jafnvel að til fram-
búðar. Það er því nauðsynlegt fyrir
Íslendinga að þetta fólk aðlagist ís-
lensku samfélagi til að koma í veg
fyrir fordóma og mismunum.“ Hún
segir ýmis konar þjónustu í boði til að
tryggja farsæla sambúð ólíkra menn-
ingarheima á Íslandi, einkum í Fjöl-
menningarsetrinu á Ísafirði og Al-
þjóðahúsinu í Reykjavík. Einnig sé
lögð mikil áhersla á starfstengda ís-
lenskukennslu fyrir innflytjendur.
Bertel Haarder, innflytjendamála-
ráðherra, segir að ófarir innflytjenda
í Danmörku megi að miklu leyti rekja
til þess að Danir hafi kinokað sér við
því að kalla hlutina sínum réttu nöfn-
um. „Við ræðum kannski málefni inn-
flytjenda fram og til baka, en erum
svo velviljuð að við veigrum okkur við
því að gera nokkrar kröfur. Innflytj-
endurnir geta ekki túlkað þetta sem
annað en afskiptaleysi. Hvers vegna
ættu þeir að fá sér vinnu, þegar þeir
fá hvort sem er peninga fyrir að gera
ekki neitt? Mér finnst í lagi að gera
sanngjarnar kröfur til innflytjend-
anna, svo við getum hjálpast að við að
leysa þau vandamál sem við stöndum
frammi fyrir,“ segir Haarder.
Erik Bonnerup, formaður hug-
myndabankans um málefni innflytj-
enda, tekur í sama streng, en leggur
áherslu á að vinnumarkaðurinn verði
að koma til móts við þarfir innflytj-
endanna og þjóðfélagsins í heild. „Við
gerðum þau grundvallarmistök í upp-
hafi að tala ekki opinskátt um hlut-
ina,“ segir Bonnerup. „Í stað þess að
leggja áherslu á að koma innflytjend-
unum út í samfélagið og á vinnu-
markaðinn, ríkti þegjandi samþykki
um að gera sem best við þá, veita
þeim allan stuðning sem hugsast gat,
og láta þá lifa af bótum. Þetta var
mesti bjarnargreiði sem hægt var að
gera fólkinu. Það einangraðist, glat-
aði sjálfsbjargarviðleitninni og festist
í þeim félagslegu gildrum sem fylgja
langtíma atvinnuleysi. Í dag stöndum
við frammi fyrir því að þurfa að út-
vega 60.000 innflytjendum störf.
Verkefnið væri ekki svona yfirþyrm-
andi ef það hefði hafist fyrir fimm ár-
um. Þegar mælirinn loks fylltist voru
vandamálin orðin afar umfangsmikil,
og höfðu bitnað á þúsundum innflytj-
enda. Þá varð umræðan auðvitað
geysilega neikvæð, og hinar skerandi
raddir á öfga-hægrivængnum fengu
góðan hljómgrunn,“ segir Bonnerup.
Undantekninga á reglum
um lágmarkslaun
Hugmyndabankinn um málefni
innflytjenda hefur sett fram ýmsar
tillögur um hvernig hægt sé að greiða
braut fólks af erlendum uppruna inn
á danskan vinnumarkað, m.a. með
því að slaka á ströngum menntunar-
kröfum, gera vinnustaði að vettvangi
fyrir dönskukennslu í stað málaskól-
anna, og leyfa atvinnurekendum að
gera undantekningar á reglum um
lágmarkslaun þegar þeir ráða út-
lending til starfa. Síðastnefnda tillag-
an hefur vakið mikið uppnám og
harðorð viðbrögð innan dönsku
verkalýðshreyfingarinnar, sem
bendir á að það geti varla orðið til að
bæta andrúmsloftið gagnvart inn-
flytjendum á vinnustöðum ef þeir fá
að undirbjóða aðra starfsmenn.
Erik Bonnerup fullyrðir á móti að
grípa þurfi til róttækra aðgerða til að
opna vinnumarkaðinn fyrir innflytj-
endum. „Margir Danir eru hikandi
við að vinna með innflytjendum, en
þegar útlendingur kemur á vinnustað
eru viðhorfin yfirleitt fljót að breyt-
ast og tortryggnin gufar upp. Stærsti
vandinn er sá að allt atvinnulífið er
fremur ósveigjanlegt gagnvart fólki
sem er ekki sprottið úr dönsku um-
hverfi, það fær ekki nám sitt metið og
er álitið verri starfskraftur vegna
takmarkaðrar dönskukunnáttu sinn-
ar.“
Bonnerup bætir við að dönsk
stjórnvöld, atvinnurekendur og al-
menningur þurfi að læra að treysta
innflytjendum. „Ég ræddi nýlega við
flóttamann, sem hafði verið á hrakn-
ingi í mörg ár, alltaf með lögregluna á
hælunum. Hann hafði gengið einn
síns liðs yfir eyðimerkur, klifið fjöll,
gerst laumufarþegi á skipi, komist í
flugvél og farið huldu höfði í ýmsum
löndum, og komst loksins til flugvall-
arins í Kastrup. Þar gaf hann sig
fram við yfirvöld, og viti menn – það
þurfti tvo félagsráðgjafa til að fara
með honum í leigubíl í flóttamanna-
athvarfið. Maðurinn var gáttaður á
þessu – hann var búinn að leggja
hálfan heiminn og ótrúlegar hættur
að baki, og hér var honum ekki treyst
til að taka leigubíl,“ segir Bonnerup.
„Mér finnst þetta góð dæmisaga um
það hvernig við sviptum útlendinga
allri ábyrgð, trausti og sjálfsvirðingu
um leið og þeir koma til landsins.“
Ashrad Mehmood hefur ekki glat-
að sjálfsvirðingunni, en hann er orð-
inn þreyttur á því að vera ævinlega
hafnað. „Ég veit ekki hvers vegna ég
fæ ekki vinnu,“ segir hann. „Mig
grunar stundum að það sé vegna þess
að ég er orðinn svo gamall – ég er
orðinn þrítugur og það er hár aldur í
tölvugeiranum. Ég vil helst ekki
hugsa um að það sé vegna þess að ég
er frá Pakistan, því þá missi ég alveg
móðinn.“
Mehmood á sér draumastarf.
Hann vildi helst af öllu vinna við vef-
síðu danska ríkisútvarpsins, því
þangað komst hann einu sinni í
starfsnám og kunni vel við sig. Hann
segist samt taka hvaða starfi sem er
fegins höndum. Hann fylgist vel með
atvinnuauglýsingunum og sækir um
allt sem honum finnst koma til
greina.
Systir hans, Anjam Parveen, tekur
af borðinu á meðan hann talar, og
kemur aftur með kúfað fat af sætum
kökum og marglitu sælgæti. Mehm-
ood lítur á klukkuna, það er orðið
áliðið. Hann þarf að fara að vinna, og
leigubíllinn bíður.
Höfundur er blaðamaður, búsett
í Danmörku.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2002 23
Skólavörðustíg 12, Bergstaðastrætismegin, sími 551 9090
Næg bílastæði, Bílastæðishúsið Bergstaðir. Ekkert stöðumælagjald um helgar
PS. Þú getur sparað þér sporin! Opnum kl. 6.00
Heimsendingarþjónusta, símar 561 3030 og 551 9090
Konudagsblómaúrvalið
er hjá okkur
Kvöldverður á
Naustinu fylgir
konudags-
blómvendinum
frá okkur
Einnig óvæntur
glaðningur frá
Snyrtivöruversluninni
Hamingjuóskir á konudaginn!
Í tilefni konudagsins bjóðum við þér að borða á
Naustinu.
Með kveðjuValur og Binni
Gildir út Góuna, alla daga, lau. og sun. fyrir kl. 20
2 fyrir 1
Austurstræti 17, 4. hæð, 101 Reykjavík, sími 562 0400, fax 562 6564,
netfang: prima@heimsklubbur.is, heimasíða: http://www.heimsklubbur.is
Einstök 12 daga listmenningarferð í tilefni 20 ára afmælis félagsins til
ÍTALÍU 27. júní til 9. júlí. Sérkjör, stórlækkað verð fyrir félagsmenn,
gilda aðeins ef staðfestar pantanir berast fyrir 15. mars nk.
Tilhögun:
Beint flug til VERONA. Möguleiki á stærstu óperusýningu heims í Arenunni í ferðalok. Skoðun og
saga mestu listfjársjóða heimsins í MILANO, PARMA, BOLOGNA, PISA, SIENA, FLORENS,
PADUA, FENEYJUM OG TRIESTE. Fyrsta ferð af þessu tagi til að kynnast hátindum heims-
menningar. Gisting á völdum hótelum m. morgunv. - aðrar ódýrar máltíðir valfrjálsar. -
Beint heimflug frá Verona.
Leiðsögn listfróðra manna. FARARSTJÓRN Ingólfs Guðbrandssonar,
en Ítalíuferðir hans hafa áunnið sér sérstakan sess sem einstakir listviðburðir.
AÐEINS 30 SÆTUM ÓRÁÐSTAFAÐ!
KYNNING:
Að loknum tónleikum Schola cantorum í Hallgrímskirkju
kl. 20.00 í kvöld, hefst kynning á LISTAFERÐINNI í Safnaðarsal
kirkjunnar kl. 21.15. Aðgangur öllum heimill, meðan rúm leyfir.
Kynningin stendur í 45 mín., þar sem Ingólfur Guðbrandsson
ferðafrömuður og listamaður mun rekja ferðalagið frá degi til
dags í máli og myndum. Ókeypis aðgangur. Hægt er að panta sæti
í ferðina í lok kynningar. Sjá ennfr. áætlun: Fagra veröld 2002
Að tilhlutan
Listvinafélags Hallgrímskirkju
Listatöfrar Ítalíu
Listvinafélag Hallgrímskirkju
Florens við Arno,
höfuðborg lista.