Morgunblaðið - 28.02.2002, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.isHaukar komnir á
sigurbraut á ný /B3
Kaldar kveðjur frá
norskri knattspyrnu /B4
4 SÍÐUR16 SÍÐUR
Sérblöð í dag
VIÐSKIPTABLAÐ MORGUNBLAÐSINS
S É R B L A Ð Á F I M M T U D Ö G U M U M V I Ð S K I P T I , S J Á V A R Ú T V E G & A T H A F N A L Í
Á FIMMTUDÖGUM
NÝJAR íslenskar rannsóknir sýna
að kona er í fimm sinnum meiri
hættu á að fá svokallað legslímu-
flakk (endometriosis) hafi systir
hennar sjúkdóminn. Eigi konan ná-
skylda frænku með sjúkdóminn eru
líkurnar á að veikjast í kringum 50%.
Niðurstöður rannsóknarinnar eru
birtar í evrópska læknisfræðitíma-
ritinu Human Reproduction í dag.
Þetta er í fyrsta sinn sem tíðni
legslímuflakks er könnuð meðal
heillar þjóðar og sýnt er fram á
auknar líkur á sjúkdómnum hafi
ættingi utan kjarnafjölskyldunnar
fengið hann. Talið er að um 1.000 ís-
lenskar konur séu með sjúkdóminn
en hann veldur slæmum tíðaverkj-
um, tíðatruflunum og minnkandi
frjósemi. Lýsir sjúkdómurinn sér
þannig að slímhúð, eins og sú sem
þekur legið að innan, „fer á flakk“ og
festist á lífhimnuna eða á eggja-
stokkana og veldur vefjaskemmdum
í grindarholi og á eggjastokkum.
Geta einkennin verið allt frá vægum
og upp í mjög slæma verki í grind-
arholi og baki.
Getur erfst frá föður til dóttur
Rannsóknin hefur staðið frá árinu
1994 og farið fram í samvinnu við Ís-
lenska erfðagreiningu frá árinu
1997. Kári Stefánsson, forstjóri ÍE,
segir í samtali við Morgunblaðið að
það komi ekki á óvart að erfðir séu
svo ríkjandi þáttur varðandi sjúk-
dóminn. „Í þessu tilfelli leynist þetta
hins vegar svo skringilega vegna
þess að sjúkdómurinn getur farið frá
föður til dóttur. Genið getur ferðast í
gegnum margar kynslóðir í karllegg
og svo kemur það ekki fram fyrr en í
einhverju stúlkubarni sem fæðist
með þetta.“
Hann segir mjög mikilvægt að
erfðaþátturinn skyldi koma fram.
„Sá tími sem líður frá því að konur
byrja að fá einkenni af legslímu-
flakki og þar til það greinist er að
meðaltali tíu ár. Það getur því verið
ansi langur tími sem konan annað-
hvort þjáist af sársauka eða ófrjó-
semi sem sjúkdómurinn getur vald-
ið. Hins vegar myndi erfðapróf, sem
byggt yrði á niðurstöðum af þessari
gerð, gera það mögulegt að greina
þetta fyrr, meðhöndla það fyrr og á
þann hátt auka lífsgæði, bæði með
því að minnka sársauka og koma í
veg fyrir ófrjósemi.“
Segir Kári ástæðuna fyrir því að
rannsóknin var möguleg fólgna í
þeirri ættfræði sem fyrir liggur um
Íslendinga. „Það gerði það að verk-
um að við gátum tekið þennan lista
af sjúklingum og rennt honum í
gegnum ættfræðigagnagrunninn og
fengið út þennan skyldleika. Önnur
ástæðan fyrir því að við gátum gert
þetta er að við erum með mjög góða
þjónustu í kvensjúkdómum og fæð-
ingarlækningum og þar eru þessir
læknar sem hafa unnið að því að
greina sjúkdóminn.“ Í því sambandi
nefnir hann Reyni Tómas Geirsson,
forstöðulækni kvennadeildar Land-
spítala, en hann er einnig einn af höf-
undum greinarinnar sem birtist í
Human Reproduction í dag.
Verið að kortleggja erfðavísinn
Að sögn Kára er legslímuflakkið
ekki nýuppgötvaður sjúkdómur en
með nýrri tækni er mun auðveldara
að greina hann og því er vitað um
fleiri tilfelli en áður. „Við erum búnir
að sýna fram á að erfðir eru þarna
ríkur þáttur og nú erum við farnir að
kortleggja erfðavísinn. Það er vinna
sem aftur er unnin í samstarfi við
Reyni Tómas og innan okkar fyrir-
tækis unnin af Reyni Stefánssyni
lækni. Þegar búið er að einangra
erfðavísinn stefnum við að því að búa
til erfðapróf sem gert yrði með blóð-
prufu og byggist á því að rýna í
erfðaefni. Loks er svo hugmyndin að
reyna að búa til lyf til þess að sporna
við þeim vanda sem af þessu hlýst.“
Segir Kári vinnuna við kortlagningu
erfðavísisins langt komna og býst
hann við að henni ljúki innan tveggja
ára.
Niðurstöður íslenskrar rannsóknar birtar í evrópsku vísindatímariti í dag
Erfðir eru taldar ráða
miklu um legslímuflakk
ELDUR kviknaði í íbúðarhúsi á
bænum Læk í Holta- og Landsveit í
gærkvöldi. Eldurinn kom upp í
svefnherbergi á efstu hæð hússins
sem er á þremur hæðum og tókst
slökkviliði að koma í veg fyrir að
eldurinn breiddist út.
Húsið var mannlaust þegar eld-
urinn kom upp þar sem heim-
ilisfólkið var við mjaltir.
Níu ára stúlka varð eldsins
vör og lét afa sinn vita
Níu ára stúlka varð eldsins vör er
hún heyrði í reykskynjara og lét
afa sinn vita. Reyndi hann að
slökkva eldinn með slökkvitæki en
varð strax frá að hverfa vegna hita
og reyks.
Slökkviliðið frá Hellu og Hvols-
velli var kallað á staðinn og gekk
nokkuð greiðlega að ráða nið-
urlögum eldsins. Var slökkvistarfi
að mestu lokið um kl. 19.30.
Engin slys urðu á fólki en her-
bergið er illa farið og talsvert tjón í
íbúðinni sem var að stórum hluta
undirlögð af sóti og reyk. Ekki er
vitað hvað olli því að eldurinn
kviknaði. Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Eldur
kom upp
í íbúðar-
húsi
Holta- og Landsveit
YFIRSTJÓRN leitar og björgunar á
hafinu og við strendur Íslands sendi
samgönguráðherra bréf í gær þar
sem farið er fram á að ýmsar úrbætur
verði gerðar m.a. á frágangi neyðar-
búnaðar um borð í skipum og að sett-
ar verði reglur um til hvaða ráða Til-
kynningarskyldan skal grípa, ef tæki
reynast ekki í lagi um borð í skipun-
um.
Yfirstjórnin kom saman til fundar í
gær vegna sjóslyssins er Bjarmi VE
66 fórst sl. laugardag.
Leggur stjórnin til við ráðherra að
settar verði reglur um frágang á
STK-neyðarbúnaði um borð í skipum,
sérstökum starfsmanni verði falið að
kanna STK-búnað allra fiskiskipa og
fylgja því eftir með úrbótum og að öll
fiskiskip hafi svokallaða frífljótandi
neyðarbauju. Þá er lagt til að upplýs-
ingar til Tilkynningarskyldunnar
verði gerðar aðgengilegar björgunar-
stjórnstöð Landhelgisgæslunnar.
Öll lánstæki fyrir skip í sjálfvirku
tilkynningarskyldunni, STK, eru í út-
leigu hjá Vaka-DNG, sem er eini
dreifingaraðili tækjanna hér á landi.
Bili STK-tæki geta sjófarendur því
ekki orðið sér úti um nýtt tæki til
bráðabirgða en geta eftir sem áður
notast við handvirka tilkynningar-
skyldu. Þetta kemur fram í svari
Vaka-DNG við fyrirspurn siglinga-
ráðs en á fundi ráðsins í síðasta mán-
uði komu fram alvarlegar athuga-
semdir við virkni tækjanna.
Yfirstjórn leitar
og björgunar sendir
ráðherra bréf
Vilja úr-
bætur á
neyðarbún-
aði skipa

Öll lánstæki/14
ÞINGFLOKKUR Sjálfstæðis-
flokksins hefur verið boðaður
til fundar á morgun, föstudag,
kl. 13.
Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins er á dagskrá
fundarins að fjalla um ráð-
herraskipti í ríkisstjórninni. Í
kvöld kemur fulltrúaráð Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík
saman til fundar þar sem af-
greiða á tillögu kjörnefndar um
skipan framboðslista flokksins
fyrir borgarstjórnarkosning-
arnar í vor, en eins og fram hef-
ur komið gefur Björn Bjarna-
son menntamálaráðherra kost
á sér í fyrsta sæti listans.
Ræða á
ráðherra-
skipti á
morgun
Þingflokkur
Sjálfstæðisflokksins