Morgunblaðið - 28.02.2002, Blaðsíða 30
30 FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
FRÁ og með morgundeg-inum, 1. mars, eru sjálf-stætt starfandi sjúkra-þjálfarar ekki lengur
með samning við Tryggingastofn-
un um endurgreiðslur til sjúk-
linga sem eru til meðferðar hjá
þeim. Frá 1. mars verða sjúkling-
ar að greiða uppsett og einhliða
gjald hjá sjúkraþjálfurum utan
heilbrigðisstofnana og leita síðan
til Tryggingastofnunar um end-
urgreiðslu. Stofnunin hefur
vegna þessa sett sér nýjar reglur
þar sem aðeins öryrkjar og lang-
veik börn geta verið örugg um að
fá kostnaðinn endurgreiddan að
hluta eða öllu leyti. Læknanefnd
Tryggingastofnunar mun meta
hverja umsókn um endurgreiðslu
fyrir sig og líklegt að erfiðara
verði en áður að fá niðurgreiðslu
fyrir almenna sjúkraþjálfun.
Fram kom á blaðamannafundi
sjúkraþjálfara í gær að um þess-
ar mundir væru tíu þúsund
manns í sjúkraþjálfun eða end-
urhæfingu af einhverju tagi.
Hvetja sjúkraþjálfarar viðkom-
andi einstaklinga til að fara með
reikninga sína til Trygginga-
stofnunar eftir 1. mars og sækja
um endurgreiðslur.
Viðræður um nýjan samning
milli sjúkraþjálfara og samninga-
nefndar heilbrigðisráðuneytisins
hafa engan árangur borið á síð-
ustu fimmtán mánuðum. Upp úr
viðræðum slitnaði nýlega og
sjúkraþjálfarar ákváðu að segja
upp samningum sínum við
Tryggingastofnun. Stofnunin hef-
ur samið við flestar aðrar heil-
brigðisstéttir sem hún á viðskipti
við og þegar reglurnar voru
kynntar nýlega kom fram að
stofnunin, og ríkið þarmeð, hefði
ekki svigrúm samkvæmt fjárlög-
um til að bjóða sjúkraþjálfurum
meira en gert hefði verið. Um er
að ræða 7% hækkun frá fyrri
samningi auk annarra breytinga
til hagræðis fyrir sjúkraþjálfara,
sem talsmenn Tryggingastofnun-
ar segja meira en öðrum stéttum
hafi verið boðið.
Vilja sömu kjör og sambæri-
legar heilbrigðisstéttir
Á blaðamannafundinum í gær
kynntu sjúkraþjálfarar sinn mál-
stað. Þar kom skýrt fram að fjár-
hagsstaða einkarekinna stofa
væri í sumum tilvikum orðin það
slæm að hætta væri á að þeim
yrði lokað á næstunni. Spurt var
hvort það væri sú „heilbrigðis-
pólitík“ sem stjórnvöld vildu sjá í
landinu og fullyrt að með nýjum
reglum Tryggingastofnunar væri
verið að fara tuttugu ár aftur í
tímann. Í máli formanns samn-
inganefndar sjálfstætt starfandi
sjúkraþjálfara, Gauta Grétars-
sonar, kom m.a. fram að þeir
hefðu setið eftir í samanburði við
stéttir með sambærilega mennt-
un, eins og t.d. talmeinafræðinga,
ljósmæður og hjúkrunarfræð-
inga. Gauti sagði að ríkið hefði í
raun slitið viðræðunum með síð-
asta tilboði, sem sjúkraþjálfarar
mátu til 13% lækkunar, miðað við
þann samning sem gerður var við
Tryggingastofnun árið 1995. Á
sama tíma hefðu kjör annarra
heilbrigðisstétta, sem semja á
svipuðum grunni við Trygginga-
stofnun, hækkað um allt að
120%. Þá sagði Gauti að sl. fjög-
ur eða fimm ár hefðu laun
sjúkraþjálfara inni á sjúkrastofn-
unum hækkað um 60%.
Dögg Pálsdóttir, lögmaður
sjúkraþjálfara, sagði á fundinum
að samkvæmt almannatrygginga-
lögum ættu slysatryggðir að fá
sjúkraþjálfun greidda að fullu.
Nýjar reglur Tryggingastofnun-
ar gerðu hins vegar ráð fyrir að
sjúkraþjálfun slysatryggðra yrði
ekki greidd nema hún væri veitt
af sjúkraþjálfurum með s
við Tryggingastofnun. Me
væri verið að skerða þau r
sem slysatryggðir nytu
kvæmt lögum. Dögg sagði
þessa mismunaði Try
stofnun sjúkraþjálfurum n
því hvort þeir störfuðu sjá
eða hjá hinu opinbera.
nefndi hópurinn virtist þ
áfram með samning. A
Daggar og annarra tals
sjúkraþjálfara er þetta
jafnræðisreglu stjórnarsk
ar og einnig samkeppnislö
Sjúkraþjálfarar á einka
eru um helmingur allra st
sjúkraþjálfara í landinu,
180 á 45 stöðum. Þeir seg
fá aðeins um 74% af því
sem samið var um við
ingastofnun árið 1995, mi
verðlagsþróun undanfarin
og því hafi tekjur þeirra
bilinu rýrnað um 26%. Á
tíma hafi launavísitalan h
um 50% og rekstrarkostn
endurhæfingarstofum um
máli Gauta á fundinum
kom m.a. fram að um 40%
skrár sjúkraþjálfara
rekstrarkostnaður og krö
betri aðbúnað þeirra hefðu
stöðugt.
Sjúkraþjálfararnir bend
meðalfjárfesting hverrar s
að jafnaði 10–15 milljónir
Nýjar reglur um endurgreiðslur vegna sj
Sjúkraþjálfarar
sínar hafa rýrn
Sjálfstætt starfandi sjúkraþjálfarar eru samn-
ingslausir við Tryggingastofnun frá 1. mars og
telja að brotið sé á sér og sjúklingum með nýjum
reglum stofnunarinnar. Ekki er svigrúm til
meira en 7% hækkunar á samningi að mati heil-
brigðisráðuneytisins.
Nýjar reglur um endurg
hjá Tryggingastofnun 1.
telja að sjúklingum verð
ferð hjá þeim eða inni á
urhæfingu á
NOKKUÐ er um að fólksem starfar hjá sveitar-félögunum geri sér ekkigrein fyrir því að sveit-
arfélögin hafa ekki samið um að
greiða iðgjald í viðbótarlífeyris-
sparnað. Bæði Jón Kristjánsson,
framkvæmdastjóri Lífeyrissjóðs
starfsmanna sveitarfélaga, og
Sjöfn Ingólfsdóttir, formaður
Starfsmannafélags Reykjavíkur-
borgar, segjast hafa orðið vör við
þennan misskilning.Flest stéttar-
félög á landinu hafa samið við
vinnuveitendur sína um greiðslu ið-
gjalds í viðbótarlífeyrissjóð, en
flestir sem nýta sér þetta sparnað-
arform eru með þennan viðbótar-
sparnað í séreignarsjóðum. Samn-
ingar stéttarfélaganna kveða
flestir á um að vinnuveitandi leggi
2% af launum í viðbótarlífeyrissjóð
launamanns gegn því að hann leggi
fram 2% framlag á móti. (Há-
marksiðgjald launamanns er 4%.)
Ríkissjóður gefur hins vegar eftir
10% af tryggingagjaldi sem í þessu
tilviki væri 0,2% og rennur það í líf-
eyrissjóð starfsmannsins.
Misskilningur starfsmanna
Sveitarfélögin tóku þá afstöðu að
gera ekki samninga við félög op-
inberra starfsmanna um viðbótar-
lífeyrissparnað og færðu þau rök
fyrir afstöðu sinni að þau vildu
jafna lífeyrisréttindi milli opin-
berra starfsmanna og launamanna
á almennum markaði, en sveitar-
félögin hafa samið við ASÍ-félög um
þennan sparnað.
Jón Kristjánsson sagðist hafa
orðið var við að sumir stæðu í þeirri
trú að sveitarfélögin greiddu þetta
viðbótarframlag líkt og aðrir vinnu-
veitendur. Þessi misskilningur
hefði m.a. komið upp hjá fólki sem
greiddi í séreignarsjóði. „Ég er al-
mennt þeirrar skoðunar að þ
starfsmanna, hvort sem þei
hjá því opinbera eða einkam
inum, á kjarasamningum
lítil. Fólk horfir á það sem þ
budduna og heldur að þetta
undir sömu formerkjum,“
Jón þegar hann var spurður
ig stæði á þessum misskilnin
Jón sagðist vera þeirrar s
ar að þessi ákvörðun sveita
anna, að semja ekki um viðb
eyrissparnað, hefði heldur
úr áhuga starfsmanna sveita
anna á þessu sparnaðarform
held að sumir þeirra sem g
Margir standa í þeirri trú að sveitarfélögin ha
Sjóðsfélaga
að sveitarf
greiði iðg
GREENSPAN BOÐAR BETRI TÍÐ
Alan Greenspan, bankastjóribandaríska seðlabankans, og
einn mesti áhrifamaður um þróun
efnahagsmála í Bandaríkjunum lýsti
þeirri skoðun fyrir bandarískum
þingmönnum í gær að samdráttar-
skeiði í efnahagsmálum þar í landi
væri að ljúka. Hann nefndi nokkrar
vísbendingar um batnandi efnahags-
ástand og þá ekki sízt kaupgetu al-
mennings.
Það er gömul saga og ný að þróun
efnahagsmála í Bandaríkjunum,
Evrópu og Japan hefur mikil áhrif á
framvindu efnahagsmála hér á Ís-
landi. Þegar illa gengur á þessum
þremur mikilvægustu efnahags-
svæðum heims getum við gengið út
frá niðursveiflu hér sem vísri og þeg-
ar birtir til á þessum svæðum getum
við búizt við því sama hér. Þess
vegna skipta yfirlýsingar Green-
spans okkur máli.
Meginástæðan fyrir því að ástæða
er til bjartsýni um betri tíð hér á Ís-
landi er batnandi ástand á fyrr-
nefndum efnahagssvæðum svo og
vaxandi styrkur sjávarútvegsins.
Um leið og sjávarútvegurinn fer á
skrið hér eins og gerzt hefur í kjölfar
gengisbreytinga á síðasta ári hefur
sú velgengni smátt og smátt áhrif út
um allt þjóðfélagið. Sjávarútvegur-
inn hefur verið á mikilli siglingu frá
því á miðju sl. ári og er enn. Afkomu-
tölur sjávarútvegsfyrirtækja fyrir
síðasta ár sýna þessa þróun glögg-
lega.
Þegar þessar tvær meginforsend-
ur eru fyrir hendi má gera ráð fyrir
að aðrar atvinnugreinar taki smátt
og smátt við sér. Fyrst þær, sem
tengjast sjávarútvegi með einum eða
öðrum hætti, en síðar aðrar atvinnu-
greinar sem starfa í meiri fjarlægð
frá undirstöðuatvinnuvegi þjóðar-
innar.
Af þessum sökum er nú margt sem
bendir til þess að botninum sé náð og
ekki ólíklegt að mörg fyrirtæki í við-
skiptum og þjónustu verði þess vör
að töluvert hefur hægt á samdrætti
miðað við það sem verið hefur und-
anfarna mánuði.
Undanfarin misseri hafa verið erf-
iður aðlögunartími fyrir mörg fyrir-
tæki en þau eru líka betur undir það
búin að takast á við ný verkefni og
ganga vonandi hægar um dyr á
næstu misserum en gert var fyrir
2–3 árum og komið hefur mörgum í
koll.
BARNANÍÐINGAR
Í HJÁLPARSTARFI
Mannlegu eðli virðast engintakmörk sett. Það nær uppí efstu hæðir en þar sem
lægst fer setur að manni hroll.
Fréttir um að hjálparstarfsmenn í
Vestur-Afríkuríkjunum Gíneu, Líb-
eríu og Sierra Leone hafi neytt börn
til að hafa við sig kynferðisleg mök
og sagt að þau fengju ekki mat að
öðrum kosti sýna hversu viðbjóðs-
legt framferði getur brotizt fram hjá
mannfólkinu.
Flóttamannahjálp Sameinuðu
þjóðanna og samtökin Barnahjálp í
Bretlandi hafa verið að rannsaka
þetta mál og segja að 40 stofnanir og
óháð samtök séu bendluð við víð-
tæka misnotkun barna. Einnig eru
ásakanir á hendur friðargæslu-
mönnum á vegum Sameinuðu þjóð-
anna og frammámönnum í þeim
þjóðfélögum, þar sem brotin hafa
verið framin. Nefnt er að tæplega 70
starfsmenn á vegum stofnananna
séu viðriðnir málið.
Við rannsókn málsins hefur verið
byggt á framburði barna, einkum
stúlkna undir 18 ára aldri. Þarna er
um að ræða fórnarlömb sjúkdóma,
stríðs, náttúruhamfara og hungurs.
Margar stúlknanna, sem sögðust
hafa veitt kynlíf fyrir mat, sögðust
ekki hafa gert sér grein fyrir því að
þær ættu rétt á matarskömmtum án
skilyrða. Aðrar sögðust hafa samið
um það að láta kynlíf fyrir mat, lyf
og menntun.
Ætla mætti að þetta framferði
væri algengast þar sem hjálparstarf
væri ekki í föstum skorðum og eft-
irliti væri ábótavant, en ástandið var
þvert á móti verst þar sem aðstoð-
arverkefnið hafði fest sig í sessi.
Ákveðið var að láta fjölmiðlum í té
niðurstöður rannsóknar Flótta-
mannahjálparinnar og Barnahjálpar
áður en gengið hafði verið endanlega
frá niðurstöðum hennar í skýrslu á
þeirri forsendu að ekki væri hægt að
láta þetta ástand viðgangast lengur.
Verður nú þegar gripið til aðgerða
til að laga ástandið.
Það er skelfilegt að börn í heims-
hluta þar sem þau hafa mátt horfa
upp á hörmungar, grimmd og mann-
vonsku allt í kringum sig um árabil
skuli ekki einu sinni eiga sér von um
griðastað hjá hjálparstofnunum.
Það er óforsvaranlegt að börn í
höndum hjálparstofnana skuli þurfa
að velja á milli þess að svelta eða fá
mat fyrir kynlíf. Afleiðingarnar geta
einnig verið skelfilegar. Nógu slæmt
er að stúlkurnar, sem í hlut eiga,
geti orðið óléttar og verði mæður
kornungar. Sýnu verra er að þær
eiga á mikilli hættu að smitast af al-
næmi sem um þessar mundir heggur
stór skörð í raðir íbúa í þessum
heimshluta.
Ef einhverjum má lýsa sem leik-
soppum í iðuköstum sögunnar eru
það börn. Í ríkjum á borð við Sierra
Leone og Líberíu eru börn notuð í
hernað. Samviskulaust er þeim att
fram á vígvöllinn og láta menn sér
fátt um finnast þótt þeirra bíði lim-
lestingar eða dauði. Síðan heldur
misnotkunin áfram þegar ætla
mætti að börnin væru komin í
örugga höfn. Þar bíður hins vegar
kerfisbundin kynferðisleg misnotk-
un. Flóttamannahjálp Sameinuðu
þjóðanna og Barnahjálp heita tafar-
lausum aðgerðum. Þar duga ekki
orðin tóm.