Morgunblaðið - 28.02.2002, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2002 29
ÞRÁTT fyrir að umræða um
byggðakvótann sé eðlileg er nauð-
synlegt að sannleikanum sé haldið
til haga. Víst er um að mörg þeirra
hindurvitna sem í upphafi voru á
sveimi hafa nú gengið fyrir ættern-
isstapa. Vert er að líta á örfáar stað-
reyndir. Stærð byggðakvótans nem-
ur aðein um 0,7 % af leyfðum
heildarafla í þorski, ýsu, ufsa og
steinbít og er enn lægra hlutfall af
leyfðum heildarafla í öllum tegund-
um við Ísland. Sagt var að þessar
veiðiheimildir væru teknar af þeim
sem nytjað hafa þessar sjávarauð-
lindir. Frá þessum sama tíma og
byggðakvótinn hefur verið við lýði
hafa aflaheimildir verið skertar tví-
vegis samtals um margfalt magn
byggðakvótans. En hver var það þá
sem tók af hverjum? Skyldu and-
stæðingar byggðakvótans vilja hug-
leiða það. Muna þeir eftir að íslensk
stjórnvöld hafa undanfarin ár, með
samningum, tryggt auknar afla-
heimildir svo nemur margföldum
byggðakvótanum á fjarlægum fiski-
miðum úr stofnum sem við eigum
aðgang að með öðrum þjóðum? Á
þessum sama tíma hefur það einnig
komið fram eins og dæmin sanna að
þau vísindi sem stjórn fiskveiða
byggjast á eru ekki óumdeild, að
ekki sé fastar að orði kveðið. Það gaf
því enginn hjartað úr sér þótt eitt
þúsund og fimm hundruð tonnum
þoskígilda væri ráðstafað til þeirra
sjávarbyggða sem höllustum fæti
stóðu við öflun sjávarfangs.
Stofnun fiskvinnslufyrirtækisins
Fjölnis á Þingeyri og úthlutun afla-
heimilda því til handa vöktu einnig
viðbrögð. Þingeyri átti fyrrum
blómlegt bú í útgerð og fiskvinnslu
sem eins og svo mörg önnur var
horfið af vettvangi. Hér var því
gripið til þess ráðs að stofna nýtt
fyrirtæki í fiskvinnslu sem fengi
byggðakvóta Ísafjarðabæjar sem
taldi 387 þoskígildistonn. Þau ný-
mæli fylgdu stofnun þessa fyrirtæk-
is að það hafði einungis landvinnslu
með höndum og sala aflaheimilda
var bundin því skilyrði að 2⁄3 hluthafa
samþykktu þann gjörning. Byggða-
stofnun með fimmtungs eignarhlut í
Fjölni hefur því nær stöðvunarvald
á sölu aflaheimilda frá fyrirtækinu
kæmi til þess á annað borð. Árið fyr-
ir stofnun Fjölnis lá landvinnsla að
mestu niðri á Þingeyri eftir gjald-
þrot fiskvinnslufyrirtækis þar. Með
stofnun Fjölnis var landvinnsla
tryggð að nýju á Þingeyri og hefur
fyrirtækið unnið úr vel á þriðja þús-
und tonnum af fiski árlega síðan og
tryggt landverkafólki góða atvinnu.
Þetta eru áhrif byggðakvótans sem
vísir menn fundu út að ráðstafað
hefði verið til Grindavíkur.
Á Bíldudal var einnig mikill vandi
uppi en þar hafði fyrirtæki í fisk-
vinnslu nýlega hætt rekstri. Hins-
vegar liggur nú fyrir þegar líftími
byggðakvótans er um það bil hálfn-
aður að landvinnsla á fiski hafi verið
tryggð að nýju fyrir tilstuðlan
byggðakvótans með svipuðum hætti
og á Þingeyri. Nú hafa heyrst raddir
un að úthlutun byggðakvótans til
Bíldudals hafi gengið fram með
óeðlilegum hætti og að
ekki hafi verið fylgt
settum reglum með
ráðstöfun þeirra afla-
heimilda sem ráðstafað
var til Bíldudals. Að
því er úthlutunina
varðar þá þekki ég þar
vel til mála. Sveitar-
stjórn gaf umsögn um
á hvern veg úthlutun
byggðakvótans skyldi
háttað. Þær tillögur
samrýmdust ekki þeim
reglum sem Byggða-
stofnun hafði sett sér
að vinna eftir. Þess
vegna kom í hlut
Byggðastofnunar að
ráðstafa byggðakvótanum til Bíldu-
dals og ber stofnunin ein ábyrgð á
þeim gjörningi. Það að ekki fóru
saman skoðanir sveit-
arstjórnar Vestur-
byggðar og Byggða-
stofnunar var ekkert
einsdæmi og auðvitað
var niðurstaða alls
staðar fengin með
sama hætti, ákvörðun
Byggðastofnunnar
réði. Af augljósum
ástæðum er ég ekki í
jafngóðum færum um
að fjalla um fram-
kvæmdina. En af þeim
athugasemdum sem
fram hafa komið að
undanförnu fæ ég ekki
séð að úthlutunarregl-
ur hafi verið brotnar.
Þótt hér sé einungis fjallað um
þessi tvö vestfirsku byggðalög er
jafnmikil þörf að fylgjast með þróun
þessara mála hjá öðrum sem fengu
byggðakvóta til ráðstöfunar. En hér
er ferðin einungis hálfnuð. Þegar
upp verður staðið kemur í ljós
hvernig þeim byggðum sem lengst
af hafa byggt tilveru sína á sjáv-
arfangi hefur tekist að treysta at-
vinnulíf og afkomu með þeim tæki-
færum sem byggðakvótinn hefur
fært þeim. Af þeirri niðurstöðu mun
framhaldið ráðast. Ég minni svo að
endingu á skyldur þeirra sem hér
eiga að vera til leiðsagnar og eft-
irlits og nefni sérstaklega til sjáv-
arútvegsnefnd Alþingis sem var
frumkvöðull í þessu máli og Byggða-
stofnun sem ber ábyrgð á fram-
kvæmdinni.
Tvö vestfirsk
byggðarlög
Egill
Jónsson
Byggðakvóti
Af þeim athugasemdum
sem fram hafa komið að
undanförnu, segir Egill
Jónsson, fæ ég ekki séð
að úthlutunarreglur hafi
verið brotnar.
Höfundur er fyrrverandi alþing-
ismaður.
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Brandtex fatnaður
Nýbýlavegi 12, sími 5544433