Morgunblaðið - 17.03.2002, Síða 20

20 SUNNUDAGUR 17. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Auglýsingaherferð Stíga-móta hefur vakið miklaathygli. Auglýsingin ergerð af Hvíta húsinu ogsýnir naktar konur
pakkaðar inn í neytendaumbúðir, líkt
og um matvöru sé að ræða. Auglýs-
ingin er hluti af átaksverkefni Stíga-
móta til stuðnings við konur sem
vinna í kynlífsiðnaði. Rúna Jónsdótt-
ir, fræðslu- og kynningarfulltrúi
Stígamóta, segir að vitundarvakning
sé hafin hér á landi um það ófremdar-
ástand sem ríki í þessum málum. Hún
segir að ástæða þess að átakinu er
hrundið af stað sé m.a. vitund Stíga-
mótakvenna fyrir þörfinni á slíkri að-
stoð, sem hefur verið að aukast, og
einnig hve leynd þessi starfsemi er.
„Við höfum líka verið minnt á hve
alvarlegar afleiðingar vændis geta
verið. Við ákváðum að læra af því.
Það er enginn annar að sinna þessum
konum svo það eru margþættar
ástæður fyrir þessu átaki,“ segir
Rúna.
Enginn veit hve margar konur stunda
vændi á Íslandi
Hún segir að engum virðist ljóst
hve margar konur stundi vændi hér á
landi. Þó er ljóst að þær eru ekki
mjög margar. „Það eru fyrst og
fremst íslenskar konur sem hafa sótt
til okkar og reyndar einnig nokkrir
karlar í gegnum tíðina. Alltaf hefur
þetta tengst fíkniefnaneyslu og allt er
þetta fólk sem sætt hefur alvarlegu
kynferðisofbeldi. Flestir hafa síðan
leiðst út í fíkniefnaneyslu og fjár-
magnað hana með vændi. Skömm
þessa fólks og vanlíðan er alveg
óbærileg.
Ein ástæðan fyrir því að við höfum
ekki tölu yfir það fólk sem leitað hef-
ur til okkar er sú að við skráum ekki
símaviðtöl. Við erum líka í símasam-
bandi við nokkra einstaklinga sem
ekki hafa ennþá treyst sér til þess að
koma til okkar,“ segir Rúna.
Blómstrandi kynlífsiðnaður
á nektardansstöðunum
Hún segir að nektarstaðirnir séu
dæmi um blómstrandi kynlífsiðnað
hér á landi. Starfsemi þeirra byggist
á því að selja einkaaðgang að konum í
kynferðislegum tilgangi.
„Þessi skipulega útgerð á konum
er nýtilkomin og blómstrandi. Það er
ekki aðeins okkar vitund sem hefur
vaknað um þennan vanda heldur líka
stjórnvalda. Dómsmálaráðherra hef-
ur tekið fyrsta skrefið með því að
banna kaup á kynlífsþjónustu barna
undir 18 ára aldri. Okkur dreymir um
að dómsmálaráðherra stígi skrefið til
fulls og fari að dæmi Svía og banni öll
kaup á kynlífsþjónustu. Í þá átt horf-
um við og einnig hinar Norðurlanda-
þjóðirnar. Við heyrum einnig að
borgarstjóri er með tilburði til að
stemma stigu við starfsemi nektar-
staðanna en mætir við það ýmsu mót-
læti, eins og t.a.m. því að það hefði í
för með sér skerðingu á atvinnufrelsi,
sem okkur finnst reyndar skrum-
skæling á hugtakinu. Jafnréttis-
nefndir fjölda sveitarfélaga hafa einn-
ig tekið við sér og verkalýðsfélögin
hafa neitað að leggja blessun sína yfir
atvinnuleyfi til nektardansara.“
Stígamót hafa opnað símalínu fyrir
fólk í kynlífsiðnaði, 800 5353. Dorrit
Otzen, forseti alþjóðasamtaka gegn
vændi, hefur verið Stígamótum til
halds og trausts undanfarna daga.
Nú stendur til að skipuleggja náms-
ferð til
Danmerkur
þar sem
konur læra
af Otzen, og
einnig eru
uppi áætl-
anir um
átak um að
ná til þess
fólks sem á
þjónustu
Stígamóta
þarf að
halda. Þær
konur sem
stunda
vændi og hafa sett sig í samband við
Stígamót geta reynst mikilvægir
tengiliðir við aðrar konur í kynlífsiðn-
aði.
Aðspurð um hvernig Stígamót geti
veitt konum í kynlífsiðnaði stuðning
segir Rúna að samtökin hafi hvorki
húsnæði né fjármagn eða nokkra
þjónustu aðra en þá að vera til staðar.
„Við erum eyland þar sem þær geta
tekið af sér grímuna og rætt það sem
þeim þykir svo erfitt að ræða við
aðra. Konurnar hafa lýst því að þær
segi helst engum frá því sem þær
Vitundarvakning
um kynlífsiðnaðinn
Stígamót hafa hrundið af
stað átaki til að vekja fólk
til vitundar um kynlífs-
iðnað á Íslandi. Guðjón
Guðmundsson ræddi við
Rúnu Jónsdóttur, fræðslu-
og kynningarfulltrúa sam-
takanna, sem segir að konur
í kynlífsiðnaði hafi eignast
eyland í samtökunum.
Morgunblaðið/Ásdís
Rannsóknir hafa leitt í ljós að 50 til 90% kvenna í vændi hafi orðið fyrir kynferðislegri misnotkun fyrir 16 ára aldur. Einnig
er misnotkun á vímuefnum algeng.
Rúna Jónsdóttir
ÉG er kominn hingað til aðræða við stjórn, starfsfólkog sjálfboðaliða hér álandi um starf þeirra ísamhengi við það sem er
að gerast annars staðar í heiminum.
Á löngum tíma hefur AFS byggt upp
víðtækt kerfi þjálfaðra sjálfboðaliða
sem sinna ýmsum störfum fyrir
samtökin. Sjálfboðaliðar í hinum
ýmsu löndum hafa fá tækifæri til að
hittast. Ég er að reyna að brúa þetta
bil og kynna það starf sem á sér stað
annars staðar,“ segir Paul Shay, for-
seti alþjóðasamtaka AFS, en til Ís-
lands er hann að koma í fyrsta sinn.
Shay tók við starfi forseta alþjóða-
samtakanna fyrir tveimur og hálfu
ári. Hann er Kanadamaður en býr
nú í New York með fjölskyldu sinni,
þar sem alþjóðaskrifstofu AFS er að
finna. Shay er fjölmiðlafræðingur að
mennt og starfaði í mörg ár sem
framkvæmdastjóri samtakanna
Canada World Youth, sem eru
stærstu skiptinemasamtök Kanada.
Shay byrjar á því að segja örlítið
frá stofnun AFS-samtakanna og
segir að það hafi verið bandarískir
sjálfboðaliðar sem óku sjúkrabif-
reiðum á vígvöllum Evrópu í fyrri og
síðari heimsstyrjöldinni á vegum
American Field Service sem lögðu
grunninn að starfsemi AFS árið
1947. „Þeir trúðu því að nemenda-
skipti á milli landa væri leið til að
auka víðsýni og skilning milli ólíkra
menningarheima og þar með leið til
að draga úr líkum á því að hörm-
ungar stríðsins endurtækju sig,“
segir hann.
Fyrir þá sem ekki þekkja til AFS
má geta þess að þau eru alþjóðleg
fræðslusamtök sem hafa það að
markmiði að efla samskipti og
fræðslu á milli þjóða heims meðal
annars með því að senda ungmenni
til dvalar í öðrum löndum. Samtökin
eru óháð stjórnmálaflokkum, trú-
félögum, hagsmunasamtökum og
eru ekki rekin í hagnaðarskyni held-
ur eru skapa þúsundir sjálfboðaliða
um allan heim grundvöll fyrir starf-
seminni.
Viljum leggja okkar af mörkum
Shay segir sögu af einum fyrsta
skiptinema samtakanna, sem var
ungur Þjóðverji. Sá bjó í Berlín og
hafði upplifað það þegar bandamenn
vörpuðu sprengjum á borgina sem
eftir það varð að hluta til rjúkandi
rústir. Þegar ungi maðurinn, sem nú
er læknir og háskólaprófessor, kom
til Bandaríkjanna sem skiptinemi
skömmu eftir stríðið var hann ekki
viss um við hverju hann ætti að bú-
ast. „En hann mætti fróðleiksfýsn,
samúð, samhygð, vináttu og kær-
leika sem var þessum 17 ára gamla
dreng frá þessu stríðshrjáða landi
mikils virði,“ segir Shay og bætir við
að það sé ekki minni þörf á því núna
að efla skilning manna á meðal
vegna þess hvernig ástandið er í
heiminum. „Atburðirnir 11. septem-
ber sýna að það ríkir mikill misskiln-
ingur og vantraust á milli vestrænna
þjóða og múslíma. Verið er að skera
upp herör gegn hryðjuverkum í
heiminum en það þarf einnig að auka
skilning á milli þessara ólíku menn-
ingarheilda. Ég vil minna á ummæli
Alberts Einsteins sem sagði, að ekki
væri hægt að viðhalda friði með valdi
heldur með auknum skilningi manna
á meðal. AFS getur ekki með bein-
um hætti komið í veg fyrir hryðju-
verk en samtökin geta lagt sitt af
mörkum til að auka skilning manna á
meðal og draga úr fordómum.“
Komast í kynni við ólíkan lífsmáta
Hann ræðir um gildi þess fyrir
ungt fólk að dvelja í öðru landi hjá
þarlendum fjölskyldum og ganga
þar í skóla. „Skiptinemarnir komast
í kynni við lífsmáta og hugsunarhátt
sem er ólíkur því sem þeir eiga að
venjast og víkkar sjóndeildarhring-
inn auk þess sem þeir verða sér með-
vitaðri um eigin menningu. Þessi
dvöl stuðlar líka að auknum skilningi
og vitund fólks um málefni sem öll-
um er sameiginleg og snerta alla
heimsbyggðina. Sá sem hefur hlotið
slíka menntun skynjar að veröldin er
eitt stórt samfélag með mörg sam-
eiginleg vandamál og það sem gerist
í einum heimshluta hefur áhrif í öðr-
um heimshlutum.“
Shay er spurður að því hvort hann
hafi verið í New York 11. september
síðastliðinn.
„Nei, ég fór þaðan deginum áður
til Tyrklands. En ég hringdi á skrif-
stofuna þennan morgun þegar ég
heyrði í fréttum hvað hafði gerst. Ég
hafði stundum stært mig af því að
skrifstofan okkar væri á besta stað í
New York en við höfðum meðal ann-
Leið til að auka
víðsýni og skilning
Það er sérstakt áhugamál Pauls Shay, forseta al-
þjóðasamtaka AFS, að samtökin beiti sér fyrir
nemendaskiptum ungs fólks sem býr á Vest-
urlöndum og fólks sem á heima í löndum músl-
íma. Hildur Einarsdóttir ræddi við hann meðan
hann dvaldi hér vegna námstefnu og aðalfundar
AFS á Íslandi.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Verið er að skera upp herör gegn hryðjuverkum í heiminum en það þarf einnig
að auka skilning á milli ólíkra menningarheilda,“ segir Paul Shay, forseti al-
þjóðasamtaka AFS.