Morgunblaðið - 19.04.2002, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. APRÍL 2002 31
ÞAÐ ER stundum
sagt að stjórnmálabar-
áttan sé háð fyrir opn-
um tjöldum – en á
stundum sýnast tjöldin
sem best duga í pólitík
vera pótemkín-tjöld.
Svo virðist vera reynd-
in í komandi borgar-
stjórnarkosningum.
Þrátt fyrir borð-
leggjandi staðreyndir
um skefjalausa skulda-
söfnun, fjárhags-
óreiðu, lóðaskort, bið-
lista, skattahækkanir,
niðurlægingu miðbæj-
arins og svikin loforð,
virðist það duga R-list-
anum að láta eins og allt sé himna-
lagi.
Góðærið í stjórnartíð Davíðs
Oddssonar hefur vissulega gert
borgarbúa sem aðra værukæra. Hér
ræður þó mestu afstaða íslenskra
fjölmiðla. Þeir virðast telja það eðli-
lega baráttuaðferð í nútíma stjórn-
málum að reist séu pótemkín-tjöld
til að blekkja kjósendur. Þeir líta
ekki á það sem sitt hlutverk að
svipta slíkum pótemkín-tjöldum frá.
Það eru ekki fjölmiðlarnir sem
segja með sjálfstæðum hætti frá því
að skuldir Orkuveitunnar hafi auk-
ist úr 125 milljónum í yfir 20 millj-
arða í stjórnartíð R-listans, nei, það
eru pólitískir andstæðingar R-
listans sem verða að skrifa sérstak-
ar blaðagreinar til að vekja athygli á
þessum óhugnanlegu staðreyndum.
Sömu sögu er að segja af nær öll-
um helstu ágreiningsefnum í borg-
arstjórnarkosningunum. Fjölmiðl-
arnir gera ekki sjálfstæða úttekt á
stöðu mála, heldur láta eins og
deiluefnin séu eðlilegar stjórnmála-
skylmingar þar sem hvor fylkingin
hafi sitthvað til síns máls.
Slík vinnubrögð gefa til kynna
ósjálfstæði sem maður hefði haldið
að heyrði til liðinni tíð. Ég veit ekki
um neitt þróað lýðræðisríki þar sem
stærstu fjölmiðlar starfa með þess-
um hætti. Alls staðar er lagt kapp á
að fletta ofanaf stjórnmálamönnum
sem hafa í frammi blekkingar og
reyna að slá ryki í augu almennings.
Fjölmiðlarnir líta gjarnan á sig
sem sjálfskipaða verði
almennings. Því má til
dæmis spyrja: Varðar
það ekki almannahag
að skuldir borgarbúa
hafi aukist um nær 9
milljónir á dag í stjórn-
artíð R-listans? Varðar
það ekki almannahag
að það skuli vera við-
varandi lóðaskortur í
höfuðborg landsins og
að það sé okrað á þeim
fáu lóðum sem bjóð-
ast? Varðar það ekki
almannahag þegar
kemur í ljós að hátt í
tveir milljarðar af al-
mannafé hafa tapast í
rekstri áhættufyrirtækisins Lín-
a.net? Varðar það ekki almannahag
að það skuli hafa verið dregið stór-
lega úr byggingu hjúkrunarrýma
fyrir aldraða í Reykjavík?
Hér er ekki verið að deila um
stefnu og leiðir í stjórnmálum, held-
ur blákaldar staðreyndir sem maður
hefði haldið að nútíma fjölmiðlar
teldu sér skylt að upplýsa almenn-
ing sem best um.
Borgarstjóri R-listans veit af
reynslu að hún hefur ekkert að ótt-
ast þótt hún svari ekki spurningum,
segi rangt frá málavöxtum og ráðist
með ósvífni á andstæðinga sína þeg-
ar þeir benda á staðreyndir um hag
borgarinnar. Hún veit að hún kemst
upp með sjónarspil sitt, því hún
þekkir það skjól sem hún hefur af ís-
lenskum fjölmiðlum.
Jakob F.
Ásgeirsson
Stjórnmál
Varðar það ekki al-
mannahag, spyr Jakob
F. Ásgeirsson, að það
skuli hafa verið dregið
stórlega úr byggingu
hjúkrunarrýma fyrir
aldraða í Reykjavík?
Höfundur er rithöfundur.
Pótemkín-tjöld
fjölmiðlanna
F-LISTI frjálslyndra
og óháðra á sannarlega
erindi við Reykvíkinga
og hefur aðrar áherslur
en hin keimlíku hags-
munabandalög D-lista
og R-lista. F-listinn
leggur megináherslu á
velferðar-, öryggis- og
umhverfismál, eins og
kemur fram í stefnu-
skrá listans, sem er birt
í heild á heimasíðunni
xf.is
Áherslur F-listans
varða breytta forgangs-
röðun og meðal þeirra
eru stuðningur við aldr-
aða og öryrkja, átak í
ferli og aðgengismálum fatlaðra, efl-
ing almenningssamgangna, betri
þjónusta við barnafjölskyldur, fjölgun
mislægra gatnamóta og göngubrúa,
flýting Sundabrautar, sýnilegri lög-
gæsla, meira líf í miðborgina og við
höfnina, þétting byggðar, sameining
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu
og ábyrg fjármálastjórn Reykjavík-
urborgar.
F-listinn er á móti einkavæðingu
Orkuveitu Reykjavíkur og þátttöku
Reykjavíkurborgar í Kárahnjúka-
virkjun. Bæði D-listi og R-listi ætla að
skuldsetja hvern einasta íbúa í
Reykjavík um eina
milljón króna vegna
þátttöku borgarinnar í
þessari mjög svo óhag-
kvæmu virkjun, en
kostnaðurinn við að
framleiða orku frá
henni er tvisvar sinnum
hærri en það verð sem
fengist fyrir að selja
orkuna frá henni. Við
hjá F-listanum viljum
ekki, að íslenskur al-
menningur en þó eink-
um Reykvíkingar þurfi
að greiða eina krónu og
tuttugu aura með hverri
einustu kílówattstund
sem yrði seld frá Kára-
hnjúkavirkjun. Það yrði meðlag
Reykvíkinga með stærstu umhverfis-
spjöllum Íslandssögunnar af manna
völdum og það myndi skerða mögu-
leika okkar til að styrkja velferðar-
þjónustuna, öryggismálin og sam-
göngukerfið í borginni.
Óráðsía R-listans í kringum línu.-
nets-ævintýrið nemur aðeins tveimur
prósentum af óráðsíunni sem hlytist
af Kárahnjúkavirkjun. Gagnrýni
D-listans á fjárausturinn í línu.net
verður hlægileg þegar þessar stað-
reyndir eru hafðar í huga. Það er
vissulega rétt hjá D-listanum að
R-listinn hefur farið illa með fjármuni
Orkuveitu Reykjavíkur, en gleymum
ekki fyrirætlunum D-listans um að
einkavinavæða Orkuveituna og koma
þannig sameiginlegum orkulindum
og drykkjarvatni Reykvíkinga í hend-
ur fáeinna útvaldra.
Það er sannarlega nauðsynlegt að
refsa R-listanum fyrir slæma fjár-
málastjórn og óráðsíu með almannafé
og gleymum ekki strætóspillingunni
sem minnir á Landssímamálið hjá
Sjálfstæðisflokknum. Hin vald-
þreyttu framboð D-lista og R-lista
þurfa aðhald frá borgarbúum. Það að-
hald fæst með því að tryggja
F-listanum sæti í borgarstjórn
Reykjavíkur.
F-listinn hefur
aðrar áherslur
Ólafur F.
Magnússon
Reykjavík
F-listinn, segir Ólafur
F. Magnússon, leggur
megináherslu á vel-
ferðar-, öryggis- og um-
hverfismál.
Höfundur er læknir og borg-
arfulltrúi. Hann skipar 1. sæti
F-listans í Reykjavík.
FRÉTTIR berast
um deilu sem fer stig-
vaxandi, milli heimilis-
lækna og heilbrigðis-
ráðuneytisins. Það eru
ekki nema 6 ár síðan
heilsugæslan lamaðist
um sinn vegna deilna
og almennra uppsagna
heilsugæslulækna og
nú berast fregnir um
uppsagnir vegna
óánægju læknanna.
Upphaf þessarar nýju
deilu er sagt vera
ákvörðun ráðuneytis-
ins um að greiðslur
vegna tiltekinna vott-
orða renni til heilsu-
gæslustöðva en verði ekki lengur
sértekjur heilsugæslulækna.
Formaður félags heimilislækna
hefur lýst því að þetta vottorðamál
sé í raun dropinn sem fyllti bikarinn
og nú skerpist ágreiningurinn með
ítrekaðar kröfur um að heimilis-
læknar sitji við sama borð og aðrir
sérfræðingar og geti rekið sínar
stofur með sama hætti í einka-
rekstri.
Allir sem þurfa að marki að nota
þjónustu heimilislækna á höfuð-
borgarsvæðinu vita hversu biðtími
hefur aukist og almennt er erfitt að
fá jafnvel símaviðtal við lækninn
sinn. Algengt er að
það taki eina viku að
bíða eftir viðtali, en
það má ekki sakast á
nokkurn hátt við
lækna og annað starfs-
ólk heilsugæslunnar.
Þau vinna sín verk af
alúð við þröngan
ramma og undir miklu
álagi.
Í Hafnarfirði eru nú
um 2.200 íbúar um
hvern heimilislækni og
mjög brýn þörf skjótra
úrræða. Þegar heimil-
islæknar komu aftur
til starfa 1996 eftir
uppsagnir
voru settar í úrskurði kjaranefnd-
ar ákveðnar viðmiðanir um fjölda
íbúa á hvern lækni. Miðað er við að
eðlileg mörk séu 1.500 íbúar á lækni
en reyndar er talið að ef heimilis-
læknir á að geta sinnt sínu fólki
þurfi viðmiðunartalan að fara niður
í 1.250 íbúa á lækni.
Þessar staðreyndir benda til að
miklir þverbrestir séu í hinni rík-
isreknu heilbrigðisþjónustu og það
er borin von að til komi aukin stöðu-
gildi og nýtt fé til að koma þessum
málum í það horf sem sæmir okkur
sem á góðum stundum státum
gjarnan af einni bestu heilbrigðis-
þjónustu í heimi. Hin ríkisrekna
heilsugæsla er í raun sprungin.
Stjórnvöld verða að viðurkenna það
og leita þarf nýrra úrræða.
Sjálfstæðisflokkurinn leggur
áherslu á afnám ríkiseinokunar og
tilfærslu verkefna innan heilbrigð-
isþjónustunnar einnig í heilsugæsl-
unni og að tryggja þurfi einnig
jafna rekstrar- og samkeppnisað-
stöðu milli ríkisrekinnar heilbrigð-
isþjónustu og hinnar einkareknu.
Nýjar leiðir eins og einkarekin
heimilislæknaþjónusta við hliðina á
hinni ríkisreknu og heimild til sér-
fræðinga í heimilislækningum að
reka sínar eigin stofur munu draga
úr álaginu á hina opinberu heilsu-
gæslu.
Nýr og athyglisverður valkostur
er stofnun Læknalindar ehf. í Kópa-
vogi þar sem boðið er upp á tryggt
aðgengi á þjónustu gegn föstu mán-
aðargjaldi sem er svipað og áskrift
að einkareknum sjónvarpsstöðvum.
Þar þarf fólk ekki að greiða auka-
lega komugjöld og tryggt er að þeir
sem skráðir eru komist til læknis
samdægurs. Þetta er valkostur fyrir
þá sem eru tilbúnir að borga fyrir
betra aðgengi að þjónustu.
Ég er sannfærður um að á næst-
unni bjóðist enn nýir valkostir í
einkarekinni heilsugæslu og heim-
ilislæknaþjónustu og það verður
ekki hægt fyrir þá sem sjá enga
aðra leið en ríkisforsjá í rekstri heil-
brigðisþjónustu, að stöðva þá þróun.
Heilsugæslan –
þörf nýrra úrræða
Almar
Grímsson
Hafnarfjörður
Hin ríkisrekna heilsu-
gæsla er í raun sprung-
in. Almar Grímsson
segir að stjórnvöld
verði að viðurkenna
það og leita þurfi
nýrra úrræða.
Höfundur er lyfjafræðingur og er í
7. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins í
Hafnarfirði.
HINN 12. apríl sl. komst úr-
skurðarnefnd skipulags- og bygg-
ingarmála að þeirri niðurstöðu í
úrskurði, að Reykjavíkurborg
hefði brotið rétt á Hrafni Gunn-
laugssyni með ákvörðun um deili-
skipulag á Laugarnestanga. Með
deiliskipulaginu var gert ráð fyrir
miklu minni heimild Hrafni til
handa um byggingar á lóð sinni
þarna heldur en eigendur næstu
lóða í nágrenninu njóta. Heimildin,
sem Hrafni var ætluð, var aðeins
helmingur heimilda nágrannanna
og raunar undir þeim mörkum,
sem aðalskipulag Reykjavíkur
ráðgerir. Taldi nefndin hið um-
deilda skipulag ekki uppfylla kröf-
ur stjórnsýsluréttarins um jafn-
ræði og meðalhóf að því er Hrafn
varðaði.
Í málinu stóð svo á, að borgaryf-
irvöld höfðu a.m.k. allt frá árinu
1990 gert ráð fyrir heimild Hrafni
til handa um að byggja vinnustofu
á lóð sinni. Fyrst var gert ráð fyrir
byggingarreitnum norðan við hús
Hrafns á tanganum, en þegar í ljós
kom á árinu 1993, að þar myndu
vera fornminjar, var lóðarmörkum
Hrafns breytt og gert ráð fyrir
byggingunni sunnan við hús hans.
Fyrirheitin til Hrafns um bygg-
inguna höfðu verið gefin um leið og
næsti nágranni hans hafði fengið
sams konar loforð. Sá maður hafði
þegar byggt sitt hús, þegar horfið
var frá fyrirheitinu við Hrafn.
Hrafn hélt því fram í málflutn-
ingi sínum fyrir úrskurðarnefnd-
inni, að sá pólitíski meirihluti, sem
stjórnað hefur Reykjavíkurborg
undanfarin ár, hafi viljað koma
höggi á hann af pólitískum ástæð-
um. Benti hann á, að á árinu 1994
hafði hann átt í illvígri blaðadeilu
við Svavar Gestsson alþingismann,
eiginmann Guðrúnar Ágústsdótt-
ur, sem var einn af borgarfulltrú-
um R-listans. Heimild hans til að
byggja vinnustofuna hafi verið
felld niður eftir það. Varð hann þó
ekki var við þær fyrirætlanir fyrr
en á árinu 1996.
Það var í sjálfu sér ekki unnt við
meðferð málsins fyrir úrskurðar-
nefndinni að sanna tilgátu Hrafns
um ástæður meirihlutans í borg-
arstjórn Reykjavíkur fyrir fram-
ferði sínu gegn honum. Svo mikið
er víst, að á honum var freklega
brotinn réttur. Í ljósi forsögu
málsins er hins vegar fróðlegt að
sjá viðbrögð Árna Þórs Sigurðs-
sonar, borgarfulltrúa R-listans,
við úrskurðinum 12. apríl. Hann
segir, að ástæðurnar fyrir skerð-
ingunni á réttindum Hrafns hafi
verið þær, að menn hafi viljað gera
Laugarnestangann að útivistar-
svæði fyrir almenning. Það er eins
og borgarfulltrúinn telji sig geta
heimilað almenningi útivist á lóð-
um einstakra manna í borginni!
Þessi undarlegi málflutningur
hafði raunar komið fram fyrir úr-
skurðarnefndinni, sem vó hann og
léttvægan fann í forsendum sín-
um.
Þessi borgarfulltrúi lýsir því svo
jafnframt yfir, að vegna úrskurð-
arins verði allt skipulag á Laugar-
nestanga nú endurskoðað. Þetta
eru sérkennileg viðbrögð við úr-
skurði um réttindi einstaks manns
til nýtingar á lóð sinni, svo ekki sé
meira sagt. Orðræðu hans um
þetta virðist mega skilja svo, að
áfram skuli þess freistað að brjóta
rétt á Hrafni Gunnlaugssyni. Í ljós
verður að koma, hvort það muni
takast. Viðbrögðin lýsa forherð-
ingu. Slík viðbrögð þekkjast eink-
um hjá þeim, sem veit upp á sig
skömm en vill ekki gangast við
henni. Svo mikið er víst, að þessi
viðbrögð gefa tilgátu Hrafns um
pólitískar ofsóknir gegn honum
byr undir báða vængi. Fyrir Reyk-
víkinga hlýtur að teljast fróðlegt,
að kynnast þeim viðhorfum til
stjórnsýslu sem birtast í framferði
meirihluta borgarstjórnar gegn
Hrafni Gunnlaugssyni í þessu
máli.
Jón Steinar Gunnlaugsson
Pólitísk mis-
beiting valds?
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.