Morgunblaðið - 11.05.2002, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. MAÍ 2002 37
131
144
173
197
228
332
390
508
543
555
598
605
618
652
818
861
868
897
934
959
1026
1055
1094
1122
1218
1239
1295
1825
1848
1866
1874
1974
1987
2016
2198
2201
2261
2273
2276
2341
2385
2415
2573
2702
2706
2910
3019
3062
3069
3144
3175
3204
3207
3268
3319
3342
3471
3478
3638
3695
3863
3877
3952
3979
3994
4007
4070
4112
4154
4157
4199
4266
4323
4348
4365
4378
4413
4435
4587
4671
4734
4741
4748
4756
4826
4876
4977
4994
5065
5091
5101
5138
5173
5236
5241
5248
5355
5370
5407
5419
5493
5534
5549
5576
5580
5617
5625
5634
5678
5770
5853
5889
5995
6130
6242
6243
6264
6377
6385
6489
6668
6701
6712
6724
6767
6775
6798
6895
6965
7048
7063
7081
7143
7155
7312
7330
7335
7433
7500
7591
7643
7747
7751
7787
7836
7908
7974
8024
8106
8230
8268
8277
8312
8324
8346
8572
8655
8690
8701
8791
8799
8800
8850
8969
8984
9001
9064
9068
9175
9177
9259
9448
9460
9502
9577
9583
9622
9648
9675
9729
9788
9872
9935
10162
10192
10199
10209
10219
10232
10268
10636
10677
10678
10705
10753
10779
10799
10881
10917
11052
11072
11182
11200
11422
11459
11462
11480
11504
11669
11736
11767
11814
11861
11884
11947
12030
12299
12331
12447
12604
12647
12669
12749
12789
12801
12854
12883
13060
13077
13149
13223
13230
13234
13263
13292
13326
13408
13452
13585
13599
13650
13680
13717
13783
13803
13809
13928
13935
14067
14068
14103
14110
14113
14141
14236
14246
14322
14333
14618
14725
14779
14882
14944
14947
14952
15002
15005
15103
15111
15135
15215
15418
15451
15549
15679
15743
15767
15808
15860
15940
16006
16023
16076
16171
16217
16318
16320
16326
16377
16391
16399
16456
16461
16483
16530
16570
16571
16640
16645
16938
16999
17033
17051
17220
17233
17433
17489
17646
17704
17707
17710
17727
17745
17808
17927
17987
18032
18069
18137
18218
18265
18363
18473
18623
18642
18649
18657
18675
18692
18698
18743
18759
18781
18782
18939
18962
18972
18993
19042
19152
19176
19219
19226
19327
19511
19551
19564
19598
19617
19619
19634
19678
19695
19699
19709
19710
19733
19858
19879
19926
19987
20045
20054
20232
20305
20352
20437
20512
20598
20676
20740
20809
21014
21034
21114
21148
21194
21208
21222
21253
21292
21311
21378
21409
21511
21533
21745
21844
21873
21874
21984
21989
22021
22023
22069
22171
22234
22514
22588
22616
22696
22748
22752
22760
22801
22804
22811
23087
23098
23165
23175
23203
23277
23364
23564
23571
23668
23672
23798
23803
23841
23950
24015
24025
24129
24193
24196
24249
24382
24477
24588
24657
24757
24770
24812
24844
24894
24898
24918
24928
24930
25037
25108
25187
25278
25330
25563
25619
25664
25722
25741
25748
25759
25844
25874
25882
26086
26159
26175
26195
26372
26387
26428
26471
26476
26529
26631
26700
26761
26781
26919
26968
27275
27289
27428
27688
27738
27852
27871
28044
28060
28071
28082
28097
28164
28171
28223
28229
28272
28275
28302
28422
28427
28505
28535
28540
28580
28582
28656
28734
28750
28804
28824
28942
28957
28999
29017
29035
29113
29371
29396
29398
29594
29618
29642
29754
29838
29842
29935
29956
30094
30102
30106
30122
30160
30188
30197
30210
30273
30316
30423
30455
30461
30494
30577
30683
30729
30738
30873
30894
31009
31088
31136
31167
31369
31377
31488
31510
31627
31660
31669
31678
31808
31858
31905
31980
32176
32183
32291
32429
32513
32572
32654
32677
32697
32795
32857
33029
33143
33158
33399
33400
33432
33498
33612
33672
33691
33701
33742
33826
33853
33945
34095
34126
34137
34155
34163
34172
34236
34273
34347
34405
34482
34643
34703
34843
34887
34897
34944
35279
35289
35308
35323
35344
35356
35465
35469
35501
35607
35679
35706
35911
35996
36064
36104
36109
36268
36328
36533
36536
36635
36649
36675
36684
36701
36748
36808
36873
37010
37093
37094
37140
37164
37231
37234
37244
37442
37502
37639
37704
37706
37707
37735
37926
37936
37946
37996
38038
38074
38129
38160
38333
38356
38398
38423
38436
38575
38580
38671
38753
38904
38947
38967
39191
39302
39331
39332
39349
39386
39477
39510
39547
39658
39718
39788
39839
39847
39858
39972
39987
40152
40238
40387
40415
40448
40463
40469
40480
40517
40519
40597
40606
40666
40687
40727
40730
40744
40771
40776
40821
40905
40912
40983
40995
41159
41172
41202
41251
41357
41465
41521
41573
41619
41645
41676
41823
41837
41849
42018
42060
42109
42219
42240
42270
42303
42347
42381
42435
42439
42488
42514
42654
42690
42741
42831
42883
43081
43141
43158
43262
43293
43345
43557
43588
43594
43687
43689
43728
43782
43824
43848
43851
43878
43986
44060
44157
44172
44212
44228
44256
44275
44277
44593
44641
44766
44779
44875
45049
45089
45241
45402
45423
45498
45504
45591
45698
45740
45759
45788
45789
45791
45800
45824
45833
45848
45871
46004
46028
46040
46197
46303
46366
46398
46427
46441
46490
46554
46569
46614
46756
46789
46793
46998
47031
47034
47104
47119
47138
47161
47221
47466
47503
47534
47612
47664
47808
47965
48002
48039
48065
48095
48147
48195
48231
48317
48588
48647
48733
48756
48820
48830
48912
48957
49018
49363
49379
49414
49497
49547
49600
49637
49642
49664
49686
49729
49820
49848
49954
50051
50129
50222
50296
50313
50318
50546
50549
50656
50785
50859
51033
51091
51109
51152
51213
51316
51345
51369
51426
51482
51583
51597
51694
51816
51849
51852
51929
51944
52093
52097
52212
52241
52242
52361
52489
52701
52757
52766
52848
52878
52903
52938
53000
53032
53040
53042
53094
53127
53291
53299
53331
53348
53384
53402
53441
53499
53503
53581
53614
53623
53736
53785
53847
53878
53922
54101
54149
54183
54307
54457
54705
54785
54805
54871
54887
54925
55013
55016
55026
55090
55149
55172
55314
55456
55524
55527
55585
55600
55627
55690
55802
55815
55820
55831
55832
55859
55901
55923
55958
56044
56059
56114
56304
56308
56358
56361
56425
56479
56492
56532
56551
56675
56676
56704
56728
56751
56782
56822
56832
57046
57274
57276
57321
57337
57415
57419
57490
57521
57532
57595
57630
57633
57733
57798
57845
57851
57888
58199
58277
58282
58381
58385
58444
58448
58727
59008
59011
59021
59025
59148
59184
59260
59383
59486
59520
59622
59649
59841
59938
59963
59966
59980
Vinningaskrá
92
1476
1785
2105
2130
2251
2562
4102
4586
7355
8664
8813
9017
9383
10027
10824
11357
11523
13638
15074
15803
16711
19083
25019
29446
29492
29683
30285
34387
37468
37661
39263
40518
41472
41860
42776
43281
43451
43607
44280
45223
46367
48473
49145
50448
51375
53732
53881
57749
58702
Í hverjum aðalútdrætti er dregin út tveggja stafa tala og allir eigendur miða sem endar á þeirri tveggja
stafa tölu fá vinning. Vinningurinn á einfalda miða er 4.000 kr. en 20.000 kr. á trompmiða.
Til að spara pláss er tveggja stafa talan aðeins birt í stað þess að skrifa öll vinningsnúmerin í skránna.
Allar tölur eru birtar með fyrirvara um prentvillur.
Kr. 4.000 Kr. 20.000 16
Ef tveir síðustu tölustafirnir í númerinu eru:
38278 38280
263
10096
10828
24264
38513
52899
Aðalútdráttur 5. flokks, 10. maí 2002
Kr. 3.000.000 TROMP
TROMP
TROMP
TROMP
Kr. 15.000.000
TROMP
Kr. 50.000 Kr. 250.000
Kr. 200.000 Kr. 1.000.000
Kr. 100.000 Kr. 500.000
38279
Kr. 25.000 Kr. 125.000
6560
16105
24652
30678
31248
31546
34700
36233
39979
46121
TROMPKr. 15.000 Kr. 75.000
TROMP
Í FRÉTTUM af niðurstöðum hinn-
ar svokölluðu hnattvæðingarnefndar
vekur athygli að nefndin kemst að
þeirri niðurstöðu að með upptöku evr-
unnar myndu vaxtagreiðslur heimila
og atvinnuvega á Íslandi líklega
lækka um 15 milljarða króna [á ári]. Í
kjölfarið hafa svo einhverjir (ótengdir
nefndinni) ranglega túlkað það svo að
hér væri um einhvers konar þjóð-
hagslegan sparnað að ræða.
Nú hef ég ekki upplýsingar um for-
sendur útreikninga sem að baki búa,
en tel ekki ósennilegt að þessar nið-
urstöður hafi fengist með því að
reikna svokallað „álag á innlenda
vexti“ á höfuðstól allra lána í íslensk-
um krónum til heimila og fyrirtækja.
Það hlýtur einnig að hafa verið for-
senda að Ísland gerðist aðili að Evr-
ópusambandinu, enda verður evran
aðeins tekin upp sem gjaldmiðill hér á
landi samhliða aðild að ESB. Hafi for-
sendurnar verið þessar, þá er rétt að
taka það fram að þessi lækkun mun
að sjálfsögðu ekki hafa nein áhrif á
vaxtakostnað útflutningsfyrirtækja,
því að lántökur þeirra eru að mestu í
erlendum gjaldmiðlum, svo og munu
þeir lántakar sem eru með lán með
föstum vöxtum í íslenskum krónum
ekki njóta þessara bættu vaxtakjara.
Þessi munur ætti hins vegar að skila
sér hratt til lántaka með lán með
breytilegum vöxtum, svo og til þeirra
sem taka ný lán.
En það eru ekki forsendurnar sem
vekja athygli mína, heldur sú stað-
reynd að sagan er aðeins að hálfu
sögð. Lækki vaxtakostnaður inn-
lendra lántaka um 15 milljarða króna
á ári, þá leiðir af því að vaxtatekjur
innlendra sparifjáreigenda rýrna um
sömu 15 milljarða króna á ári hverju
(hlutur útlendinga í viðskiptum með
íslensku krónuna er enn sem komið er
óverulegur). Það væru því fyrst og
fremst lífeyrissjóðir og eldri borgar-
ar, sem bæru skertan hlut frá borði í
þessari tilfærslu milli kynslóða.
Það myndi að sjálfsögðu ýmislegt
annað gerast (og þá sleppi ég kostnaði
við aðild að millifærslukerfi ESB).
Þannig mætti vænta að lægra vaxta-
stig leiddi til meiri fjárfestinga í land-
inu, og að því gefnu að þær væru arð-
bærar, þá hefði slíkt jákvæð áhrif á
þjóðarframleiðslu. Heimilin sem
fengju vaxtalækkunina, myndu hins
vegar einnig verða að skila henni að
stórum hluta til baka í formi hærri
framlaga til lífeyrissjóða til þess að
standa undir óbreyttum lífeyri og í
formi hærra húsnæðisverðs, enda
endurspeglar fasteignaverð greiðslu-
getu fasteignakaupenda öðru fremur
og greiðslugetan ræðst af tekjum,
sköttum og vaxtastigi. 15 milljarðarn-
ir eru því ekki líklegir til þess að enda
nema að litlu leyti í vösum fólks sem
aukið ráðstöfunarfé, að teknu tilliti til
húsaleigu, skatta og lífeyrisframlaga.
Nú er ég enginn talsmaður hárra
eða lágra vaxta, enda eru það trúar-
brögð þegar menn eru það, án þess að
líta á efnahagslegt samhengi vaxta-
stigs. Mér finnst það hins vegar graf-
alvarlegt ef menn vilja að vaxtastig í
landinu taki ekkert mið af efnahags-
ástandi innanlands, en það er ná-
kvæmlega það sem myndi gerast ef
við tækjum upp evruna hér á landi.
Afleiðingarnar gætu orðið stórfellt at-
vinnuleysi og gjaldþrot fyrirtækja.
Vaxtastig einstakra gjaldmiðla
ræðst af mörgum þáttum, svo sem
verðbólgu, hlutfalli sparnaðar á móti
fjárfestingum (sem ræðst af aldurs-
samsetningu, menningarlegum við-
horfum o.fl.), fjármagnsflutningum,
nýtingu framleiðsluþátta, atvinnu-
stigi, sköttum, almennri tiltrú fólks á
viðkomandi gjaldmiðli (sem mótast
oftar en ekki af sögulegri reynslu,
stjórnarfari – þ.m.t. stjórnun pen-
ingamála) og ýmsum öðrum þáttum.
Hugtakið „álag á innlenda vexti“ er
hins vegar óskilgreint fyrirbæri. Sé
vaxtastig innanlands hærra en á evru-
svæðinu, getur það vart verið ótengt
þeim þáttum sem almennt ráða vaxta-
stigi, eða er ekki líklegt að hærri
raunvextir á Íslandi á því stutta tíma-
bili sem við höfum búið við opið fjár-
magnskerfi (átta ár), endurspegli ald-
urssamsetningu þjóðarinnar svo og
þá takmörkuðu reynslu sem komin er
á virka stjórnun peningamála (það er
rétt rúmt ár síðan Seðlabankinn tók
upp verðbólgumarkmið)?
Það er ekkert sem segir að gjald-
miðlar minni hagkerfa beri ávallt
hærri vexti en gjaldmiðlar stærri
hagkerfa. Á þeim rúmlega tveimur
áratugum sem liðnir eru frá því að
flest lönd heims með þróað hagkerfi
tóku upp fljótandi gengi og frjálsa
fjármagnsflutninga milli landa, hefur
vaxtastig einstakra gjaldmiðla ekki
ráðist af stærð viðkomandi hagkerfa
og er þá sama hvort litið er til lang-
tímavaxta eða skammtímavaxta. Það
er því alls ekki útilokað að vaxtastig
íslensku krónunnar geti orðið hið
sama og vaxtastig evrunnar á næstu
árum eða jafnvel lægra eftir að ESB
stækkar í austur, verði þróun efna-
hagsmála með þeim hætti að slíkt
vaxtastig muni henta íslensku efna-
hagslífi best.
Að spara 15 milljarða króna
– eða hálf sagan sögð
Erlendur
Magnússon
Evra
Það væru því fyrst og
fremst lífeyrissjóðir og
eldri borgarar, segir
Erlendur Magnússon,
sem bæru skertan hlut
frá borði í þessari til-
færslu milli kynslóða.
Höfundur er bankamaður.