Morgunblaðið - 26.05.2002, Page 40

FRÉTTIR
40 SUNNUDAGUR 26. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
YFIRMAÐUR samninganefndar á
vegum sænsku leigjendasamtak-
anna, Anders Mattson, var staddur
hér á landi nýverið í boði Leigj-
endasamtakanna, ASÍ, BSRB, Fé-
lagsþjónustunnar og Reykjavík-
urborgar. Mattson kemur hingað
til lands í kjölfar skipunar starfs-
hóps sem ætlað er að móta nýja
húsnæðisstefnu með sérstaka
áherslu á leigumarkaðinn. Mattson
kynnti starfshópnum hvernig
sænski leigumarkaðurinn hefur
starfað á umliðnum áratugum með
hliðsjón af sænskri húsaleigulög-
gjöf sem á sér ekki hliðstæðu í ver-
öldinni, að hans sögn.
Alexander Gíslason, sem starfar
hjá Leigjendasamtökunum, segir
starfsemi samtakanna hafa legið
niðri um nokkra hríð. Til standi að
endurreisa þau og meðal annars sé
horft til „sænska kerfisins“ í þeim
efnum. Brýnt sé að knýja fram
breytingar á húsaleigulögunum
sem eru úreld, að hans mati, og
setja meðal annars ekkert þak á
húsaleigu.
Leigjendasamtökin urðu nýlega
fullgildur aðili að Alþjóðlegu leigj-
endasamtökunum, IUT, sem hafa
höfuðstöðvar í Stokkhólmi og er
Mattson einnig hér á vegum þeirra.
Að sögn Mattson á leigumark-
aðurinn sér ríka hefð í Svíþjóð. Um
ein og hálf milljón leiguíbúða eru í
landinu sem bæði eru í eigu sveit-
arfélaga og í einkaeign.
Sænsku leigjendasamtökin sjá
alfarið um samningagerð vegna
verðlagningar á leiguhúsnæði,
bæði fyrir félagsmenn sína en einn-
ig þá sem standa utan þess, að
sögn Mattsons. Þessi réttur er
tryggður með sænsku húseig-
endalögunum.
Mattson bendir á að um mála-
miðlunartillögu sé að ræða sem
brúi bilið milli félagslegra íbúða og
hins frjálsa markaðar þar sem eft-
irspurnin ræður verði.
Verðlagningin byggir á „cost-
pricing“ sem felur í sér að leigu-
sala er óheimilt að hækka leiguna
umfram það sem kostar að reka
hana. Að auki er haft til viðmið-
unar ástand íbúðarinnar. Þannig
er leigusala á almenna markaðnum
óheimilt að hækka leigu fyrir íbúð
umfram það sem sveitarfélagið
rukkar í leigu fyrir samskonar
eign. Hlutverk Leigjendasamtak-
anna er, að sögn Mattsons, að meta
þann leigukostnað sem lagður er
til viðmiðunar. Hann ítrekar að
kerfið bitni ekki á leiguseljendum
á almenna markaðnum sem með
hagræðingu í rekstri fái umtals-
verðan ágóða úr rekstri sínum.
„Það er mjög mikilvægt fyrir
leigjendur að sett sé þak á leigu-
greiðslur. Að öðrum kosti gætu
leigusalar krafist miklu hærri
leigugreiðslna sem gæti orðið til
þess að leigjendur þyrftu að flytja.
Við erum fyrst og fremst að
tryggja rétt leigjenda til að dvelja
á heimilum sínum.“
Mattson undirstrikar að leigu-
íbúðir í eigu sveitarfélaganna séu
ekki félagslegt húsnæði í þeim
skilningi að þangað leiti aðeins
þeir efnaminni. Engar kvaðir séu
til dæmis um hámarkstekjur ein-
staklinga sem rétt hafa á leigu-
húsnæði.
Aðspurður um ókosti húsa-
leigukerfisins segir Mattson að
töluverð aukning hafi orðið í
ónýttu leiguhúsnæði í Norður-
Svíþjóð. Að auki sé meira um að
sveitar- og bæjarfélög selji hlutafé
sitt í leiguhúsnæði. Hann bendir á
að borgaryfirvöld í Stokkhólmi
hafi selt um 10 þúsund leiguíbúðir
síðastliðin 2–3 ár. Þessar íbúðir
hafi að mestu lent í höndum fyr-
irtækja sem selja leiguréttinn til
einstaklinga. Íbúinn hefur þá öðl-
ast „réttinn“ til að búa í íbúðinni
en greiðir mánaðarlegt gjald fyrir
afnotin. Um 650 þúsund slíkar
íbúðir eru nú í Svíþjóð og hefur
fjölgað nokkuð á síðustu árum.
„Vandamálið við þetta fyr-
irkomulag er að fyrirtækin hagn-
ast á því að leigurétturinn gengur
kaupum og sölum á almennum
markaði á verðlagi sem er miklu
hærra en það sem sett var á í
fyrstu,“ segir Mattson.
Hann segir ástæðuna fyrir
minnkun á leiguhúsnæði í eigu
sveitarfélaga fyrst og fremst vera
pólitíska stefnubreytingu.
„Það hafa ýmsir orðið til þess að
gagnrýna kerfið í mörg ár. Það
kann að hafa ókosti en við hefðum
ekki notast við það í allan þennan
tíma ef það hefði ekki kosti í för
með sér,“ segir Anders Mattson.
Sænsku leigjendasamtökin bjóða
félagsmönnum sínum upp á ýmiss
konar ráðgjafarþjónustu samhliða
því að setja viðmið um verðlagn-
ingu.
Anders Mattson og Alexander Gíslason.
Brýnt að
endurskoða
húsaleigulög
MIKLAR vonir eru bundnar við
rannsóknir á auknu þoli líffæraþega
sem gætu skipt sköpum í líffæraíg-
ræðssluaðgerðum þegar fram í sæk-
ir. Þetta var meðal þess sem fram
kom á þingi Norræna líffæraíg-
ræðslufélagsins sem lauk í gær í Há-
skólabíói. Á þriðja hundrað þátttak-
endur frá Norðurlöndunum,
Eystrasaltsríkjunum, Austurríki og
Bretlandi sóttu þingið.
Að sögn Páls Ásmundssonar
læknis kom fram á þinginu að kynn-
ingarstarf sem Svíar hafa staðið fyr-
ir á líffæraígræðslum og skráning á
líffæragjöfum hefur skilað neikvæð-
um árangri.
„Þetta hefur verið reyndin annars
staðar. Því meira sem talað er um
þessi mál í fjölmiðlum eða meðal al-
mennings því neikvæðari geta áhrif-
in orðið.“
Dr. Hrefna Guðmundsdóttir hélt
erindi um þol sjúklinga við líffæraíg-
ræðslum. Hrefna hefur rannsakað
hvernig unnt sé að fá mannslíkam-
ann til að venjast líffæri úr annarri
manneskju án þess að nota þurfi
sterka lyfjagjöf við meðhöndlunina.
Að sögn Páls standa vonir til að
rannsóknirnar muni valda byltingu í
líffæraígræðslum.
Á þinginu flutti einnig erindi dr.
Blanca Miranda frá Spáni sem veitir
forstöðu stofnun sem annast öflun
líffæra til ígræðslu þar í landi og
þykir hafa náð undraverðum ár-
angri.
Páll Ásmundsson hélt erindi um
árangur nýrnaígræðslu í íslenska
sjúklinga 1970–2000.
„Við höfum lagt meiri áherslu á
það á síðustu árum að fá nýru úr lif-
andi gjöfum. Um 70% af öllum
nýrnaígræðslum á Íslendingum eru
úr lifandi gjöfum sem er hærra hlut-
fall en annars staðar í heiminum,“
segir Páll.
Um 5–6 nýrnaígræðslur eru gerð-
ar erlendis á Íslendingum á ári.
Hjarta- lifra- og lungnaígræðslur
eru sjaldgæfari.
Páll segir að nokkuð hafi verið um
það rætt fyrir 4–5 árum að gera
mætti nýrnaígræðsluaðgerðir hér-
lendis þegar um lifandi gjafa væri að
ræða.
„Menn hafa rætt um að fá vanan
ígræðsluskurðlækni í fáein skipti á
ári og gera ígræðslur sem kunna að
bíða eftir honum. Þannig held ég að
mætti gera þetta. Þetta hefur hins
vegar legið í láginni um nokkurn
tíma,“ segir Páll Ásmundsson.
Þing Norræna
líffæraígræðslu-
félagsins
Rannsóknir
á auknu þoli
líffæraþega
gætu skipt
sköpum
BJÖRN Axelsson, umhverfisstjóri
hjá skipulags- og byggingasviði
Reykjavíkurborgar, segir stofnunina
hafa staðið í þeirri meiningu að
Stangaveiðifélag Reykjavíkur hafi
verið fullkunnugt um breytingar á
deiliskipulagi í Elliðaárdal. Fram
kom í frétt blaðsins á fimmtudag að
nefndarmönnum skipulagsnefndar
hafi ekki verið kunnugt um afstöðu
SVFR sem er ósátt við að beiðni um
lóð við Rafstöðvarveg hafi verið tek-
in fyrirvaralaust út af skipulaginu án
þeirra vitundar.
Björn segir upplýsingarnar að lík-
indum koma frá starfshópi á vegum
Orkuveitunnar sem skipaður var um
þjónustu- og fræðslumiðstöðvar og
orkuminjasafn í Elliðaárdal.
Eftir sé að kanna hvernig þessi
misskilningur getur hafa átt sér stað.
„Skilaboðin koma frá þessum
starfshópi til skipulagshöfunda,
skipulagshöfundar tilkynna okkur
um að þetta sé í lagi sem síðan er
greinilega ekki í lagi.“
Guðjón Magnússon, upplýsinga-
fulltrúi Orkuveitu Reykjavíkur, seg-
ist ekki hafa komið á framfæri nein-
um upplýsingum við skipulagsnefnd
í tengslum við auglýsta tillögu að
deiliskipulagi í Elliðaárdal sem nú
hefur verið afturkölluð.
Skipulagstillagan var samþykkt í
apríl síðastliðnum en fyrr í þessum
mánuði átti Guðjón viðræður við for-
svarsmenn SVFR þar sem hann
bauð þeim að koma til viðræðna
vegna áformaðrar stækkunar á
orkuminjasafni. SVFR hafi sýnt
áhuga en jafnframt haldið fast í
kröfu um að fá umrædda lóð.
„Við erum bara að vinna að þessu
safni,“ segir Guðjón. Hann ítrekar að
hann hafi ekki með umrædda lóð að
gera. Búið hafi verið að ýta þeim til-
lögum út af skipulaginu áður.
Árni Þór Sigurðsson, formaður
skipulags- og byggingarnefndar,
segist hafa staðið í þeirri trú að sátt
væri um deiliskipulagið. Hann segir
að unnið verði með SVFR að lausn
málsins og að ekkert sé því til fyr-
irstöðu að þeir fái félagsaðstöðu við
veiðihúsið.
„Ef menn hefðu andað því út úr
sér að það væri það sem þeir væru að
fara fram á hefðum við að sjálfsögðu
skoðað það.“
Inga Jóna Þórðardóttir borgar-
fulltrúi hefur óskað eftir því að
nefndarmönnum verði gerð grein
fyrir því hvernig standi á þessum
misskilningi.
„Það er grafaralvarlegt mál að
einhverjir geti sent einhver skilaboð
sem kerfið tekur mark á og enginn er
ábyrgur.“
Starfsmenn skipulags- og byggingarsvið Reykjavíkurborgar
Töldu upplýsingarnar
koma frá starfshópi OR
VÍSITALA lyfjaverðs hækkaði enn í
apríl. Í byrjun maí stóð hún í 102,5
stigum, samanborið við 100,2 stig í
byrjun apríl. Hækkun lyfjaverðs
nemur 18,2% síðasta ár, samanborið
við 5,9% hækkun neysluverðsvísitölu
á sama tíma. Vísitalan er miðuð við
hlut sjúklinga í lyfjaverði.
Halldór Árnason, formaður lyfja-
verðsnefndar, segist halda að skýr-
ingar sé að leita í lækkun á afslætti
apóteka. „Varla er hægt að skýra
þessa hækkun alfarið með gengis-
breytingum, þar sem þær voru að
stórum hluta komnar fram í maí
2001,“ segir hann. Hann segist telja
að hækkunin sé tilkomin af þessum
tveimur ástæðum; gengisbreyting-
um og lækkun á afslætti. „Án þess að
vera búinn að skoða það nákvæm-
lega myndi ég halda að lægri afslátt-
ur vegi þyngra, þar sem gengið hef-
ur verið að styrkjast frá áramótum,“
segir hann.
Kemur ekki til greina að
hækka leyfilega álagningu
Um áramótin var gerð reglugerð-
arbreyting, sem minnkaði þátttöku
ríkisins í kaupum á tilteknum lyfjum.
Halldór segir að líklega hafi sú
breyting haft eitthvað að segja. „Það
er mjög sennilegt. Reyndar er það
svo að heilbrigðisráðuneytið hefur
smátt og smátt á undanförnum árum
verið að minnka hlut Trygginga-
stofnunar í lyfjakostnaði. Fram til
þessa hefur það leitt til tiltölulega lít-
illar hækkunar á lyfjaverði til al-
mennings, vegna þess að apótekin
hafa tekið lækkunina á sig. Ætla má
þó að áhrif reglugerðarbreytingar-
innar um síðustu áramót hafi lent á
sjúklingum að stærstum hluta,“ seg-
ir hann.
Í gildi eru sérstakar álagningar-
reglur, sem kveða á um hversu há
álagning apótekanna má vera á ein-
stökum lyfjum. Aðspurður hvort
þær reglur minnki ekki svigrúm
þeirra til að lækka verð til sjúklinga
telur hann ekki svo vera. „Reglurnar
gera ráð fyrir ákveðinni prósentu-
tölu í álagningu, að viðbættri fastri
krónutölu. Bæði prósentan og
krónutalan eru háð verði lyfjanna,“
segir Halldór, „þessum reglum var
örlítið breytt 1. apríl, en sú breyting
á ekki að hafa nein áhrif, þar sem
fyrst og fremst var um að ræða dýr-
ari lyf og óverulega breytingu,“ segir
hann. Að sögn Halldórs kemur ekki
til greina að auka svigrúm apóteka
til álagningar, en Ingi Guðjónsson,
framkvæmdastjóri Lyfju, hefur sagt
að reglurnar dragi úr svigrúmi
þeirra til að veita afslætti. Þær hafi
ekki breyst í takt við verðlag síðustu
4-5 ár og álagning hafi því lækkað
um 9-11% á því tímabili. „Með breyt-
ingunni um áramótin lækkaði leyfi-
leg álagning á dýrustu flokkunum.
Við teljum að svigrúm apótekanna sé
algjörlega nægjanlegt. Þeir afslættir
sem þau hafa verið að veita sýna
það,“ segir hann.
Hann segist draga í efa útreikn-
inga Inga, „vegna þess að álagningin
er ekki eingöngu bundin krónutölu,
heldur einnig hlutfallslega. Lyfin
hafa einnig færst yfir í dýrari flokka;
ný lyf eru dýrari en áður og velta lyf-
sala hefur vaxið um 10-15% á ári
undanfarin ár. Sú veltuaukning eyk-
ur svigrúm þeirra verulega. Að okk-
ar mati hefur sú veltuaukning fylli-
lega vegið upp verðbreytingarnar,“
segir Halldór.






   
 

   

   
   

   
   






 


Lyfjaverð
hækkaði í apríl