Morgunblaðið - 01.06.2002, Blaðsíða 35

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. JÚNÍ 2002 35
Rose Bruford College
LEIKLISTARNÁM
Rose Bruford College, sem var stofnaður árið 1950, er einn helsti
leiklistarskóli Evrópu og býður upp á nám á öllum sviðum leiklistar og
skyldra listgreina. Hæfnispróf og viðtöl fara fram í Reykjavík 11.-12.
júní vegna eftirfarandi greina, en kennsla hefst í september 2002:
Einnig munum við veita viðtöl vegna meistara- og doktorsnáms,
sumarskóla og eins árs alþjóðlegs undirstöðunáms. Komið og ræðið
við okkur um starfsferil í leikhúsi. Nánari upplýsingar veitir:
Ms. Terri Minto, Admissions Officer, Rose Bruford College,
Lamorbey Park, Sidcup, Kent, DA15 9DF.
Sími: +44 (0) 20 8308 2611 Fax: +44 (0) 20 8308 0542,
netfang: admiss@bruford.ac.uk
Skoðið heimasíðu okkar: www.bruford.ac.uk
Tónlist leikara
Evrópsk leiklist
Hönnun lýsingar
Leiklist
Búningar
Leikmynd
Tónlistartækni
Sviðstjórnun
Leikstjórn
Bandarísk leikhúslist
Hljóð- og myndhönnun
Bresk háskólastofnun Skólastjóri: Prof. Alastair Pearce
SINFÓNÍAN var eitt sinn lýst
dauð og grafin. Það er orðið all-
langt síðan, og enn þá skröltir hún
þó. Hvort strengjakvartettinn hafi
hlotið sömu hrakspá veit ég ekki,
en vel má það vera, um þessa val-
inkunnustu tóngrein klassískrar
kammermúsíkur sem lengst af
þótti einkum fyrir fáa útvalda.
Engu að síður eru enn samin reið-
innar býsn fyrir tvær fiðlur, víólu
og selló. Og þegar og ef leitað
verður orsaka, verður ugglaust
staldrað við framlag Kronos kvart-
ettsins sem hélt seinni tónleika
sína á yfirstandandi Listahátíð
(með öðru prógrammi en kvöldið
áður) fyrir velsetnu Borgarleik-
húsi s.l. miðvikudagskvöld.
Aðrir strengjakvartettar kunna
að vera betri, frægari, hafa leikið
inn á fleiri plötur eða jafnvel teygt
verkefnavalið víðar (hið síðasttalda
virðist þó sízt hugsanlegt), en þeg-
ar allt fernt er lagt saman, hlýtur
Kronos að hafa býsna góða vinn-
ingsmöguleika.
Ekki þar fyrir að undirritaður
hafi fylgzt náið með fjölskrúðugum
ferli bandarísku gestanna frá San
Francisco, alræmdu jarðskjálfta-
svæði sem fyrir myrruborna bog-
fimi umræddra borgarbarna á
barmi Andreasarsprungu Kyrra-
hafsstrandar hefur getið af sér
margan hastarlegan eftirhnykk í
hlustum og hugum sómakærra
tónkera undanfarinn aldarfjórðung
með bæði viðfangsefnum og með-
ferð. Öðru nær. Burtséð frá um-
fjöllun í Sígildum diskum 30.11.
1996 um Winter was hard, einn af
yfir 30 hljómdiskum hópsins að
svo komnu með verkum eftir m.a.
Sallinen, Riley, Pärt, Webern,
Piazzolla, Schnittke og Barber –
einskorðast kynnin við tónleika
hópsins í Austurbæjarbíói árið
1977. Kvartettinn var skipaður
sömu mönnum og nú, nema hvað
þá sat í knéfiðlusæti Joan Jeanre-
naud, klædd síðum hvítum blún-
dukjól líkt og hefðardama í Tsé-
kovleikriti. Hins vegar mótaði
þegar fyrir „eklektískri“ stefnu
kvartettsins í verkefnavali sem átti
eftir að ágerast: Sjostakovitsj,
Webern, Beethoven og Purple
Haze eftir Jimi Hendrix.
Það er kannski tímanna tákn ef
samstarf kvartettsins við há-
menntuð framsækin tónskáld á við
George Crumb og Morton Feld-
man hefur horfið í skugga útsetn-
inga á m.a. heimstónlist, djassi og
rokki, eins og nýjast gerðist á tón-
leikum hópsins kvöldið áður með
flutningi tveggja laga eftir Sigur
Rós. Að vísu skyldi maður halda
að nýjabrumið af slíkum uppákom-
um í hvínandi andstöðu við upp-
hafna ímynd miðilsins væri loks
tekið að dofna, eftir meira en 20
ára feril á fjölskrúðugu jaðar-
svæði. En það gildir eflaust síður
um reynsluminni hlustendur, enda
var meðalaldur tónleikagesta áber-
andi yngri en á dæmigerðum
klassískum kammertónleikum.
Orðið var við kröfum tímans um
eitthvað fyrir augað með breyti-
legum ljóskastaralitum, baldýruð-
um mexíkóskum baktjaldsdúk,
andlitsgrímum (í einum þætti eftir
hlé), þeytislöngu, ökklaskröltbönd-
um o.fl., þótt minna væri og hóf-
stilltara en maður átti von á.
Sömuleiðis var virkjuð nýjasta
uppmögnunartækni, eins og heyra
mátti strax í fyrsta númeri þar
sem dúndrandi kontrabassi bættist
áttund neðar við sellóleik Jennifer
Culps í dunandi sveitadansi Bris-
eñosar, El Sinaloense. Síðar á dag-
skrá mátti m.a. greina harmónik-
kublæ og ýmis bakgrunnshljóðfæri
allt frá dúnmjúkri marimbu upp í
stóra strengjasveit, fyrir utan alls
konar umhverfishljóð af bandi, og
við mismikinn enduróm. Saknaði
maður eiginlega aðeins flaðrandi
„wah-wah“ fetilsins frá árdögum
þungarokksins, sem hentar ekki
síður fiðlu en gítar, eins og Svend
Asmussen hefur sýnt fram á.
Við tók hefðbundin klassísk fág-
un í lagi eftir Agustín Lara, og síð-
an fylgdu sjö styttri lög í léttari
kanti, misgömul og með mismun-
andi áferð og útfærslu, við lág-
stemmdar kynningar Davids Harr-
ington. Áhrifin voru að vonum
missterk (og mispoppuð), en þó
mætti nefna „Vorblót Mexíkós“,
Sensemayá e. Revueltas/Prutsman
við tiplandi þrábassa í sjöskiptum
takti. Leiddi sá hugfengi viðhafn-
ardans hugann að glæstri forn-
menningu Maya, sveipaðri dulúð-
ugum Hollywood-exótískum
rómönzustíl eftirstríðsára, svo
maður beið þess á hverri stundu
að Yma Sumac brytist út í söng of-
an af ósýnilegri sólarpýramídu.
Eða – þrem lögum eftir hið sí-
græna lag Domínguez’, Perfidia –
Chavos-svítu Bolañosar, þar sem
m.a. var vitnað í Tyrkjamarsinn úr
Rústum Aþenuborgar eftir
Beethoven.
Eftir hlé var leikið fjórþætt verk
eftir Gabrielu Ortiz (f. 1964), Altar
de Muertos (Altari hinna dauðu)
frá 1997. Tónleikagestir voru
leiddir í rétta stemmningu með
dimmri sviðslýsingu og fjölda
sprittkerta í ímynduðum kirkju-
garði þar sem spilararnir vitjuðu
hver af öðrum leiða látinna við
inngöngu áður en þeir settust í
sæti sín og slógu löturhægan dauf-
an trommutakt þessa lífs og ann-
ars. Reykvél var virkjuð til gervi-
þokugerðar og fór römm stækjan
ábyggilega illa ofan í suma úti í
sal.
Verkið var nokkuð fjölbreytt og
kunnáttusamlega skrifað í blöndu
af nýimpressjónisma, mínímalisma
og ekki sízt Bartók (m.a.s. spratt
upp balkönskulegur „alla Bulg-
arese“ þjóðdans í IV. þætti). Þrátt
fyrir falleg augnablik og fjöruga
spretti virtist heildarblærinn þó
frekar sundurlaus, og hefði lang-
dregnasta púlshjakkið í II. og IV.
þætti vel mátt þola drjúgan nið-
urskurð, eða a.m.k. meiri andstæð-
ur í styrk. Kronos lék að vanda af
ósérhlífinni innlifun og egghvassri
nákvæmni og uppskar afbragðs-
góðar undirtektir áheyrenda „á
fæti“. Þær minnkuðu ekki við
ónefnt aukalag eftir Sigur Rós
(kynningin heyrðist illa), og var
augljóst að þessi dreymandi
„ambíent“ hliðstæða nútímans við
Kanon Pachelbels félli dável í
kramið á yngri hlustendakynslóð
landsins í markvissri meðferð
þessa í hæsta máta óhefðbundna
strengjakvartetts.
Kvartett unga fólksins
TÓNLIST
Listahátíð
Borgarleikhúsið
Mexíkósk verk eftir Golijov, Ortiz og aðra
höfunda, þ. á m. í útsetningum Golijovs
og Prutsmans. Kronos strengjakvartett-
inn: David Harrington & Hank Dutt, fiðlur;
John Sherba, víóla; Jennifer Culp, selló.
Miðvikudaginn 29. maí kl. 20.
KAMMERTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
EKKI hefur farið hátt um sýningu
Kristins Ingvarssonar ljósmyndara á
veitingastaðnum Energia í Smára-
lind, enda ekki beinlínis venjulegt
gallerí. Það er þó vissulega ástæða til
að staldra þar við og skoða andlits-
myndirnar sem Kristinn sýnir á
veggjum. Til skamms tíma hafa ljós-
myndasýningar átt fremur þröngu
fylgi að fagna ef ekki er um hreinar
sögulegar lýsingar að ræða.
Eflaust má halda því fram með
nokkrum rétti að ljósmyndarar hafi á
stundum verið sjálfum sér verstir.
Með því að hafna liststimplinum hefur
þeim ekki tekist sem skyldi að vekja
almenning til vitundar um listrænt
gildi fagsins. Það vantar enn töluvert
upp á það að við Íslendingar kunnum
að meta ljósmyndir að verðleikum, til
jafns við aðrar vestrænar þjóðir. Ef til
vill ímyndum við okkur að þetta sé allt
svo auðvelt að ekki taki því að ræða
um það. Það þarf ekki annað en styðja
á takka og þá kemur myndin af sjálfu
sér.
En eins og sannast á sýningu Krist-
ins þarf annað og meira til að taka
góðar ljósmyndir en eintómar æfing-
ar fyrir bendifingur. Það þarf næmt
auga, ekki aðeins fyrir myndskipan,
formbyggingu og óvanalegu sjónar-
horni, heldur einnig fyrir myndefn-
inu. Í tilviki Kristins eru það persón-
urnar bakvið andlitin í myndunum.
Segja má að erfitt sé að taka ljós-
mynd af manneskju án þess að hún
líkist fyrirmyndinni. Hitt er þrautin
þyngri að kafa undir yfirborðið og
bregða birtu á lunderni fyrirsætunn-
ar, en í þeim efnum tekst Kristni með
afbrigðum vel upp. Með lýsingu sem
er ískyggileg, eins og veðrabrigði
væru í nánd, dregur hann fram ábúð-
armikinn svip þeirra manna sem sitja
fyrir hjá honum. Það er einnig eft-
irtektarvert hversu vel hann ræður
við mýkt og skerpu í skuggabrigðum.
Stundum nýtir Kristinn sér um-
gjörðina með dramatískum hætti, svo
sem þegar hann nær mönnum gegn-
um glugga, þar sem þeir standa góm-
aðir frá lágu sjónarhorni, jafnvel um-
vafðir merkingarþrungnum munum
eins og gömlum bókum. Í þessum til-
vikum nær leikræn áhersla hámarki
svo manni gæti virst sem ljósmyndin
væri sprottin úr forðabúri kvik-
myndasögunnar.
Sem ljósmyndari leikur Kristinn
ekki ósvipaðan leik og franski mynd-
höggvarinn Rodin þegar hann dýpk-
aði mótun andlitsfallsins svo skugg-
arnir sem um það léku gáfu því
aukinn þunga. Þessar og aðrar hug-
myndaríkar áherslur benda til þess
að Kristinn Ingvarsson búi yfir
óvenjulegum hæfileikum sem port-
rettmyndsmiður.
Portrett-
myndir
MYNDLIST
Energia, Smáralind
Til 2. júní. Opið samkvæmt afgreiðslu-
tíma veitingahúsa.
LJÓSMYNDIR – KRISTINN INGVARSSON
Halldór Björn Runólfsson
Morgunblaðið/Kristinn
Ein af myndum Kristins
Ingvarssonar á sýningunni.
Listasafn Reykjavíkur –
Kjarvalsstaðir
Tveimur sýningum í Listasafni
Reykjavíkur – Kjarvalsstöðum lýk-
ur á sunnudag. Það eru sýning-
arnar Kínversk samtímalist og
ljósmyndasýningin American
Odyssey eftir Mary Ellen Mark.
Einar Falur Ingólfsson verður með
leiðsögn um þá sýningu á sunnu-
dag kl. 15.
Sumarsýning Kjarvalsstaða
Maður og borg verður opnuð föstu-
daginn 7. júní kl. 20.
Sýningalok
og leiðsögn
Morgunblaðið/Golli
„Ósérhlífin innlifun og egghvöss nákvæmni,“ segir um leik Kronos.
REKTOR Listaháskóla
Íslands hefur ráðið Hall-
dór Björn Runólfsson list-
fræðing í starf lektors í
listfræðum við myndlist-
ardeild skólans. Fimm
umsækjendur voru um
starfið og voru þrír þeirra
dæmdir hæfir til þess að
gegna því að mati sér-
skipaðrar dómnefndar.
Halldór Björn lauk
stúdentsprófi frá Menntaskólan-
um í Reykjavík 1969, stundaði
listnám við Escuela Massana í
Barcelona (1970-71), Myndlista-
og handíðaskóla Íslands (l971-73),
École des Beaux-Arts í Toulouse
(l973-75) og við École des Beaux-
Arts í París (1978-79). Hann lauk
licence-prófi í listasögu (l976) og í
sagnfræði (l978) frá Há-
skólanum í Toulouse og
maitrise-prófi í listasögu
(1979) frá sama skóla. Ár-
ið 1992 hóf Halldór Björn
doktorsnám við Parísarhá-
skóla og lauk þaðan
D.E.A.-prófi 1995. Árið
1999 innritaðist hann í rit-
gerðarhluta doktorsnáms-
ins.
Halldór Björn hefur
einkum skrifað um íslenska og
norræna samtímalist og hafa
greinar eftir hann birst í ýmsum
bókum og sýningarskrám. Rann-
sóknir hans beinast einkum að
áætluðu doktorsverkefni hans um
takmörk og takmarkaleysi listar-
innar í tengslum við vídeólistkon-
una Steinu Vasulka, einkum að
því er lýtur að svokallaðri „úr-
vinnslu í rauntíma“. Um tveggja
áratuga skeið hefur Halldór Björn
starfað sem listgagnrýnandi við
íslensk blöð og fjölmiðla, nú síðast
við Morgunblaðið. Hann hefur
langa reynslu sem listasögukenn-
ari, bæði á framhalds- og háskóla-
stigi, og hefur ennfremur sinnt
þáttagerð fyrir sjónvarp um
myndlist og myndlistarmenn og
haft stjórn á fjölmörgum listsýn-
ingum bæði hér heima og erlend-
is. Á árunum 1989-1992 var hann
aðalsýningarstjóri Norrænu lista-
miðstöðvarinnar í Sveaborg. Hall-
dór Björn hefur kennt við mynd-
listardeild Listaháskólans frá
stofnun hennar 1999, en hefur
störf sem lektor við skólann 1.
ágúst næstkomandi.
Ráðinn lektor í listfræðum
Halldór Björn
Runólfsson
SENN er komið að lokum leikársins
í Borgarleikhúsinu og um leið lýkur
sumum sýningum, sem þar hafa ver-
ið á fjölunum í vetur. Annað kvöld,
sunnudagskvöld, verður síðasta sýn-
ing á leikriti Ólafs HauksSímonar-
sonar, Boðorðunum 9, á Stóra sviði
Borgarleikhússins. Þá eru tvær sýn-
ingar eftir hjá Nemendaleikhúsi
leiklistardeildar Listaháskóla Ís-
lands á leikritinu Sumargesti. Sýn-
ingin er í samvinnu við Leikfélag
Reykjavíkur og er á Nýja sviði Borg-
arleikhússins. Sýningar verða í dag,
laugardag og á sunnudag, kl. 15.
Tvö leikrit
af fjölunum