Morgunblaðið - 17.07.2002, Page 30

UMRÆÐAN
30 MIÐVIKUDAGUR 17. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í
slendingum finnst alla
jafna mjög gott að koma
heim, þrátt fyrir að dvöl-
in einhvers staðar í út-
landinu hafi verið nota-
leg. „Góðir farþegar, velkomnir
heim,“ er það fyrsta sem við
heyrum þegar lent er í Keflavík.
Flugleiðir sennilega eina félagið
í veröldinni sem býður upp á
slíka heimkomu.
Svo tekur norðanáttin á móti
manni þegar gengið er út.
Þetta heim er svo íslenskt.
Það er líka gott að koma heim
á Íslandi. „Velkominn heim, elsk-
an. Var gaman í vinnunni í dag?“
Eða: „Velkominn í bæinn. Allt-
af gaman þegar gamlir Akureyr-
ingar flytja
aftur heim,“
svo dæmi séu
nefnd.
Heim, já.
Það er ekki
lítið mál að
flytja sig um set á Íslandi. Ekki
nema það sé innan borgarmark-
anna, eða inn fyrir þessi sömu
borgarmörk, heyrist mér.
Við erum stödd í miðri máltíð í
æfingabúðunum sem ég tók til
bragðs að setja upp fyrir nokkra
góða vini síðla vetrar, eftir að
hafa fært þeim tíðindin. Að ég
hygðist flytja aftur út á land, og
þeir yrðu að gjöra svo vel að til-
einka sér siði okkar sveitamann-
anna þegar þeir kæmu í heim-
sókn.
– Örlítið meiri mysu með súra
slátrinu, góði minn? Kannski
aðra væna flís af þessum bragð-
góða, heimaslátraða, feita sauð?
Þarna sátu þeir á síðum ullar-
nærbuxum við birtu frá tveimur
gömlum lýsislömpum, í baðstof-
unni sem ég hafði útbúið í stof-
unni hjá mér fyrir sunnan, etandi
súrt slátur og feitt lambaket.
Askarnir fóru býsna vel við
sauðskinnsskóna en meðaumk-
unin leyndi sér ekki þrátt fyrir
að þeir reyndu að láta á engu
bera. Mikið óskaplega kenndu
þeir í brjósti um mig.
Fékk á tilfinninguna að þeim
fyndist ég vera að setjast í helg-
an stein fullsnemma.
Mér er ógleymanleg sú stund
þegar ég ljóstraði leyndarmálinu
fyrst upp við einn þeirra. Dæmi-
gerðan malbiksdreng. Hvað hon-
um svelgdist á kapútsínóinu þar
sem við sátum í Kringlunni eða
Smáralind eða á Laugaveginum.
Undrunin skein úr fagurbláum
augunum. Svo hálfpartinn stam-
aði hann: „Norður til Akureyrar?
Ertu orðinn galinn, maður? Það
flytur enginn út á land lengur
nema einhverjir sérvitringar, og
þú ert... Ja, sleppum því.“
Svo saup hann aftur á.
„Fólk flyst í hina áttina um
þessar mundir. Hefurðu ekki
fylgst með fréttum? Heyrt um
flóttann af landsbyggðinni? Um
atgervisflóttann?“
Mér var skemmt.
– Jú, eitthvað rámar mig í að
hafa heyrt um þetta. En er ekki
orðið tímabært að snúa þeirri
þróun við? Að einhver fari sjálf-
viljugur í hina áttina; ekki bara
vegna þess að fyrirtækið eða
stofnunin sem veitti honum at-
vinnu var flutt út fyrir borgina.
Kallaðu þetta bara atgervis-
flutning í öfuga átt.
Mig langar einfaldlega heim.
Er eitthvað athugavert við það?
„Heim! En þú hefur ekki búið
á Akureyri í nærri 20 ár!“
– Satt er það, en Akureyri er
samt alltaf heima. Hefurðu ekki
lesið Hávamál? Römm er sú
taug... Mig langar sem sagt að
búa aftur á Akureyri.
„Já, en hvað ætlar svona
heimsmaður (!) eins og þú að
gera úti á landi? Mér hefur verið
sagt að þarna sé bókstaflega
ekkert við að vera!“
– Við að vera? Þarf maður allt-
af að vera að gera eitthvað? Mér
finnst til dæmis gaman að fylgj-
ast með börnunum mínum vaxa
úr grasi í rólegheitum, og það
verður ærið verkefni næstu árin
og örugglega mjög notalegt. Mér
skilst að fólk tali ennþá saman
þarna fyrir norðan. Svo er bóka-
safn í bænum og meira að segja
tvö bíó. Og fín sundlaug.
(Og súlustaður, tveir frekar en
einn, hvísla ég að honum í sviga.)
Þeir eru meira að segja komn-
ir með Netið fyrir norðan.
Svo er maður ótrúlega fljótur
upp í Fjall á skíði, drengur.
Og það tekur ekki nema þrjár
mínútur að keyra í vinnuna, tvær
og hálfa til pabba og mömmu og
þrjár og hálfa til tengdó.
„Vinnuna! Er nokkra vinnu að
hafa þarna? Mér hefur verið sagt
að annar hver maður gangi at-
vinnulaus á landsbyggðinni og
hinn helmingurinn fáist við eitt-
hvað hundleiðinlegt.“
– Landsbyggðin; er það ekki
seinna bindið af símaskránni?
Ég kreisti fram bros.
– Ísland er bara Ísland í mín-
um huga. Ekki Borgarsvæðið
annars vegar og einhver lands-
byggð hins vegar. Þrátt fyrir
Byggðastofnun og jafnvel þótt
yngsta dóttirin hafi oft spurt
hvort við værum núna komin til
Íslands þegar hún sér í Hall-
grímskirkjuturninn eftir að kom-
ið er upp úr Hvalfjarðargöng-
unum sunnan megin.
„Vertu ekki með þetta rugl!“
– Rugl! Akureyri er bara eitt
hverfi á Íslandi, drengur, og
Reykjavík annað.
Ein þjóð í einu landi!
Það tekur ekki nema fjóra og
hálfan tíma að keyra þetta orðið.
Og við hjónin erum bæði svo
heppin að halda áfram í sömu
vinnu.
„Nú, jæja. Þú heldur sem sagt
áfram þessu nuddi þínu, sem þú
kallar vinnu, en hvað verður hún
að gera, segirðu?
– Hún? Hún er heimavinnandi
húsmóðir. Og verður áfram, að
minnsta kosti í hlutastarfi.
Þarna svelgdist honum loksins
á fyrir alvöru.
Ég veifaði þegar í stað í þjón-
inn sem kom og barði fagmann-
lega á bakið á honum. Sá svo um
að panta ábótina:
– Færðu okkur tvo bolla af
gulum Braga, væni minn, og
tvær stórar sneiðar af soðnu
brauði með reyktum Mývatnssil-
ungi.
Og vertu fljótur, drengur!
Mysa og
feitt ket
Þarna sátu þeir á síðum ullarnær-
buxum við birtu frá tveimur gömlum
lýsislömpum, í baðstofunni sem ég hafði
útbúið í stofunni hjá mér fyrir sunnan,
etandi súrt slátur og feitt lambaket.
VIÐHORF
Eftir Skapta
Hallgrímsson
skapti@mbl.is
TÓNSKÓLI Hörp-
unnar, ásamt foreldr-
um barns í skólanum,
bíða eftir úrskurði
iðnaðar- og viðskipta-
ráðuneytisins í kæru
þeirra á hendur
Reykjavíkurborg
vegna meintrar mis-
mununar við úthlutun
styrkja til tónlistar-
skóla. Iðnaðar- og við-
skiptaráðuneytið hef-
ur þetta mál á sinni
könnu í forföllum fé-
lagsmálaráðuneytis-
ins, en ráðherra þess
ráðuneytis vék vegna
tengsla sinna við
borgarfulltrúa borgarinnar. Kær-
an er byggð á þeirri hugmynd að
Reykjavíkurborg sé ekki heimilt
samkvæmt lögum að mismuna fyr-
irtækjum eða einstaklingum við
úthlutun reglubundinna styrkja
eða fjárframlaga til tónlistarskóla.
Ráðuneytið vitnaði í spurningum
sínum til borgarinnar í stjórn-
sýslulög og stjórnarskrá. Kæran
var lögð fram í janúar sl., en rök-
ræðum með bréfaskriftum milli
kærenda og borgarinnar lauk í
maí.
Fyrir einu ári beindi Samkeppn-
isráð þeim tilmælum til borgarinn-
ar að breyta um starfsaðferðir við
úthlutun fjárframlaga til tónlistar-
skólanna. Var þar m.a. bent á að
setja þyrfti skýrar skriflegar regl-
ur, sem stæðust markmið sam-
keppnislaga. Þegar Reykjavíkur-
borg fékk tilmælin frá
Samkeppnisráði átti hún um þrjá
kosti að velja: Að semja við Tón-
skóla Hörpunnar og aðra þá tón-
listarskóla sem borgin hafði hugs-
anlega á brotið; í öðru lagi að
stöðva allar greiðslur til tónlistar-
skóla um síðustu áramót, enda
sætu þá allir við sama borð; og að
síðustu að aðhafast ekki neitt.
Borgin valdi síðasta kostinn. Ef-
laust munu einhverjir,
sem þessar línur lesa,
segja að það sé rangt
að borgin hafi ekkert
aðhafst, þar sem í
gangi sé vinna við að
undirbúa setningu
skriflegra reglna um
úthlutun þess fjár-
magns sem til tónlist-
arskólanna fer. En þá
skal á það bent, að
hjá þeim tónlistar-
skólum sem búið hafa
við skerta samkeppn-
ishæfni hefur ekkert
breyst.
Það er manninum
eðlilegt að tryggja félagslegt og
fjárhagslegt öryggi sitt með stofn-
un samtaka og félaga, svo sem
eins og bæjarfélaga. Flestallir
bæjarstjórnarmenn vinna að sömu
markmiðunum, hvaða stjórnmála-
flokki sem þeir tilheyra. Þeir vinna
að framangreindum grundvallar-
þáttum sem og jafnrétti þegnanna,
jafnræði fyrirtækja, þróun í takt
við breytta tíma, virkjun einstak-
lingsframtaks, nýsköpun og að
nýta hugmyndaauðgi frumkvöðla,
– svo eitthvað sé nefnt. Á suma
þessa þætti reynir við endurskipu-
lagningu á úthlutun fjár til tónlist-
arskólanna. Fé Reykjavíkurborgar
er takmarkað og því nauðsynlegt
fyrir hana að reyna að nýta féð
sem best. Markmiðið hlýtur því að
vera að tónlistarskólarnir sýni sem
mestan árangur í starfi, – að nem-
endur nái sem bestum námsár-
angri fyrir sem minnstan útlagðan
kostnað af hálfu borgarinnar, og
að öll börn sem áhuga hafa fái
tækifæri til að stunda tónlistar-
nám. Reykjavíkurborg hefur ítrek-
að fyrri stefnu, að tónlistarnám
skuli vera í höndum sjálfstæðra
tónlistarskóla. Þar með er það
ljóst að borgin þarf að taka fullt
tillit til samkeppnislaga og jafn-
ræðisreglu stjórnarskrár og
stjórnsýslulaga við úthlutun fjár-
magns til tónlistarskólanna. Til að
tryggja sem best nýtingu fjár-
magnsins og jafnhliða því, að farið
sé að lögum, þurfa nemendur sjálf-
ir að fá að velja þann tónlistar-
skóla sem þeir vilja stunda nám í,
þeir þurfa sjálfir að fá að velja
hversu mikið nám þeir vilja
stunda, með tilliti til fjárhagsað-
stæðna, og skólarnir eiga sjálfir að
ákveða hvar þeir bjóða fram þjón-
ustu sína, enda tryggir sá háttur
bæði fjölbreytni og gæði. Með
slíku fyrirkomulagi má jafnframt
gera þeim grunnskólum, sem að-
stöðu hafa og vilja, kleift að gera
samninga við tónlistarskóla um
þjónustu innan veggja grunnskól-
ans.
Hér með er skorað á borgarfull-
trúa að semja reglur, sem eru í
takt við breyttar aðstæður, –
sneiða hjá sérhagsmunum ein-
stakra skóla, en leyfa öllum að
sitja við sama borð, – spyrja um
árangur hvers skóla, – viðurkenna
gildi alls tónlistarnáms og allra
tónlistarskóla, hvort sem þeir eru
sérhæfðir eða veita þjónustu sína á
annan hátt en tíðkast hefur í gegn-
um árin og leyfa framboði og
eftirspurn að ráða staðsetningu
skólanna.
Úthlutunarreglur
Reykjavíkurborgar verði
í takt við breytta tíma
Kjartan
Eggertsson
Fjárframlög
Hér með er skorað á
borgarfulltrúa, segir
Kjartan Eggertsson,
að semja reglur sem eru
í takt við breyttar
aðstæður.
Höfundur er skólastjóri Tónskóla
Hörpunnar.
NÚ UM þessar
mundir eru ný ákvæði
um álag á bygginga-
mannvirki að taka
gildi.
Þar vekur sérstak-
lega athygli hvað
varðar Reykjavík og
nágrenni stóraukin
krafa um reiknings-
legt álag vegna jarð-
skjálfta. Hér virðist
vera um tvöföldun
álags frá eldri gildum.
Ef við gerum ráð
fyrir að hér liggi
vísindalega réttar
niðurstöður fyrir hvað
varðar ákvarðanir um
jarðskjálftaálag þá er nauðsynlegt
að skoða eftirfarandi staðreyndir.
Á Reykjavíkursvæðinu eru
stórbyggingar sem hundruð eða
jafnvel þúsundir Reykvíkinga
heimsækja á degi hverjum. Allar
þessar byggingar eru hannaðar
samkvæmt eldri álagsstöðlum.
Yfirvöld eru þess vegna þvinguð
til að grípa til sérstakra aðgerða
meðan verið er að athuga öryggi
þessara bygginga.
Þessar aðgerðir geta verið að
takmarka eða banna aðgang
almennings að þessum byggingum.
Hvort nægjanlegt verður að
styrkja mörg þessara húsa eða rífa
til grunna og byggja
ný hlýtur að vera
matsatriði þegar
hvert tilfelli er metið
sérstaklega.
Í öllum tilvikum
yrði nauðsynlegt að
þinglýsa sérstaklega
yfirlýsingum um
ágalla á styrk
bygginga sem eru
hannaðar samkvæmt
„eldri“ álagsstöðlum.
Þetta væri gert til
að tryggja hagsmuni
þeirra sem eiga eftir
að kaupa eða taka veð
í ofangreindum
fasteignum, því þeir
geta auðvitað orðið fyrir tjóni
vegna hugsanlegrar kröfu um
aðgerðir vegna jarðskjálftahættu,
eða hruns bygginganna ef við
trúum nýju stöðlunum.
Ef við gerum hins vegar ráð
fyrir að jarðskjálftaálagið skuli
vera óbreytt en rökstuddar
rannsóknir hæfra vísindamanna
styðja slíkt álit, þá er ljóst að við
erum að fá reglur um byggingar
og hönnun sem valda stórauknum
óþörfum kostnaði fyrir þá sem eru
að byggja og þá sem eiga eftir að
byggja. Óvissa um hönnunarreglur
fyrir byggingar sem eru í
byggingu og er fyrirhugað að
byggja er auðvitað óþolandi.
Menn hljóta þá að varpa fram
þeirri spurningu hverjir eiga að
bera kostnaðinn af þessum ónauð-
synlega byggingarkostnaði.
Það er ljóst að ríkissjóður gæti
orðið fyrir réttmætum fjárkröfum
af hendi byggingaraðila.
Ég kalla eftir tafarlausum að-
gerðum hvað varðar öll þessi stað-
almál og jarðskjálftamálið sérstak-
lega því hagsmunir húsbyggenda
fasteignaeigenda veðhafa og
þjóðfélagsins í heild sinni eru
gífurlega miklir.
Jarðskjálftaálag
ofmat eða stórhætta?
Björgvin
Víglundsson
Jarðskjálftar
Ég kalla eftir tafarlaus-
um aðgerðum varðandi
staðalmál, segir
Björgvin Víglundsson,
því hagsmunir þjóð-
félagsins í heild sinni
eru gífurlega miklir.
Höfundur er verkfræðingur.