Morgunblaðið - 27.08.2002, Blaðsíða 25

HAUST 2002
...fallegar og vandaðar haustvörur komnar
Stærðir 36 - 46
eva
laugavegi 91, 2. hæð
sími 562 0625
DKNY - Gerard Darel - BZR - Virmani - Seller - Custo - Paul et Joe - Divina
Þakdúkar og
vatnsvarnarlög
Þakdúkar og
vatnsvarnarlög á:

þök

þaksvalir

steyptar

rennur

ný og gömul
hús
Góð
þjónusta og
fagleg
ábyrgð
undanfarin
20 ár
- unnið við öll veðurskilyrði
- sjá heimasíðu www.fagtun.is
FAGTÚN
Brautarholti 8 • sími 562 1370
staka tilfelli kann að vera að fram-
leiðandi hafi tryggt sér þennan
rétt, en í öllum þeim samningum
milli framleiðenda og sjónvarps-
stöðva sem ég hef lesið – og þeir
eru býsna margir – hefur verið
tekið fram að stöðvarnar þurfi að
semja við samtök tónskálda í hlut-
aðeigandi landi um sérstaka
greiðslu fyrir flutning tónlistar.
3
Þá fullyrðir Hólmgeir, gegn
betri vitund, að samkvæmt höf-
undalögum þurfi menntamálaráðu-
neytið að staðfesta gjaldskrá
STEFs fyrir flutning tónlistar í út-
varpi, þ.e. sjónvarpi og hljóðvarpi.
Þetta er rangt.
Í 1. mgr. 23. gr. höfundalaga er
gengið út frá því að höfundarétt-
arsamtök eins og STEF semji við
útvarpsstöðvar um endurgjald fyr-
ir flutning tónlistar, án afskipta
ráðuneytisins. Í samræmi við þetta
segir orðrétt í 4. mgr. 23. gr.:
„Höfundaréttarsamtökum skv. 1.
mgr. skal einnig heimilt að setja
gjaldskrá um flutning verka utan
útvarps. Slíkar gjaldskrár skulu
háðar samþykki menntamálaráðu-
neytisins.“
Þess skal getið að við gerð
samninga um tónflutning við út-
varpsstöðvar hefur STEF jafnan
gætt þess að þær sitji allar við
sama borð. Ennfremur að endur-
gjaldi sé stillt í hóf, enda má full-
yrða að tónlist sé ódýrasta dag-
skrárefnið sem stöðvunum býðst.
4
Ekki veit ég hvaðan Hólmgeir
hefur fengið upplýsingar um að
„sumir af okkar vinsælustu tónlist-
armönnum“ hafi fengið ellefu
krónur í höfundargreiðslur frá
STEFi á síðasta ári. Þótt vissulega
séu vinsælustu tónskáld og texta-
höfundar okkar ekki meðal þeirra
tekjuhæstu hér á landi báru þeir
þó sem betur fer miklum mun
meira úr býtum en þetta. Annars
ætti STEF sér engan tilverurétt.
5
Í grein sinni klykkir Hólmgeir
út með því að STEF tapi nú
hverju dómsmálinu á fætur öðru.
Þetta er rangt.
STEF hefur gætt þess að höfða
því aðeins mál fyrir dómstólunum
að brýn nauðsyn sé til. Af þeim
sökum hafa samtökin unnið flest af
þeim dómsmálum, sem þau hafa
höfðað, og hefur engin breyting
orðið á því hin síðari ár.
Höfundaréttargjöld
STEF hefur gætt þess
að höfða því aðeins mál
fyrir dómstólunum, seg-
ir Eiríkur Tómasson, að
brýn nauðsyn sé til.
Höfundur er framkvæmdastjóri
STEFs.
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. ÁGÚST 2002 25
SÚ HUGMYND er
algeng, að lögbundið
fæðingarorlof jafni
stöðu kynjanna. Hugs-
unin er væntanlega sú,
að karlar og konur fái
sambærilegri laun en
áður, ef allir hafa samið
um fæðingarorlof, eða
það sé lögbundið. Ef
konur einar semji um
möguleika á fæðingar-
orlofi fái þær lægri
laun en karlar.
Það er misskilningur
að lögþvingað fæðing-
arorlof jafni stöðu
kynjanna á vinnumark-
aði. Staða kynjanna er
ekki endilega ójöfn, þótt konur kjósi
kannski frekar en karlar að taka
umbun fyrir störf sín út í möguleika
á fæðingarorlofi. Heildarumbun
starfsfólks felst í launum og öðrum
starfskjörum. Fæðingarorlof er líka
einhvers virði, og er hluti af þessum
starfskjörum. Þannig geta starfs-
kjör tveggja manneskja verið jafn-
góð, þótt önnur sé með lægri launa-
tölu, en fái ýmis réttindi í staðinn.
Fylgismenn lögbundins fæðingar-
orlofs telja að ef kona þurfi að semja
um fæðingarorlof við vinnuveitanda
sinn sé ljóst að hann ráði frekar karl-
inn. Það er rétt, ef hæfni þeirra er
jöfn að mati vinnuveitanda og þau
gera sömu launakröfur. En launin
eru bara ekki það eina sem máli
skiptir. Ef konan gerir kröfu til fæð-
ingarorlofs, en karlinn ekki, er hún í
raun að biðja um meiri umbun fyrir
störf sín.
Almennt er kona ekki betur sett,
ef karlmenn semja líka um fæðing-
arorlof. Áhrifin gætu værið lækkun á
launum karlanna en vinnuframlag
hennar hefur ekki hækkað í virði og
hún getur ekki vænst meiri umbunar
fyrir störf sín. Hún getur hins vegar
hækkað launin, ef hún
minnkar orlofsréttindi
sín – ekki með því að
breyta hvernig aðrir
taka umbun sína út.
Kona kann hins veg-
ar að vera betur sett ef
maki hennar semur um
fæðingarorlof. Þá kann
fjölskyldulífið að verða
betra er barn fæðist.
Einnig getur hún
kannski tekið minna
orlof sjálf, ef hún kýs.
En ríkisvaldið á ekki að
skapa eðlileg samskipti
kynjanna í hjónabandi
og öðrum samböndum
– öðruvísi en að taka á
ofbeldi. Ætti ríkisvaldið kannski líka
að setja höft á notkun golfvalla, til að
vinna gegn því að karlmenn vanræki
fjölskyldur sínar fyrir ástundun
golfs?
Í þokkabót má benda á að sumir
foreldrar kunna að vilja skipta verk-
um. Brotið er á rétti þeirra með lög-
bundnu fæðingarorlofi. Þau pör sem
vilja skipta fæðingarorlofinu á milli
sín njóta í raun ríkari réttinda en þau
pör sem vilja skipta með sér verkum.
Eitt fjölskylduform er tekið fram yf-
ir annað, á sama hátt og þegar til
dæmis samkynhneigðum er bannað
að búa saman eða ættleiða börn.
Lögbundið orlof getur einnig
skapað tekjumissi hjá pörum sem
vilja skipta með sér verkum. Ef for-
eldrið sem vill heldur vera hjá
barninu er til dæmis með lægri laun,
þarf það að semja um minni launa-
lækkun vegna orlofsins. Þá er órétt-
lætanlegt að þvinga hitt foreldrið til
að gera slíkt hið sama og fórna
kannski hærri krónutölu í launum.
Allir launþegar greiða svokallað
tryggingargjald, en það kemur
reyndar ekki fram á launaseðli.
Þetta gjald er meðal annars notað til
að greiða laun í fæðingarorlofi. Er
sagt að fólk sé með þessu að tryggja
sig, svo það fái bætur ef það eignast
börn. Þetta gjald greiðir líka fólk
sem ekki vill eignast börn, fólk sem
er komið úr barneign og annað fólk
sem ekki getur eignast börn. Það er
ekki jafnrétti að neyða alla til að
kaupa tryggingu sem gagnast bara
sumum.
Hið lögbundna fæðingarorlof er
frelsisskerðing og hreint brot á jafn-
rétti. Það er skrýtið hvað fólk sem
berst annars fyrir eigin frelsi er
stundum tilbúið til að brjóta réttindi
annarra. Krafa fólks til frelsis stend-
ur veikum fótum ef það er ekki tilbú-
ið til að virða frelsi annarra.
Það kann að vera að suma karl-
menn skorti vilja til að fara í fæðing-
arorlof. Rétta leiðin til að takast á við
þetta er að leitast við að sannfæra þá
með röksemdum um þau gæði sem
felast í slíku orlofi. Það getur ekki
verið réttlætanlegt að beita pör sem
vilja skipta verkum þvingun, og enn
síður annað fólk, sem hyggur ekki á
barneignir.
Lögþvingað fæðingar-
orlof er brot á jafnrétti
Gunnlaugur
Jónsson
Höfundur er fjármálaráðgjafi og
meðlimur í Frjálshyggjufélaginu.
Stjórnmál
Krafa fólks til frelsis
stendur veikum fótum,
segir Gunnlaugur
Jónsson, ef það er
ekki tilbúið til að virða
frelsi annarra.