Morgunblaðið - 03.09.2002, Blaðsíða 20

ERLENT
20 ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FJÓRIR Pakistanar voru á
sunnudag dæmdir fyrir hóp-
nauðgun á þrítugri konu,
Mukhtiar Mai, í júní og tveir
þorpsleiðtogar, sem hvöttu til
verknaðarins, hlutu einnig
dauðadóm fyrir aðild að glæpn-
um. Átta aðrir þorpsleiðtogar
voru sýknaðir. Atburðurinn
varð í þorpi í Punjab-héraði og
samþykkti öldungaráð þorps-
búa að refsa konunni með þess-
um hætti vegna þess að bróðir
hennar hafði að sögn staðið í
ástarsambandi við systur eins
af nauðgurunum.
Önnur þyrla
skotin niður
RÚSSNESK herþyrla af gerð-
inni Mi-24 var skotin niður með
flugskeyti í Tsjetsjníu á laugar-
dag, að sögn ITAR-TASS-
fréttastofunnar rússnesku.
Tveir flugmenn þyrlunnar fór-
ust. Aslan Maskhadov, helsti
leiðtogi uppreisnarmanna í hér-
aðinu, lýsti því yfir að menn
hans hefðu verið að verki.
Skömmu fyrir árásina á laugar-
dag náði Maskhadov samkomu-
lagi við tvo uppreisnarleiðtoga
úr röðum bókstafstrúarmanna
um að koma á sameiginlegri
herstjórn. Fyrir tveim vikum
skutu tsjetsjenskir uppreisnar-
menn niður Mi-26-þyrlu nálægt
héraðshöfuðborginni Grozní og
fórust með þyrlunni 118 manns.
Ferjuslys á
Indlandi
KAFARAR indverska hersins
höfðu í gær fundið lík 15 manna
sem fórust er farþegaferju
hvolfdi á ánni Baitarani í Or-
issa-ríki á laugardag. Miklir
vatnavextir hafa verið á svæð-
inu. Um það bil 50 manna er enn
saknað, að sögn embættis-
manna, og lítil von um að þeir
séu á lífi. Ferjan er talin hafa
lent á neðansjávarsandrifi og
síðan hvolft.
Upplýsinga-
herferð hafin
ÍRSK stjórnvöld hrundu í gær
af stokkunum upplýsingaher-
ferð vegna væntanlegs þjóðar-
atkvæðis um Nice-samninginn
sem fram á að fara í haust. Írar
felldu samninginn í fyrra en hin-
ar 14 aðildarþjóðir Evrópusam-
bandsins hafa þegar samþykkt
hann á þjóðþingum sínum. Talið
er að stækk-
unarferli
ESB geti
orðið fyrir
miklum
truflunum ef
samningur-
inn verður
felldur á ný
en öll ríkin
þurfa að
staðfesta
hann eigi hann að taka gildi.
Bertie Ahern, forsætisráð-
herra Írlands, hvatti í gær til að
samningurinn yrði staðfestur
og sagði þjóðina ella lenda í
miklum vanda. „Litið yrði svo á
að Írar hefðu staðið í vegi fyrir
og barist gegn stækkun ESB,“
sagði hann. Í Nice-samningnum
er m.a. kveðið á um breytingar
á stjórnkerfi ESB gangi Pól-
land og fleiri ríki í Mið- og Aust-
ur-Evrópu í sambandið.
STUTT
Dauða-
dómar fyr-
ir nauðgun
Bertie Ahern
TAMER Yildirim hægir á tankbíln-
um með um 16 tonn af íraskri hrá-
olíu þegar hann fer yfir tyrknesku
landamærin. Að því búnu eykur
hann ferðina og fer fram úr öðrum
bíl, sem líka er fullur af smyglvarn-
ingi, olíu frá Írak.
Með refsiaðgerðum Sameinuðu
þjóðanna voru settar takmarkanir á
olíuútflutning frá Írak en samt sem
áður er henni smyglað út úr landinu
fyrir allra augum. Jafnvel Banda-
ríkjamenn, sem hafa í hótunum um
að ráðast á Írak og eru með mikinn
viðbúnað í Tyrklandi, láta sem þeir
sjái ekki það, sem fram fer, enda
Tyrkir mikilvægur bandamaður
þeirra í þessum heimshluta.
Menn eins og Yildirim flytja
meira en 80.000 föt af íraskri olíu til
Tyrklands á degi hverjum. Þeir,
sem vel þekkja til, segja, að auk
þess sé íraskri olíu smyglað með
þessum hætti til Jórdaníu, um olíu-
leiðslu til Sýrlands og í minna mæli
með skipum til Sameinuðu arabísku
furstadæmanna og Írans.
480.000 olíuföt í mars
Með refsiaðgerðum SÞ, sem sett-
ar voru er Írakar réðust inn í Kúveit
1990, verða SÞ að samþykkja alla ol-
íusölu frá Írak en tekjurnar af henni
eiga fyrst og fremst að gagnast al-
menningi í landinu. Bandaríkja-
menn grunar hins vegar, að Írakar
noti ágóðann af ólöglegu olíusölunni
til að kaupa vopn og varahluti. Í maí
síðastliðnum áætlaði Bandaríkja-
stjórn, að Írakar hefðu smyglað úr
landi allt að 480.000 olíufötum á dag
í marsmánuði en andvirði þeirra er
um 366 milljarðar ísl. kr.
Írakar mega aðeins flytja út olíu
um hafnarborgina Mina al-Bakr og
um leiðslu til tyrknesku hafnar-
borgarinnar Ceyhan en af olíu-
brækjunni, sem liggur yfir tyrk-
neska landamærabænum Habur,
dylst ekki hvað þar um er að vera.
Smyglið fer fram með vitund og
vilja stjórnvalda og efnafræðingar á
þeirra vegum taka sýni úr hverjum
bíl til að tryggja, að hráolían upp-
fylli gæðakröfur. Ef hún stenst þær
ekki, er farminum snúið við.
Sárabót fyrir Tyrki
Yildirim kveikir sér í sígarettu og
talar um aksturinn frá olíulindunum
í Írak til hreinsunarstöðvanna í
Tyrklandi. Nærri 600 olíubílar fara
um Habur daglega.
„Þetta er eins og olíuleiðsla á hjól-
um. Ferðin fram og til baka tekur
næstum tvær vikur og þá byrjar allt
aftur,“ segir hann um leið og hann
beygir inn á veg, sem er í raun hluti
af gamla Silkiveginum, verslunar-
leiðinni milli Kína og Vesturlanda.
Tyrkneskur embættismaður, sem
vildi gæta nafnleyndar, viður-
kenndi, að Tyrkir hefðu ekki leyfi
SÞ fyrir olíuflutningunum um Hab-
ur. Þeir eru þó látnir óáreittir og
augljóslega litið á þá sem nokkurs
konar bætur en Tyrkir segjast hafa
orðið af meira en 3.400 milljörðum
ísl. kr. í viðskiptum við Írak eftir
Persaflóastríðið.
Bráður endir á dísilolíusölu
Tyrkir hófu kaup á íraskri hráolíu
á síðasta ári en þá höfðu þeir keypt
dísilolíu af Írökum í mörg ár. Voru
hráolíukaupin líka látin athuga-
semdalaus vegna þess, að íraskir
Kúrdar högnuðust á þeim en þeir
eru taldir líklegir stuðningsmenn
Bandaríkjamanna komi til stríðs
gegn Saddam.
Dísilsalan stöðvaðist skyndilega í
febrúar sl. og kenna Tyrkir Írökum
um það. Var það mikið áfall fyrir
45.000 tyrkneska flutningabílstjóra
og margir misstu vinnuna.
Gamlir bílar, sem áður fluttu dís-
ilolíuna, liggja nú og ryðga meðfram
vegunum. Sömu örlög biðu líka
fjölda smáverslana, bakaría, mat-
vöruverslana og bílaverkstæða.
Tyrkir vona, að refsiaðgerðunum
gegn Írak verði aflétt en gera sér
grein fyrir, að bandalag þeirra við
Bandaríkjamenn kostar sitt.
„Írak er mjög mikilvægt við-
skiptaland fyrir okkur Tyrki,“ sagði
Veziroglu, „en við vitum ekkert um
framtíðina. Þetta gæti allt verið bú-
ið á morgun.“
Íraskri olíu „smyglað“
í stórum stíl úr landi
Látið óáreitt, meðal annars vegna
hagsmuna Tyrkja og íraskra Kúrda
Habur. AP.
AP
Hundruð olíuflutningabíla bíða þess að komast með hráolíu frá Írak í
gegnum tyrkneska landamærabæinn Habur.
ÓTTAST er að hátt í 200 manns hafi farist í Suður-
Kóreu þegar fellibylurinn Rusa gekk yfir landið um
helgina. Þá beið einnig nokkur fjöldi fólks bana í Norð-
ur-Kóreu.
Yfirvöld segja að a.m.k. 88 hafi farist og 70 er enn
saknað.
Fellibylurinn olli flóðum og aurskriðum á mörgum
svæðum í Suður-Kóreu. Urðu fyrir vikið miklar
skemmdir á járnbrautarteinum og þjóðvegum í land-
inu. Þá fór rafmagn á mörgum stöðum. Í gær var
óveðrið hins vegar afstaðið og var þá hafist handa við
viðgerðir. Má á myndinni sjá hvar s-kóreskir hermenn
eru að fjarlægja leifar gróðurhúsa, sem jöfnuðust við
jörðu í óveðrinu í borginni Pusan.
Engar áreiðanlegar tölur bárust af manntjóni í
Norður-Kóreu en ljóst er að skemmdir urðu á rækt-
arlandi sökum vatnavaxta í kjölfar Rusa. Reuters
Hátt í 200 dóu
í Suður-Kóreu
SÆNSKUR saksóknari sagði í gær,
að maðurinn, sem tekinn hefði verið
með byssu í handfarangri rétt áður
en hann hugðist
fara um borð í
flugvél, hefði ætl-
að að ræna henni
og fór fram á, að
hann yrði áfram í
gæsluvarðhaldi
og einangrunar-
vist. Lögfræðing-
ur mannsins neit-
ar þessum
sakargiftum en
viðurkennir, að hann hafi brotið
sænsk lög um vopnaburð.
Saksóknarinn, Thomas Hägg-
ström, sagði fyrir rétti í Västerås,
að Kerim Chatty, sænskur ríkis-
borgari af túnisískum uppruna,
væri grunaður um „að hafa und-
irbúið flugrán og hryðjuverk“ auk
þess sem hann hefði brotið lög um
vopnaburð. Var hann handtekinn á
fimmtudegi í síðustu viku en þá ætl-
aði hann ásamt fleiri múslímum að
fara með flugvél frá Ryanair-flug-
félaginu til Birmingham á Englandi.
Við leit fannst 6,5 mm skammbyssa
í handfarangri hans ásamt allmiklu
af skotfærum.
Neitar sök
Nils Uggla, lögfræðingur Chatt-
ys, sagði í fyrradag, að skjólstæð-
ingur sinn hefði aldrei hugleitt að
ræna flugvélinni enda hefði lögregl-
an ekki fundið neinar sannanir fyrir
því. Sænska blaðið Expressen segir,
að Chatty hafi sagt við yfirheyrslur,
að hann hafi haft byssuna með sjálf-
um sér til verndar. „Ef ég hefði ætl-
að að ræna flugvélinni, hefði ég ekki
falið byssuna innan í klósettpappír,“
sagði blaðið, að Chatty hefði sagt.
Hefur hann áður komist í kast við
lögin, verið dæmdur fyrir rán og
líkamsárás, og er sagður hafa
tengsl við sænsku undirheimana.
Það vekur vissar grunsemdir, að
11. september næstkomandi verður
ár liðið frá hryðjuverkunum í
Bandaríkjunum og um helgina
sögðu sænskir fjölmiðlar, að Chatty
hefði ætlað að fljúga vélinni á
bandarískt sendiráð í Evrópu. Lög-
reglan vísaði raunar þeim fréttum á
bug en Säpo, sænska leyniþjónust-
an, hefur aftur á móti upplýst, að
Chatty hafi lagt stund á flugnám í
Bandaríkjunum 1996 og 1997. Var
hann rekinn úr skólanum, sem er í
Suður-Karólínu, að því er fram kom
hjá talsmanni hans. Sagði hann, að
frammistaða Chattys hefði verið
með þeim hætti, að ekki hefði verið
um annað að ræða. Flugræningj-
arnir, sem stóðu að hryðjuverkun-
um, voru einnig í flugnámi í Banda-
ríkjunum.
Chatty hugðist sækja íslamska
ráðstefnu í Birmingham ásamt öðr-
um múslímum, um 20 manns, en
þeir segjast ekkert hafa haft saman
við hann að sælda. Aðstandendur
ráðstefnunnar segjast heldur ekk-
ert þekkja til hans og hafa fordæmt
hryðjuverk, sem unnin séu í nafni
trúarinnar. Það vekur hins vegar
athygli, að Salafi-hreyfingin, sem
stóð að ráðstefnunni, er mjög rót-
tæk og herská og sögð njóta vel-
vildar Osama bin Ladens.
Chatty er fæddur í Svíþjóð, var
faðir hans túnisískur en móðir hans
sænsk. Er það haft eftir heimildum
innan lögreglunnar, að margt bendi
til, að hann sé ekki fyllilega heill á
geði.
Grunur um
flugránstilraun
Västerås. AFP.
Kerim Chatty
Krafist áframhaldandi gæsluvarðhalds yfir byssumanni í Västerås