Morgunblaðið - 03.09.2002, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 2002 27
MIKIL undirbúnings-vinna hefur farið framvegna áforma um lagn-ingu nýs sæstrengs
milli Íslands, Færeyja og Skotlands.
Áætlanir um fjármögnun og legu
strengsins milli landanna hafa þó
tekið verulegum breytingum á und-
anförnum misserum og ekki liggur
endanlega fyrir hvernig þetta viða-
mikla verkefni verður fjármagnað.
Allt að einu stendur óhaggað það
markmið, sem sett var í upphafi, að
strengurinn verði kominn í notkun
um áramótin 2003/2004, skv. upplýs-
ingum Landssímans.
Um verulega fjárfestingu verður
að ræða en skv. nýjustu áætlunum
er gert ráð fyrir að verkefnið muni
kosta á bilinu 5-6 milljarða kr., að
sögn Jóns Birgis Jónssonar, ráðu-
neytisstjóra í samgönguráðuneyt-
inu. Eldri áætlanir gerðu raunar ráð
fyrir mun meiri kostnaði eða 6,5 til 7
milljörðum.
Unnið hefur verið af auknum
krafti að undirbúningi verkefnisins
á seinustu mánuðum skv. upplýsing-
um Morgunblaðsins og er talið ljóst
að sú alvarlega bilun sem varð í Can-
tat3 sæstrengnum í seinustu viku
muni ýta enn frekar á að verkinu
verði hraðað.
Síðari hluta botnrannsókna vegna
legu strengsins er að ljúka og ef allt
gengur að óskum er að því stefnt að
byrjað verði að leggja strenginn
næsta sumar og að verkinu verði
lokið í lok næsta árs. Horfið hefur
verið frá fyrri hugmyndum um að
strengurinn verði lagður frá Íslandi
til Færeyja og þaðan til Hjaltlands-
eyja. Er nú gengið út frá að sæ-
strengurinn verði lagður út frá
Seyðisfirði beint til Skotlands og
sérstakur strengur svo lagður inn til
Færeyja, skv. upplýsingum Berg-
þórs Halldórssonar, framkvæmda-
stjóra fjarskiptasviðs Símans.
,,Verkið er raunverulega komið af
stað fyrir löngu,“ segir Bergþór.
,,Við ætluðum upphaflega að gera
þetta í tveimur áföngum og vera
búnir að leggja kaflann til Færeyja
en svo var þessu breytt og ákveðið
að taka þetta í einu lagi,“ segir hann
en leggur áherslu á að upphaflegar
áætlanir um lok verksins standi.
Meginmarkmiðið með lagningu
nýs sæstrengs er að auka öryggi
fjarskiptaumferðar til annarra
landa þar sem strengurinn verður
tiltæk varaleið ef bilun verður í
Cantat3-sæstrengnum. Verkefnið
gengur undir vinnuheitinu Farice,
og er stefnt að því að stofnað verði
undirbúningsfélag um lagningu og
rekstur sæstrengsins á næstu vik-
um.
Að verkefninu standa Síminn,
færeyska símafélagið Föroya Tele,
samgönguráðuneytið og allar líkur
eru taldar á að önnur fjarskiptafyr-
irtæki hér á landi, m.a. Íslandssími
og TAL, verði þátttakendur í vænt-
anlegu undirbúningsfélagi.
Að sögn Heiðrúnar Jónsdóttur,
forstöðumanns upplýsinga- og
kynningarmála Símans, hefur Sím-
inn þegar varið a.m.k. 150 milljónum
kr. til þessa verkefnis vegna rann-
sókna og annars undirbúnings.
Talið ógerlegt að fjármagna af
rekstri símafélaganna
Fjarskiptatengsl við útlönd hafa
farið um Cantat3 sæstrenginn frá
árinu 1994. Heildarflutningsgeta
hans er 2.500 Mb/s til hvorrar áttar.
Íslendingar og Færeyingar hófu
fyrst viðræður um samstarf við
lagningu nýs sæstrengs milli Ís-
lands, Færeyja og Skotlands fyrir
þremur árum. Sömdu félögin um
það í upphafi árs 2000 að kosta sam-
eiginlega frumhönnun og rannsókn-
ir á leiðinni milli Íslands og Fær-
eyja.
Í minnisblaði sem samgönguráð-
herra lagði fram á fundi ríkisstjórn-
arinnar í júní á síðasta ári kom fram
að eftir því sem undirbúningi verks-
ins hafi miðað áfram hafi komið bet-
ur í ljós að nær ógerlegt væri að
fjármagna þessa framkvæmd sem
hluta af almennum rekstri Símans
og Föroya Tele. Til þess sé kostn-
aðurinn of mikill. Þátttaka olíufé-
laga og yfirvalda á Hjaltlandseyjum
kunni að lækka þennan kostnað um
a.m.k. 500 milljónir og allt að einum
milljarði. Síminn hafi engar forsend-
ur til að skuldsetja sig í þeim mæli
sem þyrfti til að leggja strenginn á
þessum forsendum.
Þar sagði einnig að stefnt væri að
endanlegum ákvörðunum fyrir lok
síðasta árs en sá fyrirvari þó hafður
að enn lægi ekki fyrir hvort verk-
efnið næði þeirri arðsemi að fást
muni viðunandi fjármögnun. Var
þess vænst að endanlegar áætlanir
um það lægju fyrir síðla hausts 2001.
,,Takist þá að tryggja framgang
verkefnisins er við það miðað að öll-
um samningum verði lokið á fyrri-
hluta árs 2002, framleiðsla strengs-
ins geti þá hafist síðsumars og
lagning í maí 2003,“ sagði á minn-
isblaðinu.
Botnrannsóknum á leiðinni milli
Íslands og Færeyja var lokið á þess-
um tíma og voru ýmsir fjárfesting-
arkostir ræddir. Var verkefnafjár-
mögnun talin besti kosturinn til að
fjármagna verkefnið. Leitað var til-
boða í verkefnafjármögnun og varð
Íslandsbanki fyrir valinu. Heildar-
kostnaður verkefnisins var á þess-
um tíma áætlaður 6,5 til 7 milljarðar
og var við það miðað að sem flestir
þátttakendur á íslenskum fjar-
skiptamarkaði kæmu að verkefninu.
Seint á síðasta ári var hins vegar
fallið frá áætlunum um verkefna-
fjármögnun í samstarfi við Íslands-
banka og ákveðið að leita tilboða
skv. nýjum hugmyndum í athugun á
hagkvæmni lagningar sæstrengs-
ins, gerð viðskiptaáætlana og fjár-
mögnun. Fór út-
boðið fram í janúar
sl.
Erlendur Magn-
ússon, forstöðu-
maður fyrirtækja-
sviðs Íslandsbanka, segir að búið
hafi verið að semja um öll efnisatriði
málsins. ,,Við gerðum tilboð vorið
2001 og var komið á samkomulag
sem átti eftir að hljóta samþykki
stjórnar Landssímans, svo það gæti
komist á samningur. Það dróst,
meðal annars vegna þess að félagið
var að fara í einkavæðingu og í mörg
horn var að líta. Síðan urðu miklar
breytingar hjá félaginu þegar ríkis-
stjórnin ákvað að fresta sölu þess og
skipti urðu á forstjórastóli. Af ein-
hverjum ástæðum kaus félagið að
brjóta þetta verk upp á nýtt, sem ég
held reyndar að hafi verið óráðlegt.
Þeir vildu fara aðrar leiðir og horfa á
þetta frá öðru sjónarhorni. Við gerð-
um tilboð í það niðurbrot, þó að við
teldum að það væri ekki eins vænleg
leið til árangurs,“ segir hann.
,,Þegar ljóst varð að þetta væri
ekki fýsilegt án þátttöku ríkisins fór
málið í annan farveg,“ segir Jón
Birgir er hann er spurður um ástæð-
ur þess að horfið var frá hugmynd-
um sem lágu til grundvallar sam-
starfinu við Íslandsbanka. Hann
segir að ákveðið hafi verið að leita
tilboða í viðskiptaáætlun vegna Fa-
rice-verkefnisins. Auk Íslandsbanka
buðu þrjú fyrirtæki í verkið og var
ákveðið að ganga til samninga við
PricewaterhouseCoopers. Að sögn
Jóns Birgis er gert ráð fyrir að nið-
urstaða PwC muni liggja fyrir innan
fjögurra til átta vikna.
Samþykkt var á ríkisstjórnar-
fundi 2. júlí sl. að veita samgöngu-
ráðherra heimild til að undirbúa
þátttöku ríkisins í undirbúnings-
félagi að lagningu sæstrengsins.
Stefnt skyldi að því að ríkið legði
fram allt að 9 milljóna króna hlutafé
í undirbúningsfélaginu. Hlutur
Landssímans í félaginu yrði 50%,
hlutur Föroya Tele 20%. ,,Þar með
yrði hlutur ríkisins 30%,“ eins og
sagði í frétt af samþykkt ríkisstjórn-
arinnar.
Jón Birgir segist
gera ráð fyrir að
undirbúningsfélag
verði stofnað innan
skamms. Hann segir
að rætt hafi verið við öll fjarskipta-
fyrirtækin um að koma að þessu
verkefni og menn séu mjög jákvæð-
ir. Kveðst hann gera ráð fyrir að
fjarskiptafyrirtæki hér á landi verði
,,að meira eða minna leyti þátttak-
endur í verkefninu“.
Segir mikilvægt að fjarskipta-
félögin fái aðild að stjórn
Óskar Magnússon, forstjóri Ís-
landssíma, segir að fyrirtækið hafi
verið upplýst um gang sæstrengs-
málsins á undanförnum mánuðum
og að stefnt væri að þátttöku allra
fjarskiptafélaganna í verkefninu.
Það hafi því komið mönnum á óvart
þegar greint var frá því fyrir nokkr-
um mánuðum að Landssíminn,
Föroya Tele og stjórnvöld yrðu að-
ilar að félaginu en annarra fjar-
skiptafélaga var ekki getið. Olli það
nokkurri óánægju. Þær hugmyndir
sem nú hafi verið ræddar byggist þó
á þátttöku fjarskiptafyrirtækjanna í
fyrirhuguðu undirbúningsfélagi og
hann segir það grunvallaratriði að
samstaða verði um það.
Óskar segir ljóst að um verulega
fjárfrekt verkefni sé að ræða og hafa
stjórnendur Íslandssíma enn ekki
séð neinar viðskiptaáætlanar eða
fengið upplýsingar um hver þátt-
taka stjórnvalda verður í verkefn-
inu, en hann segir mikilvægt að fá
það á hreint. Óskar leggur einnig
áherslu á að ef fjarskiptafyrirtækin
verði með, þá verði að búa þannig
um hnúta að þau fái aðild að stjórn
félagsins, þannig að þau verði ekki
háð meirihlutavaldi Landssímans
um málefni Farice.
,,Það hafa farið fram miklar og já-
kvæðar viðræður við Færeyinga,“
segir Jón Birgir Jónsson. ,,Hefur
náðst samkomulag um að þeir muni
eiga 25% og sjá um fjármögnun að
20% hluta en Íslendingar munu sjá
um 80% og þar verða Landssíminn
og íslenska ríkið stærstu aðilarnir
en aðrir koma vonandi að þessu líka.
Stofnað verður hlutafélag og síðan
verður tekið lán með ábyrgð að
hluta til hjá ríkinu,“ segir Jón Birg-
ir.
Að sögn Bergþórs Halldórssonar
er einnig búið að ganga frá samn-
ingum við Skota um hvar kapallinn
verður lagður á land í Skotlandi og
eru í gangi viðræður um áframhald-
andi lögn hans til byggðar í Skot-
landi. Er hugmyndin sú að væntan-
legt rekstrarfélag muni annast
rekstur strengsins sem leið liggur
frá Reykjavík til Edinborgar, að
sögn hans.
Olíufélögin hafa misst áhuga
á þátttöku í verkefninu
Á sínum tíma var leitað samninga
við fyrirtæki í olíuiðnaðinum um
þátttöku í Farice-verkefninu, þar
sem áætlanir gerðu ráð fyrir að lega
strengsins yrði um olíuvinnslusvæði
austur af Færeyjum og til Hjalt-
landseyja. Að sögn Bergþórs Hall-
dórssonar sýna olíufélögin þessu
ekki áhuga í dag.
,,Fjarskiptaiðnaðurinn er ekki
eini iðnaðurinn sem hefur átt í vand-
ræðum heldur virðist olíuiðnaðurinn
vera í peningavandræðum og það
breyttist gjörsamlega í þeim hljóðið
þegar verð á fyrirtækjum fór að síga
á mörkuðum. Þeir voru mjög áhuga-
samir og voru tilbúnir að koma inn
með fjármagn þegar við vorum að
ræða þetta á sínum tíma, en það
hljóð breyttist. Hugsanlega verður
þó gengið frá þessu með þeim hætti
að þeir geti komið inn í þetta síðar,“
segir hann.
Stefnt er að stofnun undirbúningsfélags um Farice-sæstrenginn á næstu vikum
Hlutafélag um reksturinn
frá Íslandi til Edinborgar

  





 



  
  
'()) '(*
  










 !
" #
$#
%


+,#-.# /0 -#
1


 2"-"
 2
1. - -#3.
0+ Undirbúningur vegna lagningar nýs sæstrengs
milli Íslands, Færeyja og Skotlands er í fullum
gangi. Gert er ráð fyrir að hlutafélag um lagningu
og rekstur strengsins verði stofnað innan nokkurra
vikna. Í grein Ómars Friðrikssonar kemur fram að
gert sé ráð fyrir að þetta 5–6 milljarða verkefni
verði m.a. fjármagnað með ábyrgð ríkisins.
Leið strengsins
verði frá Seyðisfirði
til Skotlands
fyrir.“
efðu líka
aðstoðin
anlegrar
ér ýmsir
m þunga
í land-
erði úr
atvinnu-
ki í þró-
á fram-
æri á að
undvelli
gju
viður-
efði far-
mhverf-
din árið
mörgum
nngjarnt
si vinna
ð undir
fði verið
nga um
rð væru
menn á
tjáð sig
nú eigi
að þess
su komi
ri heldur
r á Ríó-
rt hvað
rferðar-
sagði að
erfisráð-
mikið að
ði bent á
ar aðrar
halda sig
dsneyti.
r hópur
fortíðar-
kar fólk
rammi á
og ég tel
töluleg
ga orku,
kki ætla
etningin
m í aug-
eðlilegar
r sig má
sér ekki
kmiði þá
,“ sagði
Reuters
gær.
u
l-
m
TILRAUNASTÖÐ Háskóla Ís-
lands í meinafræði á Keldum mun
taka þátt í samvinnuverkefni
rannsóknastofnana í fimm Evr-
ópulöndum (Bretlandi, Frakk-
landi, Íslandi, Ítalíu og Spáni) sem
miðar að því að reyna nýjar að-
ferðir til að þróa bóluefni gegn
mæði og visnu í sauðfé.
Evrópusambandið hefur veitt
styrk til þriggja ára til að standa
straum af kostnaði vegna þessara
tilrauna og nemur hlutur Til-
raunastöðvarinnar alls um 17
milljónum króna, segir í frétt frá
Keldum.
Veiran sem veldur visnu og
mæði í sauðfé er af flokki lenti-
veira en þekktustu veirur af þeim
flokki eru þær sem valda eyðni
eða alnæmi í mönnum. Visnuveir-
an er sú þeirra sem fyrst tókst að
rækta og skilgreina en það var
gert á Keldum 1957 undir forystu
Björns Sigurðssonar. Á rann-
sóknum sínum og samstarfsmanna
sinna byggði Björn kenningar sín-
ar um sérstakan flokk sýkinga,
hæggengar veirusýkingar. Ger-
breyttu þær hugmyndum manna
um ýmsa sjúkdóma og er enn til
þeirra vitnað í fræðiritum og
kennslubókum. Nafnið lentiveirur
vísar til kenninga Björns því lat-
neska orðið lentus merkir hægur.
Þó að Björn Sigurðsson hafi
fallið frá fyrir aldur fram árið
1959 hefur rannsóknum á mæði-
og visnuveirum verið haldið
áfram óslitið á Keldum fram á
þennan dag enda þótt mæði og
visnu hafi verið útrýmt úr sauðfé
hérlendis með niðurskurði og fjár-
skiptum. Er það reyndar nánast
einsdæmi í heiminum að tekist
hafi að hreinsa heilt land af lenti-
veirusýkingu.
Þrátt fyrir umfangsmiklar til-
raunir víða um heim hefur reynst
mjög erfitt að þróa virk bóluefni
gegn lentiveirusýkingum dýra og
manna. Þörfin fyrir slík bóluefni
er þó brýn og ber þar hæst vand-
ann sem steðjar að mörgum þró-
unarlöndum vegna hins mikla eyð-
nifaraldurs.
Bólusetningartilraunir á mönnum
eru vandkvæðum bundnar tækni-
lega og siðferðilega. Menn vonast
því til að dýratilraunir geti gefið
vísbendingar um vænlegustu leið-
ir til að framkalla verndandi
ónæmi gegn eyðniveirum manna
sem jafnframt geti dugað gegn
lentiveirum dýra en mæði er víða
vandamál í sauðfé erlendis.
Í því Evrópusamvinnuverkefni
sem Tilraunastöðin mun nú taka
þátt verða reyndar nýjar leiðir í
bólusetningu gegn mæði. Frum-
bólusetning verður gerð með
erfðaefni veirunnar (svokölluð
DNA-bólusetning) til þess að
beina svarinu inn á braut frumu-
bundins ónæmis en síðan verður
bólusetningin áréttuð með pró-
teinum mæðiveiru sem tjáð verða
í endurraðaðri meinlausri
adenóveiru. Jafnframt verður
reynt að örva slímhúðarónæmi
sérstaklega enda sýkir veiran um
slímhúðir. Að lokum verða bólu-
settu kindurnar sýktar með mein-
virkri mæðiveiru til þess að kanna
hvort bólusetningin veitir vörn.
Umsjón með þessu verkefni á
Keldum hafa þau Guðmundur Pét-
ursson, Sigurbjörg Þorsteins-
dóttir og Valgerður Andrésdóttir.
Evrópusambandsstyrk-
ur til mæði- og visnu-
rannsókna á Keldum