Morgunblaðið - 03.09.2002, Blaðsíða 24

LISTIR
24 ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SALONHLJÓMSVEITIN L’amour
fou leikur á kaffitónleikum í Hömr-
um, sal Tónlistarskóla Ísafjarðar í
kvöld, þriðjudagskvöld, kl. 20.30.
Leikin verður skemmtitónlist í anda
3. og 4. áratugar síðustu aldar,
tangóar og nokkur vel þekkt íslensk
dægurlög í útsetningum Hrafnkels
Orra Egilssonar sellóleikara sveitar-
innar
Hljómsveitina skipa Hrafnhildur
Atladóttir, fiðla, Guðrún Hrund
Harðardóttir, víóla, Hrafnkell Orri
Egilsson, selló, Gunnlaugur T. Stef-
ánsson, kontrabassi, og Tinna Þor-
steinsdóttir, píanó.
Kaffitón-
leikar í
Hömrum
Hundrað nætur í
Höfn, þættir úr
Kaupmannahafn-
ardagbók Franc-
isco de Miranda,
hershöfðingja,
veturinn 1787–
88 er í þýðingu og
með skýringum
Björns Th. Björns-
sonar, listfræð-
ings og rithöf-
undar. Bókin er gefin út í tilefni af því
að í dag, 3. september, er Björn átt-
ræður.
Francisco de Miranda var fæddur í
Venesúela árið 1750. Hann varð
snemma innblásinn af hugmyndum
um frelsi heimalands síns og helgaði
þeirri baráttu líf sitt. Er hann talinn
merkilegasti byltingarforingi Suður-
Ameríku, við hlið Simons Bolívar. Und-
ir lok 18. aldar hélt Miranda í mikla
menntunarför um Evrópu og kemst
meðal annars undir verndarvæng
Katrínar miklu í Rússlandi. Veturinn
1787–1788 dvelur Miranda í Kaup-
mannahöfn, að mestu hjá rússneska
sendiherranum. Hann heldur þar dag-
bók og færir inn verkefni sín og at-
burði.
Útgefandi er Mál og menning. Bók-
in er 109 bls. Anna Cynthia Leplar
myndskreytir bókina og gerir kápu.
Verð er 3.990 kr.
Dagbók
Björn Th.
Björnsson
FÉLAG þjóðfræðinga á Íslandi
stendur fyrir tónleikum með skoska
sekkjarpípuleikaranum Gary West í
Norræna húsinu í kvöld, þriðjudag-
kvöld, kl. 20. Hann er talinn einn
besti sekkjarpípuleikari Skotlands
og mun hann kynna þessi sérstæðu
hljóðfæri og tónlistina sem hann
leikur.
Miðar verða seldir við innganginn
og kosta 1.000 kr.
Sekkjapípu-
leikur í Nor-
ræna húsinu
ÞRÁTT fyrir fyrsta hausthvellinn
var nánast húsfyllir á 20 ára afmæl-
istónleikum Mótettukórs Hallgríms-
kirkju á sunnudagskvöld, eða m.ö.o.
10–15 sinnum fleiri áheyrendur en
þarf til að fylla smæstu sali höfuð-
borgarlandsins. Mótettukórinn er vel
að slíkum vinsældum kominn, og gott
til þess að vita að gæðavitund ís-
lenzkra hlustenda skili sér að gefnu
tilefni. Dagskráin var öll innlend og
öll við texta eftir Hallgrím Pétursson,
nema latnesku messuþættirnir og
Sólhjartarljóð Matthíasar Johannes-
sen í Óttusöngvum Jóns Nordal.
Frekar hægferðug viðfangsefni
kvöldsins hentu þar að auki vel bæði
hljómmikla húsnæðinu og söngstíl
kórsins, sem eflaust hefur mótazt
töluvert af starfsvettvangi sínum.
Hvaðan líðandi klösugt nútíma-
„turba“kórverkið var runnið, sem
flutt var í upphafi með bordúnmót-
uðum orgelfor- og undirleik á fram-
göngu söngfélaga úr kór í turn, kom
hvergi fram, og því aðeins hægt að
gizka á að væri undan rifjum kór-
stjórans. Eins og virðist reyndar áður
hafa gerzt á sumum fyrri „intróítus-
um“ kórsins, ugglaust meira eða
minna byggt á
spuna. Síðasttalið
atriði gæti og
hugsanlega út-
skýrt nafnleysi
höfunda(r). En
hvað sem því líður
kom tóntektin hið
bezta út, og að því
leyti ástæðulaust
að fela sig bak við
eyðu í tónleika-
skrá. Þrjú gömul íslenzk sálmalög án
undirleiks komu næst. Svo stór synd
engin er í útsetningu Jóns Nordal var
í miðju og útsetningar Jóns Hlöðvers
Áskelssonar á Víst ertu, Jesú, kóngur
klár og Dýrð, vald, virðing sitt hvoru
megin. Útsetningarnar voru einfaldar
að gerð í samræmi við anda og stutt-
leika laganna, en fallegar og vel
sungnar á smekklegum hraða. Kvöld-
bænir, hið viðameira kórverk Þorkels
Sigurbjörnssonar frá 1983, var lát-
leysið uppmálað. Það skipti hagan-
lega á milli kvenradda, karlradda og
samkórs af tímalaust svífandi tær-
leika og fjaraði að lokum út á löngum
andstefja kanonsatzi. Um flutnings-
feril verksins er mér ekki kunnugt, en
í afburðatúlkun
sem þessari gat það
varla talizt minna
en íslenzkt kirkju-
verk í fremstu röð.
Enda þótt erfið-
ara væri að halda
fullum dampi allt til
enda í þrefalt
lengra verki (um 33
mín.) eins og Óttu-
söngvum að vori
eftir Jón Nordal (1993), kannski eink-
um sakir skorts á hraðaandstæðum til
tilbreytingar, verður það einnig án
efa talið meðal glæsilegustu höfuð-
verka í hérlendri kórmennt. Það var
auk blandaðs kórs samið fyrir selló,
orgel, slagverk, sópran og alt/kontra-
tenór. Sérkennilegt heildarform
verksins réðst af textavali þess. Fyrst
kom Kyrie, Sanctus og Agnus Dei úr
latneska messutextanum (með leikn-
um eða sungnum „intermezzóum“ í
lok hvers) og síðan Sólhjartarljóð
Matthíasar Johannessen frá 1981.
Dulúðugur heildarsvipurinn mótaðist
ekki sízt af útleggingu Matthíasar á
Sólhjartarkafla Sólarljóða, draumsýn
óþekkts íslenzks skálds á 13. öld og
meðal frægustu leiðslubókmennta
miðalda. Það kom þó ekki í veg fyrir á
köflum verulega ágengt tónmál með
þéttriðnum hljómklösum í kór og org-
eli og hvössu slagverki á hápunktum,
þar sem einstaka bylmingshögg á
tam-tam manaði fram hamskipti
þessa heims og annars. Áhrifamiklir
staðir voru óteljandi í þessu magnaða
verki og nægir sem sýnishorn að
benda á voldugt niðurlag Kyrie-þátt-
arins og (meðal smágerðustu inn-
slaga) tvö örstutt herská bakgrunns-
innskot bassatrommu og snerils við
miskunnarbænarítrekun einsöngvar-
anna næst á eftir, til áminningar um
stríðsógn í versnandi heimi. Lítill
flekkur á stórum fleti – en innblásinn.
Einsöngshlutverk sóprans var afar
krefjandi í hæð og úthaldi en var
meistaralega vel af hendi leyst hjá
Sigrúnu Hjálmtýsdóttur. Kontraten-
órrödd Sverris Guðjónssonar mynd-
aði þar við sérkennilegan en svipmik-
inn andstæðulit, og þótt hvergi sæi
þess stað í texta var ekki laust við að
maður heyrði stundum fyrir sér Ad-
vocatus Diaboli og erkiengil takast á
um afdrif mannssálar líkt og í dul-
sjónleikum miðalda. Orgel-, slag-
verks- og sellópartarnir voru sömu-
leiðis í beztu höndum. Túlkun
Mótettukórsins var að vanda engu
minni en frábær, og þætti því líklega
aðeins ámáttlegt tíst úr horni hvað
undirrituðum finnst sópraninn – enn
þá – heldur í fjölmennara lagi fyrir
fjórradda blandaðan kór. Jafnvel þótt
standi að öðru leyti í fremstu röð.
Í bæn og
leiðslu
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Afmælistónleikar Mótettukórs Hall-
grímskirkju með verkum eftir m.a. Jón
Nordal og Þorkel Sigurbjörnsson. Sigrún
Hjálmtýsdóttir sópran, Sverrir Guð-
jónsson kontratenór, Douglas A.
Brotchie orgel, Inga Rós Ingólfsdóttir
selló, Eggert Pálsson slagverk. Sunnu-
daginn 1. september kl. 20.
KÓRTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
Sverrir
Guðjónsson
Sigrún
Hjálmtýsdóttir
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT áhuga-
manna hefur 13. starfsár sitt í
kvöld, þriðjudaginn 3. september,
með fyrstu æfingu haustsins. Að-
alstjórnandi er sem fyrr Ingvar
Jónasson. Í vetur verða æfingar og
tónleikar í Seltjarnarneskirkju, en
undanfarin ár hefur hljómsveitin
verið til húsa í Neskirkju.
Starfsárið hefst með upptökum á
hljómdiski, sem ætlunin er að komi
út fyrir jólin en fyrstu tónleikarnir
verða 10. nóvember undir stjórn
Olivers Kentish. Einleikari í píanó-
konsert nr. 4 eftir L. v. Beethoven
verður Valgerður Andrésdóttir.
Hinn 15. desember verða jólatón-
leikar undir stjórn ungs, efnilegs
tónlistarmanns, Daníels Bjarnason-
ar. Einsöngvari í kantötu eftir J.S.
Bach verður Hallveig Rúnarsdóttir
og Arnaldur Arnarson kemur frá
Spáni og leikur tvo konserta fyrir
gítar og hljómsveit.
Eftir áramót verða m.a. tónleikar
í Grafarvogskirkju með óratóríunni
Friðþjófur eftir Max Bruch. Karla-
kórinn Fóstbræður kemur þá til liðs
við hljómsveitina en einsöngvarar
verða Hulda Guðrún Geirsdóttir og
Ólafur Kjartan Sigurðarson.
Starfsárinu lýkur síðan með Moz-
art-tónleikum, en þar syngur Mar-
grét Bóasdóttir konsertaríu, kons-
ertmeistari hljómsveitarinnar,
Hjörleifur Valsson, leikur konsert
fyrir fiðlu og hljómsveit og ungir
nemendur Tónlistarskólans í
Reykjavík, sem allir eru starfandi í
hljómsveitinni, leika Sinfóníu kons-
ertant fyrir fjóra blásara og hljóm-
sveit.
Hljómdiskur
og tónleikar
SÍÐUSTU tónleikar í sumartón-
leikaröð Listasafns Sigurjóns verða í
kvöld kl. 20.30. Tríó Nordica frum-
flytur Tríó fyrir fiðlu, selló og píanó
eftir Hauk Tómasson, en leikur einn-
ig Tríó Elegiaque í g-moll eftir Ser-
gei Rakhmaninov og Píanótríó í C-
dúr op. 87 eftir Jóhannes Brahms.
Tríó Nordica er skipað Auði Haf-
steinsdóttur fiðluleikara, Bryndísi
Höllu Gylfadóttur sellóleikara og
Monu Sandström píanóleikara.
Auk ýmissa meistaraverka stóru
tónskáldanna hefur tríóið lagt metn-
að sinn í að flytja íslensk tónverk og
hefur einnig lagt sérstaka áherslu á
að leika verk eftir konur.
En hvað með tónleikana í kvöld?
„Verkið eftir Hauk Tómasson er
samið að beiðni okkar,“ segir Auður
Hafsteinsdóttir. „Hann samdi það
árið 1997. Við höfum alltaf verið í
þann veginn að spila það, en tæki-
færið hefur ekki gefist fyrr en núna,
og við erum mjög ánægðar með það.
Við hefðum nú kannski átt að spyrja
Hauk um hans sýn á verkið, en það
byggist að nokkru leyti á andstæð-
um. Það eru rólegar og dreymandi
laglínur sem eru brotnar upp með
mótorrytma, eins og maður vakni
upp til raunveruleikans eftir
draum.“ Og Bryndís Halla bætir við:
„Fyrir þá sem þekkja til kammer-
verka Hauks er hægt að segja að
þetta sé „ekta“ Haukur.“ Auður seg-
ir verkið afar krefjandi og Bryndís
Halla laumar því að, og vekur hlátur
samstarfskvenna sinna, að það megi
þó ekki halda að þær hafi verið öll
þessi fimm ár að læra það. Þær eru
sammála um það að það sé alltaf
gaman að frumflytja ný verk. Og
hvað íslenska tónlist snertir hafa
þær leikið nær öll verk íslenskra tón-
skálda fyrir þessa hljóðfæraskipan.
Tríó Nordica hefur starfað í níu ár,
en þó með hléum. Mona Sandström,
sem búsett er í Svíþjóð, segir að nú
ætli þær að rífa sig upp og fara að
spila meira og jafnar. „Við erum all-
ar búnar að vera að eignast börn, og
tíminn hefur svolítið farið í það,“ seg-
ir hún. „En nú ætlum við ekkert að
hugsa um börnin lengur,“ segir
Bryndís Halla í hálfkæringi,
„… bara spila. Okkur hefur alltaf
gengið mjög vel að spila saman;
þurfum ekki að æfa brjálæðislega
mikið og erum frekar sammála um
það hvernig hlutirnir eiga að vera.“
Auður segir að þær séu búnar að
koma sér upp lista yfir þau verk sem
þær kunni og þá verði æfingar fyrir
tónleika þægilegri og taki styttri
tíma. Þó eru þær alltaf að bæta við
sig nýjum verkum. Ætlunin er að
spila meira og halda tónleika víða.
„Það er mikil vinna að skipuleggja
þetta,“ segir Mona, „við vorum með
umboðsmann sem hreinlega gufaði
upp, og erum að leita að nýjum til að
sinna pappírsvinnunni.“ Nýr geisla-
diskur tríósins verður hljóðritaður í
haust og þar ætla þær að leika verk
eftir Brahms, Sjostakovitsj og Elf-
ridu André, sænskt tónskáld sem
uppi var á 19. öld.
Tríó Nordica í
Sigurjónssafni
Morgunblaðið/Kristinn
Auður Hafsteinsdóttir, Mona Sandström og Bryndís Halla Gylfadóttir.
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦