Morgunblaðið - 03.09.2002, Blaðsíða 25

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 2002 25
Miðasölusími: 551 1200 Netfang: midasala@leikhusid.is Veffang: www.leikhusid.is
eftir Guðrúnu Helgadóttur
Sýningar að hefjast á nýju!
Fyrstu sýningar sun. 8. september kl. 14:00 og 17:00.
Ekki missa af ótrúlegum
uppátækjum þessara frægu tvíbura!
ÞAÐ er margs að minnast er Lionel
Hampton kveður. Meðal fyrstu djass-
platnanna sem ég eignaðist var stafli
af HMV 78 snúninga plötum með hin-
um sögufrægu grammófónhljóm-
sveitum Lionels Hamptons sem
hljóðritaðar voru á árunum 1937 til
1941. Þar léku allir helstu meistara-
sólistar Ellingtons, Basie og Good-
mans auk fleiri snillinga. Lionel lék
jafnan á víbrafóninn, en stundum á
trommur eða með tveimur puttum á
píanó einsog í útgáfunni frægu af
12th Street Rag. Þessar hljóðritanir
voru „kóperaðar“ af djassleikurum
um allan heim og m.a. skrifaði Carl
Billich upp Shufflin at the Hollywood,
þar sem Chu Berry blés í tenórinn
með Hampton, fyrir Svein Ólafsson,
fyrsta stórdjasssólista Íslands. 1940
stofnaði Lionel Hampton stórsveit
sem hann stjórnaði lengst af ferilsins.
Frægasta hljóðritun þeirrar sveitar
var ópus Hamptons, Flying Home,
þar sem Illinois Jacquet blés tenór-
sólóinn ódauðlega. Hampton hafði
fengist við margt áður en hann stofn-
aði stórsveit sína 1930 lék hann á
trommur í hljómsveit Les Hites, sem
gjarnan hljóðritaði með Louis Arm-
strong og þar lék hann fyrsta víbra-
fónsóló djasssögunnar í Memories of
You. Hann gerði víbrafóninn að
djasshljóðfæri líkt og Sidney Bechet
sópransaxófóninn. Hampton var
heimsfrægur er Benny Goodman réð
hann til sín 1936 og bætti honum við
tríó sitt þarsem Teddy Wilson og
Gene Krupa voru fyrir. Teddy og
Lionel voru fyrstu svörtu djassleik-
ararnir sem léku opinberlega með
hvítum hljómsveitarstjóra og vakti
það óhemju athygli, meir að segja
skelfingu hjá mörgum; sér í lagi í
Suðurríkjunum. Að sjálfsögðu höfðu
hvítir og svartir leikið saman frá ár-
dögum djassins á djammsessjónum
og inná plötur – en af því vissu fæstir.
Lionel Hampton hafði gífurleg
áhrif á aðra víbrafónleikara og Gunn-
ar Reynir Sveinsson segist hafa setið
í mörg ár á fyrsta bekk í tímum hjá
Lionel. Að vísu var meistarinn ekki
við kennsluborðið heldur grammó-
fónn og þar snerust skífur Hamptons
endalaust. Margir af stórmeisturum
nútímadjassins léku ungir hjá
Hampton s.s. Dexter Gordon, Clif-
ford Brown, Art Farmer og Charles
Mingus og þar störfuðu um tíma
Quincy Jones, Diana Washington og
Aretha Franklin, sem seinna urðu
stórstjörnur á mörkum djass og
popps. Lionel Hampton var fyrst og
fremst meistari ryþmans og allir
sólóar hans markaðir magnaðri til-
finningu fyrir sveiflu. Hann var einn-
ig stórkostlegur ballöðuleikari og má
nefna túlkun hans á Star Dust, How
High the Moon og fegurstu ballöðu er
hann samdi, Midnight Sun, á Apolo
Hall konsertskífunni frá1958.
Lionel Hampton hélt tónleika í Há-
skólabíói 1. júní 1983 í boði Jazzvakn-
ingar. Ég kynntist honum nokkuð þá
daga er hann dvaldi hér á landi og að-
stoðaði hann eftir föngum. Hann var
sannfærður repúblikani alla ævi og í
góðum kunningskap við marga
Bandaríkjaforseta. Þegar við heim-
sóttum Marshall Brement, þáverandi
sendiherra Bandaríkjanna á Íslandi,
sagði Lionel: ,,Ég sef betur eftir að
Regan varð forseti.“
Þó að ég tæki ekki undir þessi sjón-
armið hans var ómetanlegt að fá að
vera í fylgd með æskugoðinu og hann
hafði gaman af því að heyra að fyrsta
köttinn er við bræður eignuðumst um
svipað leyti og 78 snúninga plöturnar
með honum, kolsvartan, hefðum við
nefnt Lionel Hampton.
Tónleikarnir í Háskólabíói voru
upplifun. Það var löngu uppselt og
brunavarnareftirlitið veitti leyfi fyrir
200 aukamiðum. Hampton var með
hörku stórsveit þar sem trompetleik-
arinn Johnny Walker var helstur ein-
leikara ásamt meistaranum. Efnis-
skráin var blanda af gömlu og nýju og
tónleikarnir stóðu á fjórða tíma. Í
hléinu vildi gamli maðurinn ekki fara
niður í kaffistofuna heldur beið óþol-
inmóður baksviðs eftir að komast á
sviðið að nýju. Í lokin marseraði
hljómsveitin með Lionel í broddi fylk-
ingar leikandi When The Saints Go
Marchin In og á annað þúsund blá-
edrú Íslendingar slepptu fullkomlega
fram af sér beislinu. Þennan galdur
sá ég Hampton oftar fremja – hann
náði alltaf fullkomnu valdi á áheyr-
endum og gaf þeim allt sem hann átti.
Svo þreyttur var hann eftir tón-
leikana að ég varð að keyra hann frá
baksviðsdyrum Háskólabíós yfir á
Hótel Sögu.
Hampton lét eftir sig þúsundir
hljóðritana og þær bestu munu lifa
lengi, bæði með hljómsveitum hans
og þær er hann vann í samvinnu við
Art Tatum, Stan Getz og aðra djass-
meistara.
Lionel Hampton allur
Að tjaldabaki í Háskólabíói: Guðmundur Steingrímsson,
Vernharður Linnet, Lionel Hampton og Johnny Walker.
Að morgni þess 31.
ágúst lést Lionel
Hampton, einn síðasti
sveiflumeistarinn frá
gullaldartímabili djass-
ins, í svefni á sjúkrahúsi
í New York. Hann varð
94 ára gamall og lék á
víbrafóninn fram yfir ní-
rætt. Vernharður Linn-
et minnist Lionels.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
Sumarsýning Listasafns Sigur-
jóns Ólafssonar Hin hreinu form hef-
ur verið framlengd til 22. september.
Sýningin er opin alla daga, nema
mánudaga kl. 14–17.
Sýning
framlengd
Þriðjudagur
Nú stendur yfir tónlistarhátíð
ungra norrænna tónlistarmanna,
UNM, og verða tónleikar með Cap-
ut kl. 20.30 í Salnum. Einleikari á
saxafón er Rolf-Erik Nystrom og á
túbu Mattías Johannsson. Flutt
verða lög eftir Steingrím Rohloff
(ÍS), Lara Petter Hagen (NO), Sím-
on steen Andersen (DK), Knut Olaf
Sunde (NO) og Mattías Svensson
(SE).
Í tengslum við hátíðina flytur
indverska tónskáldið Clarence Bar-
low fyrirlestur í Listaháskóla Ís-
lands kl. 13.
Tónlistar-
hátíð UNM
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦