Morgunblaðið - 19.09.2002, Qupperneq 24

ERLENT
24 FIMMTUDAGUR 19. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
meistar inn. is
GULL ER GJÖFIN
ASNI í lest nokkurra annarra
dýra af því kyni með kaffibauna-
poka á leið um götur Lundúna til
kauphallarinnar í gær. Markmiðið
var að mótmæla lágu verði sem
framleiðendur fá fyrir vöruna. Al-
þjóðasamtök kaffiframleiðenda
fögnuðu í gær framtaki mann-
úðarsamtakanna Oxfam sem hafa
skipulagt baráttu fyrir hærra
kaffiverði. Að sögn BBC er
heimsmarkaðsverð á kaffi nú hið
lægsta í um 30 ár og varar Oxfam
við því að milljónir manna í þriðja
heiminum, er eiga allt sitt undir
kaffibaunasölu, muni hrekjast út í
sára fátækt. Víetnamar, sem eru
næststærsta kaffiframleiðsluþjóð-
in á eftir Brasilíumönnum, fá nú
innan við fjórðung af verðinu sem
fékkst fyrir sex árum.
AP
Lágu kaffiverði mótmælt
SÖGULEGAR friðarviðræður milli
fulltrúa stjórnvalda á Sri Lanka og
aðskilnaðarhreyfingar tamíla, sem
barist hefur fyrir sjálfstæðu ríki
tamíla í norður- og austurhluta Sri
Lanka, fara vel af stað. Tilkynnti
Anton Balasingham, fulltrúi tamíl-
tígranna svokölluðu, í gær að að-
skilnaðarsinnarnir væru tilbúnir til
að falla frá kröfu sinni um sjálfstætt
ríki tamíla.
Þykir þessi yfirlýsing vekja vonir
um að leiða megi til lykta eina blóð-
ugustu borgarastyrjöld seinni tíma,
en talið er að um 60 þúsund manns
hafi fallið í átökum stríðandi fylk-
inga, sem hófust 1982.
Á þriðjudag komust fulltrúar deil-
enda að samkomulagi um fundar-
daga en ákveðið hefur verið að þrjár
næstu lotur friðarviðræðnanna skuli
haldnar á tímabilinu nóvember til
janúar.
Viðræðurnar sem nú standa yfir,
og haldnar eru í Taílandi, komust á
koppinn fyrir tilstilli Norðmanna.
Vopnahlé hefur nú staðið frá því í
janúar.
Söguleg-
ar friðar-
viðræður

 






   


      !  "     "  
!#  
$  "
   

  
  
 
    
%
 



 

   
 ! "

 #$ %

&'("") "*
+,- .) /0 10* 12
  # $ !   3
45 673 ! 1 1  
+,-
4,3 ! 1 .1 1 0 /81  
   $,3! 1 1 8 
49: ! 1   0(): 
 0 
  0  )$ 8$0   )  * ;
2<=)$ .0( 1   
4
 
 #$ ! 1
3
) "32  $   2 >
 $/: 
-* $:
4
$ / $0  0* 1 **>
  **  1. !* 111: *). 
)" :    $    $
?
?
&' ()*(
(+&
,)-'& .& /0*1)1




 

 
%@8 #
8 '
234
@8 
254
58 
34
1( 
34
! 
674
8 
894

 
%58 '
64
"#  :
     !"# ÞAÐ kann að vera að rómverska
skáldið Óvíd hafi hitt naglann á
höfuðið er hann sagði „rident stol-
idi verba latina“ – aðeins flón hlæja
að latneskri tungu.
Nú er nefnilega svo komið, eftir
að hafa átt undir högg að sækja
öldum saman og jafnvel marg-
sinnis verið lýst dauð, er latína nú
að vissu leyti að vinna sér aftur
sess sem lifandi tungumál.
Til vitnis um þessa þróun er skóli
nokkur í fjalllendinu í nágrenni
Rómaborgar, þar sem heyra má
t.a.m. kvæðabálka Hórasar sungna
af innlifun á frummálinu.
Fyrir 30 manna hópi latínu-
manna, sem þarna eru saman
komnir, fer séra Reginald Foster,
latínufræðingur og munkur úr
Karmelítareglunni, ættaður frá
Milwaukee í Wisconsin-ríki í
Bandaríkjunum. Það er séra Reg-
inald, sem er prófessor við Gregor-
íska háskólann í Páfagarði, sem
stýrir söngnum af ákveðni, gefandi
fyrirmæli á ensku og latínu á víxl.
Það er hann sem átti frumkvæðið
að því að gera tilraun með að
kenna latínu sem lifandi tungumál.
Á hverju sumri stýrir hann átta
vikna námskeiði fyrir lengra
komna latínuáhugamenn í hlíð-
unum við Róm, þar sem Hóras átti
hús og var söngsamkoman, sem
hér var nefnd, þáttur í námskeiðs-
haldinu.
Ekkert stagl
„Mér líka ekki hefðbundnar að-
ferðir, utanbókarlærdómur og
stagl, að umgangast tungumálið
eins og dauðan frosk eða eitthvað
álíka,“ segir séra Reginald. Þeir
sem nema hjá honum læra m.a. að
lesa upphátt áður óséðan texta,
skilning á töluðu máli og samræð-
ur á latínu.
Meðal annarra skóla sem beita
svipuðum aðferðum eru háskólinn í
Loeven í Belgíu, menntaskóli í
Campania-héraði á Ítalíu og Notre-
Dame-háskóli og Háskólinn í Ken-
tucky í Bandaríkjunum.
Töluð latína náði hámarks-
útbreiðslu á annarri öld eftir Krist,
er rómverska heimsveldið náði frá
Englandi til Persíu. Eftir fall
Rómaveldis þróuðust ný tungumál
á grunni hennar og ruddu henni
hvarvetna burt nema úr stétt kirkj-
unnar manna og háskólum.
Þótt latínan hafi í gegnum ald-
anna rás átt sér griðastað innan
veggja rómversk-kaþólsku kirkj-
unnar brast líka á þeim vettvangi
eitt síðasta vígið á Öðru kirkju-
þinginu 1962-1965, þar sem ákveð-
ið var að kaþólskum prestum
skyldi almennt heimilt að messa á
þjóðtungu sóknarbarna sinna í stað
latínu.
Latínan lifnar við
Róm. Associated Press.
AP
Séra Reginald Foster við boga
Settimio Severos í Róm.
’ Aðeins flón hlæjaað latneskri tungu. ‘
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evr-
ópusambandsins (ESB) birti í gær
tillögur sem vonir eru bundnar við
að dugi til að
binda enda á
deilu sambands-
ins við stjórn-
völd í Moskvu
um það hvernig
tryggja má
ferðafrelsi íbúa
Kaliníngrad-hér-
aðs til og frá
rússneska móð-
urlandinu, eftir að héraðið „lokast
inni“ í ESB. Það mun gerast er
Litháen og Pólland fá aðild að
sambandinu.
Framkvæmdastjórnin leggur til
að íbúar héraðsins, sem eru ná-
lægt því ein milljón, fái sérstök
skilríki sem veiti þeim heimild til
að ferðast í gegn um Litháen og
Pólland án þess að þurfa að sækja
um vegabréfsáritun. Þar sem
landamæri Litháens og Póllands
verða ytri landamæri ESB eftir
inngöngu þeirra í sambandið –
sem vonazt er til að verði að veru-
leika á árinu 2004 – gildir annars
að óbreyttu sú grundvallarregla að
allir þegnar annarra ríkja, sem
ekki hafa samninga um að mega
ferðast áritunarlaust innan
„Schengen-svæðisins“ svokallaða,
verði að sækja um slíka áritun til
að mega fara um litháískt eða
pólskt landsvæði.
Rússar ekki
fyllilega ánægðir
Dmitry Rogozin, sérskipaður
fulltrúi Vladimírs Pútíns Rúss-
landsforseta í viðræðum við ESB
um Kaliníngrad, sagðist eftir að
hafa kynnt sér tillögurnar lítillega
ekki vera ánægður. „Enn ber all-
mikið í milli,“ hafði rússneska Int-
erfax-fréttastofan eftir honum.
Rogozin hafði þó áður fagnað því
að framkvæmdastjórnin skyldi
leggja tillögurnar fram. Síðar lýsti
hann sig ósáttan við að þær fælu í
sér að aðrir þegnar Rússlands,
sem ekki ættu heimili í Kalinín-
grad-héraðinu, yrðu eftir sem áður
að sækja um áritun til að mega
ferðast í gegn um Litháen eða Pól-
land til héraðsins. „Afstaða okkar
er óbreytt,“ sagði hann. „Rússland
er reiðubúið að semja og sýna ýtr-
asta sveigjanleika, en það eru tak-
mörk fyrir því hve langt við erum
tilbúnir að ganga til að ná mála-
miðlun. (...) Hvað sem gerist mun-
um við halda fast við þá kröfu að
borgarar rússneska sambandsrík-
isins megi ferðast frjálst til og frá
öllum landshornum Rússlands.“
Hóta að sniðganga fund
Rússar hafa hótað að mæta ekki
á áformaðan samráðsfund Rúss-
lands og ESB í Kaupmannahöfn í
nóvember ef ekki verður fyrir
þann tíma búið að finna lausn á
deilunni.
Romano Prodi, forseti fram-
kvæmdastjórnar ESB, sagðist á
blaðamannafundi í Brussel trúa
því að tillögurnar myndu reynast
grundvöllur að samkomulagi.
Antanas Valionis, utanríkisráð-
herra Litháens, sagði að land sitt
myndi fara fram á tryggingar fyrir
því að lausnin, sem fundin verði á
ferðafrelsi Rússa til og frá Kal-
iníngrad, spilli ekki fyrir mögu-
leikum Litháens að gerast aðili að
Schengen-vegabréfasamstarfinu.
Prodi sagði „Kaliníngrad-ferða-
skilríkin“ ekki myndu hafa nein
áhrif á Schengen-aðild landsins.
Ráðamönnum ESB hefur ekki
þótt koma til greina að hver sá
sem hafi rússneskt vegabréf geti
ferðast nær eftirlitslaust um ESB-
landsvæði (í Litháen og Póllandi) –
eins og Rússar krefjast – þar sem
þar með væru allar gáttir opnaðar
fyrir smygli á fólki og ýmsu því
öðru sem óæskilegt þykir að kom-
izt inn fyrir ytri landamæri sam-
bandsins.
Kaliníngrad-hérað var fram til
ársins 1945 norðausturhluti Aust-
ur-Prússlands, austasta héraðs
Þýzkalands, en þýzkir íbúar þess
voru ýmist drepnir eða flæmdir á
brott og það var innlimað í Sov-
étríkin eftir stríðið. Allt fram til
hruns Sovétríkjanna fyrir áratug
var héraðið lokað hernaðarsvæði í
kring um flotastöð Rauða hersins í
Kaliníngrad, sem áður hét Königs-
berg. Efnahagsástandið í héraðinu
er nú mjög bágborið.
Evrópusambandið og Rússland
Lausn í sjón-
máli í Kalin-
íngrad-deilu?
Brussel. AFP.
Romano
Prodi
JANET Reno, fyrrverandi
dómsmálaráðherra Bandaríkj-
anna, viðurkenndi í fyrradag
ósigur sinn í forkosningum
demókrata á Flórída.
Reno, sem var framan af
kosningaslagnum talin viss um
sigur, lýsti yfir fullum stuðningi
við Bill McBride, sem segja má
að hafi sigrað á síðustu metr-
unum. Fékk hann 5.000 at-
kvæði umfram Reno en alls
tóku 1,5 millj. manna þátt í for-
kosningunum.
McBride, 57 ára lögfræðing-
ur og fyrrverandi landgönguliði
í hernum, var lítt kunnur fyrir
fáum mánuðum en nú fær hann
það erfiða verkefni að glíma við
forsetabróðurinn, Jeb Bush, í
ríkisstjórakosningum 5. nóv-
ember næstkomandi.
Reno ját-
ar ósigur
Miami. AFP.