Morgunblaðið - 19.09.2002, Síða 36

UMRÆÐAN
36 FIMMTUDAGUR 19. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
KATRÍN Júl-
íusdóttir, varaformað-
ur framkvæmda-
stjórnar Samfylking-
arinnar, fullyrðir í
grein hér í blaðinu 13.
september að það sé
sorglegt að fylgjast
með „framkomu“
Steingríms J. Sigfús-
sonar, formanns VG,
við Ingibjörgu Sól-
rúnu Gísladóttur.
Fullyrðir Katrín að
Steingrímur leyfi „sér
að hóta því nánast
berum orðum að
sprengja Reykjavík-
urlistann í loft upp til
að vernda þrönga hagsmuni síns
eigin flokks“.
Gaman væri að vita hvaða orð
Steingríms J. Katrín affærir svo
hrikalega. Steingrímur hefur aldr-
ei sagt neitt í þá átt. Vitaskuld
hafa forystumenn bæði úr Fram-
sóknarflokknum (en Katrín virðist
alveg blind á þeirra orð) og röðum
Vinstrigrænna bent á að framboð
Ingibjargar, sem var sameiginleg-
ur frambjóðandi allra flokkanna
sem mynda Reykjavíkurlistann í
seinustu kosningum, hefði í för
með sér endurskoðun. Vel má
einnig vera að það skaði samstarf-
ið ef hér á að vera hringlandi með
borgarstjóraembættið. Er hægt að
segja með sanngirni að það sé
„hótun“ að benda á svo sjálfsagða
hluti?
Síðar í greininni fullyrðir Katrín
svo að orð Steingríms um að það
geti skaðað samstarf
vinstriflokkanna séu
„hótun um að vinstri
stjórn væri ekki í
kortunum“. Þessi
túlkun á orðum Stein-
gríms er fráleit.
Steingrímur og aðrir
forystumenn Vinstri-
grænna hafa ítrekað
lýst yfir vilja til að
koma hér á vinstri-
stjórn. Katrín og aðrir
forystumenn Samfylk-
ingarinnar hafa hins
vegar verið tregir til
að taka í sama streng.
Nú er Katrín Júl-
íusdóttir í hópi þeirra
sem vildu „sameina vinstrimenn“
hér á landi á sínum tíma. Bent hef-
ur verið á að það standi ekkert
nema viljinn í vegi fyrir samstjórn
vinstriflokkanna eftir næstu kosn-
ingar. Nú efa ég ekki að Katrín sé
einlæg í að vilja samstöðu vinstri-
manna á Íslandi. En hvers konar
innlegg er þá þessi árás forystu-
manns úr Samfylkingunni á Stein-
grím J. Sigfússon?
Ungir Vinstrigrænir hafa lítt
stundað að vega að Össuri Skarp-
héðinssyni enda um margt brýnna
að ræða. Vinstrigrænir eru fúsir
að vinna með Össuri eða Ingi-
björgu Sólrúnu, eða hvaða sam-
fylkingarmanneskju sem er, að
þjóðþrifamálum. Enginn Vinstri-
grænn notaði tilefnið sem þessi
framboðsumræða skapaði til að
ráðast á Ingibjörgu Sólrúnu eins
og Katrín ræðst að Steingrími.
Var einhver að tala um „þrönga
flokkshagsmuni“?
Steingrímur J. Sigfússon er leið-
togi sem sópar að. Nýlegar kann-
anir sýna að stuðningsmenn
Vinstrigrænna eru ekki síst lág-
launafólk og aðrir þeir sem rík-
isstjórn Davíðs Oddssonar hefur
skilið eftir í góðærinu. Það fólk
treystir Steingrími J. Sigfússyni.
Þeir sem vilja vinstristjórn ættu
að gleðjast en ekki öfundast yfir
því.
Á næsta ári þarf að skipta um
ríkisstjórn á Íslandi. Vitaskuld er
margvíslegur málefnaágreiningur
milli Steingríms, Halldórs og Öss-
urar og flokksmanna þeirra. En
það sem þarf til breytinga er sam-
starf þeirra og þá verður að leggja
til hliðar leiðindapex, eins og það
sem braust út í áðurnefndri grein
Katrínar Júlíusdóttur.
Hvar eru málefnin, Katrín?
Þór
Steinarsson
Höfundur er meðlimur í ungum
Vinstrigrænum.
Stjórnmál
Vinstrigrænir eru fúsir
að vinna með Össuri eða
Ingibjörgu Sólrúnu,
segir Þór Steinarsson,
eða hvaða samfylking-
armanneskju sem er, að
þjóðþrifamálum.
ÁRLEGA fara hátt í
200 einstaklingar í
hjartastopp utan
sjúkrahúsa hér á landi.
Á höfuðborgarsvæð-
inu, þar sem starfrækt-
ur er neyðarbíll mann-
aður lækni allan
sólarhringinn, allt árið,
hefur verið fylgst með
árangri endurlífgunar-
tilrauna frá því að
rekstur bílsins hófst
fyrir 20 árum. Árangur
starfsins hefur verið
nokkuð góður undan-
farin ár og samkvæmt
síðasta uppgjöri á ár-
angrinum árin 1991–
1996 hafði tekist að endurlífga um
þriðjung þeirra sem fara í hjarta-
stopp. Helmingur þeirra náði aftur
heilsu til að geta útskrifast af
sjúkrahúsi, eða um 17% allra sem
fara í hjartastopp en sambærilegar
tölur frá útlöndum hafa víðast verið
um 5–15%. Hér er því miður um að
ræða lítinn hluta heildarinnar þar
sem endurlífgunartilraunir bera ár-
angur, en þó umtalsverðan fjölda
mannslífa sem bjargað er ár hvert.
Í síðasta endurlífgunaruppgjöri
olli vissum vonbrigðum að nær-
staddir höfðu einungis gert tilraun
til endurlífgunar í um 40% tilfella.
Ekki er vitað með vissu vegna hvers
þetta hlutfall hefur verið svo lágt,
hvort um sé að ræða kunnáttuleysi í
viðbrögðum eða að fólk hafi ekki
treyst sér í aðgerðir þegar á reyndi.
Eflaust liggur hluti skýringarinnar í
þeirri staðreynd að kennsla í endur-
lífgun hefur á köflum verið gerð
óþarflega flókin. Í nýjustu alþjóð-
legu leiðbeiningum um slíka kennslu
var hún einfölduð talsvert og því
ætti leikmönnum að reynast auð-
veldara að tileinka sér slíka þekk-
ingu og að beita henni þegar þess
gerist þörf.
Önnur hugsanleg skýring á þessu
lága hlutfalli gæti síðan legið í
tregðu fólks til þess að beita önd-
unaraðstoð munn-við-munn hjá
ókunnugum einstaklingum. Þó eng-
in skráð tilfelli séu um að sjúkdómar
á við lifrarbólgu og HIV hafi borist
milli manna við munn-við-munn
öndunaraðstoð virðist fólki finnast
þetta óþægileg tilhugsun. Í ljósi
þess að rannsóknir undanfarinna
ára hafa sýnt fram á að hjartahnoðið
er það sem mestu máli skiptir hjá
fullorðnum einstaklingi í hjarta-
stoppi er nú alveg ljóst samkvæmt
endurlífgunarleiðbeiningum að beita
má hjartahnoði eingöngu, kunni fólk
ekki til verka eða treysti sér ekki til
einhverra hluta vegna að beita önd-
unaraðstoð munn-við-munn ásamt
hjartahnoði.
Því miður eru það ekki nema um
10% íslensku þjóðarinnar sem hafa
lokið fullu námskeiði í skyndihjálp
innan síðustu 5 ára. Til að reyna að
minna þjóðina á mikilvægustu skref-
in í skyndihjálp við hjartastoppi, að
hringja strax á hjálp og hjartahnoða
stöðugt þar til hjálp berst, hefur nú
verið efnt til herferðar undir kjör-
orðinu „Hringja og Hnoða“. Mark-
mið hennar er að fjölga þeim sem
treysta sér til að beita einföldustu og
jafnframt gagnmestu viðbrögðunum
við hjartastoppi og þannig stuðla að
því að unnt verði að bjarga fleiri
mannslífum.
Því miður segir tölfræðin okkur að
mjög líklegt sé að við þurfum flest að
beita þekkingu í skyndihjálp ein-
hvern tímann á ævinni, oftar en ekki
til aðstoðar einhverjum nákomnum.
Á þeirri stundu skiptir öllu máli að
hafa lært til verka og því viljum við
hvetja fólk til þess að sækja nám-
skeið í skyndihjálp. Hjá jafn vel upp-
lýstri þjóð og Íslendingum ætti hlut-
fall þeirra sem reyna endurlífgun á
einstaklingum í hjartastoppi að vera
hærra en 40%.
Endurlífgun utan sjúkrahúsa
Hjalti Már
Björnsson
Skyndihjálp
Markmið herferð-
arinnar er að fjölga
þeim sem treysta sér til
að beita einföldustu,
segja Jón Baldursson
og Hjalti Már Björns-
son, og jafnframt gagn-
mestu viðbrögðunum
við hjartastoppi.
Hjalti Már er umsjónarlæknir
neyðarbíls. Jón er yfirlæknir
slysa- og bráðamóttöku LSH.
Jón
Baldursson
VIÐRÆÐUR heil-
brigðisráðuneytisins
og heimilislækna hafa
legið niðri síðan í vor.
Þá óskuðu heimilis-
læknar eftir viðbrögð-
um af hálfu ráðuneyt-
isins við hugmyndum
sínum og tillögum.
Engin svör hafa borist.
Vilji heimilislækna
er mjög einfaldur og
skýr. Við viljum sitja
við sama borð og aðrir
sérfræðilæknar. Í því
felst að okkur verði
sköpuð sömu starfskjör
og öðrum sérfræði-
læknum, þar á meðal
að eiga möguleika á eigin rekstri. Að
okkar mati er jöfnun starfskjara
eina raunhæfa lausnin á vanda
heilsugæslunnar. Það mun skapa
grundvöll fyrir fjöl-
breytni í heimilislækn-
isþjónustu í landinu
sem gefur möguleika á
jákvæðri þróun, upp-
byggingu og bættri
mönnun, sem er for-
senda fyrir betri þjón-
ustu og bættu aðgengi
almennings að henni.
Rökþrota
stjórnvöld
Heimilislæknar eru
eina stétt sérmennt-
aðra lækna í landinu
sem yfirvöld standa í
vegi fyrir að geti stund-
að sjálfstæðan rekstur
á læknastofum. Heilbrigðisráðherra
hefur lýst sig reiðubúinn til að ræða
„sveigjanlegt“ rekstrarform í heilsu-
gæslunni en hefur á sama tíma lagst
gegn því að sérfræðingar í heimilis-
lækningum fái að reka eigin lækna-
stofur. En hver eru rök ráðherrans?
Sannleikurinn er sá að ráðherrann
vill ríghalda í núverandi skipulag og
skert starfskjör heimilislækna, en
flestum er ljóst að slík afstaða mun
leiða til áframhaldandi hnignunar
heilsugæsluþjónustu í landinu.
Nauðsynlegt að skapa sátt
Fulltrúar heilbrigðisráðuneytisins
hafa viðrað hugmyndir um útboð á
rekstri heilsugæslustöðva. Heimilis-
læknar hafa ekki lagst gegn slíkum
hugmyndum. Við vitum hins vegar
að útboð á einni eða tveimur heilsu-
gæslustöðvum leysir alls ekki vanda
heilsugæslunnar.
Ef takast á að rétta af stöðu
heilsugæslunnar verða stjórnvöld að
leggja sitt af mörkum til að skapa
nauðsynlega sátt innan hennar. Sátt
sem stöðvar flótta sérfræðinga í
heimilislækningum í önnur störf.
Sátt sem hvetur unga lækna til að
leggja fyrir sig heimililslækningar.
Sú sátt mun aldrei nást ef heimilis-
læknar fá ekki að sitja við sama borð
og aðrir sérfræðilæknar í landinu.
Réttindi heimilislækna –
framtíð heilsugæslu
Jón Steinar
Jónsson
Heimilislæknar
Vilji heimilislækna er
mjög einfaldur og skýr,
segir Jón Steinar
Jónsson. Við viljum sitja
við sama borð og aðrir
sérfræðilæknar.
Höfundur er heimilislæknir í Garðabæ.
Heilbrigðisráðherra
Bandaríkjanna,
Tommy Tompson, var
hér á ferðinni á dög-
unum og kynnti sér ís-
lenska heilbrigðiskerf-
ið. Hann verður að
teljast nokkuð mark-
tækur í þessum efnum
og auk þess þraut-
kunnugur málaflokkn-
um heimafyrir.
Umræða um ís-
lenska heilbrigðiskerf-
ið hefur verið mikil
síðustu vikurnar, eink-
um vegna fjárskorts
Landspítalans – há-
skólasjúkrahúss. Hef-
ur umræðan snúist um það hvort
nægilegt fé renni til heilbrigðismála
eða hvort stefna eigi á meiri einka-
væðingu og þá verði ekki þörf á
auknu fjármagni. Er m.a. sótt á að
einkavæða heilsugæsluna.
Skýrslur Ríkisendurskoðunar um
rekstur Heilsugæslunnar í Reykja-
vík og um samninga Trygginga-
stofnunar við sérfræðilækna varpa
ljósi á stöðu mála og fæ ég ekki séð
að þær styðji við hugmyndir um
einkavæðingu í heilbrigðiskerfinu
nema síður sé. Ljóst er að þeir sem
tala fyrir einkavæðingu þurfa að
færa betur rök fyrir máli sínu eftir
að þessar skýrslur komu út.
Heilbrigðisráðherra Bandaríkj-
anna var ekki í nokkrum vafa eftir
að hafa kynnt sér íslenska kerfið. Í
viðtali við ríkisútvarpið kom eftir-
farandi fram hjá honum:
 Á Íslandi greiðir hið opinbera
85% af kostnaði Íslendinga vegna
heilbrigðisþjónustu. Í Bandaríkjun-
um þarf hver einstaklingur að
greiða mun hærri upphæð úr eigin
vasa.
 Um 8% af landsframleiðslu Ís-
lendinga fara til heilbrigðismála en
um 14% í Bandaríkjunum.
 Heilbrigðiskerfið á Íslandi er
mun skilvirkara en í Bandaríkjun-
um og þjónar landsmönnum vel.
 Íslendingar standa betur að
vígi en Bandaríkjamenn í heilsu-
gæslu og þeir geta mikið af Íslend-
ingum lært.
Niðurstaða bandaríska heilbrigð-
isráðherrans var þessi: hann sagðist
ekki sjá hvers vegna Íslendingar
ættu að breyta sínu heilbrigðiskerfi
og stefna á frekari einkavæðingu.
Hann gæti tæplega gefið Íslending-
um heilræði þegar kæmi að þessum
málaflokki. Hann væri frekar kom-
inn til að læra.
Þetta er afdráttarlaus niðurstaða
ráðherrans sem stýrir ráðuneyti
heilbrigðismála í Bandaríkjunum,
ráðuneyti sem veltir árlega svo
háum fjárhæðum að einungis fjögur
þjóðríki í heiminum
eru með hærri fjárlög.
Líklega er einkavæð-
ing í heilbrigðiskerfinu
hvergi meiri en einmitt
í Bandaríkjunum og
fáir þekkja það betur
en einmitt Tommy
Tompson. Þess vegna
er álit hans alveg sér-
staklega athyglisvert.
Það ber að fara var-
lega í því að breyta ís-
lenska heilbrigðiskerf-
inu og í ljósi
ofangreinds álits er
frekari einkavæðing
varla vænleg lausn fyr-
ir landsmenn. Tvískipt heilbrigðis-
kerfi, fyrir ríka og snauða, er ekki
það sem óskað er eftir hér á landi.
Hvers vegna
einkavæðing?
Kristinn H.
Gunnarsson
Höfundur er alþingismaður.
Heilbrigðiskerfi
Tvískipt heilbrigð-
iskerfi, fyrir ríka og
snauða, segir Kristinn
H. Gunnarsson, er ekki
það sem óskað er eftir
hér á landi.