Morgunblaðið - 18.12.2002, Blaðsíða 4

Morgunblaðið/Þorkell
Atvinnuleysi meðal fólks í byggingariðnaði er umtalsvert í vetur þrátt fyr-
ir að lengi hafi viðrað til framkvæmda víða um land.
UM 25% þeirra sem eru at-vinnulausir eru ungt fólká aldrinum 16–24 ára.Þetta hlutfall var hærra í
nóvember en í október. Atvinnuleysi í
aldurshópnum 25–29 ára er einnig
hátt. Háskólamenntuðu fólki hefur
fjölgað verulega á atvinnuleysisskrá
undanfarna mánuði. Starfsfólk við
þjónustu og verslun auk verkafólks
var fjölmennasti hópur atvinnulausra
í síðasta mánuði. 4.906 einstaklingar
voru á atvinnuleysisskrá á landinu í
gær.
Að meðaltali eru um 66% atvinnu-
lausra á landinu öllu búsett á höf-
uðborgarsvæðinu. Lausum störfum
fækkaði í nóvember, alls voru 160
laus störf skráð í lok mánaðarins. Að-
eins um 32% þessara starfa voru á
höfuðborgarsvæðinu samkvæmt
upplýsingum Vinnumálastofnunar.
Flestir hafa verið skráðir atvinnu-
lausir í 4–8 vikur en þeir sem hafa
verið atvinnulausir í sex mánuði eða
lengur voru 20,6% allra atvinnu-
lausra í nóvember.
Samkvæmt upplýsingum Vinnu-
málastofnunar versnar atvinnu-
ástandið iðulega í desember. Gera má
ráð fyrir að atvinnuleysi aukist um
23,4% milli mánaða.
Menntað fólk meira áberandi á
atvinnuleysisskrám en áður
„Það er mun fleira menntafólk á
skrá núna heldur en var fyrir t.d.
einu og hálfu ári,“ segir Hugrún Jó-
hannesdóttir, forstöðumaður Vinnu-
miðlunar höfuðborgarsvæðisins. „Við
sjáum það greinilega á okkar gögn-
um. En menntun borgar sig auðvitað
alltaf, þó að á samdráttartímum fái
menntað fólk ekki nákvæmlega það
starf sem það hefði helst óskað, þá
fær það mun frekar starf en þeir sem
eru minna menntaðir.“
Hugrún segir að undanfarna mán-
uði hafi ungu fólki fjölgað á atvinnu-
leysisskrá og sömuleiðis karl-
mönnum. „Það eru umskipti frá því
sem var fyrir ári þegar eldra fólk var
meira áberandi og maður hafði jafn-
vel á tilfinningunni að það væri verið
að ýta því út af vinnumarkaðnum.
Þetta hefur breyst.“
Starfsfólk úr lífefna- og hugbún-
aðargeiranum var meira áberandi í
haust á atvinnuleysisskrá í kjölfar
uppsagna stórra fyrirtækja. „Það er
engin ein tegund fyrirtækja að segja
upp fólki í dag, það eru alls konar fyr-
irtæki.“
Hugrún bendir á að einhverjir af
þeim 3.085 sem eru á atvinnuleys-
isskrá á höfuðborgarsvæðinu eru í
hlutastarfi eða að sækjast eftir slíku.
Meðaltal atvinnuleysis sé því lægra
en þessi tala segi til um.
Þjóðfélag að laga sig
að minni útgjöldum
Samtök atvinnulífsins taka undir
áhyggjur ASÍ af atvinnuástandinu en
í Morgunblaðinu í gær kom fram að
ASÍ teldi sterkar vísbendingar um að
atvinnuleysi myndi halda áfram að
aukast. „Við höfum haft áhyggjur af
því að samdrátturinn gæti átt eftir að
verða meiri en æskilegt væri,“ segir
Ari Edwald, framkvæmdastjóri Sam-
taka atvinnulífsins, SA. „Við teljum
að það sjái ekki fyrir endann á þess-
ari þróun, þjóðfélagið er að laga sig
að minni útgjöldum svo það dregur
úr eftirspurn. Þá eru fyrirtæki undir
mikilli pressu að hagræða vegna
samkeppni og mikils kostnaðar.“
Ari segir SA telja að óþarflega
lengi hafi verið fylgt of aðhaldssamri
stefnu í fjármálum, „vextir hefðu
mátt lækka hraðar og meira. Þær
vaxtalækkanir sem hafa átt sér stað
að undanförnu hafa áhrif, en við telj-
um íhugunarefni hvort lækka ætti
vexti ennfrekar“.
Ari segir mörg skuldsett fyrirtæki
hafa brennt sig á gengisfalli á síðasta
ári. „Menn fara væntanlega varlegar
í fjárfestingar nú þótt vextir lækki.
Þess vegna hefur helst verið horft til
mögulegra stóriðjuframkvæmda sem
gætu breytt þessari mynd.“ Ari segir
skattabreytingar líka geta haft áhrif
á efnahagsástandið. „Ég tel að þær
séu mjög jákvætt innlegg í þessari
stöðu. Þær breytingar sem gerðar
hafa verið hafa þegar haft áhrif á
fjárfestingar hér og að fyrirtæki hafa
flutt starfsemi hingað. Við sjáum
þess líka merki í okkar könnunum að
þetta hefur aukið íslenskum fyr-
irtækjastjórnendum bjartsýni á
framhaldið.“
„Ástandið horfir þunglega við“
Um 800 félagsmenn Eflingar –
stéttarfélags eru atvinnulausir og
segir Sigurður Bessason, formaður
félagsins, fólk á öllum aldri úr öllum
starfsgreinum vera í þessum hópi.
„Atvinnuástandið horfir mjög
þunglega við okkar félagsmönnum.
Fjöldi atvinnulausra hefur farið hratt
vaxandi eftir því sem liðið hefur á
haustið.“
Sigurður segir árið hafa verið
óvenjulegt hvað varðar atvinnu-
ástandið. Hann segir að íslenskur
vinnumarkaður hafi verið þannig í
áratugi að atvinnuleysi hefur verið
mest yfir vetrarmánuði en í maí hef-
ur dregið úr atvinnuleysistölum. Það
hafi hins vegar ekki gerst í ár.
„Atvinnuleysistölur fóru stighækk-
andi til ágústloka, þá fækkaði fólki á
atvinnuleysisskrá umtalsvert. En frá
haustinu hefur stöðugt fjölgað að
nýju.“
Í ályktun um atvinnumál sem trún-
aðarráð Eflingar sendi frá sér á dög-
unum segir að ljóst sé að margfeldis-
áhrif uppsagna muni koma fram af
auknum þunga í samdráttareinkenn-
um ef ekkert verði að gert. Ekki liggi
fyrir nein stór verkefni í bygging-
ariðnaði eða öðrum stórfram-
kvæmdum á höfuðborgarsvæðinu.
Sigurður hvetur því stjórnvöld til
að hraða byggingu gatnamóta Miklu-
brautar og Kringlumýrarbrautar og
Sundabrautar. „Nú er rétti tíminn
fyrir sveitarstjórnir og ríkisvald að
örva atvinnulífið þegar samdráttur er
framundan. Bæði út frá öryggissjón-
armiðum og einnig hagkvæmni.“
Fjölgun starfa á síðasta ársfjórð-
ungi samkvæmt vinnumark-
aðskönnun Hagstofunnar vekur
bjartsýni að mati Gunnars Páls Páls-
sonar formanns Verslunarfélags
Reykjavíkur, VR. 847 félagsmenn
VR voru á atvinnuleysisskrá í nóv-
ember, en á sama tíma í fyrra voru
þeir 426. „Það er ljóst að atvinnuleys-
ið er mun meira hjá okkar fé-
lagsmönnum en á síðasta ári. En hins
vegar hef ég leyft mér að vera bjart-
sýnn af því að við vorum með um 200
færri atvinnulausa í nóvember en í
júlí, en ólíkt öðrum minnkar atvinnu-
leysi með haustinu hjá versl-
unarmönnum.“
Ástæður þess að mun fleiri félagar
í VR eru atvinnulausir en á sama
tíma í fyrra segir Gunnar mega skýra
m.a. með því að stór fyrirtæki hafi
orðið gjaldþrota og til fjölda-
uppsagna hafi komið hjá öðrum. „Al-
mennur samdráttur er þó kannski
helsta skýringin.“
Stéttarfélög og hagsmunasamtök hvetja til aðgerða til að draga úr atvinnuleysi
Almennur samdráttur
og þungt framundan
Ungt fólk og háskólamenntaðir eru hlutfallslega fleiri á atvinnu-
leysisskrá nú en áður. Að meðaltali eru um 66% atvinnulausra bú-
sett á höfuðborgarsvæðinu en um 30% lausra starfa er þar að finna.
FRÉTTIR
4 MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FYRIR tæpu ári varðMaría Steinsson, 26 ára,atvinnulaus. Hún hefur
stundað frönskunám í háskóla
en starfaði sem einkaritari þar
til um síðustu áramót.
María hefur verið að leita að
skrifstofustarfi og segir greini-
lega hafa dregið úr framboði á
slíkum störfum frá því hún hóf
atvinnuleitina
fyrir að verða
ári. „Ég hef ver-
ið skráð hjá
vinnumiðlunum
og sótt um heil-
an helling af
störfum,“ segir
María. „Stund-
um hef ég verið
boðuð í viðtöl, en
oft er umsókn-
unum ekki einu
sinni svarað.“
María segir at-
vinnuleysið hafa
vond áhrif á
sjálfsálitið og at-
vinnuleitina slít-
andi. „Þetta
brýtur mann al-
veg niður og
maður finnur
fyrir miklu von-
leysi. Það eykst eftir því sem
maður er lengur atvinnulaus.
Þetta hefur auðvitað áhrif á
sjálfsálitið, mér finnst frekar
niðurlægjandi að hafa ekki
vinnu. Svo safnar maður bara
skuldum sem gengur engan veg-
inn að greiða niður, því atvinnu-
leysisbæturnar eru það lágar að
ekki er einu sinni hægt að lifa af
þeim.“
María býr nú heima hjá móð-
ur sinni. „Ég hef ekki efni á að
leigja eða kaupa. Bæturnar
nægja varla til að kaupa í mat-
inn, hvað þá að borga eitthvað
aukalega, lækniskostnað eða
annað.“
Hún segir fréttir um frekara
atvinnuleysi ekki auka atvinnu-
lausum bjartsýni. „Ég hef mikl-
ar áhyggjur og er ekki bjartsýn
á að fá vinnu í nánustu framtíð.“
Slegið af kröfunum
með tímanum
Einar Sigurmundsson, 23 ára,
lauk tölvufræðinámi frá Iðnskól-
anum í Reykjavík fyrir ári.
Hann hefur enn ekki fengið
vinnu sem tengist náminu og
undanfarnar sjö vikur hefur
hann verið atvinnulaus. Hann
segist meira og minna vera bú-
inn að svipast eftir vinnu sem
hæfi sinni menntun í eitt ár. Ein-
ar er í leiguhúsnæði og segir at-
vinnuleysið óhjákvæmilega hafa
komið niður á fjárhagnum. „Ég
reyni að vera með allar klær úti
að leita að vinnu,“ segir Einar,
„maður var duglegri fyrst en at-
vinnuleit er mjög leiðigjörn til
lengdar. Ég veit ekki hvort ég á
að vera bjartsýnn, maður er allt-
af að heyra um meira og meira
atvinnuleysi.“
Einar segist ekki tilbúinn að
taka hvaða vinnu sem er, en seg-
ist hafa slegið verulega af kröf-
unum frá því hann hóf atvinnu-
leitina.
Ungt fólk áberandi á atvinnuleysisskrá
„Atvinnuleysið
brýtur mann niður“
María Steinsson hefur verið atvinnulaus í tæpt ár.
Hún segir atvinnuleysið hafa slæm áhrif á sjálfs-
álitið og leitina að vinnu slítandi.
Morgunblaðið/Golli