Morgunblaðið - 21.12.2002, Qupperneq 39

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 2002 39
Síðumúla 3-5
Sími 553 7355
Opið alla daga frá kl. 11-18
23. des. opið frá kl. 11-23
24. des. opið frá kl. 11-13
Satínnáttkjólar
Stuttir verð kr. 3.800
Síðir verð kr. 6.400
Silkináttföt
Verð kr. 14.200
Undirföt
í úrvali

Draumagjöfin hennar!
VERK eftir listakonuna Línu Rut
Wilberg var nýverið valið á forsíðu
jólakorts alþjóðlega tækni- og upp-
lýsingafyrirtækisins UBICS, Inc.
Þetta er í annað sinn sem Línu
Rut hlotnast þessi heiður en
UBICS, Inc. er fyrirtæki sem er
starfandi í fjölda landa víðsvegar
um heim.
Verk eftir
Línu Rut val-
ið á jólakort
Verk Línu Rutar nefnist „Dancing
around the Christmas tree“. FRAMLAG til smáverkasafns
listamanna sem áhuga hafa á Íslandi,
mætti nefna framkvæmd sem undan-
farið hefur verið uppi í Hafnarborg,
nánar tiltekið Sverrissal og Apoteki.
Annars nefnist sýningin Sambönd Ís-
lands sem vísar til persónulegra
kynna og sambanda milli lista-
kvennanna fimm, sem samtímis sýna
í aðalsölum stofnunarinnar. Einnegin
vina þeirra og fjölda listamanna bú-
settra erlendis sem hingað hafa kom-
ið eða þær hitt á ferðum sínum er-
lendis. Ennfremur vini vina
listamannanna, sem ekki hafa komið
hingað en fýsti að fá að lýsa hugrenn-
ingum sínum til hins fjarlæga lands
við heimskautsbaug. Heillað hefur úr
fjarlægð og þeir þrá og hyggjast
sækja heim í náinni framtíð.
Um að ræða farandsýningu með
viðkomu víðs vegar um landið, Pakk-
húsið í Ólafsvík upphafsreitur í júní
síðastliðinn, meður því að flestir þátt-
takendurnir hafa kynnst kraftbirtingi
jökulsins í sjón og raun, og þótti væn-
legt að hafa hann í bakið þá ýtt skyldi
úr vör. Sjötíu og fjórir listamenn frá
átján þjóðlöndum eiga verk á sýning-
unni í flestum tilvikum eitt hver, og
nær allir gefa verk sín sem framlag til
væntanlegrar stofnunar alþjóðlegs
smámyndasafns á Íslandi. Ennfrem-
ur þekja einn vegginn bréf sem farið
hafa á milli listamannanna og umönn-
unaraðila sýningarinnar; Magðalenu
Margréti Kjartansdóttur, Kristínu
Geirsdóttur, Ásu Ólafsdóttur, Þor-
gerði Sigurðardóttur og Bryndísi
Jónsdóttur, sem allar eru virkir lista-
menn með vinnuaðstöðu á Korpúlfs-
stöðum.
Þetta er í senn heilbrigt og áhuga-
vert framtak, vænleg leið til að
byggja brýr landa á milli og gera
listina sýnilega, kemur frá listamönn-
unum sjálfum og án þess að nokkur
tegund miðstýringar og myndskoð-
unar hafi farið fram. Þannig í eðli sínu
metnaðarfull, opin, óformleg og líf-
ræn framkvæmd sem kemur frá
hjartanu, býr þó yfir meðvituðu
skipulagi, samanlagt hinn raunsanni
grunnur og eðli sjálfrar tjáþarfarinn-
ar með sköpunargleðina í öndvegi.
Eðlilega kennir hér margra grasa á
jafnfjölmennu listaþingi, er í senn
styrkur og veikleiki framkvæmdar-
innar, en gerir sýninguna aftur á móti
fjölþætta og áhugaverða í skoðun.
Engan veginn mögulegt og væri í
raun í hæsta máta ósanngjarnt að
gera upp á milli verka þó áberandi
misjöfn séu, einkum vegna þess að
jafnaðarlega slæðast undirmálsverk
gildra listamanna á slíkt samsafn. Inn
á milli eru auðvitað verk sem skír-
skota öðrum fremur til skoðandans,
að öllu samanlögðu vænlegast að
nálgast verkin án þess að setja sig í
stellingar. Einungis njóta þeirra eins
og þau koma fyrir hvert og eitt, einnig
mikilvægt að gefa sér góðan tíma, lifa
sig inn í það sem fyrir augu ber, lesa
nokkur bréfanna og fletta í möppum
sem frammi liggja. Eitt er þó gagn-
rýnisvert, sem er tímasetningin, des-
embermánuður án nokkurs vafa
óheppilegasti tími ársins fyrir sýn-
ingu sem krefst jafnmikillar nándar
og um leið svigrúms til skoðunar, við
bætist að um bókamánuðinn er að
ræða með hávaða sem yfirgnæfir allt
annað og fyllir alla dálka og listakálfa
dagblaðanna, sjónvarpsrásirnar um
leið. Innlit er þó vissulega ómaksins
vert, og að sjálfsögðu fylgja þessum
línum bestu óskir um ríkulega döng-
un framkvæmdarinnar.
„Sambönd
Íslands“
MYNDLIST
Hafnarborg
Opið alla daga frá 11–17. Lokað þriðju-
daga. Til 22. desember. Aðgangur 300
kr. í allt húsið.
SVERRISSALUR/APOTEK
MYNDVERK
SJÖTÍU OG þRÍR LISTAMENN
Bragi Ásgeirsson
Verk á sýningunni.
ASTRID Lindgren hefði orðið 95
ára hinn 14. nóvember síðastliðinn.
Þegar hún lést í janúar hafa vafalaust
margir um allan heim fundið fyrir
trega og þakklæti. Trega yfir því að
hún myndi ekki skrifa fleiri bækur
um líflega og óþekka krakka, um æv-
intýralönd og um baráttu góðs og ills
á þennan undursamlega hátt sem hún
ein var fær um. Þakklæti fyrir ótal
bækur og eilífar persónur. Mörgum
fannst að hún ætti að fá Nóbelsverð-
launin og það er furðulegt að svo
skyldi ekki verða. Sögur hennar eru
mannbætandi af því að þær eru skrif-
aðar með hjartanu og sjónarhornið er
alltaf sakleysi barnsins í gleði og sorg.
Undraland minninganna er falleg
lítil bók sem er sett saman úr sex mis-
löngum köflum eða greinum og sýnir
okkur rithöfundinn Astrid Lindgren.
Hún skrifar um uppruna sinn og
barnæsku, um það hvernig hún varð
barnabókahöfundur, um skoðanir sín-
ar á bókmenntum og ráðleggingar til
verðandi barnabókahöfunda. Síðasta
greinin er dálítið á skjön við hinar en
hún er sönn frásögn af ást karls og
konu í Þýskalandi á 18. öld. Þó að höf-
undareinkenni Lindgren séu áber-
andi í greininni á hún ekki heima í
þessari bók. Allir hinir kaflarnir
tengjast henni sjálfri og því skortir
heildarmynd í bókina fyrir vikið. Í
bókinni er til viðbótar ágætur eftir-
máli Silju Aðalsteinsdóttur um ævi
Astrid Lindgren, bækur hennar og
viðhorf til bókmennta. Þýðing Höllu
Kjartansdóttur er lipur og ljúf og
samkvæm hinum hreina og einfalda
stíl Lindgren sem íslenskir þýðendur
hennar hafa komið vel til skila.
Allar sögur Astrid Lindgren eru
sagðar af hlýju og frásagnargleði og
svo er einnig um pistlana hér. Ást-
arsöguna af foreldrum sínum segir
hún búa yfir „… meiri ást en nokkur
bók sem ég hef lesið og mér finnst
hún bæði hugljúf og falleg“. (bls.7) Í
frásögninni af því hvernig foreldrar
hennar kynntust fáum við einnig lýs-
ingar á bernskuheimilinu, uppeldis-
aðferðum foreldranna, systkinum,
áhrifavöldum og tíðarandanum sjálf-
um en allt hjálpar þetta okkur til þess
að sjá listakonuna í skýrara ljósi. Það
sem er einna mest áberandi er hlýja,
virðing, væntumþykja og frelsi til að
þroskast. Í næstu grein, Minningum,
er æskunni meira lýst frá sjónarhóli
barnsins og þar er lesandinn leiddur
ljúflega inn í naflann á heimi Emils í
Kattholti og fleiri frægra krakka.
Leynt og ljóst er því svo komið að hve
mikil eftirsjá er að þessum tímum, áð-
ur en tæknin lagði undir sig tuttug-
ustu öldina:
„Hvað það hlýtur að vera langt síð-
an miðað við hvað heimurinn hefur
breyst á þessum tíma! Hvernig má
það vera að allt hefur breyst svo mjög
á aðeins hálfri öld? Ég óx upp í veröld
sem ekki er lengur til. Hvað varð eig-
inlega um hana?“ (bls. 61)
Hreinn og tær, í gleði og sorg ein-
kennir einfaldleikinn æsku Astrid
Lindgren og einfaldleika ráðleggur
hún þeim sem hafa áhuga á því að
skrifa fyrir börn. Í þeim pistli gagn-
rýnir hún þá sem setja sig í óþarfa
stellingar eins og að skrifa fullorðins-
lega samfélagsádeilu. Frelsi æskunn-
ar er veganestið sem hún ráðleggur
verðandi barnabókahöfundum; að
vera ekki að velta fyrir sér hvernig
góð barnabók eigi að vera heldur
leyfa hjartanu að ráða og pennanum
að leika í höndunum. (bls. 76)
Það er augljóst að sumar greinarn-
ar í bókinni eru blaðagreinar og aðrar
gætu verið stutt erindi en þess er ekki
getið. Það er bagalegt að fá hvorki
upplýsingar um það né hvenær þess-
ar greinar eru samdar á langri ævi
höfundarins. Engu að síður er bókin
gagnleg og eiguleg því auk þess að
upplýsa margt um rithöfundinn Ast-
rid Lindgren geymir hún perlur sem
gott er að skoða.
„Leyfðu hjart-
anu að ráða“
BÆKUR
Minningar og greinar
Astrid Lindgren. Halla Kjartansdóttir
þýddi. Mál og menning, Reykjavík 2002,
115 bls.
UNDRALAND MINNINGANNA
Hrund Ólafsdóttir
„ÞÚ skalt ekki hafa aðra guði en
mig. Þú skalt engar líkneskjur gjöra
þér, engar myndir eftir því, sem er á
himnum uppi, eða því, sem er á
jörðu niðri, eða því, sem er í vötn-
unum undir jörðinni...“. Þannig
hefst fyrsta boðorðið af tíu í biblí-
unni og ef skilja á boðorðið orðrétt
þá hlýtur öll fígúratíf list að vera
ókristileg, hvort sem það eru mynd-
ir af fólki, dýrum eða landslagi.
Gegn um tíðina hafa kristnir menn
þó hundsað bannið og jafnvel sjálft
kirkjuvaldið skreytir musteri sín
með fígúratífum myndum og lík-
neskjum.
Kóraninn, líkt og biblían, bannar
einnig skurðgoðadýrkun. En ólíkt
því sem gert er í kristnum kirkjum
þá fylgja múslimar banninu eftir og
skreyta bænahús sín með óhlut-
bundnu mynstri, sem oft á tíðum eru
skrautleg og hvöss símynstur sem
minna á hluti eins og spjótsodda eða
lauf, án þess þó að vera eftirmyndir
af slíkum fyrirbærum.
Í anddyri Hallgrímskirkju sýnir
listakonan Aðalheiður Valgeirsdótt-
ir málverk sem eru á mörkum hins
skrautlega mynsturs og eftirmynda
af náttúrunni. Aðalheiður málar
laufblöð sem verða á myndfletinum
eins og lítil pensilför og stilkar lauf-
anna taka hlutverk línuteikningar.
Eins og gerist í mínu tilfelli kann
staðsetning sýningarinnar, þ.e.
kirkjan, að kveikja aðra nálgun og
hugmyndir hjá áhorfendum en ef
hún væri í hefðbundnum sýningar-
sal, sem undirstrikar það að mál-
verk eru aldrei svo sjálfhverf að um-
hverfið hafi ekki áhrif á þau. En
burt séð frá því þá er listakonan að
fást við málverkið á nokkuð forvitni-
legan hátt. Best heppnast henni, að
mínu mati, í myndunum sem eru á
hvítum grunni. Blái og rauði liturinn
sem hún notar í myndir nr. 2, 5 og 6
gerir þær flatari og þá veggfóður-
legri, sem kann vel að vera eitthvað
sem listakonan sækist eftir, en á
hvítum og gegnsæjum grunninum
skapast rýmiskennd á myndfletin-
um sem verður mikilvægt mótvægi
við „dekoratíft“ myndefnið.
Á mörkum náttúru-
mynda og mynsturs
MYNDLIST
Hallgrímskirkja
Aðalheiður Valgeirsdóttir. Sýninguna er
hægt að skoða á opnunartíma kirkjunnar.
Henni lýkur 27. febrúar.
OLÍUMÁLVERK Á STRIGA
Jón B. K. Ransu
Eitt af málverkum Aðalheiðar Val-
geirsdóttur í Hallgrímskirkju.