Morgunblaðið - 14.01.2003, Blaðsíða 17

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. JANÚAR 2003 17
AÐGERÐIR Norður-Kóreu-
manna undanfarnar vikur flækja
mjög svokallaða Íraksdeilu fyrir
ráðamönnum í
Bandaríkjunum.
Svo mikill skrið-
ur er engu að
síður kominn á
þau mál að hugs-
anlegt er að leið-
togar arabaríkj-
anna leggi allt
kapp á það á
næstu vikum að
fá Saddam Hussein, forseta Íraks,
til að víkja. Hugsanlegt er líka að
undirmenn Saddams ákveði að
steypa honum af stóli til að forða
Írak frá hörmungum stríðs.
Þetta segir Gary Sick, prófessor
í Mið-Austurlandafræðum við Col-
umbia-háskóla í New York, í sam-
tali við Morgunblaðið. „Auðvitað
gæti þetta líka verið óskhyggja,“
bætir Sick við. Hann bendir hins
vegar á að öll nágrannaríki Íraks
hafi ríka ástæðu til að vilja koma í
veg fyrir stríð í heimshlutanum.
Ekki sé útilokað að málinu ljúki
með hætti, sem enginn sá fyrir.
Það myndi hins vegar gerast m.a.
vegna þess þrýstings sem liðssafn-
aður Bandaríkjahers á Persaflóa-
svæðinu setur á hlutaðeigandi.
Barist á nóttunni í sumar?
Sick segir vel hugsanlegt að
Tony Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, hafi mælst til þess við
George W. Bush Bandaríkjafor-
seta að mögulegri hernaðarárás
verði frestað fram á haust, líkt og
breskt dagblað hefur haldið fram.
Á sama tíma hafi því hins vegar
verið lekið í fjölmiðla vestra að
Bandaríkjaher hafi verið að búa sig
undir að heyja stríð við Írak í sum-
ar – en jafnan hefur verið gert ráð
fyrir að Bandaríkjamenn vildu
ekki heyja stríðið í sumarhitunum.
Myndu áætlanir þá miðast við að
bardagar færu fram að nóttu til en
Sick segir að það myndi gefa
Bandaríkjamönnum ákveðna yfir-
burði, enda séu þeir vel tækjum
búnir til þess háttar hernaðar.
Sick er spurður að því hvort
Bandaríkjastjórn geti ákveðið að
efna til stríðs án þess að vopnaeft-
irlit Sameinuðu þjóðanna hafi fyrst
leitt í ljós „skýlaus brot“ af hálfu
Íraka á samþykktum öryggisráðs
SÞ um vopnaáætlanir þeirra.
„Þú verður að muna að í ágúst sl.
virtist nánast útilokað að öryggis-
ráð SÞ myndi samþykkja ályktun
um málefni Íraks. Engin merki
voru um að hægt væri að fá önnur
ríki í ráðinu til að skrifa upp á
stefnu Bandaríkjanna, nema e.t.v.
Breta. Í október samþykkti örygg-
isráðið hins vegar einróma álykt-
un. Hlutirnir breytast því hratt og
það væru mistök að líta til næstu
vikna með því hugarfari að úr því
að engar órækar sannanir séu fyrir
hendi [um brot Íraka] sé útilokað
að hægt verði að fylkja þjóðum
saman um að hefja slíkt stríð.
Raunveruleikinn er sá að þjóðir
heims, ekki síst nágrannaríki
Íraks, eru sannfærðar um að það
muni draga til tíðinda. Aðgerðir
þeirra núna miðast við þetta. Þetta
má ráða af því að lönd, sem fyrir
skömmu síðan voru afar gagnrýnin
í garð Bandaríkjanna, eru nú að
reyna að búa þannig um hnútana
að þau séu örugglega ekki í röngu
liði þegar til tíðinda dregur.“
Bendir Sick m.a. á að Frakkar
hafi tekið að búa sig undir stríð, þó
að þeir hafi verið hugmyndum um
slíkt mjög mótfallnir í haust. Þá
séu Sádí-Arabar hættir að beita
sér og Íranar hafi ekki heldur fyrir
því að mótmæla hugsanlegu stríði.
Staðan er óneitanlega þrengri
en ella vegna atburða í Norður-
Kóreu og Sick segir þróun mála
raunar álitshnekki fyrir Bush
Bandaríkjaforseta, enda hljóti af-
staða stjórnar hans gagnvart
Norður-Kóreu að teljast í ósam-
ræmi við stefnuna varðandi Írak.
„Eins og einn vina minna hefur
orðað það: við sjáum nú að fæling-
arstefna virkar, hún virkar bara öf-
ugt núna. Það erum semsé við
[Bandaríkin] sem látum fælast af
Norður-Kóreu.
Misráðin stefnumörkun
Þessi greining er reyndar ekki
fjarri lagi. Hernaðarmáttur Norð-
ur-Kóreumanna er slíkur að þeir
gætu lagt Seoul [höfuðborg Suður-
Kóreu] í rúst á augabragði, drepið
hundruð þúsunda manna, hugsan-
lega beitt kjarnorkusprengjum og
jafnvel gert árás á Japan með flug-
skeytum eða gereyðingarvopnum.
Og einmitt vegna þessa er komið
öðruvísi fram við þá [Norður-Kór-
eumenn] en Íraka. Þeir eru ein-
faldlega öflugra hernaðarveldi.
Ég leit alltaf svo á að það hefðu
verið mistök af Bush-stjórninni að
setja fram þá kenningu, að hún
áskildi sér réttinn til að ráðast á
ríki sem „fyrirbyggjandi“ aðgerð
[e. preemptive attack]. Með því var
verið að gefa mönnum hvatningu
til að koma sér upp gereyðingar-
vopnum svo þeir gætu beitt fæling-
armætti þeirra til að koma í veg
fyrir „fyrirbyggjandi“ árás.
Og það er að sýna sig [með tíð-
indum frá N-Kóreu] að þetta skilar
tilætluðum árangri. Ég tel að ríki,
sem andstæð eru Bandaríkjunum,
hafi meiri ástæðu og hvatningu til
þess núna en nokkru sinni fyrr að
reyna að koma sér upp eigin kjarn-
orkuvopnabúri,“ segir Sick. „Við
erum ekki aðeins að tala um Norð-
ur-Kóreu heldur líka Indland og
Pakistan, en það er komið öðruvísi
fram við þau núna – eftir að þau
komu sér upp kjarnorkuvopnum.“
„Bush er ekki sam-
kvæmur sjálfum sér“
Gary Sick, prófessor í Mið-Austurlanda-
fræðum við Columbia-háskóla, telur aðgerðir
N-Kóreumanna flækja mjög Íraksdeiluna
Gary Sick
TALSMAÐUR stærsta stjórnarand-
stöðuflokksins í Zimbabwe neitaði í
gær fréttum breskra fjölmiðla um að
flokkurinn væri viðriðinn áætlanir
um, að Robert Mugabe, forseti
landsins, færi í útlegð og mynduð
yrði þjóðstjórn í landinu. Það gerði
einnig talsmaður stjórnarflokksins
en margt bendir þó til, að verið sé að
vinna að þessu á bak við tjöldin.
The Times of London sagði í gær,
að háttsettir menn í Zanu, stjórnar-
flokki Mugabes, ynnu að því, að hann
færi í útlegð og yrðu um leið gefnar
upp allar hugsanlegar sakir. Hafði
blaðið það eftir Morgan Tsvangirai,
leiðtoga Hreyfingarinnar fyrir lýð-
ræðislegum breytingum, að flokkur
hans væri reiðubúinn að veita Mug-
abe friðhelgi og í viðtali við fréttarit-
ara BBC, Breska ríkisútvarpsins,
sagði hann, að um leið yrði að binda
enda á óöldina í landinu og efna til
frjálsra kosninga. Sagði hann, að
Emmerson Mnangagwa, forseti
þingsins, og Vitalis Zvinavashe,
hershöfðingi og yfirmaður heraflans,
hefðu rætt við sig um þessa áætlun
og fullyrt, að Mugabe myndi segja af
sér.
The Times sagði, að stjórnvöld í
Malasíu hefðu gefið í skyn, að þau
væru fús til að veita Mugabe hæli og
einnig, að bresk stjórnvöld hefði ver-
ið upplýst um málið.
Paul Tempa Nyathi, talsmaður
flokks Tsvangirais, sagði í gær, að
þessar fréttir væru ekki réttar, að-
eins vangaveltur, og Tsvangirai dró
einnig í land og sagði, að um ein-
hvern misskilning væri að ræða.
Talsmaður Zanu, flokks Mugabes,
sagði, að fréttirnar væru bara ósk-
hyggja og tilbúningur, Mugabe væri
ekki á förum.
Efnahagur Zimbabwe er í kalda-
koli, verðbólgan 175% og hungurs-
neyð ýmist hrjáir eða vofir yfir
tveimur þriðju landsmanna. Hefur
þurrkum verið kennt um en margir
segja Mugabe eiga mesta sök á
ófarnaðinum með því að hafa eyði-
lagt landbúnaðinn með því að taka
bújarðir af hvítum bændum og af-
henda þær svörtum stuðningsmönn-
um sínum.
Áætlun um afsögn og
útlegð Mugabes?
Jafnt stjórn sem
stjórnarandstaða
í Zimbabwe vísa
fréttinni á bug
Harare. AFP.
Reuters
Hungursneyð vofir yfir tveimur
þriðju íbúa Zimbabwe og æ fleiri
eiga allt sitt undir aðstoð al-
þjóðlegra hjálparstofnana.