Morgunblaðið - 22.01.2003, Blaðsíða 16

ERLENT
16 MIÐVIKUDAGUR 22. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VÍSINDAMENN við St. Vincent’s-
spítalann í Sydney í Ástralíu skýrðu
frá því í gær að þeir hefðu notað
stofnfrumur úr mús og manni til að
lagfæra skaddaðar heilafrumur í
mús með heila- og mænusigg, öðru
nafni MS-sjúkdóm. „Enn eru nokk-
ur ár í að hægt verði að lækna fólk
með þessum hætti en sú staðreynd
að við gátum notað stofnfrumur úr
fullvöxnum einstaklingum er afar
mikilvæg með tilliti til þróunar á
raunhæfri lækningu á ýmsum heila-
sjúkdómum,“ sagði forstöðumaður
taugalækningadeildar spítalans,
Bruce Brew.
MS-sjúkdómurinn er ólæknandi
sjúkdómur sem ágerist með aldrin-
um, hann hefur áhrif á taugakerfið
og getur gert fólk farlama. Heili
sjúklingsins glatar æ fleiri frumum
er nefnast oligodenrocyte en þær
eiga þátt í að skapa veikan raf-
straum í taugaendunum.
Stofnfrumur eru frumur sem geta
tekið að sér mörg mismunandi hlut-
verk í líkamanum og sérhæft sig.
Vísindamenn telja að þær verði ein-
hvern tíma notaðar til að gera við
skemmd líffæri og vinna bug á
ólæknandi sjúkdómum eins og sum-
um tegundum krabbameins, sykur-
sýki og Parkinsonsveiki. Ástralarnir
tóku stofnfrumur úr beinmerg heil-
brigðrar músar og manns og dældu
þeim í heila sjúku músarinnar.
Koma í stað sýktra vefja
Ekki hefur fyrr tekist að fá stofn-
frumur úr fullvöxnum einstaklingi
til að koma í stað skaddaðra heila-
frumna. Brew sagði að með tíman-
um myndu læknar ef til vill geta ein-
angrað stofnfrumur úr beinmerg
sjúklinganna, lagað þær að verkefn-
inu og dælt þeim aftur í sjúklinginn
með það í huga að þær leiti uppi
sýkta og ónýta vefi sem ætlunin
væri að lækna.
Fréttavefur BBC skýrði einnig
frá því í gær að hópur vísindamanna
við bandaríska alríkisstofnun er
fæst við taugasjúkdóma og hjarta-
áföll hefði rannsakað sýni úr látnum
konum sem fengið hefðu græddan í
sig beinmerg úr körlum. Hefði kom-
ið í ljós að óþroskaðar frumur úr
mergnum gætu farið alla leið inn í
heilann og orðið þar fullburða heila-
frumur er störfuðu eðlilega. Notuð
var sú aðferð að leita í sýnunum að
heilafrumum með svonefndan
Y-litning. Hann er aðeins í erfðaefni
karla og frumurnar með honum
hljóta því að vera úr beinmergsgjaf-
anum en ekki konunni.
Áður hafa verið gerðar dýratil-
raunir sem sýndu fram á að stofn-
frumur úr beinmerg gátu borist með
blóðinu og umbreyst í ýmiss konar
frumur. En þetta er í fyrsta sinn
sem sýnt er fram á að hið sama geti
átt við um menn.
Frumurnar með Y-litningum
voru margar og í klösum. Það er
sagt benda til þess að þær hafi hald-
ið áfram að skipta sér eftir að þær
voru búnar að umbreytast úr stofn-
frumum í heilafrumur. Telja vís-
indamennirnir niðurstöðurnar geta
orðið hvatningu að nýjum úrræðum
gegn heilasjúkdómum á borð við
Alzheimersveiki og Parkinsonsveiki.
Deilan um fósturvísa
Flestir vísindamenn telja að nota
verði stofnfrumur úr fóstrum, úr
fósturvísum sem verða „afgangs“
við glasafrjóvgun eða nota stofn-
frumur úr naflastreng ef menn ætli
sér að nota frumurnar til lækninga.
Skiptir þetta miklu vegna deilunnar
um það hvort heimila beri að frumur
úr fósturvísum séu notaðar í lækn-
ingaskyni. Stjórnandi rannsókn-
anna vestra, Eva Mezey, bendir á að
kosturinn við að nota stofnfrumur úr
sjúklingnum sjálfum sé m.a. að nóg
sé af þeim. Einn hugsanlegur galli á
aðferðinni sé að með því að dæla nýj-
um frumum inn í heilann geti hættu-
legar veirur borist í hann.
Verður hægt að lagfæra
ónýtar heilafrumur?
Nýjar rannsóknir benda til að stofnfrumur úr fullvöxnum
beinmergsgjafa geti orðið nothæfar til lækninga á heilasjúkdómum
Sydney. AFP.
Ástralskir vísindamenn hafa not-
að stofnfrumur til lækninga á mús
með MS-sjúkdóm.
SMÆRRI ríki Evrópusambandsins
(ESB) hafa lýst yfir andstöðu við
fransk-þýzkar tillögur um að æðsta
forysta sambandsins verði í framtíð-
inni í höndum tveggja forseta, kjör-
inna til tveggja og hálfs eða fimm
ára, annars vegar fyrir ráðherra-
ráðinu og hins vegar fyrir fram-
kvæmdastjórninni. Stóru ESB-ríkin
hafa aftur á móti lýst stuðningi við
þessar hugmyndir.
Mjög hefur skipzt í tvö horn hvað
varðar afstöðu aðildarríkjanna til
þýzk-frönsku tillagnanna, sem
kynntar voru eftir samráðsfund Ger-
hards Schröders Þýzkalandskanzl-
ara og Jacques Chiracs Frakklands-
forseta í síðustu viku.
„Það sem Evrópu vantar alveg
örugglega ekki um þessar mundir er
nýr forseti,“ sagði Gijs de Vries, hol-
lenzkur fulltrúi á Ráðstefnunni um
framtíð Evrópu, e.k. stjórnlagaþingi
ESB sem er að endurskoða grund-
vallarlög sambandsins og á að ljúka
fyrir mitt næsta sumar uppkasti að
e.k. stjórnarskrá ESB, þar sem
kveðið verður á um framtíðarstjórn-
skipun þess. „Þetta myndi hafa nei-
kvæð áhrif á jafnvægið milli stofnana
sambandsins,“ sagði Louis Michel,
utanríkisráðherra Belgíu.
En fulltrúar Bretlands og Spánar
hafa fagnað þýzk-frönsku tillögun-
um, enda stuðningsmenn hugmynd-
arinnar um embætti ESB-forseta,
með það í huga að slíkt myndi auka
áhrif ríkisstjórna aðildarríkjanna í
stjórnskipulagi sambandsins.
Minni aðildarríkin óttast hins veg-
ar að valdamikið embætti forseta
ráðherraráðsins, sem skv. tillögun-
um á að koma í stað þess að aðild-
arríkin skiptist á um formennskuna
á hálfs árs fresti, myndi reynast
verða stóru ríkjunum nýtt verkfæri
til að ráða för í stefnumótun sam-
bandsins.
Deilt um þýzk-franskar tillögur um framtíð ESB
Smærri ríkin andmæla
Brussel, París. AFP, AP.
FJÖLMENNI fylgdist með er topphluti Spírunnar (the
Spire), hæsta mannvirkis Írlands, var híft á sinn stað í
O’Connell-stræti í miðborg Dyflinnar í gær. Uppruna-
lega stóð til að lokið yrði við smíði Spírunnar alda-
mótaárið 2000, en eftir margvíslegar tafir á fram-
kvæmdum tókst það loks í gær, með hjálp hæsta krana
í Evrópu. Spíran er 120 m hátt stálmastur. Smíðin
kostaði sem svarar tæpum fjórum milljörðum króna.
AP
Hæsta mannvirki Írlands
GERÐ var skotárás á bifreið
tveggja miðaldra Bandaríkja-
manna í grennd við Doha-herstöð-
ina í Kúveit í gærmorgun og dó
annar þeirra en hinn særðist al-
varlega. Mennirnir tveir, báðir
óbreyttir borgarar, voru á ferð í
Toyota-jeppa en þeir voru verk-
takar fyrir bandaríska herliðið í
Persaflóaríkinu. Þar munu nú vera
um 17.000 bandarískir hermenn.
Herstöðin er um 5 km norðan
við Kúveitborg. Ekki er vitað
hvort árásarmaðurinn, sem flúði af
vettvangi, var einn að verki en tal-
ið að hann hafi falið sig bak við
runna við veginn. Lét hann skot-
unum úr Kalashnikov-riffli sínum
rigna yfir bílinn þegar hann stans-
aði við umferðarljós.
„Við fordæmum þetta hryðju-
verk sem hefur með hörmulegum
hætti kostað saklausan Banda-
ríkjamann lífið,“ sagði sendiherra
Bandaríkjanna í Kúveit, Richard
Jones. Sagðist hann treysta því að
stjórnvöld í landinu legðu sig fram
við að upplýsa málið.
Utanríkisráðherra Sádi-Arabíu,
Saud al-Faisal, sagði atburðinn
hörmulegan. „Brjálað fólk grípur
til aðgerða af þessu tagi. Við send-
um bandarísku þjóðinni samúðar-
kveðjur og vonum að samskipti
ríkja okkar bíði ekki skaða af at-
burðinum.“ Kúveitar hafa leyft
Bandaríkjamönnum að nota her-
stöðvar í landinu í árás á Írak ef
til hennar kemur en ekki Sádi-
Arabar.
Skotinn úr
launsátri
Bandaríkjamenn segja árás
í Kúveit hafa verið hryðjuverk
Kúveitborg. AP, AFP.
Reuters
Kúveizkir lögreglumenn skoða sundurskotinn jeppa Bandaríkjamannanna.
ÍSLÖMSK samtök í Kasmír á Ind-
landi hafa hótað að drepa allar músl-
ímskar konur, sem ekki hætta að
vinna fyrir hið opinbera. Kemur hót-
unin fram á veggspjöldum, sem hafa
verið hengd upp í borginni Rajauri.
Indverska blaðið The Statesman
sagði frá því, að samtökin Harkat-ul
Jehad-e-Islami stæðu á bak við hót-
unina en þau skipa einnig öllum
múslímskum fjölskyldum að gifta
strax burt stúlkur eldri en 15 ára og
banna konum að baða sig í ám og
vötnum. Þá er þeim bannað að fara
einar út úr húsi.
Í Kasmír er lítið um eiginleg bað-
herbergi á heimilum fólks og því er
það siður að baða sig í næsta fljóti
eða vatni. Á veggspjöldum íslamist-
anna segir hins vegar, að verði konur
staðnar að því að baða sig utandyra,
verði þær drepnar.
Múslímskar konur í Kasmír hafa
hingað til ekki falið sig undir kufli en
önnur samtök, Lashkar-e-Jabbar,
sem aðsetur hafa í Pakistan, höfðu
fyrir skömmu í hótunum við þær,
sem ekki tækju upp þann búning. Þá
hafa þriðju samtökin, Al-Badr, hafið
baráttu gegn því, að ungar stúlkur
og konur fái að njóta menntunar.
Dauða-
sök að
baða sig
utandyra
Nýju-Delhí. AP.