Morgunblaðið - 22.01.2003, Blaðsíða 22

LISTIR
22 MIÐVIKUDAGUR 22. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
INGIMAR Erlendur var einu
sinni frægur. Borgarlíf hans lá á nátt-
borðum þjóðarinnar. Blöðin voru allt-
af að tala við skáldið og
birta af honum myndir,
vel stórar. Flokkfor-
ingjar gátu hans í ræð-
um. Enginn dró í efa að
þar færi höfundur sem
líklegur væri til stór-
ræða. Fólkið leit svo til
að þarna færi herskár
ungur maður. Fólkið
vill hasar og átök.
Þegar horft er til
baka má spyrja hvort
fólkið, sem vill hasar og
átök, hafi ekki lesið út
úr Borgarlífi eitthvað
allt annað en í bókinni
stóð. Höfundurinn var
ekki að velta upp
ómerkilegum dægur-
málum, þó svo að hann tæki mið af
ýmsu sem hann taldi sér nærtækt þá
stundina. Hann var þvert á móti að
leita svara við almennum lífssannind-
um. Og raunar ekki í fyrsta skipti.
Því smásaga hans, Þrjár líkistur, sem
birtist í Lífi og list þegar hann var
sextán ára, benti strax í sömu áttina.
Í framhaldinu tók svo skáldið að
yrkja og senda frá sér trúarljóð.
Skáldið lét argaþras dægurmálanna
lönd og leið en beindi sjónum að lífs-
gildum þeim sem mölur og ryð fá eigi
grandað. Og þá var sem við manninn
mælt: Fjölmiðlarnir höfðu ekki leng-
ur áhuga á skáldinu!
Í Hvítuvötnum er meðal annars
stuðst við táknmál trúarinnar. Kvæð-
in fela þannig í sér margan lykilinn að
líkingamáli helgra fræða. Hvítur er
litur hins flekklausa, hreina, svo
dæmi sé tekið. Vatnið er tákn lífsins.
Fiskurinn, sem skýst gegnum vatnið,
er ímynd orðsins. Djúpið vísar til hins
óræða, þess sem liggur hulið bak við
slæður tímans og vér fáum eigi skilið
í þessu lífi. Rím er ekki notað til að
auðvelda utanbókarlærdóm eins og
fyrrum heldur til áhersluauka, en þó
fyrst og fremst til að skerpa and-
stæður. Orðaval er fjölskrúðugt,
sumt gripið upp úr kristnum fræðum,
annað úr daglegu tali. Þeir sem telja
að trúarlegum kveðskap hæfi ein-
ungis tiltekið hátíðlegt málfar kunna
því að setja spurningarmerki við
orðaval skáldsins á stöku stað. Und-
irritaður telur sig ekki í þeim hópi,
ekki beinlínis, en þykir skáldið þó
stundum seilast til vafasamra hug-
taka. En þess ber þá líka að geta –
enda þótt Ingimar Erlendur noti rím
og ljóðstafi – að þetta er engan veg-
inn hefðbundin ljóðlist, allra síst
neins konar sálmakveðskapur í
venjulegum skilningi. Maður skyldi
ekki hafa fyrir því að leita fyrir-
mynda, hvorki í eldri kveðskap né
samtímaljóðlist. Sú fyrirhöfnin yrði
til lítils. Markmið skáldsins fara
hvergi saman við hefð og venju. En
þeim lýsir skáldið svo í ljóðinu Lífs-
djúp:
Lífsins vatn er lítið tár,
sem laugar mannsins harma alla;
streyma þaðan stærstu ár,
og stjörnur guðs til botns
þar falla
um það lífsdjúp ljóð mín
fjalla.
Vatnið er hvarvetna
grunnhugtak í ljóðun-
um, stundum í harla
óvæntum samböndum
svo sem í kvæðinu
Gluggakista:
Regnið á rúðuna
streymir
sem reyni það
eitthvað að segja
allt það sem dropana
dreymir,
í drjúpandi regni má
eygja
glugga míns kista það geymir
að gott sé í
regni að deyja.
Langan og mikinn ljóðaflokk yrkir
skáldið um meistara Vídalín og nefn-
ir: Síðari biskjupsferð um bláfjalla-
geim. Fyrirsögnin vísar annars vegar
til síðustu ferðar Vídalíns sem veikt-
ist og andaðist í Biskupsbrekku á
Kaldadalsleið en hins vegar til ferðar
skáldsins sjálfs í fylgd með öðrum
biskupi um sömu slóðir öldum síðar.
Reikað við Réttarvatn heitir og afar
sérstætt og minnisvert tilbrigði við
kvæði Jónasar, ort undir sama brag-
arhætti, heilar ljóðlínur reyndar
teknar upp óbreyttar, en niðurstaðan
vitanlega önnur, allt önnur.
Kvæðin í bók þessari eru saman-
lagt tvö hundruð og fjögur talsins.
Eigi að síður er þetta einsleitur kveð-
skapur. Skáldið er ekki leitandi.
Trúarheimspeki hans er heildstæð
og gengur vel upp, enda þótt henni sé
alla jafna slegið upp með þversögn-
um og staðhæfingum sem vísa út fyr-
ir hversdagslega rökhugsun. Það er
lífið sem er mótsagnakennt, ekki trú-
in!
Hvítuvötn minna á að öll trú er
sprottin af tilhugsuninni um líf og
dauða. Þar sem raunvísindin þrýtur
tekur trúin við. »Ég trúi til að geta
skilið,« sagði Anselm erkibiskup
(1033–1109). Þau orð mega vel koma í
hugann við lestur þessarar sérstæðu
bókar. Skáldið kafar í lífsdjúpinu.
Allt um það er þetta engin kenni-
mannleg guðfræði heldur ljóðlist –
ljóðlist sem lýtur eigin lögmálum
fyrst og fremst.
Ljóðið og lífsdjúpið
Ingimar Erlendur
Sigurðsson
BÆKUR
Ljóð
eftir Ingimar Erlend Sigurðsson. 278 bls.
Útg. Sigurjón Þorbergsson. Prentun:
Margmiðlun Sigurjóns & Jóhannesar.
Reykjavík, 2002.
HVÍTUVÖTN
Erlendur Jónsson
MÖGULEIKHÚSIÐ sýnir leikritið
Völuspá eftir Þórarin Eldjárn í
Norðulandahúsinu í Færeyjum í
dag og verða sýningar einnig á
morgun og föstudag.
Völuspá var frumsýnd á Listahá-
tíð í Reykjavík 2000 og hefur síðan
verið sýnd víða um land auk þess að
hafa farið í leikferðir til Rússlands,
Svíþjóðar, Kanada og Finnlands.
Sýningar eru nú orðnar 110 talsins.
Sýningin var tilnefnd til menn-
ingarverðlauna DV fyrir árið 2000
og Þórarinn Eldjárn hlaut Vor-
vindaviðurkenningu Barna og bóka
– Íslandsdeildar IBBY árið 2001
fyrir handritið.
Verkið byggist á hinni fornu
Völuspá og veitir áhorfendum sýn
inn í hugmyndaheim heiðinnar
goðafræði.
Leikstjóri er Daninn Peter Holst,
sem rekur sitt eigið leikhús í Dan-
mörku, Det lille Turnéteater. Guðni
Franzson stýrði tónlistinni í verk-
inu og leikmynd og búninga hann-
aði Anette Werenskiold frá Noregi.
Á sviðinu eru Pétur Eggerz sem
leikur öll hlutverkin í Völuspá og
Stefán Örn Arnarson sellóleikari.
Heimsóknin er styrkt af Nor-
rænu leiklistar- og dansnefndinni
(Teater og Dans i Norden).
Möguleik-
húsið til
Færeyja
Morgunblaðið/Ásdís
Pétur Eggerz og Stefán Örn Arn-
arson í Völuspá.