Morgunblaðið - 04.03.2003, Qupperneq 26

UMRÆÐAN
26 ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
UNDANFARIÐ hafa verið mikl-
ar umræður hér og erlendis um
reikningsskil og hvaða aðferðum sé
best að beita til að sýna rétta nið-
urstöðu í reikningum fyrirtækja.
Ýmsir forystumenn úr hópi ís-
lenskra endurskoðenda telja brýnt
að laga íslenska löggjöf að nýjum
alþjóðakröfum á þessu sviði og hef-
ur fjármálaráðherra tekið undir
það.
Ný lög um reikningsskil sveitar-
félaga eru að komast til fram-
kvæmda og verða þau vonandi til að
auðvelda öllum íbúum þeirra að
skilja og átta sig á þeim stærðum í
rekstri þeirra, sem nauðsynlegt er
að hafa til hliðsjónar, ef til dæmis á
að meta skuldastöðu sveitarfélag-
anna.
Eitt er að ræða reikningsskil og
tæknileg úrræði til að glöggva sig
sem best á einstökum fjárhagsleg-
um þáttum, þegar staða sveitarfé-
laga eða fyrirtækja er metin. Unnt
er að sökkva sér ofan í einstaka
bókhaldsþætti og ræða þá til hlítar
eða velja þann kost að líta á stóru
myndina og draga hana með skýr-
um hætti.
Stóra myndin
Við sjálfstæðismenn í borgar-
stjórn Reykjavíkur höfum lagt
áherslu á stóru myndina, þegar við
ræðum um skuldasöfnun borgar-
innar. Við bendum á þá staðreynd,
að skuldir Reykjavíkurborgar hafi
vaxið um 1100%, án lífeyrisskuld-
bindinga, þegar litið er á þróunina
frá árslokum 1993 til ársloka 2003.
Andstæðingar okkar, nú síðast
Þórólfur Árnason borgarstjóri, í
Morgunblaðsgrein 27. febrúar, vilja
draga athygli frá stóru myndinni og
deila við okkur um tæknileg atriði í
því skyni að gera málstað sinn
betri. Þórólfur segir, að miða eigi
við árið 1994 og árslok 2002 og fær
þá niðurstöðu, að skuldir Reykja-
víkurborgar hafi aukist um 389%.
Forsendur okkar byggjast á því
að miða við síðasta heila árið, sem
sjálfstæðismenn stjórnuðu Reykja-
víkurborg fyrir valdatöku R-listans
og þá fjárhagsáætlun, sem R-listinn
hefur samþykkt fyrir árið 2003.
Þetta er tæknilegt atriði og um
réttmæti aðferða við val á ártölum
má endalaust ræða.
Þórólfur segir um 1100% skulda-
aukninguna í grein sinni: „Eina
leiðin til að reikna sig til þeirrar
hækkunar er að leggja saman aukn-
ingu skulda allrar samstæðunnar
og bæta við öllum lífeyrisskuldbind-
ingum Reykjavíkurborgar sem
myndast hafa alla síðustu öld!“
Hér fer Þórólfur með rangt mál.
Í fyrirspurn sjálfstæðismanna til
hans sagði: „Á fyrsta borgarráðs-
fundi nýs borgarstjóra vilja borg-
arráðsfulltrúar sjálfstæðismanna
vekja athygli á því, að hreinar
skuldir Reykjavíkurborgar án líf-
eyrisskuldbindinga hafa aukist um
1100% síðan árið 1993, á sama tíma
hafa sambærilegar skuldir ríkis-
sjóðs lækkað um 13%.“
Mikilvæg viðurkenning
Ég ætla ekki að deila við Þórólf
Árnason um reikningsskilaaðferðir
eða bókhaldsreglur heldur fagna
því, að hann hefur viðurkennt mörg
hundruð prósenta skuldaaukningu
Reykjavíkurborgar. Forveri hans,
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, mót-
mælti því alltaf, að skuldirnar hefðu
vaxið. Hún valdi jafnan þá fráleitu
forsenduað líta aðeins á borgarsjóð
eftir að hafafegrað hann með til-
færslum og bókhaldsaðferðum. Síð-
an sagðist hún vera að ræða pólitík
en ekki bókhald. Eins og hún segist
nú vera að ræða pólitík, þegar hún
er að draga fyrirtæki í dilka með og
á móti Davíð Oddssyni.
Umræður um skuldir Reykjavík-
urborgar byggjast á pólitík, stefn-
unni, sem R-listinn kynnti, þegar
hann bauð fyrst fram snemma árs
1994 og sagði: „Gerð verði áætlun
til langs tíma um að greiða upp
skuldir borgarinnar sem Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur safnað.“
Þetta er pólitíska loforðið frá því
á árinu 1994, viðmiðunarári Þórólfs
Árnasonar. Efndirnar felast í mörg
hundruð prósenta hækkun skulda,
389% hækkun samkvæmt reikn-
ingsskilum Þórólfs Árnasonar,
1100% samkvæmt reikningsskilum
okkar sjálfstæðismanna.
Við sjálfstæðismenn þurfum ekki
að ræða við Þórólf Árnason, hvorki
einslega né á opinberum vettvangi,
til að læra reikningsskil. Hann ætti
hins vegar að læra af okkur, hvern-
ig á að standa við kosningaloforð og
taka að sér að miðla þeirri þekk-
ingu til R-listans.
Reikningsskil
Reykjavíkurborgar
– svikin skuldaloforð
Eftir Björn
Bjarnason
„Felum ekki
stóru mynd-
ina í tækni-
atriðum.“
Höfundur er oddviti sjálfstæðis-
manna í borgarstjórn Reykjavíkur.
KOLBEINN Pálsson, fram-
kvæmdastjóri job.is ritar grein í
Morgunblaðið 1. mars sl. og klifar
þar enn á þeim staðhæfingum að-
standenda fyrirtækisins að fjármála-
ráðuneytið (aðallega þó ráðuneytis-
stjórinn persónulega að því er skilja
má ) hafi með upplýsingamiðlun um
laus störf hjá ríkinu á vefnum starf-
atorg.is stofnað til ríkisrekstrar í
samkeppni við starfandi fyrirtæki og
þannig brotið gegn stefnu Sjálfstæð-
isflokksins. Ég svara ekki fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn, en þekkti það síðast
til stefnu þess flokks að umbætur og
hagræðing í rekstri ríkisins og lækk-
un ríkisútgjalda voru þar ofarlega á
blaði. Ekki verður hins vegar hjá því
komist að gera athugasemdir við
nokkrar staðleysur í umræddri
grein. Ég leyfi mér þó að vísa nánar
til greinar minnar „Staðreyndir um
Starfatorgið“ sem birtist í Morgun-
blaðinu 20. febrúar sl.
1. Í grein framkvæmdastjórans
segir að fyrirtækið telji fjármála-
ráðuneytið brjóta á sér. Fyrirtækið
kvartaði til samkeppnisyfirvalda
vegna Starfatorgsins. Hefur sam-
keppnisráð þegar komist að þeirri
niðurstöðu að fjármálaráðuneytið
hafi í engu brotið gegn samkeppn-
islögum.
2. Framkvæmdastjórinn fullyrðir
að fjármálaráðuneytið hafi með
Starfatorginu stofnað til ríkisrekstr-
ar í samkeppni við starfandi fyrir-
tæki. Mætti ætla að fjármálaráðu-
neytið væri komið með fjölda manns
í vinnu við að útbúa auglýsingar um
laus störf, taka á móti umsóknum og
annast ráðningarferli. Ekki er um
neitt slíkt að ræða. Einstakar stofn-
anir ríkisins annast sín ráðningar-
mál og hefur tilkoma Starfatorgsins
engu breytt í þeim efnum. Ríkið tók
hins vegar þá ákvörðun að hafa til-
tækar á einum stað, á vef stjórnar-
ráðsins, upplýsingar um þau störf
hjá ríkinu sem laus eru hverju sinni.
Fjölmörg fyrirtæki og sveitarfélög
halda úti sams konar upplýsingum á
sínum vefsíðum. Stofnanir ríkisins
útbúa sínar starfsauglýsingar. Þær
eru svo sendar rafrænt til fjármála-
ráðuneytisins sem setur þær inn á
Starfatorgið. Ekki hefur þurft að
ráða neinn nýjan starfsmann vegna
Starfatorgsins. Umfangsminni og
einfaldari getur „ríkisrekstur“ nú
tæpast orðið !
3. Framkvæmdastjórinn telur sig
sýna fram á að ódýrara sé að auglýsa
á job.is heldur en á Starfatorginu.
Leggur hann til grundvallar útreikn-
ingum sínum þá fjárhæð sem veitt er
til Starfatorgsins í fjárlögum, reikn-
ar út auglýsingakostnað ríkisins á
hvert starf miðað við gefnar forsend-
ur um fjölda nýrra starfa og ber
saman við verðlistaverð job.is fyrir
hvert starf sem skráð er þar. Þarna
verður framkvæmdastjóranum held-
ur betur á í messunni. Fjárveiting á
fjárlögum til Starfatorgsins er til
þess ætluð að mæta kostnaði við
blaðaauglýsingar um laus störf hjá
ríkinu. Skylt er lögum samkvæmt að
auglýsa laus störf hjá ríkinu í dag-
blaði. Sú skylda fellur ekki niður þótt
starfsauglýsing sé birt á Starfatorg-
inu, en þá þarf það sem fram kemur í
dagblaðsauglýsingu hins vegar ekki
að vera jafn ítarlegt. Lagaskylda til
þess að auglýsa laust starf hjá ríkinu
í dagblaði héldist þótt starf yrði
skráð á einkareknum auglýsingavef.
Kostnaðarsamanburður sem einung-
is gerir ráð fyrir kostnaði við blaða-
auglýsingar í tilviki Starfatorgsins
en ekki job.is er því einfaldlega rang-
ur. Ef lögum yrði breytt og skylda til
að auglýsa starf í dagblaði felld brott
myndi sú breyting að sjálfsögðu
jafnframt ná til Starfatorgsins og
yrði þá unnt að halda því úti án nokk-
urra fjárveitinga á fjárlögum. Ein-
stakar stofnanir ráða því hvort þær
birta sérstaka blaðaauglýsingu um
laust starf eða hvort þær auglýsa á
Starfatorginu. Sé auglýst á Starf-
atorginu er viðkomandi starfs getið í
yfirlitsauglýsingu um laus störf sem
fjármálaráðuneytið birtir vikulega í
Morgunblaðinu til að uppfylla blaða-
auglýsingarskylduna og vísað á
Starfatorgið um frekari upplýsingar.
Í slíkri yfirlitsauglýsingu er unnt að
auglýsa 10 –15 störf á engu meira
plássi en sérauglýsing í dagblaði um
eitt einstakt starf tekur. Í því liggur
hinn beini sparnaður ríkisins.
4. Framkvæmdastjórinn skorar á
fjármálaráðherra að bjóða starfsemi
Starfatorgsins út á frjálsum mark-
aði. Til þess að útboð á tiltekinni
starfsemi ríkisins komi til álita þarf
umfang starfseminnar að ná máli
eins og sagt er og úthýsing í senn að
viðhalda markmiðum með starfsem-
inni og vera til þess fallin að auka
hagkvæmni hjá ríkinu. Markmið rík-
isins með því að halda úti upplýs-
ingavef um laus störf hjá ríkinu eru
skýr en „starfsemi“ Starfatorgsins
nánast engin. Stofnanir ríkisins út-
búa sjálfar sínar starfsauglýsingar
og vefur stjórnarráðsins er síðan
nýttur til birtingar þeirra. Umsjón
með Starfatorginu fellur vel að öðr-
um verkefnum fjármálaráðuneytis-
ins á sviði starfsmanna – og hagræð-
ingarmála og útheimtir ekki
viðbótarstarfskraft. Tilgangur út-
boða getur aldrei verið að auka um-
fang verkefnis, fjölga verkferlum
eða stofna til útgjalda sem hægt er
að komast hjá. Ef ástæða væri talin
til að losa fjármálaráðuneytið undan
þeirri óverulegu vinnu sem fylgir því
að setja starfsauglýsingar frá ríkis-
stofnunum inn á Starfatorgið væri
nærtækast að koma upp hugbúnaði
sem gerði stofnunum kleift að skrá
starfsauglýsingar beint á Starf-
atorgið. Unnt er að fá slíkan hug-
búnað keyptan fyrir lítið verð, auk
þess sem hin nýju mannauðskerfi
sem ríkið er að taka í notkun inni-
halda svipaða möguleika. Það mál er
og verður áfram til skoðunar.
Með Starfatorginu hefur ríkið náð
fram þríþættu markmiði: Dregið rík-
ið skýrar fram sem valkost á vinnu-
markaði, auðveldað fólki að nálgast
upplýsingar um laus störf hjá ríkinu
og lækkað kostnað við starfsauglýs-
ingar til mikilla muna, væntanlega
um tugi milljóna á ári. Fjármála-
ráðuneytið má því vel við una. Sama
gildir um skattgreiðendur.
Staðleysur um Starfatorgið
Eftir Baldur
Guðlaugsson
„Með
Starfa-
torginu
hefur ríkið
náð fram
þríþættu markmiði.“
Höfundur er ráðuneytisstjóri
í fjármálaráðuneytinu.
UNDIRRITAÐUR hefur fylgst
nokkuð með umræðu sem fram hefur
farið að undanförnu varðandi frum-
varp dómsmálaráðherra til breytinga
á lögum um lögmenn. Með breyting-
um sem þar eru ráðgerðar verður
skólum á háskólastigi sem nú starfa
og þeim sem síðar kunna að verða
stofnaðir veitt heimild til að útskrifa
lögfræðinga sem um leið teljast emb-
ættisgengir, t.d. til að fá lögmanns-
réttindi, án þess að þeir þurfi að upp-
fylla nein fyrirfram ákveðin skilyrði
varðandi námskrár eða prófkröfur.
Með þessu er farið inn á nýjar brautir,
enda er það nýtilkomið að aðrir skólar
á háskólastigi en HÍ fáist við lögfræði-
kennslu.
Ég tel að öllum sé hollt að takast á
við samkeppni í sinni grein. Háskóli
Íslands er þar ekki undanskilinn. Ég
hygg að tilkoma kennslu í lögfræði við
HR hafi að ýmsu leyti hreyft við
starfsliði lagadeildar HÍ, og þar á bæ
hafa menn að undanförnu tekið ræki-
lega við sér. Dæmi þar um er fjöldi
alls kyns fræðasamkoma umfram það
sem áður hefur tíðkast. Þessi jákvæðu
áhrif af tilkomu lögfræðideildar HR
mega þó ekki leiða til þess að menn
missi sjónar á mikilvægi þess að
tryggt sé að hæfilegar kröfur séu
gerðar til námsefnis við skólastofnan-
ir sem fá heimild til að útskrifa emb-
ættisgenga lögfræðinga.
Miðvikudaginn 26. febrúar sl. birt-
ist í Mbl. grein eftir Pál Hreinsson,
prófessor við lagadeild HÍ, þar sem
tiltekin atriði lagakennslu við nokkra
háskóla eru borin saman. Þótt slíkur
tölulegur samanburður sé ekki ein-
hlítur mælikvarði á umfang kennsl-
unnar sem hver nemandi fær og segi
auðvitað ekki mikið um gæði kennsl-
unnar í hverri námsgrein, verður því
ekki á móti mælt að samanburðurinn
er sláandi. Ég tel að það standi upp á
stjórnendur HR að gera grein fyrir
því í opinberri umræðu hvernig þeir
sjái fyrir sér að menntun sem laga-
nemum við HR stendur til boða þar sé
jafnfjölbreytt og í HÍ (eða öðrum sam-
bærilegum menntastofnunum erlend-
is) og að þar séu eða verði gerðar sam-
bærilegar kröfur til kandidata.
Ég verð að segja eins og er að mig
rak í rogastans við lestur greinar eftir
Einar Pál Tamimi, lektor við lagadeild
HR, sem birtist í Mbl. fimmtudaginn
27. febrúar sl. undir fyrirsögninni
Lygar – bölvaðar lygar – og tölfræði. Í
greininni leitast lektorinn við að svara
áðurnefndri grein Páls Hreinssonar
frá deginum áður. Fyrirsögnin er höfð
eftir Mark Twain. Mér þykir það sem
ég hef lesið eftir Mark Twain betra en
efni þessarar greinar. Einar Páll lýk-
ur grein sinni með þessum orðum:
„Lagadeild er fyrst og fremst það
fólk sem við hana starfar, þeir sem
þar stunda nám og það skipulag sem
hún býr við. Í þessum efnum stendur
lagadeild HR lagadeild HÍ fullkom-
lega á sporði og vel það.“
Þetta er að mínu áliti afar brothætt
nálgun. Ég tel að lagadeild sé miklu
meira en felst í þessum orðum. Ég tel
líka vafasamt að kennarar við laga-
deildir, hvort sem er í HÍ eða HR, gefi
sér eða sínum starfsvettvangi ein-
kunnir með þessum hætti.
Lögræðikennsla hefur farið fram
við HÍ í rúmlega 90 ár. Í opinberri um-
ræðu hefur því ekki verið haldið fram,
a.m.k. ekki af lögfræðingum, að sú
kennsla stæði ekki undir nafni. HÍ
hefur haft heimild til að útskrifa emb-
ættisgenga lögfræðinga, en í lögum
hefur þó verið viðurkennt að kandi-
datar frá öðrum menntastofnunum
hafi líka embættisgengi ef prófin
væru sambærileg. Hefur þá verið
gengið út frá því að fram færi sam-
anburður á prófgráðum ef á þetta
reyndi. Þá vaknar sú spurning, hvort
ekki sé hægt að framkvæma fyrir-
fram einhvers konar samanburð þeg-
ar nýir skólar eru settir á laggirnar
sem vilja útskrifa embættisgenga lög-
fræðinga. Þótt lögfræðingar sem vilja
afla sér málflutningsréttinda þurfi að
sækja sérstök námskeið samkvæmt
núgildandi reglum, er slíkum nám-
skeiðum ekki ætlað að vera prófsteinn
á lögfræðikunnáttu þeirra nema að
takmörkuðu leyti. Ég tel að mikið sé í
húfi að ekki verði með tilkomu nýrra
skóla slakað á menntunarkröfum til
þeirra sem útskrifaðir verða sem lög-
fræðingar í framtíðinni. Ég tel þess
vegna æskilegt að menn flýti sér ekki
mjög mikið við það að afgreiða frum-
varp dómsmálaráðherra sem að þessu
lýtur fyrir þinglok í vor en að þess í
stað verði sett vinna í að samræma
náms- og/eða prófkröfur þeirra
menntastofnana sem hyggjast út-
skrifa embættisgenga lögfræðinga í
framtíðinni.
Eiga háskólar að
hafa sjálfdæmi um
embættisgengi
lögfræðinga?
Eftir Ragnar
Halldór Hall
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
„Ekki verði
með tilkomu
nýrra skóla
slakað á
mennt-
unarkröfum til þeirra
sem útskrifaðir verða
sem lögfræðingar í
framtíðinni.“