Morgunblaðið - 29.06.2003, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. JÚNÍ 2003 17
mín vegna. En mér finnst aðalatriðið
að horfa á hann eins eðlilega og hrein-
skilnislega og á eins sanngjarnan hátt
og hægt er.“
Stjórnmálin eru þá ekki ráðandi
stef í verkinu?
„Alls ekki,“ svarar Hannes. „Ráð-
andi stef er að sýna snilling, merkan
Íslending, sem glímir við sína öld,
þreytir þá glímu af mikilli fimi og
gengur síðan heill upp og áfram. Ég
ætla að lýsa því. En ég segi það líka,
að ég ætla ekki að draga neitt undan.
Mínir lesendur geta treyst því að ég
fer ekki að stinga neinu undir stól. Ég
fer ekki að þegja um eitthvað sem
ekki á að þegja um. Ég ætla að segja
söguna eins heiðarlega og hispurs-
laust og mér er unnt og nota allar þær
heimildir sem ég hef komist í, hvort
sem þær eru hér á landi eða annars
staðar.
Ég vona að fyrsta bindið komi út í
haust. Ég ætla að leggja land undir
fót í sumar og ljúka ýmsum rannsókn-
um sem ég hef unnið að, á stöðum eins
og Winnipeg, Moskvu og Leipzig. Ég
legg ómælda vinnu í þetta og legg
mikið upp úr því að sagan verði mér
til sóma, en aðallega Halldóri Lax-
ness til sóma.“
Skiptirðu um skoðun á manninum
eftir að þú hófst handa við verkið?
„Allir sem skrifa ævisögur annarra
manna öðlast miklu betri skilning á
þeim. Þeir komast ekki hjá því að lifa
sig að einhverju leyti inn í líf og störf
þessara manna.
Það var mjög gaman að lesa bréf
Halldórs Laxness á Þjóðarbókhlöð-
unni, þar sem hann er sem einlægur,
ungur og mjög leitandi maður. Hans
ferill er dæmalaus, hversu bráð-
þroska hann er. Hann leggur land
undir fót 17 ára gamall og fer upp á
eigin spýtur til Danmerkur og Sví-
þjóðar og leggst í lestur á Hamsun og
Strindberg. Síðan fer hann til Banda-
ríkjanna og ætlar að slá í gegn í
Hollywood.
Það þarf mikinn kjark og sigur-
vissu til þess að geta gert allt það sem
Halldór Laxness kom í verk á þeim
árum sem hann var ekkert viður-
kenndur. Það er miklu auðveldara að
sigla lygnan sjó. En hann beitti upp í
vindinn og honum tókst að komast
þangað sem hann ætlaði sér að lokum.
Hann beið stundum ósigra á fyrri
hluta ævi sinnar, en hann sigraði sem
rithöfundur.“
Nú hittirðu Halldór Laxness á sín-
um tíma.
„Já, ég var þá blaðamaður Eim-
reiðarinnar og einu sinni eða tvisvar
þurfti ég að skreppa upp að Gljúfra-
steini og naut þá einstakrar gestrisni
Auðar Laxness, konu Halldórs, sem
ég held að hafi verið honum mjög góð
kona og þörf. Ég held að maður eins
og hann hafi þurft umhyggjusama og
duglega konu eins og Auði Laxness.
Það var mjög gaman að tala við þau
hjónin. Ég fékk kaffi og lummur, sem
voru mjög bragðgóðar, og Halldór
var kíminn og skemmtilegur. Við töl-
uðum dálítið um það af hverju hann
hefði orðið sósíalisti á sínum yngri ár-
um. Og hann sagði mér að hann hefði
verið sósíalisti þangað til hann hefði
áttað sig á því að tartarakaninn sæti
enn í Kremlkastala.“
Tartarakaninn?
„Það sem hann átti við með því var
að það væri enn sama einræðið og
hafði verið hjá rússneska keisaranum
og hjá törturunum að fornu. Það hefði
ekkert batnað; ef eitthvað var hefði
það versnað.“
Hann sagði líka að hann hefði orðið
sósíalisti, ekki af lestri sósíalískra
fræðibóka heldur með því að virða
fyrir sér soltna atvinnuleysingja í
skemmtigörðum.
„Já, en eins og ég sagði við þig, þá
er þetta ekki mjög pólitísk bók,“ segir
Hannes fljótur að beina viðtalinu í
annan farveg. „Auðvitað kemur póli-
tík við sögu. En lífið er ekki bara póli-
tík! Lífið er líka rómantík! Ef þú lest
t.d. bækur Halldórs, einkum Sölku
Völku og hugljúfustu kaflana í Sjálf-
stæðu fólki eða Heimsljósi, sérðu að
hann er ekki bara pólitískur höfund-
ur; hann er líka rómantískur höfund-
ur. Ég held rómantíkin verði miklu
sterkari en pólitíkin í þessari bók.“
Hvaða bók Halldórs finnst þér
áhrifaríkust?
„Mér finnst best stílaða bók Hall-
dórs vera Íslandsklukkan, sennilega
er sterkasta og voldugasta bókin
Sjálfstætt fólk, en sú sem manni þykir
vænst um er Salka Valka.“
Þetta eru skáldsögurnar en ekki
ritgerðirnar sem þú nefnir.
„Já, en Halldór var líka snjall rit-
gerðarhöfundur. Ég man eftir alveg
afburðasnjallri ritgerð sem hann
skrifaði um það hver ætti að borga
reikninginn. Hún var um alla sjó-
mennina sem hefðu drukknað. Ég
gæti nefnt margar aðrar ritgerðir eft-
ir hann.
Í raun má segja að Halldór hafi
fyrr tekið út þroska sem ritgerðarhöf-
undur en skáldsagnahöfundur. Því að
Alþýðubókin er á köflum feikilega
snjöll, misjöfn en snjöll. Hann nær
ekki fullum þroska sem rithöfundur,
finnst mér, fyrr en með Sölku Völku.
En stílsnilldin nær hámarki með Ís-
landsklukkunni. Sumir myndu ef til
vill segja að það gerðist með Gerplu,
því hún er auðvitað stílafrek, en þessi
hlutlægi stíll sem hann beitir í Ís-
landsklukkunni er alveg frábær að
mínum dómi; hann fellur mest að mín-
um smekk. En ég skil menn sem tala
um ýmislegt annað í bókum hans. Og
allar bækur Halldórs eru ástarsögur í
einum skilningi eða öðrum.“
Er þetta ástarsaga?
„Nei, þetta er ævisaga.“
n pólitíkin
pebl@mbl.is
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Halldór Laxness kemur til Íslands með Gullfossi árið 1955 eftir afhendingu
nóbelsverðlaunanna. Þjóðin fylgist með af hafnarbakkanum.
Með Herjólfi á
Þjóðhátíð
Hægt er að bóka á netinu: www.herjolfur.is
Brottfarartími
03
-0
31
0
Miðasala hefst á þriðjudag!
Þriðjudaginn 1. júlí byrjum við að taka á móti pöntunum og selja miða með
Herjólfi á Þjóðhátíðina í Eyjum. Athugið að greiða þarf pantaða miða fyrir 11. júlí
og ósóttar pantanir verða seldar 17. júlí.
Opið hjá Landflutningum-Samskipum
á milli 9.00 og 16.00 alla virka daga.
Sími 569 8400
Miðvikudagur 30. júlí Ferð 1 08.15 12.00 11.00
Ferð 2 16.00 19.30 17.50
Fimmtudagur 31. júlí Ferð 1 08.15 12.00 11.00
Ferð 2 16.00 19.30 17.50
Föstudagur 1. ágúst Ferð 1 08.15 12.00 11.00
Ferð 2 16.00 19.30 17.50
Laugardagur 2. ágúst Ferð 1 08.15 12.00 11.00
Sunnudagur 3. ágúst Ferð 1 13.00 16.00 14.50
Mánudagur 4. ágúst Ferð 1 11.00 14.30 12.50
Ferð 2 18.00 21.30 19.50
Þriðjudagur 5. ágúst Ferð 1 01.00 04.00 02.50
Ferð 2 08.15 12.00 11.00
Ferð 3 16.00 19.30 17.50
Frá Vestm.eyjum Frá Þorlákshöfn Frá BSÍFerðirDagar
ATHUGIÐ!
Breyttur brottfarartími
ATHUGIÐ!
Breyttur brottfarartími
Næturferð
aðfaranótt þriðjudags
HÚSAVÍKURSTOFA, upplýsinga-
miðstöð fyrir ferðamenn var opnuð í
versluninni Strax í gamla kaup-
félagshúsinu við fjölmenna athöfn á
dögunum. Það gerði Reinhard
Reynisson bæjarstjóri formlega með
því að klippa á borða með aðstoð
Haraldar Líndals Péturssonar,
framkvæmdarstjóra Markaðsráðs
Húsavíkur og nágrennis (MarkHús),
sem sjá mun um að reka upplýsinga-
miðstöðina. Að MarkHús standa fjöl-
margir ferðaþjónustuaðilar, þjón-
ustufyrirtæki sem og
Húsavíkurbær.
Í upplýsingamiðstöðinni eiga
ferðamenn að geta nálgast allar al-
mennar upplýsingar um Þingeyj-
arsýslur sem og aðra staði á landinu.
Þarna verða einnig seldar hesta- og
jeppaferðir og hægt að kaupa sér
gistingu svo dæmi séu tekin. Húsa-
víkurstofa verður opin frá kl. 9 -19
virka daga og á opnunartíma Strax
um helgar. Starfsmenn munu verða
1 til 2 eftir þörfum en ferða-
mannastraumur er jafnan mikill á
svæðinu, eða um 80 þúsund manns á
ári. Þá er í upplýsingarmiðstöðinni
salerni fyrir almenning, m.a sér-
hannað fyrir fatlaða. Einnig er þar
mynt- og kortasími en þjónusta af
því tagi hefur ekki verið í boði í mið-
bænum um langa hríð.
Afgreiðsluborðið í Húsavíkur-
stofu er skemmtilegt á að líta en það
er eins og bátur í laginu. Það má
segja að það sé táknrænt fyrir Húsa-
vík sem hefur verið útgerðarbær til
langs tíma og er í dag jafnframt
„höfuðborg“ hvalaskoðunar í Evr-
ópu.
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Þær Lea Rakel Amlín Sigurðardóttir t.v. og Halla Rún Tryggvadóttir
munu starfa í Húsavíkurstofu. Með þeim á myndinni er Haraldur Líndal
Pétursson, framkvæmdastjóri MarkHús.
Húsavíkurstofa, upplýs-
ingamiðstöð ferðamála
Húsavík. Morgunblaðið.