Morgunblaðið - 17.07.2003, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 2003 27
ÞRIÐJUDAGINN 8. júlí lenti
flugvél Flugleiða aftur í Portúgal
eftir að reykur hafði komið upp í
farþegarými vél-
arinnar og var
undirrituð far-
þegi í vélinni.
Flugstjórinn Jó-
hann Krist-
insson sýndi
mikið snarræði
og stýrði vélinni
heilu og höldnu
aftur til Portú-
gals og á hann mikið hrós skilið. En
þeir sem eiga ekki síður hrós skilið
eru samfarþegar mínir meðan á
þessu stóð en þeir héldu allir ró
sinni. Fararstjórar Úrvals/Útsýnar
og Plúsferða eiga þakkir skildar
fyrir störf sín og framkomu.
Fjallað var um þessa atburði í
fréttum hér heima en hvergi kom
fram hvernig framkoma Flugleiða
var við farþega meðan á þessum
biðtíma í Portúgal stóð og vil ég hér
skýra frá því og óska um leið eftir
svörum frá Flugleiðum við neð-
angreindum spurningum.
Þriðjudagur 8. júlí
Kl. 11:00 Lagt af stað frá hóteli
skv. ferðaáætlun.
Kl. 11:30 Flugvöllur, innritun og
bið.
Kl. 13:40 Flug FI 941 í loftið, í
ljós kemur reykur, vél snúið við.
Kl. 14:20 Flugvél lent aftur í
Portúgal, farþegar aftur inn í flug-
stöð.
Kl. 14:30–17:00 Litlar sem engar
upplýsingar fást hjá Flugleiðafólki,
fólk látið híma á flugvellinum án
þess að fá svo mikið sem vatn nema
á sinn eigin kostnað. Tveir sálfræð-
ingar sem voru með vélinni bjóða
strax fram aðstoð sína og segja
Gretu, fyrstu freyju frá því.
Kl. 17:15 Flugleiðir bjóða loks
upp á mat. Á sama tíma er tilkynnt
óformlega að farið verði með far-
þega á hótel.
Um kl. 18:00 Tilkynnt að farið
verði með farþega á hótel, þeir gisti
þar, verði ræstir kl. 6 næsta morg-
unn og flogið verði heim kl. 9. Far-
þegar látnir taka allan farangur
með sér. Fyrsta freyja segir að við
verðum öll á sama hóteli og um
kvöldið muni verða haldinn fundur
og boðið upp á áfallahjálp sálfræð-
inganna tveggja.
Um kl. 19:15 Loks lagt af stað
með rútum upp á hótel.
Kl. 20:00 Hótel, innritun, kvöld-
matur og ein vatnsflaska á her-
bergi. Flugáhöfn ekki á sama hóteli
og farþegar. Enginn fundur né
áfallahjálp.
Miðvikudagur 9. júlí
Kl. 06:00 Farþegar ræstir, far-
arstjórar Úrvals/Útsýnar og Plús-
ferða vita ekki annað en að flug-
áætlun standi. Allir pakka niður,
morgunverður snæddur á hlaupum.
Kl. 07:00 Lagt af stað frá hóteli
út á flugvöll.
Kl. 07:30 Innritun á flugvelli. Um
leið og síðasti farþegi er búinn að
innrita sig breytist flugtíminn til
Íslands, frá kl. 9:00 í kl. 10:30 og
síðar í kl. 11:00. En strax og farþeg-
ar voru komnir út á völl var til-
kynnt að ekki hefði ennþá fundist
bilunin.
Kl. 10:00 Flugáhöfn mætir loks
út á völl en hún hafði ekki verið
ræst kl. 6 um morguninn því flug-
stjóri vissi að vélin myndi ekki fara
í loftið kl. 9:00!
Um kl. 10:30 Er tilkynnt að flug-
vélin eigi að fara í reynsluflug en þá
hafði ekki enn fundist bilunin.
Um kl. 11:30 Er síðan tilkynnt að
önnur flugvél eigi að koma frá Ís-
landi til að flytja farþega heim en
hún sé ekki tiltæk strax og lendi
ekki í Portúgal fyrr en kl. 21:00 og
brottför verði kl. 22:00. Farið verði
með farþegana á sama hótel en ekki
verði farið fyrr en kl. 12:30 því ekki
sé hægt að fá rútur fyrr. Farþegar
látnir bíða á flugvellinum frá kl.
7:30–12:30 án þess að fá neitt nema
það sem þeir borga fyrir sjálfir.
Kl. 12:30 Rútur upp á hótel, inn-
ritun aftur.
Kl. 13:30 Loksins hádegismatur.
Fólk reynir að hvíla sig enda út-
keyrt.
Kl. 18:00 Kvöldmatur, ganga frá
herbergjum.
Kl. 20:00 Rútur út á flugvöll,
staðfest að vélin frá Íslandi muni
lenda kl. 21:15. Sagt að með vélinni
sé Guðjón Arngrímsson upplýs-
ingafulltrúi Flugleiða og hjúkr-
unarfræðingur frá Landspítalanum
vegna áfallahjálpar og sagt að boðið
verði upp á áfallahjálp þegar komið
verði heim. En áhöfnin muni fá
áfallahjálp næstkomandi föstudag.
Kl. 21:30 Upplýsingafulltrúi
Flugleiða heldur þessa „fínu“ ræðu
þar sem Flugleiðir eru fegraðar í
bak og fyrir, talað um viðurgern-
inginn sem farþegar hafa fengið en
ekki minnst einu orði á allt það
óþægilega sem þeir hafa orðið fyr-
ir. Guðjón lýsir fjálglega einkunn-
arorðum Flugleiða sem séu öryggi,
þjónusta og stundvísi en þessi ein-
kunnarorð voru algjörlega hlægileg
í ljósi aðstæðna. Guðjón býður ekki
upp á að svara spurningum far-
þega.
Um kl. 22:35 Flugvél loks í loftið,
aðeins ½ tíma seinkun í þetta sinn.
Flugferð gekk vel en mörgum far-
þegum leið illa en ráð Flugleiða-
manna til að hafa farþega góða var
að bjóða upp á frítt áfengi á heim-
leiðinni.
Fimmtudagur 10. júlí
Kl. 01:30 Loksins komin til Ís-
lands.
Kl. 03:00 Komin heim til Reykja-
víkur.
Samtals dvöldu því farþegar á
flugvellinum í Portúgal um 13–14
klst. og í rútum um 2 klst.
Spurningar
1. Hvers vegna var ekki önnur
vél send strax frá Íslandi?
2. Hvers vegna voru farþegar
ræstir kl. 6 um morguninn þegar
flugstjóri vissi að vélin myndi aldrei
fara í loftið kl. 9:00? Hver á Íslandi
gaf þessi fyrirmæli? Hvers vegna
var flugáhöfn ekki ræst kl. 6 um
morguninn eins og farþegar og
þurfti ekki að mæta út á völl fyrr en
kl. 10?
3. Hvers vegna var áhöfn ekki á
sama hóteli og farþegar og þeim til
aðstoðar? Hvað með loforð fyrstu
freyju um fund og áfallahjálp sama
kvöld?
4. Er starfsfólk Flugleiða ekki
fulltrúar félagsins en fyrsta freyja
sagðist ekki vera fulltrúi ykkar
þegar ég bar það upp við hana?
5. Hvers vegna var ekki farið eft-
ir því sem flugstjóri sagði, að vélin
myndi aldrei vera tilbúin í flug kl. 9
næsta morgun?
6. Hvar lýkur þjónustu flugfreyja
þegar svona atvik gerast? Um leið
og búið er að koma farþegum frá
borði, eiga þá farþegar bara að sjá
um sig sjálfir? Samanber að enginn
úr áhöfn sást á hótelinu þar sem
farþegar dvöldu.
7. Hvað með greiðslur fyrir
vinnutap eða dagpeninga, hverjir
eiga að greiða það?
Ég vona að Flugleiðir sjái sóma
sinn í því að svara þessum spurn-
ingum og læri um leið af mistökum
sínum svo að aðrir farþegar lendi
ekki í svona ógöngum. Flugleiðir
virðast telja að þeir geti komið
fram við farþega sína eins og þeim
sýnist í krafti einokunarstöðu sinn-
ar á flugmarkaðnum. Það er
kannski ætlun Flugleiða að þeirra
verði minnst í sögunni á sama hátt
og dönsku einokunarkaupmann-
anna sem seldu Íslendingum maðk-
að mjöl!
Opið bréf
til Flugleiða
Eftir Bylgju Björnsdóttur
Höfundur er sagnfræðingur
og kennari.
a eitthvað sem við munum sjá
rfitt að segja til um,“ segir
ygging veldur offramboði
an breytt ferðamynstur skýrist
r í bókunum hjá einstökum hót-
nhverju leyti af því að framboð
mum hefur aukist mikið. Upp-
ferðaþjónustu hefur verið mikil
á sérstaklega á höfuðborg-
, auk þess sem undanfarin ár
ið verið byggt upp víða á land-
segir að þótt erfitt sé fyrir
n að taka við mikilli aukningu á
m á skömmum tíma muni jafn-
ast á með tímanum.
umar sagði blaðið frá fjölda af-
á Fosshótelum og sumarið hjá
hótelum hefur heldur ekki verið
i við væntingar en fyrirtækið
á um það bil eitt þúsund gisti-
kjavík auk gistirýma á lands-
. Hjá Flugleiðahótelum fengust
singar að talsvert minna sé um
ú en í fyrra, bæði hjá Hótel Loft-
eykjavík og hjá Flugleiðahót-
landi en hins vegar hafi gengið
með hið nýja Hótel Nordica við
dsbraut.
nguferðir sífellt vinsælli
xtarsprotinn innan ferðaþjón-
er gönguferðir með leiðsögn um
andsins. Stór hluti þeirra sem
segir að stærstur hluti þeirra sem gisti í
tjaldi séu útlendingar. Að sögn Kjartans
virðist veðrið hafa mikil áhrif á ferðagleði
Íslendinga. „Þeir koma yfirleitt í hrönnum
þegar veðrið er gott,“ segir Kjartan en
hann segir útlendingana ekki jafnháða
góða veðrinu, þó eyði þeir færri dögum á
staðnum ef rigningin er mikil. Kjartan
segir Þjóðverja enn vera fjölmennasta hóp
þeirra útlendinga sem gisti Skaftafell þótt
aðrar þjóðir einsog Bretar og Bandaríkja-
menn séu að sækja í sig veðrið.
Þjóðgarðar laða að ferðamenn
Þjóðgarðurinn við Snæfellsjökul var
stofnaður fyrir tveimur árum og er einn af
fjórum þjóðgörðum landsins. Þórunn Sig-
þórsdóttir landvörður segir að ferða-
mannastraumur á svæðinu hafi aukist
mikið síðan þjóðgarðurinn var stofnaður.
„Aðsóknin hefur verið sérstaklega góð í
sumar og hefur góða veðrið örugglega átt
sinn þátt í því,“ segir Þórunn. Hún segir
að hlutfall erlendra og innlendra ferða-
manna sem sæki þjóðgarðinn sé svipað en
greinilegt sé að erlendu ferðamennirnir
komi frekar á eigin vegum en áður og þá
mikið á bílaleigubílum.
Mikil aukning hefur einnig orðið í komu
ferðamanna til Breiðuvíkur í námunda við
þjóðgarðinn. Ferðaþjónustan Snjófell rek-
ur þar meðal annars bændagistingu og
tjaldstæði og segir Arndís Pálsdóttir,
starfsmaður Snjófells, að ferðamenn séu
fremur seint á ferðinni miðað við fyrri ár,
hafi ekki komið að ráði fyrr en um miðjan
maí en á móti komi að allt sé upppantað
fram í október. Hún segir að þrátt fyrir
aukningu ferðamanna sé hamagangurinn
minni en oft áður. „Áður voru nær allir
hópar frá ferðaskrifstofum hér í hádeg-
ismat en í dag er miklu meira um að hóp-
arnir komi með nesti með sér og eins
menn séu hér á eigin vegum,“ segir Arn-
dís.
sækir í slíkar ferðir eru Íslendingar og
virðast þær njóta síaukinna vinsælda með-
al almennings. Lóa Ólafsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Útivistar, segir að eft-
irspurn eftir gönguferðum hafi aukist
umtalsvert og greinilegt að sá hópur Ís-
lendinga sem stundi gönguferðir sé að
stækka. „Það er fullbókað í mjög margar
ferðir. Við höfum bætt við ferðum til þess
að anna eftirspurn en hún virðist bara
aukast að sama skapi,“ segir Lóa. Hún
segir að fólk sé farið að skipuleggja
gönguferðir fyrr en áður og panti jafnvel í
febrúar eða mars. Þá sé einnig mikið um
að fjölskyldur ferðist saman og fólk sýni
því meiri áhuga en áður að taka börnin sín
með í gönguferðir. Við því hafi verið
brugðist með því að skipuleggja ferðir
sem henti börnum allt niður í 10 ára aldur
og hafi það gefist vel.
Íslendingar sækja í góða veðrið
Umferð um helstu náttúruperlur lands-
ins hefur einnig verið mikil í sumar og er
að sögn þeirra umsjónarmanna sem blaðið
hafði samband við engu minni en und-
anfarin ár. Kjartan Bollason, sérfræð-
ingur og staðgengill þjóðgarðsvarðar í
Skaftafelli, segir að svipaður fjöldi ferða-
manna gisti á tjaldsvæðinu í þjóðgarð-
inum og í fyrra en hins vegar sé mikil
aukning í gistináttum á svæðinu í kringum
þjóðgarðinn, bæði í bændagistingu og á
hótelum. „Fólk virðist frekar sækja í að
gista innandyra,“ segir Kjartan en hann
á tjaldstæðum landsins það sem af er sumri.
Morgunblaðið/Einar Falur
Ferðamönnum hefur fjölgað en nýting á gistirýmum er verri en áður.
tæðari og sparsamari
ölgaði gistinóttum á fyrstu 5 mánuðum árs-
Erlendir ferðamenn voru um 5% fleiri í júní
ðast þó meira á eigin vegum, bóka ferðir á
r en áður.
„Ég held að menn verði hins veg-
ar að skoða það í framhaldinu
hvernig vinnubrögðum verði
breytt, þeim hefur þegar verið
breytt að
nokkru leyti en
spurningin er
hvort menn
verði ekki að
ganga lengra í
þá átt. Í vissum
tilvikum verður
ekki hjá því
komist að
ákærðu og eða
lykilvitni komi
fyrir Hæstarétt ef rétturinn er
ekki fyllilega sáttur við niðurstöðu
héraðsdóms um sakarmatið,“ segir
Eiríkur.
Hann tekur fram að mikilvægt
sé að jafnræðis sé gætt gagnvart
ákæruvaldinu, þannig að vitni verði
ekki einungis kölluð fyrir Hæsta-
rétt þegar sýknað hefur verið í hér-
aði heldur einnig ef sakfellt hefur
verið í héraði og spurning er um
sýknu fyrir Hæstarétti, svo niður-
staða um sýknu verði á traustum
grunni reist. Í því tilfelli væri þó
ekki um brot á fyrirmælum um
réttláta málsmeðferð að ræða þar
sem þau eru einungis sakborningn-
um í hag.
Eiríkur telur að þótt vitna-
leiðslur fyrir Hæstarétti geti leitt
til aukinnar vinnu fyrir réttinn
komi slík tilfelli það sjaldan upp að
það ætti ekki miklu máli að skipta.
að dóminum í „Botten-málinu“
hafði mönnum ekki komið í hug að
það væri eitthvað athugavert við
það að maður væri sakfelldur í
áfrýjunarrétti þó að hann hefði
verið sýknaður í undirrétti og það
má kannski segja að Hæstiréttur
hefði mátt stíga skrefið fyrr eftir
dóminn í „Botten-málinu“.“
Niðurstaðan kemur
ekki á óvart
Eiríkur Tómasson, forseti laga-
deildar Háskóla Íslands, segist
ekki ennþá hafa haft tækifæri til að
lesa dóminn en út frá því sem hann
hafi heyrt komi niðurstaðan ekki
sér á óvart enda sé hún í samræmi
við dómafordæmi Mannréttinda-
dómstólsins. Eiríkur segist vera
sammála því sem fram hefur komið
að ekki þurfi að breyta lögum, þar
sem heimild sé í lögum um meðferð
opinbera mála fyrir Hæstirétt til
að taka skýrslu af ákærðu og vitn-
um ef rétturinn telur ástæðu til.
verið allt öðruvísi mál en „Vegas-
málið“ en Mannréttindadómstóll-
inn hafi sagt að ekki hafi verið
hægt að sakfella manninn nema
hann gæfi skýrslu fyrir dómi. Nú
hafi Mannréttindadómstóllinn sagt
að íslenska ríkið hafi brotið mann-
réttindasáttmálann með því að
þessi maður hafi verið sakfelldur í
Hæstarétti án þess að það hafi ver-
ið tekin skýrsla af honum eða vitn-
um eftir að hafa verið sýknaður í
héraði. „Hæstiréttur þarf að laga
sig að þessari nýju stöðu,“ segir
hann og bendir á að gera megi ráð
fyrir að um 5 til 10 mál geti orðið að
ræða árlega, þar sem þetta kæmi
til álita.
Samkvæmt 1. málsgrein 6.
greinar mannréttindasáttmálans
skulu menn fá réttláta málsmeð-
ferð fyrir dómi. Jakob segir að
réttarframkvæmd Mannréttinda-
dómstólsins á 6. grein hafi þróast í
tímans rás og nú séu gerðar aðrar
kröfur en t.d. fyrir 20 árum. „Fram
ur
g en ég lít
dóm yfir
ar hlýtur
éttur að
g að þeim
mstæð-
m nú eru
segir Jak-
Möller.
b segir
frá því
éttur
rið stofn-
afi verið í
um hann
efnis að
af ákærða
g því þurfi
1996 hafi
ið dæmt í
m. Þar
ur í æðsta
afa verið
Þetta hafi
ögfræðinga á dómi Mannréttindadómstólsins
nn á að vera
tti áminning“
Eiríkur
Tómasson