Morgunblaðið - 27.07.2003, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 27. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
E
F TIL vill er sænski
framleiðandinn og
handritshöfundurinn
Bo Jonsson kunnastur
hér á landi fyrir að
framleiða myndir
Hrafns Gunnlaugs-
sonar, en hann hefur
einnig framleitt nokkr-
ar af vinsælustu mynd-
um Norðurlanda. Hann hóf feril sinn sem að-
stoðarhljóðmaður hjá RCA Victor og varð
síðan eftir stúdentspróf lærlingur hjá ATV,
stærstu einkareknu sjónvarpsstöðinni í Lond-
on. Þegar hann sneri aftur til Svíþjóðar réð
hann sig til Sandrew Films, annars stærsta
kvikmyndagerðarfyrirtækis Skandinavíu, og
var framleiðslustjóri í sjö ár, kom m.a. að
myndum leikstjórans Peter Watkins, tveimur
myndum Susan Sontag og Masculin féminin
Jean Luc Godards. Eftir það var hann fram-
kvæmdastjóri Sænsku kvikmyndastofnunar-
innar í þrjú ár. Að því loknu stýrði hann ytri
framleiðslu dagskrárefnis
Channel 2 í Stokkhólmi, m.a. á
síðustu mynd Jacques Tati,
Parade, og Edward Munch
eftir Peter Watkins. Og loks-
ins þá, 38 ára að aldri, gerðist
Bo Jonsson kvikmyndafram-
leiðandi. Í fjölbreyttri flóru
mynda sem hann hefur fram-
leitt eru m.a. Montenegro
Dusan Makavejevs, hryllings-
myndin Demoner og gam-
anmyndir Lasse Åberg, en
þeir skrifuðu saman handritin
að röð gamanmynda, sem
urðu mest sóttu kvikmyndir á
Norðurlöndum síðustu þrjá
áratugina.
„Það eru gamanmyndir
skrifaðar af Svíum um Svía,“
segir Bo Jonsson og bætir
brosandi við, „kannski að Sví-
ar hafi þá húmor fyrir sjálfum
sér eftir allt saman. Í öllum
myndunum lenda tveir kump-
ánar í skringilegum aðstæðum
og bregðast við eins og dæmi-
gerðir Svíar. Ég held að allar
myndirnar hafi verið sýndar
hér í Reykjavík.“
Og það leiðir talið að Ís-
landi, en Bo Jonsson hefur
lagt mikið af mörkum til ís-
lenskrar kvikmyndagerðar.
Brjálaðir Íslendingar
„Svo þú vilt heyra alla sólar-
söguna,“ spyr Bo Jonsson brosandi þegar
blaðamaður spyr hann hvenær hann hafi
fyrst komið til Íslands.
– Endilega, svarar blaðamaður, fær sér
hnetur í veitingasalnum á Hótel Nordica og
fylgist með, eins og hann sé kominn í bíó.
„Erik Sønderholm, sem þýddi Halldór
Laxness á dönsku, bauð mér í Norræna húsið
árið 1978. Ég hafði þá nýlokið við að framleiða
Lyftet [Ránið], alvarlega mynd um bankarán
sem byggð er á kunnri bók eftir sænskan
bankaræningja [Anders Lönnbro], en hann
sat 22 ár í fangelsi. Mér var boðið til Íslands
með myndina. Ég man það var vetur og næst-
um ómögulegt að komast út úr húsi fyrir roki
og kulda. Sonderholm bauðst til að fara með
mig út að borða og sagði: „Ég ætla að kynna
þig fyrir nokkrum brjáluðum íslenskum kvik-
myndagerðarmönnum.“ Þannig hófst þetta.“
Bo Jonsson var m.a. spurður að því af Ís-
lendingunum hvort hann framleiddi aðeins
„leiðinlegar“ myndir um samfélagið, glæpi og
endurhæfingu. Hann kom árið eftir með fleiri
myndir, m.a. öllu léttari mynd úr smiðju
Åbergs, Repmånad eða Endurþjálfunina,
sem gerist í æfingabúðum karlmanna, sem
kallaðir eru í endurþjálfun í sænska hernum í
mánuð á sex ára fresti.
„Þetta er skemmtilegt sögusvið fyrir kvik-
mynd, því þarna eru allir jafningjar, menn
sem koma úr öllum áttum og úr öllum þrep-
um þjóðfélagsins, s.s. forstjórar stórfyrir-
tækja, blaðamenn, rafvirkjar og píparar.
Myndin varð afar vinsæl í Svíþjóð. Og þessi
heimsókn varð upphafið að vináttu minni við
Ísland.“
Pólitísk yfirlýsing
– Hvernig hófst samstarfið við Hrafn
Gunnlaugsson?
„Hann spurði hvort ég gæti lagt honum lið,
því hann væri að fara að leikstýra sinni fyrstu
kvikmynd í fullri lengd. Ég lét hann fá símanúm-
erið hjá mér og bauð honum að hringja. Hann
hringdi,“ segir Bo Jonsson og hlær. „Það var
nokkrum mánuðum síðar vegna Óðals feðranna.
Hann spurði: „Manstu eftir mér?“ „Ég man,“
svaraði ég. „Hvað viltu?““
Upp úr því hófst samstarf þeirra Hrafns. Bo
Jonsson lagði sitt af mörkum í eftirvinnslunni, auk
þess að gagnrýna fyrstu grófklippinguna og
skipuleggja frumsýninguna í Stokkhólmi.
„Það var fyrsta íslenska frumsýningin í Svíþjóð
síðan árið 1947, segir hann. Hrafn trúði því varla
að þetta væri hægt. Og ég hefði ekki trúað því
hversu mikilvæg hún væri, – þessi sænska menn-
ingaraðstoð.“
Og Bo Jonsson var ánægður með það sem hann
sá.
„Óðal feðranna er á alvarlegu nótunum og dálít-
ið frábrugðin öðrum myndum Hrafns, segir hann.
Hún er pólitísk yfirlýsing í samfélagi nútímans,
þar sem unga kynslóðin flytur til Reykjavíkur í
háskólanám. Forfeðurnir hafa háð lífsbaráttu sína
í sveitinni öldum saman, en unga fólkið neitar að
taka við búinu. Það sækir sér betri menntun. Og
hver vill þá búa áfram á sveitinni?
Enginn.“
Ekkert varð af Gerplu
Bo Jonsson segir að ágæt kynni
hafi tekist með þeim Hrafni í gegn-
um samstarfið.
„Ég velti því upp að við ættum að
gera mynd byggða á verki eftir
Halldór Laxness. „Eigum við ekki
bara að tala við hann?“ sagði
Hrafn, sem hafði nokkrar hug-
myndir. Við snæddum kvöldverð
með Halldóri og Auði og keyptum
réttinn að kvikmynd úr Gerplu.
Eftir að hafa velt þessu fyrir okkur
í ár komumst við að þeirri niður-
stöðu að Gerpla væri of flókin og
dýr fyrir okkur. Við vildum ekki
gera alþjóðlega stórmynd. En
vangavelturnar urðu kveikjan að
myndinni Hrafninn flýgur, sem
gerist á svipuðu tímaskeiði.“
– Hún er dálítið í anda spagettí-
vestranna.
„Já, Hrafn átti hugmyndina að
yfirbragði myndarinnar og setti sér
að verða Sergio Leone Íslands með
þennan þorskavestra,“ segir Bo
Jonsson og brosir. „Mér fannst það
frábær hugmynd. Venjulega reyni
ég að draga aðeins úr Hrafni, til
þess að fólk taki myndirnar í sátt,
en móðgist ekki. En þarna reyndi
ég ekkert að draga úr honum.“
– Þú tókst þátt í framleiðslu á
fleiri myndum Hrafns.
„Já, Hinum helgu véum [sem Bo Jonsson skrif-
aði handritið að ásamt Hrafni] og Myrkrahöfð-
ingjanum. Ég var ekki nógu mikill bógur til að
draga aðeins úr honum þar,“ segir hann og hlær.
– Hvað með aðra íslenska leikstjóra?
„Ég framleiddi einnig mynd Lárusar Ýmis Ósk-
arssonar, Den Frusna leoparden, þar sem Joakim
Thåström var í aðalhlutverki, frægur poppari í
Svíþjóð.“
Fyrsta fríið í 40 ár
– En hvað dregur þig til Íslands núna?
„Ég er að horfa á grófklippingu á mynd Hrafns,
Opinberun Hannesar, og gefa mitt álit. Það má
segja að það sé vinargreiði. Þá er ég vakandi fyrir
atriðum eins og því hvort þurfi að klippa myndina
frekar og hvort allt sé skiljanlegt. Ég verð að
segja að mér finnst aðalleikarinn, Viðar Víkings-
son, afbragðsgóður í myndinni. Með honum verð-
ur myndin skyndilega alvarleg, sem er áskorun
fyrir Hrafn, því þar með verður annað í myndinni
líka að verða trúverðugt. Mér fannst móðirin líka
mjög góð [Sigríður Helgadóttir], sem og yfirmað-
urinn [Jóhanna Vigdís Arnardóttir].“
– Ertu að framleiða myndir núna?
„Engar, segir hann ákveðið. Ég rek [kvik-
myndaverið] Europa Studio með vini mínum, sem
er hið stærsta í Svíþjóð og þar er mynd að koma
inn með Harvey Keitel og Lenu Olin. Ýmislegt
fleira er í burðarliðnum, en ekkert fastákveðið.
Það er gaman að geta tekið sér frí í sumar, en ég
hef ekki slegið slöku við í 40 ár.“
Ætli þá ekki sé best að hleypa framleiðand-
anum út í sólina. Að lokum býðst Bo Jonsson til að
greiða reikninginn.
„Þetta er ákveðið vandamál sem ég á við að
stríða, því framleiðendur þrífast á því að borga,“
segir hann, tekur upp veskið og pungar út.
Bo Jonsson
Helga Braga Jónsdóttir og Viðar Víkingsson í
hlutverkum sínum í Opinberun Hannesar.
Jakob Þór Einarsson í hlutverki sínu í kvikmyndinnni
Óðal feðranna eftir Hrafn Gunnlaugsson.
Hann
hringdi …
Sænski framleiðandinn Bo Jonsson
kom til landsins nýverið til að rýna
í grófklippingu á Opinberun
Hannesar, nýrri mynd Hrafns
Gunnlaugssonar. Hann hefur fram-
leitt nokkrar vinsælustu myndir
Norðurlanda. Pétur Blöndal notaði
tækifærið og talaði við Bo Jonsson
um kynnin af Íslandi, kvikmynda-
gerð á Fróni og mynd upp úr
Gerplu sem aldrei varð.
Morgunblaðið/Árni Torfason
pebl@mbl.is