Morgunblaðið - 31.08.2003, Blaðsíða 52

FÓLK Í FRÉTTUM
52 SUNNUDAGUR 31. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Ágætu viðskiptavinir!
Hef hafið störf á Permu
Eiðistorgi 13-15
Tímapantanir
í síma 561 1160
Sigga
HONUM liggur ætíð mikið á hjarta
og djúpstæð réttlætiskennd drífur
hann áfram sem kvikmyndagerð-
armann. Eftir 40 ára feril og næst-
um jafnmargar sjónvarps- og bíó-
myndir er hinn lögfræðimenntaði
Kenneth Loach enn með hugann við
óréttlætið í heiminum, raunir þeirra
sem undir verða í lífsgæðakapp-
hlaupinu. Efnivið nýjustu myndar
sinnar, Sextán eða Sweet Sixteen
eins og hún heitir á frummálinu,
sækir hann á heimaslóðir handrits-
höfundar síns, skoðanabróður og ná-
ins samstarfsmanns í gegnum tíðina,
Pauls Lavertys, sem einnig er lög-
fræðingur að mennt og starfaði á
sínum tíma sem mannréttinda-
lögfræðingur í Níkaragúa.
„Þetta er því miður veruleikinn,
eins sannur og við mögulega gátum
komið honum frá okkur,“ svarar
Laverty er blaðamaður Morgun-
blaðsins tók þá Loach tali. „Allavega
sá veruleiki sem blasir við þeim allra
lánlausustu í Glasgow og nágranna-
bæjum. Við gerðum saman My
Name is Joe þar og eftir að hafa gert
Bread And Roses í Los Angeles
fundum við á ný fyrir þeirri þörf að
glíma við viðfangsefni er lágu okkur
nærri. Það voru margar persónur
sem ákölluðu mig en háværastur var
þessi ungi viljasterki drengur, sem
síðar fékk nafnið Liam.“
Draumur um betra líf
Sagan segir frá Liam, ungum rót-
lausum 15 ára táningi sem á sér
stóra drauma en hefur veika von.
Draumurinn er að vera búinn að
finna húsnæði fyrir þau systkinin og
einstæða móður sína áður en hún
losnar úr fangelsi þar sem hún af-
plánar dóm fyrir glæp sem kærasti
hennar framdi, hinn mesti fauti og
eiturlyfjasali. Liam finnur tilvalinn
griðastað, lítinn húsvagn í hvarfi frá
eitraðri stórborginni en til þess að
eignast hann þarf hann að safna fé –
sem er enginn hægðarleikur fyrir
svo ungan mann. En þótt peningana
vanti á hann til nóg af viljastyrk og
úrræðasemi. Hann kemur sér inn-
undir hjá illskeyttum eitur-
lyfjasölum og verður brátt þeirra
öflugasti sölumaður. En þrátt fyrir
allan viljann og bjartsýnina veit
hann innst inni að hann er að sökkva
dýpra og dýpra í sýki sem enginn
kemst upp úr lifandi.
Laverty segist hafa varið drjúgum
tíma í að vera innan um ungt fólk á
svipuðu reki og sögupersónurnar og
ræddi jafnframt við marga sem
vinna með þessum krökkum, í skól-
um, á stofnunum eða á athvörfum.
Til þess að auka enn á trúverð-
ugleikann reyndi Loach að finna
krakka með svipaðan bakgrunn í
hlutverkin, þá sem þekkja vel og
hafa lifað við aðstæður persóna
sinna. Þannig eru flestir leikarar í
myndinni með öllu óreyndir, eins og
t.d. aðalleikarinn Martin Compston,
sem hafði aldrei leikið áður, stundaði
nám í menntaskóla og var þá kominn
með samning við fótboltaliðið Mort-
on Football Club sem leikur í skosku
annarri deildinni.
„Okkur þótti það kaldhæðni örlag-
anna að vonarneistinn skyldi leynast
í eiturlyfjasölunni. Það þurfti samt
ekki frjótt ímyndunarafl til því þetta
er veruleiki mjög margra. Inni við
beinið saklausir einstaklingar sem
ætla að komast yfir erfiðasta hjall-
ann á skjótan og auðveldan máta –
að þeir halda,“ segir Laverty. „Fyrir
suma er þetta líka eina leiðin og svo
ofursjálfsagt, að selja eiturlyf, enda
hafa þau alist upp í slíku umhverfi.“
Loach segist einmitt hafa lagt sig
mjög fram við að gera Liam sem
samúðarfyllstan og þar með fá
áhorfandann til þess að vona að
hann selji sem mest af eiturlyfjum:
„Við finnum til með Liam, höldum
því með honum og viljum að sölu-
mennskan gangi vel, að honum tak-
ist að selja sem flestum eiturlyfin.
Komum svo út úr kvikmyndahúsinu
og segja við sjálf okkur, „Bíddu við,
hvað er ég að hugsa, hvernig varð
hann sér úti um féð og hvaða afleið-
ingar hafði starfsemi hans í för með
sér?“ Þannig vildi ég hafa áhrif á
hinn almenna áhorfanda sem í rök-
hyggju sinni og réttsýni hefur hing-
að til haft einskæra óbeit á eitur-
lyfjasölum og skeytt engu um hagi
þeirra og bakgrunn. En nú á allt í
einu þessu ungi lánlausi piltur, þessi
snjalli eiturlyfjasali, fulla samúð –
sem hlýtur að vera visst kjafshögg
fyrir suma.“
Eins og oft áður fann Loach sig
knúinn til að takast á við þetta
skelfilega viðfangsefni. Það ákallaði
hann. En um leið bendir hann á að
þótt sagan sé á vissan hátt skelfileg
þá hafi alls ekki verið markmiðið að
velta sér upp úr ömurleika þessa lífs,
heldur að sýna það í réttu ljósi, bæði
hið súra og sæta.
Laverty segir viðfangsefnið vissu-
lega hafa verið aðkallandi því ung-
lingaafbrot fara stöðugt vaxandi á
Bretlandi, jafnvel þótt yfirvöld hafi
gert átak í að draga úr afbrotum
unglinga. „Hvers vegna búa ennþá 4
milljónir barna við fátækt á Bret-
landi og hvers vegna er atvinnuleysi
svona útbreitt meðal ungs fólks, ekki
bara á Bretlandi, heldur í gervallri
Evrópu á meðan efnahagurinn hefur
batnað svo stórlega í þessum löndum
síðustu áratugi? Þetta er eitthvað
sem hlýtur að þurfa að vekja athygli
á svo eitthvað verði loksins gert í
þessu.“
Loach viðurkennir að myndin sé
vissulega pólitísk, að því leytinu til
að hún veltir upp mörgum pólitísk-
um spurningum. Hann segist þó
reyna að forðast það eins og heitan
eldinn að áhorfandinn geti skynjað
það, að verið sé á einhvern hátt að
þröngva upp á hann einhverjum
pólitískum viðhorfum. Fyrir utan
það að slíkt gæfi hreint ekki sanna
mynd af lífi þessa fólks sem kærir
sig kollótt um allt sem heita mætti
pólitík. „Þannig er réttara að ein-
blína á hið mannlega drama, líf og
örlög einstaklinganna, sem síðan
hugsanlega – og vonandi verð ég að
viðurkenna – geta vakið upp hjá
sumum áhorfendum áleitnar póli-
tískar spurningar,“ segir hann.
Óráðin örlög
Þeir Loach og Laverty ákváðu að
beita nýstárlegri aðferð til að halda
leikurunum við efnið og draga þá
frekar inn í framvinduna. Vísvitandi
fengu leikararnir ekki að vita um ör-
lög sín nema að litlu leyti hverju
sinni. Þeir eru sammála um að það
hafi heppnast einstaklega vel,
kannski vegna þess að flestir leik-
ararnir eru ófaglærðir og með litla
reynslu. „Við vildum að leikararnir
einbeittu sér að hverju atriði fyrir
sig en hugsuðu túlkun sína ekki út
frá því sem ætti eftir að gerast.
Einnig var augljóst að þau lifðu sig
miklu frekar inn í söguna en ella,
með því að þeim væri haldið spennt-
um.“ Loach segir þetta þó ekki
tækni sem hann muni nota hér eftir
– heldur bara skemmtilega æfingu.
Loach, sem er 67 ára gamall, legg-
ur um þessar mundir lokahönd á
nýja mynd sem einnig á sér stað í
Glasgow og er skrifuð af Laverty.
Um hana vilja þeir lítið tjá sig en
segja hana eiga eftir að slá suma -
eins og annað sem þeir hafa gert.
Miskunnsami eiturlyfjasalinn
Hann er fimmtán, bráð-
um sextán, en með hug-
ann við allt annað en að
vera á föstu, hvað þá að
fríka út. Söguhetja Sex-
tán, nýjustu myndar
breska leikstjórans
Kens Loachs, hefur um
aðra hluti að hugsa, að
finna fjölskyldu sinni
þak yfir höfuðið. Skarp-
héðinn Guðmundsson
ræddi um myndina við
Loach og handritshöf-
undinn Paul Laverty.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Paul Laverty og Ken Loach hafa unnið saman að gerð þriggja mynda fyrir
utan Sextán; Bread and Roses, My Name is Joe og Carla’s Song.
Líf ungs eiturlyfjasala er þyrnum stráð. Hér hlúir systir Liams að sárum
hans en þau eru leikin af Annmarie Fulton og Martin Copmston.





























 


   

 
   
!
"#
$
% 

& 
'!   
$(
)
 
$
* +, -( 

* +, 
  . 
/ /
01(
) 2


2

3 +
)+
, +
),(
, (


 


skarpi@mbl.is
Sextán er sýnd í Háskólabíói á
Breskum dögum sem standa
fram til 14. september. Myndin
er sýnd í dag kl. 15.50 og
22.15.