Morgunblaðið - 09.09.2003, Blaðsíða 14

ERLENT
14 ÞRIÐJUDAGUR 9. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BRETAR sendu í gær 1.200 her-
menn til Íraks og eiga þeir að styrkja
herliðið sem heldur uppi eftirliti í
Basra. Verða þá
alls 11.600 breskir
hermenn í landinu
en í undirbúningi
eru áætlanir um
enn meiri liðs-
auka. George W.
Bush Bandaríkja-
forseti hvatti í
ræðu sinni til
Bandaríkjamanna
á sunnudagskvöld til þess að þjóðir
heims veittu Bandaríkjamönnum og
Bretum meiri aðstoð í Írak og sagði
þörfina mikla. Hann sagði að íhugað
væri að fá þjóðir heims til að leggja
fram lið í eina herdeild til viðbótar í
Írak. Er líklegt að um yrði að ræða
allt að 15 þúsund menn.
Bush ræddi í gær í síma við leið-
toga Póllands, sem þegar hefur nokk-
urt lið í Írak, einnig ræddi forsetinn
við indverska og pakistanska leið-
toga. Bandaríkjamenn vonast til þess
að umræddar þjóðir fáist til að efla
hernámsliðið í Írak ef ný ályktun
þess efnis verði samþykkt í örygg-
isráði SÞ.
Rússar, Þjóðverjar og Frakkar
voru andvígir innrásinni í Írak og
sagði utanríkisráðherra Þýskalands,
Joschka Fischer, í gær að ekki yrði
sent þýskt herlið til Íraks. „Hlutverk
okkar er að koma á friði,“ sagði hann
og bætti við að rétt væri að spyrja
hvort menn væru á réttri leið í þeim
efnum. Frakkar tjáðu sig lítið um
áskorun Bush en enn er verið að
reyna að ná samkomulagi um orðalag
nýrrar ályktunar öryggisráðsins.
Vilja Frakkar og fleiri þjóðir að
Bandaríkjamenn feli SÞ mikil völd í
Írak, ella verði ekki hægt að sam-
þykkja að hernámið og uppbyggingin
verði framvegis í nafni samtakanna.
Noelle Lenoir, ráðherra Evrópumála
í Frakklandi, fagnaði því að Bush
skyldi leita til alþjóðasamfélagsins
um aðstoð og sagði það „tvímæla-
laust góðar fréttir“.
Lítil viðbrögð í Írak
Kofi Annan, framkvæmdastjóri
SÞ, hvatti í gær til þess að skipulag
öryggisráðsins yrði stokkað upp og
fært nær veruleika heimsmálanna.
Fimm þjóðir hafa þar nú fastasæti og
neitunarvald, Bandaríkin, Rússland,
Kína, Frakkland og Bretland. Hug-
myndir hafa verið uppi um að stór-
þjóðir í þriðja heiminum, ekki síst
Indverjar, fái einnig fastasæti. Ann-
an sagði að deilurnar um Íraksstríðið
hefðu valdið alvarlegum klofningi og
hætta væri á að samtökin misstu alla
tiltrú.
Viðbrögð manna í Írak voru lítil i
gær og ráðherra í bráðabirgðastjórn
landsins sagði að ræða Bush hefði
fyrst og fremst verið ætluð banda-
rískum kjósendum. Utanrík-
isráðherra stjórnarinnar, Hoshyar
Zebari, hélt í gær til Kaíró þar sem
hann hyggst reyna að fá Araba-
bandalagið til að heimila að hann taki
sæti Íraks á ráðherrafundi banda-
lagsins.
Biður um 87 milljarða dollara
„Óvinir frelsisins reyna nú í ör-
væntingu að berjast til þrautar [í
Írak] og þar verður að sigra þá. Þetta
mun taka tíma og mun kosta fórnir,“
sagði Bush í ræðu sinni á sunnudags-
kvöld. „Samt munum við gera allt
sem nauðsynlegt er, við munum út-
vega það fé sem þarf til að tryggja
þennan grundvallarsigur í stríðinu
gegn hermdarverkum, til að ýta und-
ir frelsi og auka öryggi þjóðar okk-
ar.“
Forsetinn beindi máli sínu til
þeirra sem voru andvígir stríðinu
gegn Saddam Hussein. „Ég við-
urkenni að ekki voru allir vinir okkar
sammála þeirri ákvörðun að beita
valdi til að sjá til þess að menn hlíttu
ályktunum öryggisráðsins og til að
reka Saddam Hussein frá völdum en
við getum ekki látið deilur fortíð-
arinnar hindra okkur í að gegna
skyldum okkar núna.“ Hann sagðist
ætla að biðja þingið um að veita alls
87 milljarða dollara til hernaðar og
uppbyggingar í Írak og Afganistan.
Verkefnin í Írak væru geysimikil og
brýnt að takast strax á við þau. Þótt
fjárhæðin sé mun hærri en flestir
höfðu gert ráð fyrir er talið víst að
þingmenn muni samþykkja ósk for-
setans.
Bush sagði yfirmenn bandaríska
liðsins í Írak segja sér að núverandi
liðsstyrkur, nær 130.000 manns,
dygði en gaf mönnum engar vonir um
að hægt yrði að kalla liðið fljótt heim.
Howard Dean, sem keppir að því
að verða forsetaefni demókrata á
næsta ári, gagnrýndi eins og aðrir
frambjóðendur ávarp forsetans. „Við
skulum ekki fara í launkofa með að
15 mínútna ávarp dugar ekki til að
bæta upp 15 mánuði af blekkingum
gagnvart bandarísku þjóðinni um
ástæður þess að við þyrftum að fara í
stríð gegn Írak eða 15 vikna klúður í
uppbyggingarstarfinu eftir að við
vorum komnir á staðinn,“ sagði
Dean.
Reyna að fá fleiri þjóðir
til liðs við bandamenn
Bretar senda aukinn herstyrk til Íraks
og Bush forseti ræðir símleiðis við
indverska og pakistanska leiðtoga
London, Washington, Bagdad. AP, AFP.
George W. Bush
stjórn væru tilbúin
til að semja við
þann palestínskan
forsætisráðherra,
sem styddi Vegvís-
inn, áætlunina um
frið, og beitti sér
gegn hryðjuverka-
mönnum.
Á milli steins og
sleggju: Arafats
og Sharons
Ekki virðist fara
á milli mála, að
Qurei er vel metinn
og hæfileikaríkur
maður en palest-
ínskir fréttaskýrendur minna á,
að hann og Abbas séu sama sinnis
og vilji berjast fyrir frelsi með
samningum en Arafat aftur á
móti trúi á byltingarsigur. Þess
vegna sé líklegt, að hann lendi
brátt í sömu klípunni og Abbas
enda kannski ekkert annað í boði
þegar við þá er að eiga, Arafat og
Sharon.
„Sharon kærir sig ekki hætis-
hót um Vegvísinn. Það, sem hann
vill, er palestínskt land, að upp-
ræta Hamas og eyðileggja Fatah,
flokk Arafats,“ segir palestínski
fréttaskýrandinn Mahdu Abdel
Hadi.
Qurei er fæddur í Abu Dis,
einu hverfa Jerúsalems, og starf-
aði sem bankamaður árum sam-
an. Hefur hann birt allnokkrar
greinar og ritgerðir um efnahags-
mál og unnið til nokkurra verð-
launa, meðal annars einna 1994,
sem kennd eru við Noregskon-
ung.
AHMED Qurei, sem
tilnefndur hefur verið
eftirmaður Mahmud
Abbas sem forsætis-
ráðherra palestínsku
heimastjórnarinnar, er
gamalreyndur samn-
ingamaður og náinn
samstarfsmaður Yass-
er Arafats, leiðtoga
Palestínumanna, í
gegnum árin. Nánir
vinir hans segja, að
hann sé réttur maður á
réttum stað en frétta-
skýrendur telja, að
eins muni fara fyrir
honum og Abbas.
Qurei lét fyrst til sín taka í pal-
estínskum stjórnmálum 1968 er
hann gekk til liðs við Fatah,
stærstu hreyfinguna innan PLO,
Frelsisfylkingar Palestínumanna.
Um hríð var hann iðnaðarráð-
herra í palestínsku heimastjórn-
inni og hann og Abbas voru
helstu fulltrúar Palestínumanna í
samningaviðræðunum, sem lauk
með Óslóarsamkomulaginu 1993.
Qurei, sem einnig er kallaður Abu
Ala, tók einnig þátt í öðrum mik-
ilvægum viðræðum og hann
ásamt Shimon Peres, fyrrverandi
utanríkisráðherra í ríkisstjórn
Ariels Sharons, stóð að Peres-
Abu Ala-áætluninni í febrúar í
fyrra. Var hún tilraun til að draga
úr ofbeldinu í átökum Ísraela og
Palestínumanna.
Bandaríkjastjórn hafði lýst yf-
ir, að hún myndi „ekki þola“ fall
Abbas-stjórnarinnar en Colin
Powell utanríkisráðherra sagði
þó um helgina, að Bandaríkja-
Ahmed Qurei, væntanlegur
forsætisráðherra Palestínumanna
Ramallah. AP, AFP.
Ahmed Qurei
Situr í sömu
súpunni
og Abbas
„ÁSTÆÐAN er afar einföld. Sadd-
am Hussein er ekki lengur við
völd,“ sagði Condoleezza Rice, ráð-
gjafi George W. Bush Bandaríkja-
forseta í öryggismálum, er hún var
spurð hvers vegna hann hefði ekki
nefnt gereyðingarvopnin á nafn í
Íraksræðu sinni á sunnudag.
„Vandinn við gereyðingarvopnin
var Saddam Hussein. Það var hann,
sem hafði áhuga á þeim. Það var
hann, sem hafði notað þau, og það
var hann, sem hafði notað þjóð-
arauðinn til að framleiða þau,“ sagði
Rice og bætti við, að David Kaye,
sem stýrir leitinni að gereyðingar-
vopnum í Írak, myndi útskýra hvað
orðið hefði um gereyðingarvopna-
áætlanir Íraka. Hún lagði hins veg-
ar áherslu á, að með Saddam hefði
hættan af gereyðingarvopnunum
horfið.
Donald Rumsfeld, varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, var einnig
spurður um gereyðingarvopnin er
hann kom við á Shannon á Írlandi á
leið heim frá Írak. Benti hann einn-
ig á, að Kaye myndi skila af sér
skýrslu um þau til George Tenets,
yfirmanns CIA, og sagði: „Þetta er
spurning fyrir leyniþjónustuna. Ég
hef ákveðið með sjálfum mér, að ég
þurfi ekki að vera að velta þessu
fyrir mér á kortersfresti.“
Gereyðingarvopnin
Vandinn
hvarf með
Saddam
Washington, Shannon. AFP.
AHMED Qurei, forseti palestínska
þingsins sem Jasser Arafat Palest-
ínuleiðtogi hefur beðið að taka að sér
að verða forsætisráðherra heima-
stjórnarinnar, sagði í gær að hann
myndi þá aðeins gangast við beiðn-
inni ef Bandaríkjastjórn tryggði að
ísraelsk stjórnvöld hlíttu skilmálum
vegvísisins til friðar, áætlunarinnar
að friði í Mið-Austurlöndum sem
Bandaríkjamenn hafa haft forgöngu
um. Sagðist Qurei verða að fá stuðn-
ing bæði frá Evrópusambandinu og
Bandaríkjastjórn til þess að eiga er-
indi í að taka embættið að sér.
„Ég hef verið tilnefndur en hef
ekki þekkzt boðið enn þar sem fyrst
vil ég sjá hvers konar stuðning ég fæ
frá Bandaríkjamönnum og Evrópu-
mönnum til að koma í framkvæmd
breytingum á vettvangi sem gagnast
Palestínumönnum,“ tjáði hann
fréttamönnum. „Án slíks stuðnings
ætla ég mér ekki að taka verkið að
mér og hætta á að mín bíði nýtt skip-
brot,“ bætti hann við. Voru þessi orð
túlkuð sem vísun í reynslu fráfarandi
forsætisráðherrans Mahmouds Abb-
as, sem sagði af sér um helgina eftir
aðeins fjóra mánuði í embætti, en sú
embættistíð hans einkenndist af erf-
iðri valdabaráttu milli hans og Ara-
fats.
Abbas útilokar að taka
sæti í nýrri stjórn
Heimildarmenn úr röðum náinna
samstarfsmanna Qureis segja þó að
hann hafi í grundvallaratriðum fall-
izt á að taka embættið að sér og bú-
ast mætti við að hann þæði það form-
lega á næstu dögum. Qurei hitti í
gær stjórnarerindreka frá Banda-
ríkjunum, Rússlandi og Egyptalandi
og ræddi við þá skilmála sína og
hugsanlega samsetningu nýrrar
heimastjórnar.
Abbas útilokaði að taka sæti í
heimastjórninni. „Ég vil ekki sitja í
neinni ríkisstjórn. Þess vegna sagði
ég af mér,“ tjáði hann AP-fréttastof-
unni og bætti við að eftirmaður sinn
þyrfti á öflugum alþjóðlegum stuðn-
ingi að halda til að eiga möguleika á
að ná betri árangri en hann sjálfur.
Abbas, sem tókst á við Arafat um
völdin yfir öryggissveitum palest-
ínsku heimastjórnarinnar, hafði áður
sagt að Bandaríkjamenn hefðu ekki
þrýst nægjanlega fast á Ísraela um
að hlíta skilmálum Vegvísisins.
Forysta Fatah-flokksins, ráðandi
aflsins í palestínsku heimastjórninni,
vill að ný stjórn verði mynduð í
hvelli, að sögn palestínskra embætt-
ismanna til að hindra að valdatóm-
arúm myndist sem Ísraelar kynnu
að notfæra sér til að koma Arafat á
kné. Er talsmenn Ísraelsstjórnar
brugðust við fréttinni af afsögn
Abbas endurnýjuðu þeir hótanir um
að þvinga Arafat í útlegð.
Óljóst var í gær hvort Ísraels-
stjórn myndi yfirleitt verða reiðubú-
in að semja við Qurei, verði hann
hinn nýi oddviti heimastjórnarinnar.
Tengja árangur stuðn-
ingi vesturveldanna
Ahmed Qurei setur
skilyrði fyrir því að
taka að sér palest-
ínska forsætisráð-
herraembættið
Ramallah, Abu Dis á Vesturbakka. AP, AFP.
Reuters
Ísraelskar landamæralögreglukonur munda hríðskotariffla sína við æfingar í Ma’ale Michmash-búðunum á Vest-
urbakkanum í gær, á sama tíma og Ahmed Qurei, forseti palestínska þingsins, fór fram á dyggan stuðning Banda-
ríkja- og Evrópumanna við friðarumleitanir áður en hann féllist á að verða forsætisráðherra heimastjórnarinnar.