Morgunblaðið - 30.12.2003, Síða 23

ég tel að nú hafi tekist að róa um-
ræðuna og að unnið sé að málinu á
eðlilegum grundvelli. Ég legg
áherslu á nauðsyn þess að um
þetta ríki sátt.
Á sama tíma og við blasir að við
þurfum að fjárfesta mikið í
menntakerfinu, í takt við auknar
kröfur um grunnmenntun og sí-
menntun, er mjög brýnt að við nýt-
um þá fjármuni sem renna til
menntamála sem allra best. Það
hefur komið í ljós að við verjum
meiri tíma í grunnskóla og fram-
haldsskóla en nágrannaþjóðir okk-
ar, án þess að ná betri árangri.
Kannanir hafa einnig sýnt að í
sumum framhaldsskólum vinna allt
að 70% nemenda með náminu og
verja til þess að meðaltali 13
klukkustundum á viku. Í ljósi þess
er nauðsynlegt að meta hvort unnt
sé að gera námið markvissara og
stytta þannig námstímann. Það
þýðir að við myndum nýta fé og
tíma betur fyrir bæði nemendur og
þjóðfélagið í heild. Það hefur aldrei
staðið til að draga úr kröfum.
Þvert á móti á að tryggja að námið
sé gott og veiti góðan undirbúning
undir framhaldsnám.“
Hvað er þér efst í huga á sviði
menningarmála eftir þennan tíma
í menntamálaráðuneytinu?
„Hin mikla fjárfesting í mennta-
málum og vísindum á Íslandi á
undanförnum árum hefur þegar
skilað sér í bættum lífskjörum og
efnahag.
Og ég hygg að það sama gildi
um menningu og listir. Fólk gerir
auknar kröfur um aðgang að
menningu og hún er orðin vaxandi
hluti af lífskjörum þess. Þetta lýsir
sér mjög sterkt á Íslandi, þar sem
vilji til þess að láta gott af sér leiða
í menningarmálum er ótrúlega
sterkur og þátttaka almennings í
menningarlífinu er mjög mikil.
Ríkisstjórnin hefur fylgt þessum
áhuga eftir með miklum fjárfest-
ingum á sviði menningarmála. Það
liggur fyrir samkomulag um að
bjóða út sem einkaframkvæmd
byggingu tónlistar- og ráðstefnu-
húss í Reykjavík, sem er gífurlega
mikið viðfangsefni og vand-
meðfarið. En til þess að skapa
jafnvægi var ákveðið að ráðast
jafnframt í að reisa menningarhús
á ákveðnum stöðum á landsbyggð-
inni. Það mál fékk mikinn forgang
hjá ríkisstjórninni á þessu ári og
þegar hefur verið undirritað sam-
komulag við Vestmannaeyjar, Ísa-
fjörð og Akureyri um að reisa þar
menningarhús. Það mun hafa mikil
áhrif á samkeppnisstöðu lands-
byggðarinnar í menningarmálum
og styrkja þjóðfélagið út á við.
Einnig má nefna að nú hefur
verið ákveðið að Listahátíð í
Reykjavík, sem verið hefur eins
konar flaggskip menningarlífsins á
Íslandi, verði árlegur viðburður.
Ég hygg að það muni styrkja
Listahátíðina verulega og það var
mér mikið gleðiefni að geta tekið
þátt í að móta þá ákvörðun. Síðasta
skrefið sem við höfum tekið hér í
ráðuneytinu var að stofna Kynn-
ingarmiðstöð íslenskrar myndlistar
nú fyrr í mánuðinum. Ég bind þær
vonir við kynningarmiðstöðina að
hún muni leysa úr brýnum vanda
og að það verði hægt að standa
myndarlega að því að kynna ís-
lenska myndlist í framtíðinni.
Það er mikill uppgangur í listum
á Íslandi, sem skapar að sjálfsögðu
talsverðan þrýsting á stjórnvöld og
það er mikil þörf á fjárfestingu í
listageiranum. Ég vona að þessi
skref sem stigin hafa verið í minni
tíð í ráðuneytinu verði til heilla fyr-
ir íslenskt menningarlíf.“
Þú hefur engar efasemdir um
að það sé í verkahring ríkisins að
styrkja menningarstarfsemi með
þessum hætti?
„Nei, ég hef ekki efasemdir um
það. Það er kannski fyrst og
fremst byggt á þeirri sannfæringu
minni að fjárfesting í menningar-
málum skili sér með mjög marg-
víslegum hætti, meðal annars til
atvinnulífsins. En oft skilar það sér
hins vegar ekki til baka til þeirra
menningarstofnana sem eiga hlut
að máli.
Við getum tekið sem dæmi
hvernig uppgangur íslenskra kvik-
mynda hefur vakið athygli á Ís-
landi og ýtt stórlega undir ferða-
þjónustu. Íslenskar kvikmyndir eru
þannig hluti af mikilvægri kynn-
ingu á landinu. Tónlistin er annað
dæmi um þetta. Mjög áþreifanleg
breyting hefur orðið á samsetningu
ferðamanna til Íslands þar sem
markhópurinn hefur greinilega
yngst. Það er unnt að greina þessi
áhrif menningarlífsins á mik-
ilvægar atvinnugreinar eins og
ferðaþjónustuna og þjónustu-
starfsemi yfirleitt.
Ég tel því augljós hagræn rök
mæla með opinberum stuðningi við
menningarmál.“
Þú hefur heldur ekki hvikað frá
því að ríkið eigi að reka fjölmiðil.
„Það er rétt. En ég hef hins veg-
ar verið þeirrar skoðunar að æski-
legt væri að gera breytingar á
rekstrarformi Ríkisútvarpsins,
þannig að það væri rekið sem
hlutafélag í ríkiseigu. Þannig gæf-
ist RÚV meira svigrúm til að
bregðast við breyttum aðstæðum.
Ég hef deilt þessari skoðun með
mörgum flokkssystkinum mínum,
en um þetta hefur ekki náðst sam-
komulag við samstarfsflokkinn í
ríkisstjórn.“
Þetta tengist öðru máli sem ver-
ið hefur ofarlega á baugi und-
anfarið, samþjöppun á eignarhaldi
á fjölmiðlum. Þú hefur skipað
nefnd til að kanna hvort tilefni sé
til að setja sérstök lög þar að lút-
andi.
„Já, það er ljóst að eignarhald á
fjölmiðlum er að færast á færri
hendur. Jafnframt liggur fyrir að
margar þjóðir hafa talið sér nauð-
synlegt og skylt að setja leikreglur
sem tryggja eiga fjölbreytileika í
fjölmiðlun. Á okkar litla markaði er
eflaust sérstaklega brýnt að huga
að þessu. Því hefur sérstakri nefnd
verið falið að kanna hvort efni
standi til að setja sérstök lög um
þetta hér á landi.“
Hvað er þér eftirminnilegast
eftir tæp tvö ár í embætti mennta-
málaráðherra?
Við í ráðuneytinu eyddum mikl-
um tíma og kröftum í að leysa tvö
stór deilumál. Annars vegar tókst
að finna lausn á því deilumáli ríkis
og borgar um uppbyggingu fram-
haldsskólanna í Reykjavík. Hins
vegar tókst að koma málefnum
Rannsóknarhúss við Háskólann á
Akureyri úr því öngstræti sem það
mál var komið í. Mér þykir mjög
vænt um að hafa átt þátt í leysa
þessi erfiðu mál.“
Nú taka við verkefni á nýjum
vettvangi. Þú varst við nám í
Frakklandi á árum áður og hefur
sagt það vera spennandi að hverfa
til starfa í sendiráðinu í París.
„Í raun og veru hef ég nú ekki
haft mikinn tíma til að hugleiða
með hvaða hætti ég bý mig undir
þetta nýja starf. En það vill svo til
að ég hef alla tíð haft áhuga á ut-
anríkismálum og hafði mikil af-
skipti af þeim á meðan ég var for-
maður utanríkismálanefndar
Alþingis. Ég hef meðal annars
fylgst nokkuð náið með þróun Evr-
ópusambandsins og hef einnig
starfað á vettvangi þings Atlants-
hafsbandalagsins og þings Evr-
ópuráðsins. Ég vonast til að þekk-
ing mín á þessu sviði komi að
einhverju gagni í nýju starfi.
Síðan hef ég lagt drög að því að
bæta svolítið við mig í námi. Þó ég
sé þokkalega að mér í frönsku er
þekking mín á ítölsku og spænsku
afar klén, þannig að mín bíða næg
verkefni.“
adalheidur@mbl.is
FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 2003 23
Munið að slökkva
á kertunum










Ef vatn kemst í vax útikerta er hætta á
að heitt vaxið skvettist á fætu og
hendur nálægðra
Slökkvilið
Höfuðborgarsvæðisins














LAUSAR rafmagnssnúrur sem
liggja frá eldavélum yfir í innstungu í
vegg geta orðið varasamar þegar
þær eldast og grotna niður með þeim
afleiðingum að samsláttur í vírum
getur valdið íkveikju, þótt ekki sé
verið að nota eldavélina. Harald S.
Holsvik rafvirki segist hafa rekið sig
á þetta þegar hann var að lagfæra og
mála í kringum 32 ára Rafha eldavél,
en þá kom í ljós að einangrunin utan
um vírana hreinlega sáldraðist niður
og þrír berir vírar blöstu við.
„Svona ónýtar snúrur geta auð-
veldlega valdið íkveikju. Vegna þess
að t.d. þessi eldavél er þannig að þar
er möguleg 10,3 kW notkun á 25 amp-
era sjálfvara í rafmagnstöflunni. Það
er ekkert smáræði og ef t.d. einhverj-
um þráðum slær saman í kaplinum
myndu þessi 25 amper leyfa heil-
mikla rafsuðu áður en það slægi út.
Þetta gæti orðið að miklu báli og
kveikt í eldfimum efnum á bak við
eldavélina, t.d. gólfdúk, án þess að
það væri kveikt á eldavélinni.“
Ódýrt og auðvelt að skipta um
Að sögn Haralds er mjög auðvelt
fyrir hvern og einn að ganga úr
skugga um það hvort snúran frá elda-
vélinni sé í lagi. Fyrst þurfi fólk þó að
taka öryggið, eða sjálfvarið, úr sam-
bandi, taka síðan eldavélina frá
veggnum og taka snúruna úr sam-
bandi. Þá er óhætt að prófa að beygja
snúruna saman og þá sér fólk hvort
hún er í lagi eða ekki. Ef snúran
molnar niður þarf auðvitað að skipta
um snúruna hið fyrsta, en slíkar
snúrur kosta rúmar 700 krónur og er
auðvelt að skipta um þær.
„Þegar maður er með svona snúr-
ur á maður að gera athuganir á því
hvort þær þoli svona smá beygju-
áraun, þá kemur auðveldlega í ljós
hvort þær eru í lagi. Þetta er í raun
athugun sem allir geta gert, og því
fyrr sem fólk uppgötvar svona lagað,
þeim mun betra.“
Harald segist hafa fengið þær upp-
lýsingar hjá rafmagnsöryggisdeild
Löggildingarstofu að tvær gerðir hafi
verið af rafmagnssnúrum á markaðn-
um þegar þessi tiltekna Rafha-elda-
vél var sett upp í íbúðinni á sínum
tíma. Annars vegar hafi það verið
gúmmílausataug með olíuþolinni ein-
angrun og hins vegar taug með
venjulegu gúmmíi sem virðist
skemmast fyrr en sú olíuþolna. Hann
segir jafnframt að oft sé ekki hægt að
komast að því eftir bruna hvort
íkveikjan hafi verið af völdum ónýtr-
ar snúru, þar sem gúmmíið
hreinlega bráðni eða brenni
upp í eldinum og því ómögu-
legt að skera úr um hvort
snúran hafi verið í lagi áður
en eldsvoðinn varð og þá
hugsanlega valdið brunan-
um.
Í skýrslu Löggildingar-
stofu um bruna og slys
vegna rafmagns á árinu
2002 kemur fram að nær
fjórir af hverjum tíu raf-
magnsbrunum á heimilum
verða vegna eldavéla. Þær
eru það raftæki sem oftast
kemur við sögu þegar bruni verður
vegna rafmagnsbúnaðar og notkunar
hans.
Brunar vegna rangrar
notkunar
Í skýrslunni segir að allir raf-
magnsbrunar vegna eldavéla hafi
orðið vegna rangrar notkunar. Tæp-
lega tveir þriðju rafmagnsbruna urðu
í íbúðarhúsnæði og ef litið er sérstak-
lega til bruna á heimilum sést vel
hvað eldavélabrunar skera sig úr, en
38% bruna af völdum rafmagnstækja
á heimilum verða af völdum eldavéla.
Þar á eftir koma þvottavélabrunar,
eða 17%, og sjónvarpsbrunar í þriðja
sæti, eða 10% bruna af völdum raf-
magnstækja. Önnur rafmagnstæki
komu mun sjaldnar við sögu sem
brunavaldar, en algengust þeirra á
síðasta ári voru auk framantaldra
tækja lausir lampar, ýmis rafhitunar-
tæki og rafmagnstöflur.
Flestir brunar verða af völdum eldavéla á heimilum
Eldri rafmagnssnúrur
geta verið varasamar
Rafmagnssnúrur úr eldavélum verða vara-
samar með aldrinum líkt og þessi snúra sem
molnaði í sundur við átak.
SKEMMUVEGI 36
Sími 557 2000
BLIKKÁS –
ÞAKRENNUKERFI
á öll hús – allsstaðar