Morgunblaðið - 10.01.2004, Blaðsíða 57

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. JANÚAR 2004 57
✝ Ásgeir Bjarnasonfæddist í Ásgarði
í Dalasýslu 6. septem-
ber 1914. Hann lést á
Sjúkrahúsi Akraness
29. desember síðast-
liðinn. Foreldrar hans
voru Bjarni Jensson
bóndi og hreppstjóri,
f. 14. maí 1865, d. 21.
ágúst 1942, og Sal-
björg Jónea Ásgeirs-
dóttir ljósmóðir og
húsmóðir, f. 24. nóv-
ember 1870, d. 29.
ágúst 1931. Ásgeir
var yngstur 17 systk-
ina en þau voru: Jóhanna húsmóð-
ir, f. 29. júní 1891, d. 19. september
1983, Jens bóndi og hreppstjóri, f.
3. júní 1892, d. 18. desember 1955,
Ásgeir (eldri), f. 26. ágúst 1893, d.
9. mars 1894, Þuríður húsfreyja, f.
29. október 1894, d. 21. júní 1931,
Ósk hjúkrunarkona, f. 5. nóvember
1895, d. 20. mars 1935, Geir, f. 24.
mars 1897, d. 17. janúar 1898,
Daníel málari í Kanada, f. 3. júlí
1898, dánardagur óviss, Torfi
læknir, f. 26. desember 1899, d. 17.
ágúst 1991, Jónas, f. 3. apríl 1903,
d. 6. júní 1903, Ragnar, f. 19. apríl
1904, d. 30. apríl 1904, Óskírður, f.
28. júlí 1905, d. 31. júlí 1905, Hall-
fríður (eldri), f. 23. október 1906, d.
26. nóvember 1906, Hallfríður, f.
20. febrúar 1908, d. 21. mars 1911,
Kjartan innheimtumaður, f. 15. júlí
1909, d. 21. mars 1982, Sigríður, f.
26. janúar 1911, d. 1. júní 1937, og
Friðjón verkamaður, f. 13. ágúst
1912, d. 16. febrúar 1950.
Ásgeir kvæntist 16. júní 1945
Emmu Benediktsdóttur húsfreyju,
f. 29. ágúst 1916, d. 31. júlí 1952.
Þau eignuðust tvo syni: a) Bjarni
bóndi í Ásgarði, f. 4. júlí 1949
kvæntur Arndísi Erlu Ólafsdóttur,
f. 22. janúar 1950. Börn þeirra: 1)
Emma master í lífupplýsinga-
tækni, f. 10. október
1973, 2) Ásgeir húsa-
smíðameistari, f. 16.
nóvember 1974, sam-
býliskona hans er
Guðrún Björk Ein-
arsdóttir háskóla-
nemi, f. 26. maí 1979,
3) Ingibjörg, f. 31.
maí 1979 og 4) Eyj-
ólfur Ingvi nemi við
FVA, f. 29. mars
1984. b) Benedikt
sendiherra í utanrík-
isþjónustunni, f. 7.
febrúar 1951. Ásgeir
kvæntist 22. apríl
1954 eftirlifandi eiginkonu sinni
Ingibjörgu Sigurðardóttur hús-
freyju, f. 4. mars 1925.
Ásgeir lauk héraðsskólaprófi
frá Reykholti árið 1934 og bú-
fræðiprófi frá Hólum 1937. Hann
fór svo utan og lauk búfræðikandí-
datsprófi frá Statens Småbruks-
lærerskule Sem í Noregi 1940.
Starfsmaður við Vollebekk-til-
raunastöð búnaðarháskólans í Ási í
Noregi og við Statens Centrala
Frökontrollanstalt í grennd við
Stokkhólm 1941-1942. Bóndi í Ás-
garði 1943. Ásgeir var alþingis-
maður Dalasýslu 1949-1959 og
Vesturlandskjördæmis 1959-1978
(Framsfl.). Forseti Ed. 1973-1974,
forseti Sþ. 1974-1978. 2. varafor-
seti Ed. 1971-1973. Auk þess
gegndi Ásgeir fjölda annarra trún-
aðarstarfa í heimahéraði og á
landsvísu. Meðal annars var hann
formaður Búnaðarsambands Dala-
manna frá stofnun þess 1947-1974
og fulltrúi þess á Búnaðarþingi
1950-1986. Fulltrúi á fundum
Stéttarsambands bænda 1947-
1969. Formaður Búnaðarfélags Ís-
lands frá 1971-1987.
Útför Ásgeirs fer fram frá
Hvammskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Í dag kveðjum við afa, upp í hug-
ann koma minningar. Minningar um
mann sem alltaf var til taks, mátti
hvergi neitt rangt sjá, hafði alltaf
tíma til að leiðbeina og visku að deila.
Þessum minningum verður kannski
best lýst með broti úr kvæði eftir Vil-
hjálm Vilhjálmsson:
Einka þér til eftirbreytni
alla betri menn en mig.
Erfiðleikar að þó steðji
alltaf skaltu vara þig,
að færast ekki í fang svo mikið,
að festu þinnar brotni tré.
Allt hið góða í heimi haldi
í hönd á þér og með þér sé.
Þau voru ófá sporin sem við eldri
systkinin hlupum niður stigann til að
hitta ykkur ömmu og seinna meir öll
„út í hús“ eins og það var kallað eftir
að þið amma byggðuð ykkur lítið hús
svolítið fjær gamla íbúðarhúsinu. Til
að segja sér sögu, hlýða okkur yfir
eitthvað sem þér fannst að við þyrft-
um að kunna eða bara til að fá eitt-
hvert gotterí.
Það var eins og einn af vorboðun-
um engu síður en lóan þegar þú byrj-
aðir að tala um að þú þyrftir að fara
að standsetja hana Beggu gömlu
(sem er ’61 módel af Ferguson 35)
fyrir sumarið svo þú gætir farið að
gera við girðingarnar. Þessar ferðir
gátu stundum orðið svolítið glanna-
legar og ekki allir heimilismenn jafn
hrifnir af þeim. Sérstaklega er okkur
minnisstætt þegar þú komst úr einni
slíkri ferð fótgangandi og baðst um
aðstoð því þú hafðir fest Beggu
„pínulítið“ í einni mýrinni. Þegar að
var komið voru bæði framhjólin á
kafi, rétt grillti í annað afturdekkið
en hitt stóð að mestu leyti uppúr, en
svona var þetta bara, þið Begga fór-
uð það sem þið ætluðuð ykkur, hvort
sem það var vegur eða vegleysa fram
undan og ekki var verið að gera neitt
stórmál úr því.
Það verður án efa erfitt að venjast
því að keyra heim afleggjarann að
sumarlagi og sjá þig ekki úti í garði á
fjórum fótum við að gróðursetja,
klippa greinar og hreinsa illgresi frá
blómunum eða rölta á eftir sláttuvél-
inni á flötinni fyrir framan stofu-
gluggann þar sem þú vildir sem
minnst gróðursetja til að hafa sem
best útsýni. Það verður líka hálf
skrítið að hafa þig ekki með í hey-
skapnum lengur og smalamennskun-
um á haustin eða yfirhöfuð alls staðar
þar sem þú varst að snúast í kringum
okkur og gast hjálpað til því fátt viss-
irðu verra en hafa ekki eitthvað fyrir
stafni.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Vort hjarta er svo ríkt af henni ást,
að hugir í gegnum dauðann sjást.
Vér hverfum og höldum víðar,
en hittumst þó aftur – síðar.
(Jóhannes úr Kötlum.)
Með þökk fyrir ánægjulegar
stundir og gott veganesti inn í fram-
tíðina Við söknum þín, afi. Megir þú
hvíla í friði. Kveðja,
Emma, Ingibjörg, Eyjólfur
Ingvi, Ásgeir og Guðrún.
Þegar komið er yfir ásinn fyrir
neðan Ásgarð í Hvammssveit blasir
við ein fegursta sveit landsins. Ás-
garðsstapinn rís úr flatlendinu og
Flóinn breiðir úr sér. Lengra til sér í
Tungustapa og Sælingsdal og í minn-
ingunni var allaf gott veður. Falleg-
asti bærinn af öllum var og er Ás-
garður. Það var mikil gleði sem
gagntók okkur systkinin á hverju
vori þegar þessi sýn blasti við. Fram-
undan var sumar í sveitinni okkar.
Sveitinni hjá Ásgeiri Bjarnasyni og
Ingibjörgu – Dídí – móðursystur
okkar. Alltaf var jafnvel tekið á móti
okkur og við umvafin hlýju og virð-
ingu sem ávallt einkenndi heimilið í
Ásgarði. Þessi sumur sem við nutum
ár eftir ár, langt fram á unglingsald-
ur, lærðum við margt sem mótaði
okkur til langframa. Það eigum við
þessum heiðurshjónum að þakka.
Nú þegar við kveðjum Ásgeir
Bjarnason koma upp í hugann marg-
ar minningar frá þessum tíma. Ás-
geir var ætíð störfum hlaðinn maður.
Hann var mikið fjarri heimili sínu
sökum starfa sinna á vettvangi Al-
þingis, landbúnaðar- og sveitar-
stjórnarmála. En það var alltaf mikil
tilhlökkun þegar hann gaf sér tíma til
að spjalla við okkur krakkana og
segja okkur sögur af mönnum og
málefnum líðandi stundar og horf-
inna tíma. Í gegnum hann kynntumst
við sögu sveitarinnar og fornum bú-
skaparháttum. Einnig kynntumst við
mörgu góðu fólki sem lagði leið sína í
Ásgarð en þau hjón voru höfðingjar
heim að sækja. Svo má ekki gleyma
öllum þeim fjölmörgu börnum og
unglingum sem stöldruðu við í Ás-
garði um lengri eða skemmri tíma,
nutu góðs atlætis og lærðu að vinna.
Já við lærðum að vinna í Ásgarði,
lærðum að umgangast náttúruna og
dýrin af virðingu og nutum trausts
sem aldrei verður fullþakkað.
Ásgeir Bjarnason var ákaflega
traustur og vandaður maður. Hann
flíkaði ekki tilfinningum sínum en var
þrautgóður á raunastund og sannur
vinur vina sinna. Það hefur fjölskylda
okkar reynt enda liggja þræðir okkar
samofnir á margvíslegan hátt sem
ekki verður rakið hér frekar. Von-
andi höfum við með vináttu okkar
sýnt honum og fjölskyldu hans
hversu mikils virði hann var okkur og
mun alltaf verða og þökkum honum
samfylgdina.
Við erum miklum mun ríkari að
hafa kynnst og verið samvista Ás-
geiri Bjarnasyni. Hafðu þökk fyrir
allt og allt.
Anna Guðný, Hermann Ingi,
Ingibjörg og Matthildur.
Látinn er í hárri elli Ásgeir föð-
urbróðir minn. Hann var yngstur í
stóra systkinahópnum í Ásgarði og
síðastur þeirra til að kveðja þennan
heim. Strax frá okkar fyrstu kynnum
mat ég þennan frænda minn mikils
og hann var mér ávallt kær. Ég átti
því láni að fagna sem unglingur að
dvelja í Ásgarði fjögur sumur og það-
an á ég margar og góðar minningar.
Þessi sumur fannst mér sjálfgefið að
fylgja Framsóknarflokknum að mál-
um. Ekki var það þó fyrir þrýsting
frá húsbóndanum. Það kom einfald-
lega af sjálfu sér. Ég minnist þess
ekki að við Ásgeir ræddum stjórnmál
þá né nokkurn tíma síðar. Það var
svo margt annað sem þurfti að ræða
þegar fundum okkar bar saman.
Þau sumur sem ég dvaldi í Ásgarði
voru búskaparhættir ekki komnir á
það stig vélvæðingar sem nú er og
það þurfti margar hendur til að vinna
verk á stóru búi. Það var því margt í
heimili yfir sumartímann á þessum
árum: kaupakonur, kaupamenn,
börn í sumardvöl og ættingjar og vin-
ir sem komu til lengri eða skemmri
dvalar. Ásgeir gantaðist oftmeð það
þegar við rifjuðum upp þessa tíma að
hann þyrfti eiginlega að taka saman
kaupakvennatal. Einnig áttu sér
samastað í Ásgarði til dauðadags
gömul hjú sem höfðu verið í þjónustu
heimilisins um áratuga skeið. Þarna
áttu margir skjól.
Það var allajafna líf og fjör á heim-
ilinu og margar hendur á lofti við
heyskapinn. Mér eru í fersku minni
sólríkir dagar með brakandi þurrki
þar sem við vorum allt að fimm konur
í flekk að rifja í samstilltum takti. Á
öðrum stað á túninu var skari af karl-
mönnum að koma heyi í galta.
En það bar líka skugga á. Sumarið
1952 lést Emma kona Ásgeirs frá
tveimur ungum sonum. Þá ríkti mikil
sorg í Ásgarði. Nokkrum árum síðar
kvæntist Ásgeir Ingibjörgu, eftirlif-
andi konu sinni, sem stýrði heimilinu
með sama myndarbrag og verið hafði
áður.
Eins og verið hafði í tíð Bjarna afa
míns var mikill gestagangur í Ás-
garði og öllum tekið af mikilli rausn.
Það áttu margir erindi við húsbónd-
ann og kom ósjaldan fyrir að hann
var kallaður heim af túni í miðjum
heyönnum. Það voru komnir gestir.
Okkur vinnufólkinu þótti stundum
nóg um gestakomurnar en svona var
þetta bara. Það þótti ekkert sjálf-
sagðara en að taka á móti gestum
hvenær sem var.
Ásgeir var góður húsbóndi. Hann
var glaðsinna og átti auðvelt með að
sjá spaugilegu hliðarnar á tilverunni.
Þá hló hann oft sínum sérstæða dill-
andi hlátri sem hreif aðra með. Hann
hafði lúmskt gaman af að stríða okk-
ur unga fólkinu en allt var það í góðu.
Hann hafði fullan skilning á því að við
þyrftum að lyfta okkur upp annað
slagið og þá lánaði hann okkur hesta
á góðum degi eða jeppann ef okkur
langaði að bregða okkur á ball.
En þrátt fyrir glaðvært yfirbragð
var Ásgeir frændi alvörumaður.
Hann var laus við alla sýndar-
mennsku og kom til dyranna eins og
hann var klæddur. Hann var afar
traustur, ráðagóður og bóngóður
enda voru honum falin mörg trún-
aðarstörf um ævina og margir leit-
uðu til hans um ráð og aðstoð. Hann
var vinsæll og laðaði að sé fólk. Hann
var fróður um menn og málefni,
kunni ótal sögur og hafði gaman af að
segja frá. Þegar aldurinn færðist yfir
grúskaði hann mikið og minnið var
enn óbrigðult þegar við hittumst síð-
ast í sumar.
Eftir að Bjarni sonur Ásgeirs tók
við búinu byggðu þau Ásgeir og Ingi-
björg sér hlýlegt hús í túnjaðrinum.
Þar var gott að koma og gestrisnin
söm við sig. Ásgeir átti því láni að
fagna að geta dvalið heima til ævi-
loka. Ásgarður var ávallt hans heimili
þó að hann þyrfti að dvelja annars
staðar um skeið vegna náms og þing-
starfa.
Þó að líkamleg heilsa hafi verið
farin að gefa sig var Ásgeir ekkert á
því að gefast upp. Hann greip í ýmis
störf meðan stætt var. Þar kom sér
vel þrautseigja hans. Andlegum
kröftum hélt hann til hinstu stundar.
Ég á eftir að sakna þessa heil-
steypta öðlings og minnast hans oft.
Ég þakka honum samfylgdina sumr-
in góðu og allar samverustundir síð-
an. Blessuð sé minning hans.
Auður Torfadóttir.
Ásgeir Bjarnason tók við búi af
föður sínum að Ásgarði í Dölum und-
ir lok heimsstyrjaldarinnar síðari.
Um það leyti var því spáð að íslenska
þjóðin yrði orðin á fjórða hundrað
þúsund manns við upphaf 21. aldar
og bændastéttarinnar yrði að fæða
þann mannskap á kjöti og mjólk. Í
hlut Ásgeirs kom því að ræsa fram
mýrarnar, tæknivæða búið og leggja
grunninn að þeim stórbúskap sem
menn sáu fyrir sér.
Fáeinum árum eftir að Ásgeir tók
við Ásgarðsbúinu, braut fyrirferðar-
mikill snáði í Hafnarfirði á sér hand-
legginn. Það reyndist honum meira
happ en hann óraði fyrir. Eftir brotið
var engum treyst til að tjónka við
hann öðrum en frænda hans í Dölum
og hann var sendur vestur. Hann
kom á stórheimili þar sem bjuggu
þrjár kynslóðir fólks og oftast voru
15–20 manns heimilisfastir en gestir
líka fleiri en víðast hvar annars stað-
ar af því að löng hefð var í Ásgarði
fyrir greiðasemi við ferðalanga og
höfðingslund Ásgeirs síst minni en
föður hans.Vinnusemi og reglusemi
ríkti á heimilinu sem stjórnað var
markvisst og af festu. Sumarpiltar
fengu að takast á við ný verkefni á
hverju ári og nutu trausts húsbænda.
En gerðu þeir sig bera að stráksskap
í umgengni við menn og málleys-
ingja, var gripið í taumana og þeim
gefnar ótvíræðar leiðbeiningar um
háttvísi í skiptum við aðra.
Ásgeir sló jafnan sjálfur öll tún
sem véltæk voru. Hann gerði það
gjarnan snemma á morgnana, seint á
kvöldin og næturnar. Þó rekja og
væntanlegur þurrkur hafi eflaust
ráðið nokkru um það læddist stund-
um að sumarpiltum sá grunur að
hann fengi engan vinnufrið á öðrum
tímum. Á daginn var hann oftast kall-
aður burt úr miðju verki til að sinna
gestum. Það gerði hann af gleði. Mik-
ið fjör var oftast við matborðið þar
sem ýmis mál voru rædd. Húsbónd-
inn spurði gesti spjörunum úr;
þreyttist ekki á að segja sögur og var
svo góð eftirherma að hann var síst
eftirbátur þekktra leikara er hann
hafði eftir mál ýmissa þjóðkunnra
manna með viðeigandi tilburðum.
Hann var líka stálminnugur jafnt á
sérkennileg tilsvör, svipbrigði og at-
burði.
Ekki verður fjallað hér um alþing-
ismanninn og bændahöfðingjann Ás-
geir Bjarnason, þrautseigju hans og
baráttu fyrir bættum hag bænda-
stéttarinnar, sveitar og sýslu. Hins
vegar skal nefnt að hann kynntist
ekki aðeins hinum háleitu áætlunum
eftirstríðsáranna um framtíð ís-
lensks landbúnaðar heldur lifði og
samdrátt hans og horfði á umskiptin í
eigin héraði, sá blómlega byggð
dragast upp, fólk flytja brott og ýmsa
þá sem eftir voru berjast við að halda
lágmarkslaunum. Fátt mun hann
hafa tekið nær sér en þá þróun.
Ásgeir var ekki mikið fyrir að bera
tilfinningar sínar á torg en leyndi
þeim hins vegar ekki þó hann felldi
þær ekki alltaf í orð. Sá sem um-
gekkst hann daglega kynntist jafnt
viðkvæmni hans sem þykkju, hlýju
sem húmor, og glensið nýtti hann
einatt til að segja mönnum til en þá
ósjaldan með þungri undiröldu.
Síðasta hálfan annan áratug hef ég
aftur verið í Dölunum af og til á
hverju sumri. Við hjónin höfum þá
notið gestrisni þeirra Ingibjargar og
Ásgeirs, skemmtilegra frásagna og
einstakrar hlýju. Ósjaldan hefur þá
verið spjallað um gengna tíma og rifj-
aðar upp gamlar minningar. Hand-
leggsbrotið hefur með öðrum orðum
komið stráksa til góða í hálfa öld.
Hann og fjölskylda hans þakka því
Ásgeiri Bjarnasyni allt og senda
Ingibjörgu, Benedikt, Bjarna, Erlu
og barnabörnunum sínar hlýjustu
kveðjur.
Logi Kristjánsson.
Helgi og fegurð jólanna skiptir
okkur öll miklu máli. Þá hugsum við
meira um kirkjuna okkar, kristna
trú, fjölskyldu okkar og framtíðina.
Lífið hefur samt sinn gang og enginn
fær því breytt. Þegar við hin vorum
að kveðja síðasta ár var Ásgeir
Bjarnason að kveðja þennan heim.
Hann hafði lifað langa og farsæla ævi
og átti því láni að fagna að geta búið á
heimili sínu allt til síðasta dags. Hann
var alltaf kenndur við Ásgarð í Dala-
sýslu og þar undi hann sér best.
Hann gegndi fjölda trúnaðarstarfa.
Af margvíslegum trúnaðarstörfum
bar hæst að hann var alþingismaður
Framsóknarflokksins í tæp 30 ár.
Á þessu ári eru liðin 30 ár síðan ég
kynntist Ásgeiri sem samstarfs-
manni á Alþingi. Hann var þá forseti
sameinaðs þings og var því æðsti
stjórnandi þingsins. Sem nýliði nálg-
aðist ég hann gætilega en komst
fljótt að raun um hvern mann hann
hafði að geyma. Hann lét sig varða
velferð mína allt frá fyrsta degi, gaf
mér mörg heilræði og gaf sér góðan
tíma til að ræða við mig og fræða.
Hann var hógvær en hafði fastmót-
aðar skoðanir á þjóðmálum þótt hann
hefði ekki alltaf hátt um þær. Honum
var mjög umhugað um framtíð ís-
lensks landbúnaðar og íslenskra
sveita en gerði sér góða grein fyrir að
miklar þjóðfélagsbreytingar kæmu
til með að hafa þar víðtæk áhrif.
Hann stjórnaði þingfundum af mikilli
lipurð og naut almenns trausts innan
þingsins enda var hann sanngjarn
maður og vildi greiða götu allra. Ég
var varamaður hans í Norðurlanda-
ráði á þessum árum. Honum var um-
hugað um að ég kynntist norrænu
samstarfi og sótti ég því fundi fyrir
hann meir en eðlilegt gat talist. Hann
sagði mér að það væri mikilvægt að
unga fólkið kæmist að.
Ásgeir vildi ekki binda sig við ráð-
herrastól og þótt hann væri forystu-
maður og fyrsti maður á lista flokks-
ins í Vesturlandskjördæmi sóttist
hann aldrei eftir því. Hann vildi hafa
frelsi til að vera heima við í Ásgarði í
þinghléum, en standa fast að baki
þeim sem völdust í ríkisstjórn. Það
var tekið mikið mark á því sem hann
sagði og framlag hans réði oft úrslit-
um í erfiðum úrlausnarefnum. Ég
minnist Ásgeirs með þökk og hlýju,
ég þakka honum fórnfús störf í þágu
Framsóknarflokksins og margvís-
legra mála sem skiptu miklu fyrir
þjóðfélagið allt.
Við Sigurjóna vottum fjölskyld-
unni innilega samúð og biðjum góðan
Guð að vernda þau í sorg og söknuði.
Halldór Ásgrímsson,
formaður Framsóknarflokksins.
ÁSGEIR
BJARNASON
 Fleiri minningargreinar um
Ásgeir Bjarnason bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.