Morgunblaðið - 03.03.2004, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 3. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
uríður Backman, þingmaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs,
sagði á í umræðum utan dagskrá Al-
þingi í gær um heimahjúkrunardeiluna
að heilbrigðisráðherra, Jón Krist-
jánsson, gæti ekki lengur beðið átekta í deilunni.
Hún sagði að gripi ráðherra ekki þegar til aðgerða
myndi fljótlega skapast algjört neyðarástand hjá
sumum skjólstæðingum heimahjúkrunar og fjöl-
skyldum þeirra. Ráðherra sagði í andsvari sínu að
það bæri að leita leiða til að leysa deiluna. Hvatti
hann deilendur til að setjast yfir málið og ná sam-
komulagi. Heimaþjónustan væri bráðnauðsynleg
þjónusta.
Ráðherra sagði einnig aðspurður að heilbrigð-
isráðuneytið hefði ekki sett fram kröfu um sparnað
í heimahjúkrun í Reykjavík. Hann ítrekaði enn-
fremur að með breytingum á greiðslufyr-
irkomulagi fyrir akstur væri ekki verið að ná fram
fjárhagslegum sparnaði. „Það er í raun ekki verið
að breyta greiðslufyrirkomulaginu fyrir akstur til
að ná fram fjárhagslegum sparnaði í heild. Það sem
vakir fyrir stjórnendum heilsugæslunnar er að
byggja upp öflugra kerfi heimahjúkrunar til lengri
tíma litið. Heilsugæslan er að reyna að bæta þjón-
ustuna við skjólstæðingana svo sem margsinnis
hefur komið fram hjá forsvarsmönnum hennar,“
sagði hann.
„Þrisvar hefur heilsugæslan gert tilraun til að
breyta akstursgreiðslufyrirkomulaginu af þeirri
einföldu ástæðu að forsvarsmenn hennar telja að
þetta kerfi hamli frekari framþróun á því mik-
ilvæga sviði sem heimahjúkrun er. Þeir starfsmenn
sem sjá sér hag í kerfinu hafa ávallt sett sig á móti
breytingum á því.“
Hefur teygt sig langt
Ráðherra hafnaði því að heilsugæslan hefði kom-
ið fram af óbilgirni í þessu máli. „Í því sambandi er
rétt að fram komi að heilsugæslan hefur teygt sig
langt til að koma til móts við starfsmennina. Í
fyrsta lagi hefur verið boðið upp á bíl og tveggja
launaflokka hækkun til allra til að koma til móts við
þá sem bera skarðan hlut frá borði. Þessi tveggja
launaflokka hækkun virðist mér nokkuð gott boð
miðað við þá launahækkun sem rætt er um í samn-
ingaviðræðum sem nú standa sem hæst á almenn-
um markaði. Í öðru lagi er starfsmönnum áfram
boðið að nota eigin bíl og fá tveggja launaflokka
hækkun, færa akstursdagbók og fá greitt í sam-
ræmi við ekna kílómetra auk þess að fá greidda
1.300 kílómetra á ári fyrir akstur, sé starfsmað-
urinn í fullu starfi. Það eru því öfugmæli að kalla
þessi tilboð óbilgirni af hálfu heilsugæslunnar. Til-
boð sem felur í sér það eitt að fá svigrúm til að
skipuleggja þjónustuna við skjólstæðingana þann-
ig að hún batni enn frá því sem nú er.“
Ráðherra lagði áherslu á að engin skrifleg gagn-
tilboð hefðu komið fram af hálfu stéttarfélaganna í
þessu máli. „Í þeim viðræðum sem fram fóru, áður
en starfsmennirnir hættu störfum, hafa aðeins
komið fram munnlegar kröfur um sólarlagsákvæði
í fimm ár auk kröfu um þriggja eða fjögurra launa-
flokka hækkun.“
Síðar sagði hann að ekki mætti gleyma því að
akstursgreiðslukerfi af því tagi sem væri í Reykja-
vík væri verulega frábrugðið því sem tíðkaðist ann-
ars staðar. „Menn verða að svara því af hverju
þessir starfsmenn ríkisins skyldu ekki færa akst-
ursdagbækur eins og aðrir þurfa að gera.“
Þuríður var málshefjandi umræðunnar. Hún
sagði að framganga forystu heilsugæslunnar í
þessu máli væri beinlínis andstæð þeirri stefnu að
efla og tryggja viðunandi heimaþjónustu. „Skerð-
ing á heimahjúkrun í Reykjavík og Kópavogi bitn-
ar ekki eingöngu á þeim sjúklingum og aðstand-
endum þeirra sem fá þjónustu í dag heldur mun
skerðingin strax valda mikilli röskun á starfsemi
Landspítala – háskólasjúkrahúss og annarra
sjúkrahúsa á höfuðborgarsvæðinu. Það verður
hvorki hægt að útskrifa sjúklinga eins fljótt né eins
mikla umönnunarsjúklinga og áður. Það er stað-
reynd sem þegar er komin í ljós. Eins má búast við
ótímabærum innlögnum vegna manneklu í heima-
hjúkrun.“
Þuríður sagði síðar í umræðunni að stétt-
arfélögin hefðu sýnt fulla ábyrgð í kjaradeilunni og
að þau hefðu reynt að ná sáttum. Hún sagði enn-
fremur að heilbrigðisyfirvöld bæru fulla ábyrgð á
málinu og að ráðherra gæti ekki lengur beðið
átekta. Heimahjúkrun væri
ódýr heilbrigðisþjónusta og
hana ætti að byggja upp og efla
um land allt.
Skortur á framtíðarsýn
Margir þingmenn tóku til
máls í umræðunni. Ágúst Ólaf-
ur Ágústsson, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, minnti á að
flokkurinn hefði lýst yfir mikl-
um áhyggjum af þeirri óvissu
sem nú ríkti í heimahjúkrun.
„Þessi deila, ásamt ýmsum öðrum aðgerðum í heil-
brigðisþjónustunni undanfarna mánuði, end-
urspeglar bæði óraunhæfar hugmyndir um fjár-
þörf í grunnþjónustu og skort á pólitískri
forgangsröðun. Að sjálfsögðu þurfa aðilar máls að
vera opnir fyrir nýjum leiðum til að hagræða og
bæta þjónustuna svo fremi sem kjör þeirra séu
tryggð. Þessi deila snýst hins vegar að stærstum
hluta um áhugaleysi íslenskra stjórnvalda um
vanda heilbrigðisþjónustunnar. Deilan snýst einnig
um skort á framtíðarsýn. Slík sýn fyrirfinnst ein-
faldlega ekki hjá ríkisstjórnarflokkunum.“
Ásta Möller, varaþingmaður Sjálfstæðisflokks,
sagði m.a. að frá upphafi hefði verið viðurkennt að
akstursgreiðslurnar væru launauppbót enda hefðu
starfsmönnum verið boðnar launaflokkahækkanir í
stað greiðslnanna. „Þetta fyrirkomulag hefur einn-
ig verið notað sem afkastahvetjandi kerfi án þess
að það komi niður á gæðum þjónustunnar,“ sagði
hún. „Uppsagnir akstursgreiðslna eru ekki gerðar
í sparnaðarskyni eins og kom fram hjá hæstvirtum
heilbrigðisráðherra. Önnur sjónarmið liggja þar að
baki. Lítið virðist bera í milli fulltrúa stéttarfélaga
og yfirstjórnar heilsugæslunnar í Reykjavík um
lausn málsins, svo lítið að það er ekki réttlætanlegt
að halda sjúklingum í heimahúsum í óvissu. Heima-
hjúkrun er einn mikilvægasti þáttur í grunnþjón-
ustu samfélagsins. Hún skiptir sköpum fyrir
hundruð manna og gerir þeim kleift að búa heima
þrátt fyrir skerta getu til sjálfsbjargar.“ Hvatti
Ásta deilendur til þess að binda enda á ófremdar-
ástandið og ljúka samningum strax.
Guðjón A. Kristjánsson, formaður Frjálslynda
flokksins, sagði að heilbrigðisráðherra gæti ekki
setið hjá og horft á umrædda deilu stigmagnast.
„Heilbrigðisráðherra ber að sjá til þess að lögum
um heilbrigðisþjónustu sé framfylgt eins og þau
mæla fyrir um en þar er réttur sjúkra settur í for-
gang. Heilbrigðisráðherra telur að góð tilboð liggi
þegar fyrir frá vinnuveitendum til lausnar á deil-
unni og er í raun undrandi á að ekki skuli hafa tek-
ist samkomulag. Væri ekki rétt að hæstvirtur ráð-
herra ræddi við hjúkrunarfólkið og beitti sér fyrir
lausn á þessari einkennilegu deilu?“
Kvenfjandsamleg stefna
Atli Gíslason, þingmaður VG, sagði að með deil-
unni væri enn á ný vegið að kjörum kvenna sem
sinntu sjúkum og öldruðum. „Þetta er kvenfjand-
samleg stefna og var ekki launamisréttið nægj-
anlegt fyrir?“ spurði hann.
Jóhanna Sigurðardóttir,
þingmaður Samfylkingar, sagði
að stjórnvöld hefðu gengið
fram af mikilli óbilgirni gagn-
vart starfsfólki heimahjúkr-
unar; starfsfólkið væri ekki að
fara fram á kjarabætur heldur
væri það að verja kjör sem það
þegar hefði.
Ögmundur Jónasson, þing-
maður VG, sagði sömuleiðis að
starfsfólkið væri ekki að krefj-
ast kjarabóta heldur væri það að koma í veg fyrir
kjaraskerðingu.
Dagný Jónsdóttir, þingmaður Framsókn-
arflokks, sagði að krafan hlyti að vera sú að deil-
endur settust við samningaborðið og Magnús Stef-
ánsson, samflokksmaður hennar, sagði að
akstursgreiðslur ættu ekki að vera launauppbætur
heldur ættu þær að vera til þess að bera uppi eðli-
legan rekstrarkostnað bifreiða miðað við tiltekinn
akstur.
Guðmundur Hallvarðsson, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks, sagði allt þetta mál afar sérstakt, í
ljósi þess að fram hefði komið að ekki væri stefnt
að því að spara með umræddum aðgerðum heilsu-
gæslunnar. „Hvert er deiluefnið?“ spurði hann.
„Um hvað snýst þessi deila? Snýst hún um að bæta
gæði þjónustunnar með því að taka bíla á rekstr-
arleigu til þess að afnema þessar greiðslur til þess-
ara heiðurskvenna sem eiga allt gott skilið og
stunda óeigingjarnt og óbilgjarnt starf í þágu lands
og þjóðar? Ég verð að segja að þegar líka kemur
hljóð frá embættismönnum sem segja: Ja, við ætl-
um ekki að láta gera okkur afturreka í þriðja sinn,
segir það manni að það er ekki allt sem sýnist í
þessu máli.“
Síðan sagði Guðmundur: „Virðulegi heilbrigð-
isráðherra. Hvers vegna er þessi deila upp komin
nú enn einu sinni? Efnið er nákvæmlega eins og
það var fyrir ári. Það hefur ekkert breyst, bara að
auka gæði þjónustunnar með því að taka bíla á
rekstrarleigu. Þvílík vitleysa.“
Ekki verið að einkavæða
Ráðherra svaraði Guðmundi í lok umræðunnar
með eftirfarandi orðum: „Varðandi þá sem hafa
lagt í söguskýringar í þessu máli, samstarfsmenn
mínir í ríkisstjórn, þá vil ég minna á að það er til
nokkurra ára gamalt bréf frá fjármálaráðuneytinu,
þar sem þess er krafist að þetta kerfi verði lagt af.
Það er þess vegna sem verið er að taka þetta upp
og menn skulu bara kannast við það hér […]. Það
er þess vegna sem verið er að taka upp launahækk-
anir í staðinn fyrir þetta kerfi.“
Í lokin ítrekaði ráðherra að ekki væri verið að
einkavæða heimaþjónustuna. Að síðustu sagði
hann: „Það var gerð tilraun til þess að semja við
fyrirtæki í Kópavogi til þess að koma inn í og
hjálpa ef þetta ástand varir. Og það er mjög slæmt,
ef það er rétt, að verið sé að reyna að koma í veg
fyrir þessa þjónustu.“
Umræður utan dagskrár um stöðu heimahjúkrunar á höfuðborgarsvæðinu
Ráðherra hvetur deilendur til
að setjast að samningaborðinu
Þingmenn stjórnarand-
stöðu segja að heilbrigð-
isráðherra geti ekki
lengur beðið átekta
Morgunblaðið/Þorkell
Starfsfólk í heimahjúkrun í Reykjavík var meðal þeirra sem mættu á þingpallana í gær.
HELGI Hjörvar, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, kvaddi sér hljóðs í
upphafi þingfundar á Alþingi í gær og
spurði hvaðan dómsmálaráðherra,
Björn Bjarnason, hefði heimildir til
að lýsa yfir allt að 250 milljóna kr. út-
gjöldum á næsta ári. Vísaði þingmað-
urinn þar til eflingar sérsveitar lög-
reglunnar, sem ráðherra boðaði í
fyrradag. Sagði Helgi að það verkefni
væri gæluverkefni og bernskudraum-
ar Björns Bjarnasonar.
„Spurt er hvaðan ráðherranum
koma heimildir til að lýsa yfir allt að
250 millj. kr. útgjöldum á ári á næstu
árum og hvort samstaða sé um það í
ríkisstjórninni og hvernig á því standi
að hér séu til peningar í verkefni af
þessu tagi sem engar heimildir virð-
ast fyrir í fjárlögum,“ sagði þingmað-
urinn m.a.
Ráðherra benti á í svari sínu að Ög-
mundur Jónasson, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, hefði óskað eftir umræðu
utan dagskrár um sérsveitarmálið á
fimmtudag. Þá hefði þingheimur
tækifæri til að ræða þessi mál. Hann
ætlaði því ekki að ræða málið efnis-
lega að þessu sinni.
Spurt um
fjárheimildir
vegna sér-
sveitarinnar
♦♦♦
AÐ mati 57% landsmanna er sam-
eining í bankakerfinu orðin of mikil,
skv. viðhorfskönnun Þjóðarpúls
Gallup. Tæplega 37% telja að hún sé
hæfileg og rösklega 6% telja að sam-
eining í bankakerfinu sé of lítil.
Um 52% stuðningsmanna ríkis-
stjórnarinnar eru þeirrar skoðunar
skv. könnuninni að sameining í
bankakerfinu sé of mikil og um 62%
stjórnarandstæðinga eru á sama
máli. 42% íbúa á landsbyggðinni
telja sameiningu banka vera orðna of
mikla og um 55% íbúa á höfuðborg-
arsvæðinu eru þeirrar skoðunar.
Könnunin var gerð 11.–24. febr-
úar. Úrtakið var 1.223 manns og
svarhlutfallið 63%.
57% telja sam-
einingu í banka-
kerfinu of mikla
ÞRÍR þingmenn Samfylkingarinnar
hafa beint skriflegum fyrirspurnum
til allra ráðherra ríkisstjórnarinnar
um hvernig hrundið hafi verið í fram-
kvæmd aðgerðum til að ná fram jafn-
rétti kynjanna.
Er vísað til þingsályktunar um
framkvæmdaáætlun til fjögurra ára
um aðgerðir til að ná fram jafnrétti
kynjanna en þingsályktunin var sam-
þykkt á Alþingi 28. maí 1998. Er ósk-
að eftir því að gerð verði grein fyrir
hverju verkefni fyrir sig og hve miklu
fé hafi verið varið til aðgerðanna.
Spurt um
aðgerðir til að
ná fram jafnrétti
kynjanna
♦♦♦
♦♦♦
ATLI Gíslason, þingmaður VG, hef-
ur lagt fram tvær fyrirspurnir til for-
sætisráðherra varðandi gildissvið
stjórnsýslu- og upplýsingalaga.
Er forsætisráðherra spurður
hvort hann telji koma til álita að
breyta gildissviði þessara tveggja
laga þannig að þau taki eftir því sem
við geti átt „til fyrirtækja, svo sem
banka, fjölmiðla, olíufélaga, trygg-
ingafélaga, verslunarsamsteypa, og
annarra stórfyrirtækja, sem hafa
mikla eða ráðandi markaðshlutdeild
og fyrirtækja sem taka að sér þjón-
ustuverkefni í almannaþágu?“
Spyr um
gildissvið
stjórnsýslulaga