Morgunblaðið - 03.03.2004, Blaðsíða 38

MINNINGAR
38 MIÐVIKUDAGUR 3. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Allt stanzaði:
orðin í miðri fregn …
(Þorsteinn frá Hamri.)
Mér er til efs að ég hafi komið
oftar í nokkurt hús en í Hátún á
Norðfirði, bernskuheimili mömmu.
Þangað er stutt að fara úr foreldra-
húsum mínum. Í bernsku minni var
leiðin grasivaxin að mestu. Farið
var yfir lækjarsytru, þá framhjá
gamla fjósinu þeirra í Hinrikshúsi
og svo að lokum örlítinn spöl upp í
móti og þá inn í garðinn. Kannski
tók ferðin eina mínútu, alls ekki
tvær. Í Hátúni áttu heima Svein-
hildur móðursystir mín og Jónas og
börn þeirra þrjú. Þegar ég man
fyrst eftir mér voru þeir bræður
Eysteinn og Vilhjálmur, Eydi og
Villi, að mestu farnir að heiman og
Hedda því ein eftir með foreldrum
sínum. Hún var yngst og mikið eft-
irlæti þeirra, sannkallað ljós í húsi,
sérlega fallegt barn með ljósa lokka
og hlýtt bros; það minnti mig alltaf
á brosið hans Jónasar. Hún var líka
í miklu eftirlæti hjá Friðriki, Frissa,
móðurbróður okkar beggja sem
lengi taldist til heimilismanna. Nú
eru þau öll sem áttu heima í Hátúni
bernsku minnar látin, nema Villi.
Hún var þremur árum eldri en
ég. Aldursmunurinn var þó ekki
meiri en svo að við lékum okkur
mikið saman. Margt leitar á hug-
ann. Leikir úti og inni, óteljandi
berjaferðir, ferðir upp á klöpp með
mjólk á flösku og kremkex. Eft-
irminnilegast er kannski þegar við
fengum að skúra baðherbergisgólfið
í Hátúni. Sveinu leist þó ekki meira
HERBORG
JÓNASDÓTTIR
✝ Herborg Jónas-dóttir fæddist í
Hátúni á Nesi í Norð-
firði 7. júlí 1948. Hún
lést á Borgarspítal-
anum í Reykjavík
þriðjudaginn 17.
febrúar síðastliðinn
og var útför hennar
gerð frá Seljakirkju í
Breiðholti 27. febr-
úar.
en svo á enda töluvert
vatn eftir á gólfinu
þegar við töldum verki
lokið. Síðar meir skúr-
uðum við saman á
netagerðinni. Það
gerðum við pening-
anna vegna enda borg-
aði Frissi okkur vel.
Fermingardaginn
hennar man ég glöggt
og fermingarkjóllinn
er mér minnisstæður:
hann var rósóttur með
grænum grunni. Þá
varð mér best ljóst að
hún var orðin glæsileg
dama en ég var bara lítil stúlka.
Síðar meir söltuðum við síld hlið við
hlið og sumarlangt unnum við sam-
an í gamla kaupfélaginu. Og í hug-
ann kemur líka berjaferð beggja
fjölskyldnanna þegar tjaldað var til
einnar nætur. Mamma bar fram
kaldan búðing sem þá var nýlunda
og okkur þótti taka öðru fram.
Þetta rifjuðum við Hedda oft upp.
Bernsku- og unglingsárin liðu.
Hedda fór í skóla að Eiðum og þar
kynnast þau Guðjón og tvítug að
aldri var hún orðin móðir tveggja
drengja. Þau flytjast til Reykjavík-
ur og stofna sitt heimili þar. Þar var
fallegt um að litast og allt með sér-
stökum myndarbrag; með fjölskyld-
unni átti ég margar gleðistundir þar
sem veitt var af rausn og hlýju.
Lengi vel vann Hedda sem skólarit-
ari en síðar hjá Guðjóni. Hún var
harðdugleg og útsjónarsöm til allra
verka. En svo fór heilsan að gefa
sig og smám saman varð ekkert
sem áður.
Við frænkur hittumst síðast í
nóvember þegar ég heimsótti hana
á sjúkrahús. Þá áttum við góða
stund og rifjuðum upp gömlu dag-
ana og hlógum stundum dátt; það
var sem eitthvað gamalt og gott
gægðist fram. Okkur mörgum þótti
vænt um hana og við hefðum viljað
verða að liði. Nú er þess ekki leng-
ur kostur og öllu er lokið. En hana
Heddu ætla ég að muna sem bros-
mildu og fallegu frænkuna sem
kvaddi því miður svo allt of, allt of
snemma.
Hvíli moldin létt á elsku hjartans
frænku minni.
Margrét Jónsdóttir.
Í minningu minni er Hátún höf-
uðból. Húsið stendur hátt yfir aðal-
götunni. Þeir sem eru fæddir í Há-
túni virðast ekki allir fæddir á sama
stað. Sumir eru fæddir í Hátúni á
Nesi í Norðfirði, en þeir sem síðast
fæddust í Hátúni eru fæddir í Há-
túni í Neskaupstað. Vera má að
símafyrirtæki telji sig vera í sam-
bandi við Hlíðarveg 44. Allt er þetta
þó sama húsið.
Í dag kveðjum við frænku mína,
Herborgu Jónasdóttur. Hún er síð-
asta barnið sem fæddist í Hátúni.
Afi okkar og amma reistu húsið á
fyrsta áratug síðustu aldar og
bjuggu þar allan sinn búskap. For-
eldrar Herborgar, þau Sveinhildur
og Jónas, bjuggu einnig þar allan
sinn búskap. Herborg var yngst
þriggja systkina sem upp komust.
Fyrir mig var það mikil spenna
að eiga allar mínar frænkur og
frændur jafnaldra í öðrum lands-
hluta. Herborg var lítið eitt eldri en
ég; þegar ég hugsa til baka þá
finnst mér að Hedda hafi verið Hið
ljósa man eða Álfakroppurinn mjói,
svo vitnað sé í þá kæru bók Íslands-
klukkuna. Kannski var hún líka
Hedda Gabler. Seinna varð hún
mér nákomnari þegar kærastinn
hennar bjó á æskuheimili mínu í
hálfan vetur á menntaskólaárum
sínum.
Mér fannst að Herborg ætti
glæsta framtíð í vændum. Herborg
og Guðjón Ármann eignuðust tvo
efnispilta að sonum. Þeir eignuðust
sín heimili, konur og börn. En eng-
inn veit hvað í annars huga býr.
Þegar hugað er að æskuárum Her-
borgar minnist ég erfiðra veikinda
Eysteins bróður hennar. Eysteinn
var mikill efnismaður, loftskeyta-
maður að mennt. Hann veiktist af
berklum og sykursýki og lést aðeins
27 ára gamall. Þá var Herborg að-
eins 10 ára gömul. Veikindi Ey-
steins greyptust svo í sál Herborg-
ar að þegar aldurinn færðist yfir
hana gat hún ekki hlustað á dæg-
urlög, sem leikin voru í Óskalögum
sjúklinga á þeim árum er Eysteinn
lá á Vífilsstöðum. Hugur Herborgar
varð þungur og leit hún vart glaðan
dag hin síðari ár. Eigi dugðu nein
læknisráð við meinum Herborgar.
Smám saman fjaraði líf hennar út
án þess að við væri ráðið.
Á kveðjustund vil ég geyma í
minningu minni mynd af glæsilegri
stúlku, Herborgu frænku minni, og
hennar góðu foreldrum, þeim Svein-
hildi föðursystur minni og Jónasi
manni hennar, sem voru föður mín-
um og systkinum hans sem aðrir
foreldrar.
Góð stúlka er fallin, fari hún vel.
Guð geymi Herborgu Jónasdóttur.
Vilhjálmur Bjarnason.
Hún Hedda er dáin.Leiðir okkar
Heddu lágu fyrst saman í Alþýðu-
skólanum á Eiðum laust eftir miðj-
an sjöunda áratuginn. Mér koma
einkunnarorð skólans okkar í hug
þegar ég hugsa um Heddu; menn-
ing, menntun, máttur. Á léttasta
skeiði ævinnar áttu þessi orð sam-
hljóm í henni.
Hedda var af mjög dugmiklu fólki
komin og þann arf bar hún með sér.
Því kynntust hennar nánustu og
þeir sem voru svo heppnir að kynn-
ast henni í blóma lífsins. Það var
gott fyrir sveitapilt í stórborginni
að eiga Heddu og Guðjón frænda
minn að. Það var oft fjör á heimilinu
þegar synirnir Jónas og Jón Ár-
mann tóku á því. Móðir þeirra naut
þess að horfa á þá vaxa úr grasi og
gamansemin og grallaraskapurinn í
snáðunum ekki langt frá hennar
skaplyndi.
Þegar frá leið, námi var lokið hjá
þeim hjónum, drengirnir fulltíða
menn og lífið komið í fastar skorður
eins og gengur í mannlífinu, þá var
ég af og til á ferðalagi í Reykjavík
og tók þá oftast hús á þessu vina-
og frændfólki mínu. Hjá þeim hjón-
um einkenndist allt af austfirskri
gestrisni. Það var sama hve fjöl-
mennur ég var, það var ekkert
vandamál hjá húsmóðurinni. Það
má segja, að henni lét mun betur að
gefa en þiggja. Hedda vann bæði
úti og inni á heimilinu, í garðinum
og naut samvista við ættingja og
góða vini. Barnabörnin voru aufúsu-
gestir á heimilinu og henni líkaði
vel sá ferski andblær sem fylgir
ungviðinu. Hún var söngvin og
hrókur alls fagnaðar í samkvæmum
með hnyttilegum athugasemdum og
glaðværð. Þetta eru minningar sem
gott er að geyma með sér.
Á þessum árum varð einhver
vendipunktur í lífi hennar. Sjúk-
dómar af ýmsum toga fóru að gera
vart við sig. En þegar kom að því
að leita sér hjálpar kom það í ljós,
að það lá ekki í hennar eðli að
þiggja. Hún gekk nauðug á milli
lækna til að fá bót þeirra meina sem
ekki þoldu bið en önnur átti hún
erfitt með að meðhöndla bæði ein
og sér eða í samvinnu við fjöl-
skyldu, vini og lækna. Því fór svo að
þessi gjörvilega kona varð sífellt
meiri sjúklingur og andaðist södd
lífdaga á miðjum aldri.
Guð geymi Herborgu Jónasdótt-
ur.
Þórður Júlíusson.
Austurland skartaði sínu feg-
ursta, ég var stödd heima í mat og
var að ganga út aftur til vinnu þeg-
ar síminn hringdi. Herborg er dáin.
Kannski kom þetta ekki á óvart
en samt er það nú þannig að svona
fréttir eru alltaf reiðarslag.
Mörg minningabrot hafa skotist
upp í kollinn síðustu daga. Ein af
mínum fyrstu minningum er þegar
ég fékk að fara með þeim Heddu og
Ginna bróður eitthvað út að keyra í
græna Land Rovernum, þá var nú
ekki leiðinlegt fyrir svona sjö ára
stelpuskott eins og mig að vera til,
ekki ólíklegt að mér hafi litist vel á
að fá stelpu í fjölskylduna. Margar
fjölskylduferðir ýmist þar sem farið
var með foreldrum Heddu eða þá
fjölskyldunni minni eða báðar fjöl-
skyldurnar saman, Breiðdalshring-
urinn keyrður eða farin lautarferð í
Hallormsstað. Ferðir saman í sveit-
ina til ömmu og afa á Hamri og svo
fleiri ferðir. Ekki var farið svo til
Reykjavíkur að ekki væri troðist
inn til þeirra Heddu og Ginna og
þótti mér sjálfsagt að dveljast þar
um lengri eða skemmri tíma og var
þá öll þjónusta innifalin.
Hedda var mjög greiðvikin kona
og meðan heilsan leyfði taldi hún
ekki eftir sér að skjótast með Aust-
firðinga út og suður þegar þeir voru
í Reykjavíkurferð. Þegar mamma
greindist með krabba og þurfti að
dvelja í meðferð fyrir sunnan sum-
arlangt tók Hedda að sér rekstur
heimilisins á Eskifirði, tuttugu og
þriggja ára gömul, með tvo unga
stráka í fullri vinnu, auk fimm ann-
arra heimilismanna, sem voru góðu
vanir. Ekki minnist ég þess að mig
hafi skort nokkuð á þessum tíma.
Fyrir rúmum tíu árum fór heilsu
Heddu að hraka, henni gekk erf-
iðlega að sætta sig við það og gekk
erfiðlega að taka á sínum málum
eins og oft er með fólk sem hefur
alltaf verið fullt af krafti og getað
tekist á við alla hluti að mér virtist
fyrirhafnarlítið.
Ég er þakklát fyrir það að hafa
getað dvalið í Ljárskógunum hjá
þeim Heddu og Ginna um síðustu
jól og haldið jól með þeim og fjöl-
skyldum okkar. Auk þess dvaldi ég
þó nokkurn tíma síðastliðið haust
hjá þeim og þá var oft gaman að
rifja upp liðna tíma með Heddu.
Heilsan var léleg og ekki laust við
að ég renndi grun í að ljósið hennar
væri að brenna upp. Grænanes-
þrjóskan var til staðar fram til síð-
asta dags, spurningin er hvort hún
hafi unnið til góðs eða ills? Nú er
komið að ótímabærri kveðjustund
en það er ekki spurt að því. Fyrir
margt er að þakka. Eftir stendur
fjölskyldan, þreytt eftir harða bar-
áttu, þarf að játa sig sigraða, ég
vona að „Guð gefi þeim æðruleysi
til að sætta sig við það sem þau fá
ekki breytt, kjark til að breyta því
sem þau geta breytt og vit til að
greina þar á milli“.
Ég óska þess að Herborg mág-
kona mín eigi greiða leið með ljós-
inu inn í sumarlandið og ég veit að
þar verður vel tekið á móti henni.
Þóra Sólveig.
Lýs, milda ljós, í gegnum þennan geim,
mig glepur sýn,
því nú er nótt, og harla langt er heim.
Ó, hjálpin mín,
styð þú minn fót; þótt fetin nái skammt,
ég feginn verð, ef áfram miðar samt.
(Matthías Jochumsson.)
Þakklæti er okkur efst í huga er
við í dag kveðjum vinkonu okkar
Herborgu Jónasdóttur. Við vorum
tengd fjölskylduböndum og höfum
átt margar ánægjulegar stundir
saman, bæði á heimili þeirra hjóna
Guðjóns Ármanns og hennar og
eins á heimili okkar og við Álfta-
vatn.
Sumarið 2000 fórum við í fjöl-
skylduferð til Austfjarða. Austfirð-
irnir skörtuðu sínu fegursta. Há og
brött fjöllin, hlíðarnar, sjórinn, fjar-
an og hinir mörgu litir sem fyrir
augu bar. Skyldfólk Guðjóns á
Eskifirði tók á móti okkur með
þeirri hlýju og vinsemd sem við
höfðum áður kynnst.
Herborg eða Hedda eins og hún
var kölluð af sínum nánustu var
fædd á Norðfirði. Hátún heitir hús-
ið sem hún ólst upp í, mjög hlýlegt,
ekki stórt en rúmaði marga, enda
gistum við þar öll. Sagði Herborg
okkur frá æsku sinni, foreldrum
sínum og vinum.
Eitt kvöldið var efnt til grillveislu
og mörgum boðið, varð það frábært
kvöld. Herborg var traustur vinur
vina sinna og sést það best á vina-
Ég lifi’ í Jesú nafni,
í Jesú nafni’ eg dey,
þó heilsa’ og líf mér hafni,
hræðist ég dauðann ei.
Dauði, ég óttast eigi
afl þitt né valdið gilt,
í Kristí krafti’ eg segi.
Kom þú sæll, þá þú vilt.
(Hallgrímur Pétursson.)
Takk fyrir allt Hedda mín
og Guð blessi þig og varð-
veiti.
Jón Matthías.
HINSTA KVEÐJA
Elsku afi Júlli. Núna
ertu farinn frá okkur,
farinn til himna að
passa englana. Það var
alltaf svo gaman að
koma til ykkar ömmu í
heimsókn, þú varst allt-
af svo duglegur að leika við okkur
bræðurna. Þú sast með okkur og
sýndir okkur dótið og bækurnar sem
amma var búin að taka til í grind.
Manstu til dæmis, afi, þegar við
notuðum lampaskermana saman sem
hatta, það var svo gaman. Við gerðum
það einu sinni og eftir það gerðum við
það alltaf í langan tíma, jafnvel þó að
annar brotnaði.
Okkur finnst sárt að kveðja þig,
elsku afi, og söknum þín mikið. Við
skulum passa ömmu fyrir þig.
Þínir langafastrákar
Haukur Orri og Hörður Ingi.
Látinn er á Sjúkrahúsi Siglufjarð-
ar Júlíus Júlíusson kennari, 77 ára að
aldri. Þegar ég frétti lát Júlíusar
komu í huga minn ótal samveru-
stundir frá yngri árum þegar við
störfuðum saman að félagsmálum á
Siglufirði, einkum þó leikstarfsem-
inni. Þær voru margar stundirnar
sem fórnað var í sýningar á sviði
JÚLÍUS
JÚLÍUSSON
✝ Júlíus Júlíussonfæddist í Hafnar-
firði 18. janúar 1927.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Siglufjarðar 23.
febrúar síðastliðinn
og var útför hans
gerð frá Siglufjarð-
arkirkju 2. mars.
gamla Sjómannaheimil-
isins.
Júlli Júll., eins og
okkur var tamt að kalla
hann í daglegu tali, var
einkar ljúfur og þægi-
legur maður í allri um-
gengni. Hann var
einkar áhugasamur um
velferð bæjarfélagsins,
enda fórnaði hann
mörgum stundum í
þágu þess og ekki hvað
síst samborgara sinna.
Auk kennslu sinnar
við Grunnskóla Siglu-
fjarðar, allt frá árinu
1962 til þess tíma er kennsluskyldu
hans lauk, tók hann þátt í margvís-
legri félags- og æskulýðsstarfsemi,
má þar til nefna, auk stofnunar og
starfs fyrir Leikfélag Siglufjarðar ár-
um saman, var hann formaður Nor-
ræna félagsins og formaður Íþrótta-
bandalags Siglufjarðar. Hann sat í
sóknarnefnd Siglufjarðarkirkju um
árabil og var safnaðarfulltrúi um
skeið.
Júlíus var mikill áhugamaður um
ljósmyndun og prýða margar fallegar
myndir eftir hann t.d. jólakort
Systrafélags kirkjunnar. Það sem hér
er upptalið er aðeins lítið brot af allri
hans félagsstarfsemi á Siglufirði. Júl-
íus var eins og sjá má af framantöldu
einstaklega fórnfús maður og vildi
samborgurum sínum og bæjarfélag-
inu allt það besta. Hans mun sárt
saknað af fjölmörgum vinum og
kunningjum nú þegar hann er allur.
Júlíus var listamaður af guðs náð,
það mátti glöggt sjá í þeim fjölmörgu
leikritum sem hann tók þátt í á sínum
yngri árum. Listamannseðlið varð
líka arfleifð til afkomenda hans,
þannig er Theódór sonur hans frá-
bær leikari.
Nú þegar lífsbók Júlíusar Júl-
íussonar hefur verið lokað sé ég sem
þessar fátæklegu línur rita fyrir mér
hvernig siglfirsku fjöllin drúpa höfði í
hljóðri bæn og þökk fyrir samveruna
gegnum árin.
Tengsl Júlíusar við Siglufjörð voru
sterk enda lifði hann þar sín bestu ár
með fjölskyldu sinni sem ætíð stóð
þétt við bak hans í blíðu og stríðu.
Sendi ég Svövu og fjölskyldunni
allri innilegar samúðarkveðjur. Megi
minningin um góðan dreng lifa.
Hulda Steinsdóttir.
Látinn er Júlíus Júlíusson, einn af
traustustu liðsmönnum í Landssam-
tökum hjartasjúklinga.
Júlíus var einn af stofnendum Fé-
lags hjartasjúklinga á Norðurlandi
vestra, hann sat í fyrstu stjórn félags-
ins sem meðstjórnandi en síðan gerð-
ist hann formaður í mörg ár eða þar
til fyrir tveimur árum, er hann óskaði
eftir að fá frí eins og eðlilegt var.
Hann sótti mörg landsþing Lands-
samtaka hjartasjúklinga og var mik-
ilvægur fulltrúi síns félags, enda bjó
hann yfir mikilli reynslu í félagsmál-
um.
Júlíus var afar þægilegur í öllum
samskiptum og mikið snyrtimenni,
það var alltaf ánægjulegt að hitta
hann og eiga við hann orð.
Landssamtök hjartasjúklinga
minnast góðs félaga og senda eftirlif-
andi eiginkonu og sonum hans inni-
legar samúðarkveðjur.
F.h. Landssamtaka hjartasjúkl-
inga
Vilhjálmur B. Vilhjálmsson,
formaður, Ásgeir Þór Árna-
son, framkvæmdastjóri.