Morgunblaðið - 03.03.2004, Blaðsíða 13

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. MARS 2004 13
FJÁRFESTINGARFÉLAGIÐ At-
orka keypti í gær 20% eigin hlutafjár
af félögum í eigu Margeirs Pétursson-
ar og bræðranna Jóns og Sigurðar
Gísla Pálmasonar. Um var að ræða
alls 455,3 milljónir hluta sem Atorka
keypti á verðinu 2,65. Kaupverðið hef-
ur því numið 1,2 milljörðum króna.
Styrmir Þór Bragason, fram-
kvæmdastjóri Atorku, segir að félag-
inu hafi borist tilboð um að kaupa
þennan hlut á mánudag og ákveðið
hafi verið að kaupa bréfin með það
fyrir augum að leita nýrra fjárfesta að
félaginu. „Við töldum þetta vera góð
kaup fyrir félagið og teljum okkur
geta selt bréfin áfram. Sex fjárfestar
hafa þegar komið að máli við mig og
leitað eftir að koma að félaginu, annað
hvort að kaupa allan hlutinn eða hluta
af honum.“
Styrmir segir félaginu heimilt að
eiga bréfin í allt að sex mánuði eða
færa niður hlutaféð innan sama tíma.
Ákvörðun þar um muni ráðast af
tækifærum á markaðnum.
„Ný stjórn félagsins hefur ekki haft
tækifæri til að setjast niður og ræða
næstu skref í þessu máli. Við munum
hins vegar halda áfram með okkar
viðskiptavakt á bréfunum og ef menn
vilja kaupa stærri hlut þá geta þeir
lagt bein tilboð fyrir stjórnina.“
Um ástæðu þess að bréfin fóru ekki
út á almennan markað segir Styrmir
að hlutirnir hafi þurft að gerast fljótt
en það taki oft lengri tíma að selja á
markaði.
Þau félög sem seldu í Atorku voru
Margeir Pétursson ehf. (seldi 119,7
milljónir hluta), MP Fjárfestingar-
banki hf. (seldi 84,4 milljónir hluta) ,
Fari ehf. (seldi 62,5 milljónir hluta),
Hraunbjarg ehf. (seldi 116,8 milljónir
hluta), Dexter ehf. (seldi 62,5 milljónir
hluta) og Eignarhaldsfélagið Hof
(seldi 9,4 milljónir hluta). Félögin eiga
enga hluti í Atorku eftir viðskiptin.
Fari, Dexter og Hof eru í eigu bræðr-
anna Jóns Pálmasonar og Sigurðar
Gísla Pálmasonar og tengdra aðila en
Sigfús Ingimundarson er fram-
kvæmdastjóri þessara félaga. Þeir
eiga jafnframt hluti í MP Fjárfesting-
arbanka og Hraunbjargi (áður 3P
Fjárhús) ásamt Margeiri Péturssyni.
Margeir Pétursson segir að hann
og félagar hans hafi tekið ákvörðun
um að selja hluti sína í Atorku þar
sem þeir vilji beina kröftum sínum í
auknum mæli að fjárfestingu sinni í
MP Fjárfestingarbanka, sem fékk
fjárfestingarbankaleyfi í nóvember
síðastliðnum.
Ný stjórn Atorku kjörin
Aðalfundur Atorku var haldinn í
gær og var kosin ný stjórn félagsins.
Margeir Pétursson og Sigfús Ingi-
mundarson gengu úr stjórn en lög-
mennirnir Karl Axelsson og Lárus
Blöndal tóku þar sæti. Áfram sitja í
stjórn Þorsteinn Vilhelmsson, Aðal-
steinn Karlsson og Magnús Jónsson
og var hann kjörinn formaður.
Selja 20%
hlut í
Atorku
GREININGARDEILD Lands-
banka Íslands er ekki fyllilega
sammála greiningu KB banka frá
því á mánudag sem sagt var frá í
Morgunblaðinu í gær, þar sem
dregin er upp sú mynd að miklar
erlendar lántökur upp á síðkastið
hafi leitt til mikillar hækkunar
hlutabréfa og að orsakasamhengið
geti verið á þann veg að hækkun
hlutabréfa ýti undir erlendar lán-
tökur. Í greiningu KB banka er
vitnað í reynsluna frá því á árunum
1999–2000 þegar hlutabréfaverð
fór lækkandi samfara mikilli aukn-
ingu erlendra endurlána.
Í Vegvísi Landsbankans segir að
KB banki hafi látið að því liggja að
staðan á hlutabréfamarkaði í dag í
kjölfar mikillar aukningar erlendra
endurlána gefi tilefni til að ætla að
lækkanir á hlutabréfaverði og fall
krónunnar sé framundan. „Vissu-
lega hafa erlendar skuldir aukist
hratt upp á síðkastið og verð hluta-
bréfa hefur aldrei verið hærra. En
samhengi hlutabréfa- og gjaldeyr-
ismarkaðar er mun flóknara en svo
að hægt sé með einfaldri aðfalls-
greiningu að spá fyrir um áhrif
minnkandi erlendra endurlána á
gengi krónunnar og þróun hluta-
bréfaverðs.
Þegar tölur um erlend endurlán
eru skoðaðar er afar mikilvægt að
taka tillit til þeirra skipulagsbreyt-
inga sem urðu á íslenskum lána-
markaði um mitt ár 2000 þegar
FBA og Íslandsbanki sameinuðust.
Við þá breytingu færðust öll útlán
FBA, rúmlega 100 milljarðar
króna á þáverandi gengi, á milli
geira í bókhaldi Seðlabankans.
Lánin höfðu verið skilgreind sem
lán fjárfestingarlánasjóða, en flutt-
ust yfir í endurlán innlánsstofnana.
Lán FBA voru að meginhluta til
gengistengd fjárfestingarlán
gömlu lánasjóða atvinnulífsins eins
og fiskveiðilánasjóðs og iðnlána-
sjóðs. Hér var því ekki um að ræða
raunverulega útlánaaukningu inn-
lánsstofnana eins og látið er í veðri
vaka í greiningu KB banka og þar
með fellur sú kenning að hægt sé
að tengja síðustu niðursveiflu á
hlutabréfamarkaði beint við breyt-
ingar á erlendum endurlánum og
gengi krónunnar,“ segir í Vegvísi
greiningardeildar Landsbankans.
Sveiflur urðu á gengi krónunnar
í gær og segir í Vegvísinum að
hræringarnar virðist mega rekja til
umfjöllunar KB banka og umfjöll-
unar Morgunblaðsins í gær.
Greiningardeild Landsbankans
segir einnig í Vegvísi sínum að hún
telji enn að krónan haldist sterk í
bráð. „Það sem styður við sterka
krónu nú er að hagvaxtarskeið er
að hefjast, verðlag er stöðugt, fisk-
veiðiheimildir hafa verið auknar,
lánshæfismat er hátt, fjármögnun
viðskiptahallans er auðveld, horfur
eru á hækkun stýrivaxta og staða
framvirkra gjaldeyrissamninga er
lág. Þeir þættir sem helst virka til
veikingar eru vaxandi viðskipta-
halli, miklar erlendar skuldir, vax-
andi fjárfestingar lífeyrissjóða er-
lendis, gjaldeyriskaup Seðlabank-
ans og óvissa um niðurstöður
kjarasamninga.“
Hækkanir nú í einangrun
Í hálffimm fréttum í gær fjallaði
KB banki áfram um áhrif erlendra
endurlána á hagkerfið. „Á síðustu
misserum hefur orðið mikil aukn-
ing í erlendum lántökum samhliða
hækkunum á hlutabréfamarkaði
með svipuðum hætti og gerðist vet-
urinn 1999–2000. Ef hægt er að
draga fram mun á milli núverandi
hækkana á eignamörkuðum og
þess sem gerðist árið 1999–2000 er
ljóst að efnahagslífið sjálft eða
raunhagkerfið var í mikilli upp-
sveiflu þegar eignaverð tók þá á
rás. Núverandi hækkanir á eigna-
mörkuðum virðast aftur á móti
vera í nokkurri einangrun frá þró-
un annarra efnahagsstærða, en til
að mynda er atvinnuleysi enn hátt
og fjárfesting hefur ekki tekið við
sér með viðlíka hætti og gerðist ár-
ið 2000. Það fjármagn sem hefur
runnið inn í hagkerfið á síðustu
mánuðum virðist að mestu hafa
farið út á hlutabréfamarkaðinn
sjálfan, en ekki aukið raunverulega
framleiðslugetu hér innanlands
með beinum fjárfestingum,“ segir í
hálffimm fréttum KB banka.
Ekki sammála um áhrif
erlendra endurlána
BIRGIR Ísleifur
Gunnarsson
seðlabankastjóri
segir að vanga-
veltur KB banka
um hugsanlegt
verðfall hluta
bréfa og uppþorn-
unar á fjármagns-
straumum til
landsins í kjölfarið
sem síðan hefði
áhrif til snöggrar lækkunar krónunn-
ar endurspegli svartsýni og ekkert sé
í spilunum sem bendi til að mikið
verðfall sé yfirvofandi.
Birgir Ísleifur segir að gengi hafi
hækkað síðustu vikur á síðasta ári og
síðan áfram fyrstu vikur þessa árs.
Krónan hafi svo verið nokkuð stöðug
síðustu vikur. „Ég held að það sé al-
veg ljóst að þessar gengisbreytingar
hafi afskaplega lítið með stóriðju-
framkvæmdir að gera. Það hefur hins
vegar flætt töluvert fjármagn inn í
landið í formi erlendra lána sem teng-
ist mjög þessum skuldsettu yfirtök-
um á fyrirtækjum sem hafa verið að
gerast hver á fætur annarri. Við
sjáum að erlend endurlán bankanna
hækkuðu um 16 milljarða króna í jan-
úar sem er mikil hækkun. Þannig að
það eru augljós tengsl á milli endur-
lánanna og hækkunar á hlutabréfa-
verði sem hefur orðið.“ Birgir segir að
ekkert sé hægt að sjá í spilunum sem
bendi til einhverslags hruns eins og
KB banki gefur í skyn að geti gerst,
hvorki í hlutabréfaverði né gengi.
„Þegar við erum með frjálst fjár-
magnsstreymi hækkar gengið og
lækkar eftir því sem kaupin gerast á
eyrinni ef svo má segja. Þetta er allt
of mikil svartsýnisspá sem þeir setja
fram.“ Birgir segir að væntingar í
kringum stóriðjuframkvæmdirnar
hafi haft áhrif til aukningar einka-
neyslu og geti haft áhrif áfram. „Við
megum ekki gleyma því að þessar
framkvæmdir eru rétt að byrja.
Toppurinn verður ekki fyrr en árið
2006. Það á vafalaust eftir að hafa
áhrif, en það er líka óþarfi að mikla
það fyrir sér hver áhrifin verða.“
Spurður um orð KB banka um að
áhrif stóriðjuframkvæmda virðist
hafa verið mögnuð upp segist Birgir
ekki vita hver hafi magnað það upp –
Seðlabankinn hafi alltént ekki gert
það. „Við sögðum að stýrivextir gætu
orðið 2,5% hærri en ella á fram-
kvæmdatímanum og við gerðum
grein fyrir að rík-
isfjármálin yrðu
að leggja sitt af
mörkum sem þau
munu gera ef fjár-
lög ganga eftir og
við sögðum að
þetta myndi óhjá-
kvæmilega hafa
áhrif á gengið sem
það hefur gert,
þannig að ég sé
ekki að við höfum magnað neitt upp.“
Um stöðu krónunnar nú segir hann
að gengisvísitalan hafi um skeið verið
á bilinu 119–120, en ómögulegt sé að
segja til um hvernig hún mun þróast í
náinni framtíð. „Svo má ekki gleyma
því að mikil lækkun á Bandaríkjadal á
alþjóðlegum mörkuðum hefur skapað
nokkurt ójafnvægi. Hins vegar hefur
evran hækkað lítilsháttar gagnvart
krónunni. Því hefur styrking krón-
unnar lítið komið niður á þeim sem
flytja út á Evrópumarkað.“
Birgir segir að Seðlabankinn vari
við því að menn fari of geyst í erlend-
ar lántökur. „Við höfum bæði varað
við því að þeir sem ekki eru með
tekjur í erlendum gjaldmiðlum taki
mikið af erlendum lánum, hvort sem
er einstaklingar eða fyrirtæki, og við
höfum jafnframt varað við því að
reiða sig um of á skammtímalán í er-
lendum myntum. Bankarnir virðast
vera að bregðast við því, með því að
lengja í erlendum lánum sínum.“
Stóru orðin voru ýkjur
Valgerður Sverrisdóttir viðskipta-
ráðherra segir spurð um greiningu
KB banka að það sé sér ofarlega í
huga að það sé að koma í ljós að stóru
orðin sem höfð voru uppi af andstæð-
ingum stóriðju um gífurleg áhrif
hennar á efnahagskerfið hafi verið
ýkjur. „Þetta voru orðin einhver að-
alrök margra gegn framkvæmdinni á
lokastiginu,“ segir Valgerður. Hún
segist taka undir með KB banka um
að tengsl séu á milli hlutabréfaverðs
og erlendra lána og að ef verð á hluta-
bréfum falli muni það að óbreyttu
leiða til lækkunar á gengi krónunnar.
„En það er ekkert í spilunum að það
sé mikil lækkun framundan á verði
hlutabréfa. Mér finnst óeðlilegt að
hlutabréfaverð haldi áfram að hækka
með sama hætti og á undanförnum
mánuðum en uppstokkun í eignar-
haldi fyrirtækja hefur átt sinn þátt í
að halda hlutabréfaverði háu.“
Seðlabankastjóri telur
KB banka of svartsýnan
Óeðlilegt ef hlutabréf hækka áfram með sama hætti og á
undanförnum mánuðum, segir viðskiptaráðherra
Birgir Ísleifur
Gunnarsson
Valgerður
Sverrisdóttir
MARGEIR Pétursson, stjórnar-
maður í Jarðborunum, hefur keypt
2 milljónir hluta í félaginu á verð-
inu 14,5. Kaupverðið nemur 29
milljónum króna.
Um ástæðu kaupanna í Jarðbor-
unum segir Margeir Pétursson að
með því að selja hluti sína í Atorku
hafi hann ekki lengur átt hagsmuna
að gæta í Jarðborunum. Hann hafi
hins vegar viljað vera þar hluthafi
áfram enda sé hann ánægður með
félagið og hafi að auki setið í stjórn
þess í sjö ár.
Heildarhlutafé í Jarðborunum
nemur 400 milljónum og er hlutur
Margeirs því hálft prósent heildar-
hlutafjár. Lokaverð á markaði í
gær var 13,5 krónur á hlut og
markaðsverðmæti samkvæmt því
er 5,4 milljarðar króna.
Margeir kaupir
í Jarðborunum