Morgunblaðið - 11.03.2004, Side 38

38 FIMMTUDAGUR 11. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Á þeim tæplega 30 árumsem liðin eru frá því aðeinræðisstjórn Franc-isco Franco leið undir lok
hafa tveir menn sett mestan svip á
spænsk stjórnmál. Á sunnudag
verða þáttaskil í stjórnmálum á
Spáni þegar gengið verður til þing-
kosninga þar. José María Aznar,
forsætisráðherra síðustu átta ára,
dregur sig í hlé á besta aldri og líkur
eru á að tímabili „leiðtoganna
sterku“ ljúki að sinni.
José María Aznar hefur notið
yfirburðastöðu í spænskum stjórn-
málum frá því hann tók við embætti
forsætisráðherra árið 1996. Sigur
Aznars í kosningum þá reyndist
sögulegur. Valdaskeiði Felipe
González, sem verið hafði forsætis-
ráðherra frá 1982, lauk og við tók
erfitt tímabil uppgjörs og endurnýj-
unar innan spænska Sósíalista-
flokksins (PSOE).
Pólitískt afrek
González hafði líkt og Aznar síð-
ustu árin borið höfuð og herðar yfir
aðra spænska stjórnmálamenn.
Aznar þurfti á fyrra kjörtímabili
sínu að reiða sig á stuðning stað-
bundinna flokka þjóðernissinna en í
kosningunum fyrir fjórum árum
náði hann að tryggja Þjóðarflokkn-
um (Partido Popular, PP) hreinan
meirihluta á þingi. Í spænskum
stjórnmálum taldist það einstakt af-
rek.
Aznar hefur að sönnu reynst frá-
brugðinn mörgum stjórnmálaleið-
togum. Mikla athygli vakti er hann
lýsti yfir því að hann hygðist aðeins
gegna embætti forsætisráðherra í
tvö kjörtímabil. Alkunna er að held-
ur fátítt má kallast að stjórnmála-
leiðtogar hverfi frá völdum af fúsum
og frjálsum vilja. Við þessa yfirlýs-
ingu hefur Aznar nú staðið og dreg-
ur sig í hlé rétt nýorðinn 51 árs.
Maðurinn sem sakaður hefur verið
um bæði valdhroka og -níðslu sýnist
ekki sjá eftir völdunum. En starfs-
ferli hans er vísast hvergi nærri lok-
ið.
Eftirmaðurinn valinn
Og hann mun áfram reynast
áhrifamikill innan spænska Þjóðar-
flokksins. Aznar valdi eftirmann
sinn, Galisíubúann Mariano Rajoy
Brey, og kemur það því í hlut hans
að reyna að tryggja „þrennuna“ í
þingkosningunum á sunnudag. Og
því verður ekki neitað að Rajoy
minnir einna helst á, já einmitt, José
María Aznar.
Rajoy hefur að vísu mun meiri
reynslu af stjórnmálum á landsvísu
en Aznar þegar hann tók við for-
sætisráðherraembættinu 1996 og
margir halda því fram að hann sé
öllu sveigjanlegri maður en fráfar-
andi forsætisráðherra. En Rajoy
þykir ekki sérlega „spennandi“
stjórnmálamaður fremur en Aznar,
sem löngum hefur verið sagður
„grár“ og lítt þjakaður af persónu-
töfrum. Báðir eru fyrst og fremst
atvinnumenn fram í fingurgóma. Al-
þýðuhylli þeirra er takmörkuð.
Sósíalísk endurnýjun
Andstæðingur Rajoys í þessum
þingkosningum er José Luis Rod-
ríguez Zapatero, leiðtogi og for-
sætisráðherraefni Sósíalistaflokks-
ins. Þar fer yfirvegaður og heldur
alþýðlegur maður sem skaut upp
kollinum eftir ósigurinn mikla fyrir
fjórum árum og hefur verið í hópi
„endurnýjunar- og endurskoðunar-
sinna“ innan flokksins. Stefnu Zap-
ateros má um margt bera saman við
„þriðju leiðina“ svonefndu sem
nokkuð hefur verið til umræðu í röð-
um evrópskra jafnaðarmanna á
undanliðnum árum.
Vinstra megin við Sósíalistaflokk-
inn er síðan Sameinaða vinstri-
hreyfingin („Izquierda Unida“),
flokkur sem teljast má prýðilega
róttækur. Þessi samtök hýsa eink-
um sósíalista „af gamla skólanum“
ef svo má að orði komast, komm-
únista og umhverfissinna, sem
raunar starfrækja aukinheldur eig-
in flokk. Izquierda Unida hefur
löngum notið umtalsverðs fylgis á
Spáni en flokkurinn varð fyrir miklu
áfalli í síðustu kosningum þegar
hann fékk aðeins átta menn kjörna
og tapaði hvorki fleiri né færri en 13.
Skoðanakannanir gefa til kynna að
hagur flokksins sé heldur að vænk-
ast og hann gæti bætt við sig þrem-
ur til fimm mönnum. Ljóst má heita
að sósíalistar þyrftu að ná sam-
komulagi við Izquierda Unida kæm-
ust þeir í aðstöðu til að freista þess
að mynda ríkisstjórn.
Stjórnarandstaðan er margklofin
á Spáni og vinstri menn telja margir
hverjir að samvinna ef ekki beinlínis
samruni þurfi að koma til eigi að
vinnast sigur á íhaldsöflunum.
Í kosningabaráttunni hefur
Zapatero heitið því að hverfa frá
skilyrðislausum stuðningi Aznars
við Bandaríkjamenn og b
nýja utanríkisstefnu. Han
sérstaklega biðlað til kv
freistað þess að höfða til þe
umhugað er um hag ólögl
flytjenda á Spáni. Hann b
talsverða hækkun lágma
og „mannúðlegra“ og „
samfélag en þau gildi telja
sósíalistar að hafi orðið u
láta í markaðsvæðingu und
ára. „Við verðskuldum be
félag“ („Merecemos una
mejor“) er slagorð sósíal
kosningar um næstu helgi.
Áfram veginn
Mariano Rajoy boðar fr
stefnu Aznars og stendur þ
í skugga hans í þeim efnum
verði dregið úr ríkisafski
kostir hins frjálsa markað
til fullnustu. Skatta beri að
eftirgjöf komi hvergi til gr
ar eining ríkisins er anna
Er þá vísað til krafna þ
sinna um aukna sjálfsstjórn
vel sjálfstæði en mest ber
Katalóníu og Baskalandi
heyrist að sönnu víðar. Raj
hvergi ætla að bila í stuðnin
arstjórnar við Bandaríkj
Írak og á vettvangi „h
Grái maðuri
José María Aznar kveður spænsk stjórnmál; því er spáð að hann
Tímamót verða í
spænskum stjórn-
málum á sunnudag en í
kjölfar þingkosninga þá
mun José María Aznar
láta af embætti for-
sætisráðherra. Ásgeir
Sverrisson segir frá
Aznar og hinni póli-
tísku stöðu fyrir
kosningarnar.

’Eftir kosningarnará sunnudag bætist
sá litlausi í sögu-
legan þungavigtar-
flokk spænskra
stjórnmálamanna.‘
Alþýðan krefst aukinnar s
landi. Þar hefur hinn hófs
stjórnmálunum frá 1980. F
Madrid og heldur þeim lík
HAFNIR OG HEILDARSÝN
Í SAMGÖNGUMÁLUM
Sameining starfsemi fjögurrahafna í Reykjavík, á Akranesi,Grundartanga og í Borgarnesi,
verður að veruleika frá og með næstu
áramótum. Viljayfirlýsing þess efnis
var undirrituð af tíu sveitarfélögum í
fyrradag, en þau munu standa saman
að fyrirtæki sem sér um rekstur
hafnanna. Með viljayfirlýsingunni
eru skapaðar ákjósanlegar forsendur
fyrir aukinni hagræðingu og betri
þjónustu við viðskiptavini hafnanna,
því þær munu þjóna skilgreindum
hlutverkum á sérhæfðari sviðum en
áður. Um leið má gera ráð fyrir að
sérhæfingin styrki atvinnulíf á hverj-
um stað fyrir sig með markvissari
hætti – á Akranesi verður lögð
áhersla á að efla fiskihöfn, Reykja-
víkurhöfn mun áfram verða inn- og
útflutningshöfn auk þess sem áhersla
verður lögð á að taka við skemmti-
ferðaskipum, en höfnin á Grundar-
tanga tekur við því hlutverki sem fyr-
irhuguð hafnarstarfsemi í
Geldinganesi átti að sinna; iðnaði og
starfsemi við inn- og útflutning.
Samningurinn leiðir því af sér þá
grundvallarbreytingu á framtíðar-
skipulagi Reykjavíkurborgar að fall-
ið verður frá áformum um höfn og
iðnaðarhverfi í Geldinganesi, svo
hægt verður að nýta það undir íbúa-
svæði og blandaða byggð. Sú breyt-
ing felur óneitanlega í sér töluverðan
ávinning fyrir Reykvíkinga, sem sátt
ríkir um í borgarstjórn eftir langvar-
andi deilur um framtíðarnýtingu
þessa svæðis.
Eins og sveitarfélögin tíu hafa
beint sjónum manna að af þessu til-
efni, er nauðsynlegt að huga að fram-
kvæmdum við Sundabraut sem fyrst.
Ekki einungis til að auðvelda sam-
göngur og stytta leiðina á milli
Reykjavíkur og hafnarinnar á Grund-
artanga, heldur einnig vegna þess að
ekki er æskilegt að sú umtalsverða
umferð sem óhjákvæmilega fylgir
stórum hafnarmannvirkjum fari í
gegnum íbúahverfi, með tilheyrandi
mengun, hávaða og áreiti. Þegar hef-
ur verið rætt um þrjár hugsanlegar
leiðir í þessu sambandi og ýmis álita-
mál um kosti og galla þeirra allra ver-
ið reifuð, en eins og fram kom í máli
samgönguráðherra, Sturlu Böðvars-
sonar, í Morgunblaðinu í gær mun
umhverfismat á þessari framkvæmd
liggja fyrir í haust, þegar samgöngu-
áætlun verður endurskoðuð. Um-
hverfismatið hlýtur að sjálfsögðu að
vega þungt þegar kemur að því að
taka ákvörðun um ákjósanlegasta
kostinn, ekki síst í ljósi þess að þarna
er um mjög mikilvæga stofnæð að
ræða er setja mun svip sinn á þróun
borgarinnar um langa framtíð.
Í því sambandi ber að hafa í huga
að Sundabraut tengist auðvitað Sæ-
brautinni nálægt Sundahöfn, og Sæ-
braut verður að Geirsgötu við höfnina
í miðborginni. Ef framkvæmdum við
Sundabraut verður hraðað vegna
Grundartangahafnar er mikilvægt að
horfa til heildarsamhengis þessarar
miklu samgönguæðar er tengja mun
atvinnusvæðið í Hvalfirði hafnar-
svæðinu í miðborginni. Sundabraut
mun án efa þyngja mjög umferð um
Sæbraut inn í miðborgina og því
verður enn mikilvægara en ella að
koma Geirsgötu í stokk, að öðrum
kosti mun hún hamla mjög eðlilegu
innbyrðis flæði á því svæði sem nú
stendur til að byggja upp í miðborg-
inni og á hafnarsvæðinu. Í hugmynd-
um sem kynntar voru í gær um fram-
tíðarskipulag slippsvæðisins og
Mýrargötunnar er lögð megináhersla
á að Mýrargatan, sem tekur við af
Geirsgötu í miðborginni, verði lögð í
stokk til að tryggja eðlilegt flæði og
aðgang fótgangandi um reitinn, en sú
áhersla vekur nokkra eftirtekt í ljósi
þess að borgaryfirvöld hafa hafnað
því að setja Geirsgötuna í stokk,
þrátt fyrir að hún sé í raun enn meiri
hindrun í eðlilegu flæði gesta og
gangandi innan miðborgarinnar en
Mýrargatan.
Það er löngu tímabært að borgar-
yfirvöld sýni það og sanni að þau hafi
nauðsynlega yfirsýn í þessum mikil-
vægu málum er lúta að grundvall-
arþróun borgarinnar, og jafnframt að
ríki og borg sameinist um að taka
nauðsynlegar ákvarðanir við heild-
stæða uppbyggingu stofnæða, svo
hægt sé að fleyta skipulagsmálum í
höfuðborginni farsællega inn í fram-
tíðina.
EFLING SÉRSVEITAR LÖGREGLU
Ákvarðanir Björns Bjarnasonardómsmálaráðherra varðandi efl-
ingu sérsveitar lögreglunnar eru
bæði eðlilegar og tímabærar. Dóms-
málaráðherra hefur ákveðið að fjölga
sérsveitarmönnum úr 21 í 50 á næstu
árum og sýnist fullt tilefni til.
Við Íslendingar búum nú í þjóð-
félagi, þar sem meiri hætta er á ferð-
um en áður. Fíkniefnaneyzla hefur
aukizt og augljóst, að það hefur hér
eins og annars staðar leitt til aukins
ofbeldis, notkunar vopna, sem við
fram á síðustu ár höfðum aðeins séð í
bíómyndum, og manndrápa.
Út um allan heim standa menn
frammi fyrir nýrri ógn frá hryðju-
verkamönnum. Ein af ástæðunum
fyrir því, að stjórnvöld telja nauðsyn-
legt að viðhalda varnarviðbúnaði á
Keflavíkurflugvelli er sú staðreynd,
að hryðjuverkamenn geta hvenær
sem er látið sér detta í hug að taka
varnarlausa smáþjóð herskildi. Það
er full ástæða til að við höfum ein-
hvern lágmarksviðbúnað í landinu á
okkar eigin vegum í slíkum tilvikum.
Hvort sem okkur líkar betur eða
ver eigum við ekki annan kost en efla
lögregluna og það á raunar við bæði
um hina almennu lögreglu og sérsveit
lögreglunnar. Ítrekuð bankarán, þar
sem starfsmönnum banka er m.a.
ógnað með vopnum sýna að við búum
í gjörbreyttu þjóðfélagi að þessu
leyti.
Það er því meiri ástæða til að fagna
þessu frumkvæði dómsmálaráðherra
en hafa uppi aðfinnslur í hans garð af
þessum sökum.