Morgunblaðið - 04.04.2004, Side 32

LISTIR
32 SUNNUDAGUR 4. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
M
arg
fald
a›u punktana flína
Punkta›u fla› hjá flér!
2M díla sem gefur 6,0 milljónir díla
4x digital a›dráttur
1,6” TFT litaskjár
16 MB skyndiminni
Myndbandsupptaka án hljó›s
AR220 FRÁ AOSTA
STAFRÆN
MYNDAVÉL
Ver› mi›a› vi› 1000 punkta:
11.900 kr.
Smásöluver›: 21.900 kr.
Ver›gildi punkta: x10
H
ám
ark
1000
punktar á hvert tilbo›
F
í t
o
n
/
S
Í
A
F
I
0
0
9
1
7
2
B
jartur efnir til vorbókaflóðs að
þessu sinni og má segja að frá
honum sé á ýmsu von. Það er
reyndar athyglisvert þegar
bókaforlög fara ekki hefð-
bundnar leiðir.
Í fyrra hóf Bjartur svokall-
aða Svörtu línu sem einkennist af bókum
sem eru á mörkum ólíkra bókmenntagreina.
Þetta var góð byrjun.
Tveir ungir íslenskir höfundar senda frá
sér bækur í Svörtu línunni nú í apríl: Oddný
Eir Ævarsdóttir og Eiríkur Guðmundsson.
Bók Oddnýjar nefnist Opnun kryppunnar,
bók Eiríks 39 þrep á leið til glötunar.
Í Svörtu línunni eru komnar út að auki
tvær þýddar bækur, önn-
ur eftir bandaríska rit-
höfundinn Paul Auster,
hin eftir Finnann Jaakko
Heinimäki.
Tvær neon-bækur eru
enn fremur í vor-
bókaflóðinu, eftir umtalaða höfunda, þá
Ammaniti og Barker og mun sá fyrrnefndi
væntanlega koma hingað í tilefni Viku bók-
arinnar.
Vera má að eitthvað sé ótalið hér en út-
gáfan er athyglisverð, einkum vekja ís-
lensku verkin áhuga þótt segja megi að er-
lendar metsölubækur eigi líka erindi á
íslensku.
Dagur bókarinnar er 23. apríl ogþann dag og í kringum hann hef-ur verið töluverð bókaútgáfa aðundanförnu. Félag íslenskra
bókaútgefenda efnir til Viku bókarinnar og
hefur af því tilefni sent frá sér gjafabækur:
Líf í ljóðum og Skáld um skáld. Þetta er vel
til fundið og leggst vonandi ekki niður.
Ástæða er til að ætla að fólk vilji lesa
bækur á vorin og gefa bækur eins og tíðkast
á jólum. Fjölmiðlar þurfa að gefa þessu
gaum og taka sig á í kynningu bóka og í
skrifum um bækur og höfunda.
Stóru bókaforlögin bregðast ekki þeirri
skyldu sinni að gefa út bækur á vorin. Jafn-
framt eru höfundar sjálfir að gefa út og
hafa jafnvel stofnað smáútgáfur. Nýleg
dæmi eru Lafleur útgáfan með bækur eftir
ýmsa höfunda, nú síðast ljóðabók eftir
Gunnar Randversson: Hvítasta skyrtan mín.
Kristian Guttesen er líka með útgáfu,
Deus, nýjasta bókin er eftir hann sjálfan,
ljóðabókin Ígull.
Erlendar bókaútgáfur gefa út allt árið
með góðum árangri.
Heimsviðburður er ný ljóðabók eftir Sví-
ann Tomas Tranströmer sem Bonniers gaf
út í mars. Bókin nefnist Den stora gåtan og
í henni eru hækur og ljóð eftir þetta
fremsta skáld Norðurlanda og tilvonandi
nóbelsverðlaunahafa.
Tranströmer hefur átt við veikindi að
stríða og er lamaður að hluta eftir heilaáfall.
En hann yrkir og yrkir vel. Í nýju bókinni
eru mörg feigðarljóð, eitt þeirra lýsir því
hve dauðinn verður æ heimtufrekari gestur.
Tranströmer líkir því við að aka inn í borg.
Skyndilega sjást fleiri og fleiri skilti sem
maður kannast við. Vinirnir týna tölunni.
Á pólitískustu tímunum í bókmenntum
Svía var Tranströmer ásakaður fyrir að
vera ekki nógu pólitískur. Nú er lofið um
hann nær einróma en einn og einn gagnrýn-
andi minnir á að skáldið sé ekki alveg eins
og það eigi að vera, myndhverfingarnar í
ljóðunum séu orðnar úreltar. Nauðsynlegt
sé að yrkja öðruvísi og bent á yngri sænsk
skáld til samanburðar.
Það er alltaf erfitt að gera öllum til hæfis.
Hugsa má sér að Tranströmer hafigripið til hækuformsins vegnaþess að hann ræður betur við þaðvegna veikinda sinna. Hækurnar
hafa sumar hverjar birst áður í bókum og
hefur verið sérstakur áhugi á þeim í Dan-
mörku. Þetta er kannski spurning um spá-
mennskuna og föðurlandið.
Tímarit eru ekki síður nauðsynleg en
bækur. Getið hefur verið um vorhefti Skírn-
is. En fleira er á seyði. Silja Aðalsteins-
dóttir hefur endurvakið Tímarit Máls og
menningar og verður ekki annað ráðið af
fyrsta heftinu en þörf sé á slíku riti.
Á Súfistanum er að venju lesið úr nýjum
bókum. Nú hefur bæst við nýr staður, Jón
forseti í Aðalstræti, en þar er á hverju
þriðjudagskvöldi lesið upp, einkum verk
ungra og óþekktra höfunda en einn og einn
þekktur höfundur er á meðal. Ung skáld
stjórna þessu með viðunandi árangri. Að
minnsta kosti er aðsókn góð.
Stóru forlögin eru ekki ginnkeypt fyrirljóðabókum, allra síst yngri skálda.Og ljóðabækur hreyfast lítið í versl-unum. Skáldin eru einfarar eins og
Gunnar Randversson lýsir þeim í Hvítustu
skyrtunni sinni:
Ég er einfari á ferð um
undraheim orðanna
Það eru til aðrir heimar
en ég þekki þá ekki
Ég er einfari á ferð um
undraheim orðanna
Hugsa má sér að stofnaður verði sjóður
til að styrkja útgáfu ljóða og annarra skáld-
verka ungra höfunda. Í Noregi kaupir ríkið
ákveðinn eintakafjölda fagurbókmennta og
dreifir þeim m.a. á bókasöfn. Þessa hug-
mynd gætum við nýtt okkur.
Það er misskilningur að vorið og sumarið
sé sá tími sem fólk liggur á meltunni, sleikir
sólina og forpokast við lestur glæpasagna.
Ein og ein er þó góð.
Alvarlegar bókmenntir henta ekki síður
til lestrar og það eru til fleiri bækur en met-
sölubækur þótt stundum hafi maður á til-
finningunni að fólk líti ekki við öðru. Met-
sölubækurnar eru orðnar matreiðsla sem
krefst þess að vera söluhæst og margir láta
glepjast.
Við eigum að minnsta kosti einn höfund
sem gerir út á þetta við vinsældir heima og
heiman. En fjöldaframleiðsla á bókum er
alltaf varasöm og einhvern tíma er vísan of
oft kveðin.
Það vantar lesendaflóð sem er sólgið í
vandaðar bókmenntir, undraheim orðanna.
Þá stjórna metsölulistar blaðanna ekki
lengur hvaða bækur fólk kaupir og les. Fólk
gefur sér tíma til að velja bækur sem eru
meira en stundargaman og uppskeran verð-
ur eftirminnilegri.
Bókaflóð á vori
AF LISTUM
Eftir Jóhann
Hjálmarsson
johj@mbl.is
MARGLEIÐSLA á Nýlistasafn-
inu er sýning þar sem myndlistin er
sett í – og setur sig í samhengi við
umhverfið, neysluþjóðfélagið, at-
vinnulífið og jafnvel alþjóðavæð-
inguna. Þetta er sýning þar sem
listamenn spyrja spurninga, velta
upp dæmum og skoða umhverfi sitt,
án þess endilega að setja fram skoð-
anir eða beina ádeilu.
Sýningin er afrakstur samvinnu
átta listamanna sem kynntust í námi
við Listaakademíuna í Malmö í Sví-
þjóð, þar á meðal er einn Íslendingur
Hanna Styrmisdóttir. Með þeim
taka þátt átta listamenn aðrir.
Á neðri hæð safnsins er, ef það má
orða það þannig, hefðbundnari
myndlist á ferðinni. Myndbands-
verk, ljósmyndir og innsetningar, en
á efri hæð meira um upplýsinga- og
viðburðatengd verk sem einhvern-
veginn flæða saman á hæðinni.
Af einstökum verkum var ég mjög
hrifinn af myndbandsverki Kajsa
Dahlberg. Þar sitja tvær konur úti á
miðju gólfi í kjarnmiklum samræð-
um þar sem tekin eru fyrir alvarleg
málefni og á sama tíma ferðast
myndavélin rólega í hringi í kringum
þær, hverfur á bakvið þil og veggi og
sýnir konurnar þess á milli. Þarna
nær listamaðurinn að búa til tvær
sögur úr raunveruleikanum. Maður
er með athyglina óskipta á samræð-
um kvennanna en um leið lyftir
hreyfing myndavélarinnar verkinu á
eitthvað allt annað plan, gefur því
spennu og ankannaleika þannig að
úr verður einhverskonar skáldverk
fyrir utan sjálft verkið!
Byungjun Kwon segir okkur í
verki sínu frá samkrulli kóreskrar
tónlistar og evrópskrar raftónlistar
og leikin eru tóndæmi, sem því miður
heyrast ekki alltaf nógu vel. Verkið
er eins og fleiri verk sýningarinnar
um mót tveggja menningarheima,
eða mót andstæðna.
Verk Haessen Chung, Flag 0, er
hvítur fáni með svartri skárönd,
staðsett fyrir framan Há-
skóla Íslands. Eins og sagt
er frá í texta sem fylgir
verkinu, þýðir 0 allt í senn
núll, hring og punkt og vís-
ar til alheimsins og hins al-
þjóðlega og sammeningar-
lega. Þá er verkið til tákns
um kerfi án stigskiptingar.
Ég hef áður séð svipuð
verk þar sem flöggum er
umbreytt, eða þá að búin
eru til ný flögg sem tákn
fyrir ákveðna þjóðfélags-
hópa. Má þar nefna verk
eftir listamenn eins og
David Hammons, African
American Flag, og Matt
Mullican. Verk Chung
fjallar um fordómaleysi,
opið samfélag og samstöðu
og er því af bestu sort.
Þekkingarormur Christ-
ine Wolfe er skemmtilegur
og gefur sýningunni nauð-
synlegan léttleika. Hug-
myndafræðin í verkinu er
hrein og klár en samt alls
ekki léttvæg. Útgangs-
punkturinn í sýningunni er að því er
aðstandendur hafa sagt þekkingar-
myndun eða þekkingarsköpun í list-
um og er ormurinn og eplið sem
hann étur sig í gegnum táknmynd
þess.
Sýningin er nokkuð fræðileg en
um leið kraftmikil og vel uppsett.
Gestir ættu að eyða góðum tíma á
sýningunni, hlusta á tal og tónlist hér
og þar og kynna sér ítarefni til að fá
sem mest út úr heimsókninni. Hér er
á ferðinni hugsandi fólk sem á í virkri
samræðu við nútímaumhverfið.
Samræður
MYNDLIST
Nýlistasafnið
Opið frá kl. 14–18 miðvikudaga
til sunnudags. Til 4. apríl.
ÝMSIR LISTAMENN
Þóroddur Bjarnason
Morgunblaðið/Sverrir
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111