Morgunblaðið - 04.04.2004, Page 47

SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. APRÍL 2004 47
HVER sem í alvöru tekur að
kynna sér íslenzka kirkjusögu mun
festa sjónir á 4. apríl 1964. Því veld-
ur, að þann dag settist á orgelbekk
Langholtssafnaðar í Reykjavík 17
ára unglingur, sem nú í 40 ár hefir
reynst slíkur brautryðjandi, að sönn
saga hlýtur ætíð að telja hann meðal
merkustu grónála á
boðunarakri kirkj-
unnar.
Langholtssöfnuður
var aðeins 11 ára gam-
all, fjörmikill, með
drauma í brjósti um
starf er marka myndi
spor framtíð þjóðar til
heilla. Kannske voru
draumarnir hlýrri og
bjartari, því þeir sem
musterið reistu voru í
óða önn að gera sér og
sínum skjól hér inn við
sundin. Nýkomið í ann-
an hluta safnaðarheim-
ilisins, stóð fólk frammi fyrir því að
velja sér organista í þriðja sinn.
Leitað var ráða til söngmálastjóra
þjóðkirkjunnar, dr. Róberts
Abrahams Ottóssonar. Hann taldi
sig geta leyst mál meðan söfnuður
ákvæði, hvern ráða skyldi. Meðal
nemenda sinna væri Mývetningur,
Jón sonur Stefáns og Jónu í Vogum,
tónelskur eldhugi. Í bænum var og
organistinn og fræðaþulurinn Sigfús
afi, og hann hafði þjálfað strákinn til
slíkrar leikni á orgel, að fær var
hann talinn 12 ára til að leysa gamla
manninn af í kirkju, ef þurfti með.
Þetta þótti gott ráð, og forlagadísin
brosti við okkur hið fyrsta sinn.
Umsvif safnaðarins voru orðin
mikil, búið að bæta við presti, og
frumherjinn sra Árelíus gekk til
starfa sinna mótaður af hugsjónum
Ungmennahreyfingarinnar og kenn-
arastéttarinnar fremur en gömlum
hefðum embættisstéttar. Organist-
ans biðu því mikil störf, miklar kröf-
ur. Undirrituðum og Torfa heitnum
Magnússyni var falið að leita manns
til starfans. Eitt gleymdist að segja
okkur, að aldrei hefði sú skikkan
komizt á, að organistar á Íslandi
fengju greidd há laun, nei, af hug-
sjón bæri þeim að þjóna kirkjunni og
afla kóða og grjóna í pott með því að
teygja úr dögum sínum við önnur
störf. Til að stytta frásögn af þrauta-
göngu okkar Torfa, þá skal aðeins
sagt, að starf okkar bar engan ár-
angur, við taldir angurgapar að
hugsa um kórskóla við kirkju og org-
anista ráðinn í fullt starf. Jón var
kominn norður, Helgi Þorláksson,
fyrsti organisti safnaðarins, og nú
formaður safnaðarstjórnar, tekinn
við starfi kórstjóra til bráðabirgða á
ný.
Það var kvöld og
safnaðarstjórn á fundi.
Illa tamið skap mitt
varð til að snjall for-
maður sagði: „Felum
þá sra Sigurði að leysa
málið, fyrst hann telur,
að við höfum ekki stað-
ið okkur.“ Tillagan
samþykkt, og í bræði
þaut eg á dyr. Þar beið
forlagadís þessa máls
mín annað sinni. Hún
benti mér á, að enn
væri síma ekki lokað út
á land, og kona mín á
vakt. Eg hringdi og bað
um Jón í Vogum. Hann reyndist
heima þetta örlagaríka kvöld, gaf
strax jáyrði við starfsboði og var
þegar ráðinn. Eins og montinn hani
gekk eg til fundarins á ný, og undr-
unin var mikil, er eg sagði málið
leyst.
Jón kom suður, tók við fána metn-
aðarfulls frumherja, Helga, og hélt
honum hátt á loft. Hann gekk af eld-
legum áhuga til starfsins. Breytti
kór. Laðaði að sér ungt og söngelskt
fólk; gerði kröfur meiri en þekkzt
höfðu áður við kirkjusöng. Kannske
var það happ, að orgelið var lasburða
garmur, svo hljóðfærið hans Jóns
urðu raddirnar ungu. Fljótt var lið
hans orðið svo fjölmennt, – orðið svo
agað í flutningi tónmáls, að ráðizt
var í hin erfiðari verk tónbók-
menntanna, af slíkum krafti og fimi,
að fólk varð allt að eyrum. Ekki að-
eins hér heima, heldur um lönd og
álfur. Lofið og gullið borið heim. Er-
lendir kórar tóku nú að biðja Jón um
aðstoð og ráð, ár eftir ár. Brautryðj-
andi var hann orðinn, og nú tóku
aðrir organistar að þræða sporaslóð,
svo íslenzk kirkjutónlist lyftist öll og
verður aldrei söm eftir. Víst er þetta
gleðilegt. Margir sporgenglanna
vinna frábærlega vel. Mér finnst þó
öfund og ættartengsl við lofgjörð-
arstjóra oft hafa hampað lærlingi
fremur en kennara. Það er bara einn
Jón og ein kirkja sem hefir 7 kóra
sem sprottið hafa af starfi eins og
sama manns. Eg þekki engan sem
getur stært sig af slíku afreki. Skilji
mig samt enginn svo, að Jón vinni
kórstörfin öll einn, nei slíkt væri
rangt. Samband hans við Söngskól-
ann og Íslenzku óperuna hafa laðað
kunnáttufólk að honum, laðað það til
að taka þátt í ævintýrinu með hon-
um, gefa jafnvel, eins og kórinn, á
stundum list sína og laun, svo hraða
mætti musterisbyggingunni. En hér
eru tengslin gagnkvæm, því hversu
margur, sem hóf tónlistarnám í kór-
um Langholtskirkju hefir ekki gert
söng eða hljóðfæraleik að ævistarfi?
Nú brosir forlagadís þessa máls enn
við mér. Í kórnum sem Jón tók við
forðum var ung stúlka, Ólöf Kolbrún
Harðardóttir. Þau felldu hugi saman
og giftust. Ólöf Kolbrún þroskaðist
til einnar af okkar færustu óp-
erusöngkvenna, og hún gerðist
raddþjálfari kóra Jóns. Síðar gekk
Harpa systir hennar til starfa með
Krúttakórinn, svo kirkjan á þeim
systrum mikið að þakka, og ráð
þætti mér, við þessi tímamót, að kór-
arnir mætu það við Hörð bónda, og
minning konu hans, hversu þau og
heimili þeirra hafa alla tíð stutt við
kirkjustarfið hér á holtinu.
Skilji mig enginn svo, að brautin
sem eg hefi verið að lýsa hafi verið
organistanum auðunnin. Nei, vinna,
þrotlaus vinna beið hins unga
manns. Hann hélt til framhaldsnáms
til Vínarborgar. Hann kenndi við
Vogaskóla, Árbæjarskóla, og um
tíma við Háskóla Íslands. Já, hann
varð firnafróður i kennimannlegri
guðfræði, svo fáa veit eg fróðari þó
hnakkakertir sprangi um með titla-
tog og orður, því varð undrun okkar,
er til þekktum, mikil, er staðan við
guðfræðideildina var auglýst og ann-
ar, vissulega líka frábær kostur, ráð-
inn. Enn brosti forlagadísin. Við
Stefán Guðjohnsen bárum fram þá
tillögu í sóknarnefnd, að Jón hlyti
fulla greiðslu fyrir organistastarfið
við söfnuðinn. Slík urðu viðbrögð
nefndarfólks, að tillöguna þyrfti ekki
að ræða, svo sjálfsagt væri málið, og
allar hendur á lofti. Þá var eg, sem
svo oft, stoltur af sóknarnefndinni,
kjarki hennar og framsýni. Vona eg
sannarlega að öðrum organistum
hafi auðveldari orðið eftirleikurinn.
40 ár og nú frumbýlingsbragurinn
af flestu horfinn. Jón kominn með
frábært hljóðfæri í hendur í ein-
hverri hljómfegurstu kirkju lands-
ins, og við hlið hans starfar metn-
aðarfullt hæfileikafólk, eins og
Guðbrandskirkju sæmir.
En það er rétt, þessi pistill er að-
eins leið að þakkarorðum fyrir sam-
starf okkar í 28 ár, skuggalausum og
mér lærdómsríkum. Af gagnkvæmri
virðingu gengum við til helgihalds-
ins, reyndum að gera eins og við
höfðum bezt vit á. Aldrei valdi eg til
dæmis sálma, taldi það verk org-
anista, sannfærður um, að slík skip-
an væri kirkjugestum ljúfust, eftir
að hafa setið í guðsþjónustu, þar sem
presti nokkrum hafði tekizt að hrúga
saman 33 versum undir eitt og sama
lagið. Jón leysti mig líka undan tóni,
því undarlega væli sem urðarkettir
töldu sitt mál, eg hlyti að vera að
ræða við þá en ekki kirkjugesti.
Mál er að linni. Eg hefi lengi beðið
þess að sjá, hvar guðfræðideild og
yfirstjórn kirkjumála ætla Jóni sæti
meðal sinna verkmestu sona og
dætra. En það er satt, enn er tími til
ákvörðunar, aðeins 40 starfsár að
baki og vonandi nokkur í ellilaunin.
En meðan eg bíð, hafðu þökk okkar
prestshjónanna gömlu, vinur kær,
ekki aðeins okkar, heldur íslenzkrar
kirkju og þjóðarinnar allrar.
Þökk til þín, kæri Jón
Eftir Sigurð Hauk Guðjónsson ’Það er bara einn Jónog ein kirkja sem hefir 7
kóra sem sprottið hafa
af starfi eins og sama
manns.‘
Sigurður Haukur
Guðjónsson
Höfundur er prestur.
Jón Stefánsson við orgelið árið 1964. Fyrsta tríóið. Jón Stefánsson, Ólöf Kolbrún Harðardóttir
og Helgi Einarsson.
Stiklur úr sögu Kórs Langholtskirkju
1953 Hinn 23. mars er Kirkjukór Langholtssafnaðar stofnaður af Helga Þorlákssyni
1964 Jón Stefánsson ráðinn organisti við Langholtskirkju
1965 Fyrstu tónleikar Jóns Stefánssonar
1968 Flutt kantatan „Wachet auf“ eftir Bach
1971 Missa Brevis í F eftir Haydn
1973 Starfsháttum breytt. Kórinn fær nafnið Kór Langholtskirkju. Þóknun til kór-
félaga lögð í sjóð til eflingar tónleikahaldi. Æfingum fjölgað í tvær í viku. Tekinn
upp einraddaður safnaðarsöngur og messuálag félaga minnkað. Kórfélögum
fjölgaði í yfir 40 manns
1974 Fyrsta utanlandsferð á Norræna kirkjutónlistarmótið í Lundi
1974 Fyrsta hljómplata: „Mín sál, þinn söngur hljómi“
1975 „Krýningarmessan“ eftir Mozart
1978 Fulltrúi Íslands á Norræna kirkjutónlistarmótinu í Finnlandi. Einnig sjálf-
stæðir tónleikar í ferðinni í Helsinki, Lahti, Jyváskylá og Turku
1978 Fyrstu „Jólasöngvar“ í Landakotskirkju
1979 „Stóra messan“ í c-moll eftir Mozart
1980 Fyrstu Jólasöngvar í Langholtskirkju „Vettlingatónleikar“
1981 Fyrsta „stóra“ verkið: „Messías" eftir Handel
1981 Hljómplatan „Land míns föður“ – Tónleikaferð til Kanada og Bandaríkjanna
1981 Jólaóratorían flutt í fyrsta skipti
1982 Jólaóratorían flutt í fyrsta sinn í heild á Íslandi
1983 Hljómplatan „An Anthology of Icelandic Choir Music“ fyrir BIS
1984 Langholtskirkja vígð – Jóhannesarpassían flutt í fyrsta skipti
1985 Tónleikaferð um Austurríki, Þýskaland og Ítalíu
1987 Jóhannesarpassían kemur út á geisladiski. Fyrsti klassíski geisladiskur á Ís-
landi
1987 Tónleikaferð til Færeyja
1989 Tónleikaferð til Ísrael. Messías fluttur fimm sinnum með Rehovot kammersveit-
inni
1990 Ferð til Finnlands ásamt Sinfóníuhljómsveit Íslands í tilefni vígslu Tampere
Talo. Einnig sjálfstæðir tónleikar í ferðinni í Helsinki og Borgá. H-moll messan
flutt í fyrsta sinn af Kór Langholtskirkju
1991 Geisladiskurinn „Barn er oss fætt“
1992 Geisladiskurinn „Það var lagið“ ásamt Kammersveit Langholtskirkju.
Mattheusarpassían í fyrsta sinn
1994 Geisladiskurinn „Ísland er lýðveldi“ .
1994 Tónleikaferð til Bretlands. M.a. flutt H-moll messan í Barbican Centre með
English Chamber Orchestra
1995 Jóhannesarpassían sviðsett. Fyrsta sinn í heiminum (svo vitað sé)
1996 „Petite Messe Solenelle“ eftir Rossini - „Ein Deutsches Requiem“ eftir Brahms
1997 „Requiem“ eftir Nils Lindberg
1998 Tónleikaferð til Færeyja. Flutt „Requiem“ eftir Verdi í Norðurlandahúsinu,
einnig tónleikar með verkum Þorkels Sigurbjörnssonar
1999 Orgel Langholtskirkju vígt.
Jólaóratorían flutt í messum frá jóladegi til þrettánda. Fyrsta sinn á Íslandi
2000 Tónleikaferðir til Danmerkur/Noregs og Finnlands/Svíþjóðar
2001 Tónleikaferð til Færeyja. Frumflutt „Ferðin“ eftir Sunnleif Rasmussen ásamt
færeyskum kórum
2002 Tónleikar á Listahátíð: Darius Milhaud: „La Mort d’un Tyran“, I. Stravinsky:
„Les noces"
2003 Kór Langholtskirkju 50 ára. Hildigunnur Rúnarsdóttir semur messu fyrir kór,
einsöngvara og sinfóníuhljómsveit
Hljómplötur og geisladiskar
1974 Mín sál þinn söngur hljómi (nú fáanleg á geisladiski)
1981 Land míns föður (nú fáanleg á geisladiski)
1983 An Anthology of Icelandic Choir Music (nú fáanleg á geisladiski)
1987 Jóhannesarpassían eftir J. S. Bach
1991 Barn er oss fætt
1992 Það var lagið
1994 Ísland er lýðveldi
Þórðarsveigur 32-36 er nýtt 33ja
íbúða fjölbýlishús, vel staðsett í
fögru umhverfi Reynisvatns. Um er
að ræða 3ja og 4ra herbergja íbúðir.
Íbúðirnar eru fullbúnar innréttingum
og tækjum. Sérinngangur er í allar
íbúðir. Suðurgarður hússins nýtur
skjóls af stórum gamalgrónum trjál-
undi, sem umlykur garðinn og gerir
hann að afar fjölskylduvænu útivist-
arsvæði.
Allar nánari upplýsingar eru á
vefnum okkar www.heimkynni.is
Nýtt á leigumarkaði!
Heimkynni ehf bjóða nýjar og glæsilegar íbúðir við Þórðarsveig
til útleigu á almennum leigumarkaði
Til leigu - Bæjarhraun
Þorbjörn Pálsson sölufulltrúi Sími 520 9555
898 1233 thorbjorn@remax.is RE/MAX
Heimilisfang: Bæjarhraun 2
Stærð: 150 fm
Til leigu gott skrifstofuhúsnæði,
um 15o fm, í Bæjarhrauni 2
í Hafnarfirði.
Salerni/eldhús/geymslur.
Allt mjög snyrtilegt og bjart.
Leigist með skrifstofuhúsgögnum
ef vill.
Laust nú þegar.