Pressan - 30.04.1992, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR PRESSAN 30. APRIL 1992
Viðeyj arundrið
ársgamalt
„Skattahækkanir
hafa aldrei leyst
fjárlagavanda,
heldur skapað út-
gjaldabólgu árið
eftir. Þeir sem ekki
hafa styrk til að
takast á við það
eiga ekki að vera í
pólitík. “
❖
„ Yfir minn digra
búk, “ sagði Össur
Skarphéðinsson,
þingflokksformað-
ur krata, um núll-
lausn fjármála-
ráðherra á flokks-
stjórnarfundi um
helgina.
❖
„Davíð hefur reynst
meiri mannasœttir
en ferill hans sem
borgarstjóra benti
til. “
❖
„í sjávarútveginum
reynir á átakalín-
una Davíð-Þor-
steinn. “
❖
„[Matthías
Bjarnason og Ingi
Björn Albertsson]
ógna ekki Davíð,
meira að segja þótt
Þorsteinn gengi í
lið með þeim. “
❖
„Ekki fyrr en um
mitt ár 1993, “ segir
einn ráðherrann
um hugsanleg
stólaskipti innan
stjórnarinnar.
❖
„[Jóhannaj þarfað
gera upp við sig
hvort hún œtlar að
vera í þessari ríkis-
stjórn eða ekki og í
framhaldi afþví
hvort hún œtlar að
halda áfram af-
skiptum afstjórn-
málum. “
í dag er eitt ár frá því Davíð
Oddsson og Jón Baldvin Hanni-
balsson mynduðu ríkisstjóm að
loknum Viðeyjarfundum. Það
var engin stefnuskrá skrifuð, að-
eins gert munnlegt samkomulag
tveggja manna sem vom vanir
að beita stjómunaraðferðinni
„— skjóta fyrst og spyrja svo“.
Þeir ætluðu sér mikið og ríkis-
stjómin átti að vera sterk. Hún
hafði vel rúman þingmeirihluta
og málefnaágreiningur var ekki
mikill í stærstu málum. Og
gamla Viðreisnarstjómin í bak-
sýnisspeglinum gaf fyrirheit um
gott samstarf, umbætur, róttækar
breytingar eftir framsóknarára-
tugina tvo.
En byltingin hefur látið á sér
standa. Formennimir báðir hafa
þurft að slá af ferðinni og árang-
ur ríkisstjómarinnar á fyrsta ár-
inu getur ekki talist nema í með-
allagi miðað við hvemig til var
stofnað. Hann er af tvennum
toga. Ríkisstjómin hefur minnk-
að fjárlagahalla umtalsvert og
virðist hafa stöðvað sjálfkrafa
aðgang illa staddra íyrirtækja og
atvinnuvega að peningum skatt-
greiðenda. Það fyrmeíhda, nið-
urskurðurinn, hinn áþreifanlegi
árangur, hefur hins vegar kostað
nánast allt pólitískt kapítal sem
ríkisstjómin átti til og hefur
gengið mjög á þolinmæði al-
þýðuflokksmanna, sem margir
krefjast nú nýrra áherslna.
Sem boðar ekki gott fyrir
stjómina, því framundan eru
engu sfður erfið verkefni en þau
sem gengið var í á fyrsta árinu:
enn stærri atlaga að ríkisútgjöld-
um, umdeild einkavæðing, um-
bætur og nýsköpun í atvinnu-
málum og lending í Evrópumál-
um. Þetta gerist við samdrátt í
efhahagslífi, viðvarandi atvinnu-
leysi og meira áberandi átök inn-
an stjómarflokkanna. Ríkis-
stjómin er enn á reynslutíma, en
hún er engan veginn sammála
um næstu skref. Sumarið sker úr
um hvort hún heldur kröftum til
frekari átaka.
STÆRRIFJÁRLAGA-
VANDIEN SÍÐAST
Vandi stjómarinnar og átökin
innan stjómarflokkanna, sérstak-
lega Alþýðuflokksins, kristallast
f því markmiði að ætla að úttýma
fjárlagahalla á tveimur ámm.
Fyrra skrefið var stigið í haust
þegar markið var sett á rúmlega
fjögurra milljarða halla í ár í stað
þeirra tólf milljarða sem út af
stóðu á síðasta ári. Innbyggður
halli við fjárlagagerð í haust var
reyndar ekki svo mikill, vegna
ýmissa tímabundinna útgjalda í
fyrra sem ekki færðust fram á
þetta ár. Niðurskurðurinn var í
reynd um fjórir milljarðar og
náðist fram með þeim harm-
kvælum sem óþarft er að rekja.
I fjárlagavinnu fyrir næsta ár,
sem nú stendur yfir, er gert ráð
fyrir tæplega sex milljarða gati
sem fylla þarf upp í með ein-
hvetjum ráðum. Það er umtals-
vert hærri upphæð en brúuð var
með látunum í haust.
Það er yfirlýst stefna stjómar-
innar að útrýma hallanum án
þess að hækka skatta. Þannig
hefur Friðrik Sophusson fjár-
málaráðherra sagt að ekki komi
til tekjuauka vegna skatts á fjár-
magnstekjur sem boðaður er; á
mód verði eignaskattar lækkaðir
og felldur niður skattur á versl-
unar- og skrifstofuhúsnæði.
Alþýðuflokkurinn er ekki al-
veg samstiga í skattamálunum.
„Skattahækkanir hafa aldrei
leyst fjárlagavanda, heldur skap-
að útgjaldabólgu árið eftir,“
sagði áhrifamaður þar sem vill
að haldið verði áfram niður-
skurði. „Þeir sem ekki hafa styrk
dl að takast á við það eiga ekki
að vera í pólitfk," bættí hann við.
Aðrir kratar krefjast skatta-
hækkana, sérstaklega með fjár-
magnstekjuskatti og/eða há-
tekjuskatti. Núll-lausn fjármála-
ráðherra er hafnað. „Yfir minn
digra búk,“ sagði Össur Skarp-
héðinsson, þingflokksformaður
krata, á flokksstjómarfundi um
helgina.
Embættismenn sem blaðið
ræddi við töldu ólíklegt, ef ekki
óhugsandi, að ná mætti halla-
lausum fjárlögum án skatta-
hækkana. Sumir lýstu líka efa-
semdum um að það væri skyn-
samlegt við ríkjandi aðstæður í
efnahagslífi.
ÁFRAM VERÐUR EINKA-
VÆTT
Að skattahækkunum frá-
gengnum er ekki margra kosta
völ, enda leynast ekki margar
matarholur í fjárlögunum. Með
góðum vilja og miklum átökum
mætd ná fram spamaði upp á
3^f milljarða á stærstu póstum,
en ástæða er tíl að efast um pólit-
ískt þrek stjómarinnar til þeirra
verka. Meðal sjálfstæðismanna
eru enn uppi hugmyndir um
„þjónustugjöld" á borð við
skólagjöldin sem fella varð úr
bandorminum í vetur. Sam-
kvæmt heimildum blaðsins er
fjárlagavinna í ríkisstjóminni í
biðstöðu, ekki síst vegna and-
stöðu Jóhönnu Sigurðardóttur
við nauðsynlegan niðurskurð í
hennar málaflokki og enn á Ólaf-
ur G. Einarsson menntamálaráð-
herra eftir að sýna ffam á hvar
hann hyggst skera niður í sínu
stóra ráðuneytí.
Einhverjir binda vonir við að
hægt sé að „einkavæða upp í
fjárlögin", það er að auka tekjur
með því að selja nógu mikið af
ríkiseignum. Ráðherrar hafa
nefnt einn tíl tvo milljarða í því
sambandi, en sú upphæð fæst
ekki í kassann nema með sölu
banka eða fjárfestingarlánasjóða.
Sáralítið kemur inn á þessu ári
vegna sölu Ríkisskipa og jafrivel
þótt vel gangi að selja hlut ríkis-
ins í Gutenberg, Jarðborunum og
Ferðaskrifstofu ríkisins fengist
ekkert í nánd við þessa tölu í
beinhörðum peningum í náinni
íramtíð.
Fmmvarp Jóns Sigurðssonar
um að breyta bönkunum í hluta-
félög, sem undanfara þess að