Pressan - 02.07.1992, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR PRESSAN 2. JÚLÍ 1992
Þjóðviljinn dregur skuldahalann
LOKAÁMB KOSmei
30 MILUðNIR
Bjarki hf. skuldar á fjórða tug milljóna, Alþýðubandalagið greiðir tugmilljónir fyrir Útgáfufélag
Þjóðviljans og Helgarblaðið segist eiga áskrifendalista sem það leigir þó líka.
155 mílljóna
þrot glerverk-
smiðjunnar Esju
Þrotabú glerverksmiðjunnar
Esju í Mosfellsbæ hefur verið
gert upp, en félagið var tekið til
skipta í febrúar 1990. Kröfur í
búið hljóðuðu alls upp á 155
milljónir króna að núvirði. For-
gangskröfur voru 12,3 milljónir
og greiddust 2,4 milljónir upp í
þær. Ekkert greiddist upp í af-
ganginn eða upp í almennar
kröfur upp á 142 milljónir króna.
Esja rak glersamsetningar-
verksmiðju, annaðist sölu á gler-
vörum og skyldum vörum. Fyr-
irtækið var stofnað 1984, en
undir það síðasta var stjómarfor-
maður félagsins og fram-
kvæmdastjóri Magnús Ingi-
mundarson og einnig hafði pró-
kúru EggertA. Magnússon.
Mikligarður af-
skrifar hálfan
milljarð króna
Á aðalfundi Miklagarðs sl.
mánudag var sú ákvörðun tekin
að afskrifa 483 milljónir króna
sem tapað fé. Þetta var gert með
því að færa niður hlutafé Mikla-
garðs um þessa upphæð „til að
mæta ójöfnuðu rekstrartapi".
Um síðustu áramót var eigið
fé Miklagarðs neikvætt um 125
milljónir króna og frá þeim tíma
hefur hallareksturinn haldið
áfram, þótt nokkur árangur hafi
náðst af því að sameina Mikla-
garð og Verslunardeild SÍS.
Jafnframt ákvörðuninni um að
afskrifa nær hálfan milljarð
króna samþykkti aðalfundurinn
heimild til að auka hlutafé versl-
unarinnar um 420 milljónir
króna. Liggur nú íyrir það verk-
efni að finna það fé.
Hátekjufólk tók
væna sneið af
launakökunni
Á örfáum árum hefur kaup-
máttur 10 prósenta tekjuhæstu
karla landsins hækkað um nær
20 prósent um leið og kaupmátt-
ur 10 prósenta tekjulægstu karl-
anna hefur minnkað um nær 10
prósent.
Gögn Þjóðhagsstofnunar sýna
að 10 prósent ffamteljenda sem
hæstar hafa tekjumar hafa aukið
hlutdeild sína af heildartekjum
úr 26,14 prósentum árið 1986 í
28,25 prósent árið 1990 eða um
sem nemur2,l 1 prósentustigum.
Hver þessara framteljenda hefur
á sama tíma aukið hlutdeild sína
af heildartekjunum um 246 þús-
und krónur yfir árið, eða liðlega
20 þúsund á mánuði, á meðan
hlutdeild 80 prósenta framtelj-
enda hefúr dregist saman.
10 prósent lægstlaunaðra
kvæntra karla á aldrinum 25 til
65 ára voru árið 1986 með að
meðaltali 58.700 krónur á mán-
uði, að núvirði, en 10 prósent
hæstlaunaðra vom á sama tíma
með 323,5 þúsund á mánuði og
munurinn því 5,5-faldur. Árið
1990 voru 10 prósent lægstlaun-
aðra með 53.300 að meðaltali og
hafði kaupmáttur þessa fólks því
minnkað um 9,2 prósent. lOpró-
sent hæstlaunuðu karlanna vom
hins vegar komin upp í 384,5
þúsund á mánuði og jókst kaup-
mátturinn því um 19 prósent.
Um leið var munurinn milli
þessara hópa orðinn 7,2-faldur.
Á því rúmlega ári sem Út-
gáfufélagið Bjarki hf. gaf út
Þjóðviljann tókst því að tapa á
fjórða tug milljóna. Það hefur nú
verið.tekið til gjaldþrotaskipta,
en ekki er fullljóst hversu stórt
gjaldþrot þessa unga hlutafélags
verður þegar öll kurl em komin
til grafar.
Skuldirnar, sem útgefendur
málgagns launafólks skilja eftir
sig, em einkum vangoldnar líf-
eyrissjóðsgreiðslur, ógreidd
staðgreiðsla skatta, orlofskröfur,
skuldir við Útgáfufélag Þjóðvilj-
ans (sem gaf Þjóðviljann út á
undan Bjarka hf.) og viðskipta-
skuldir við prentsmiðjuna Odda
hf., samtals um þijátíu milljónir.
Að auki stendur eftir y firdráttur á
reikningum í Landsbanka ís-
lands, en fyrir honum munu vera
persónulegar ábyrgðir og hann
því væntanlega afgreiðast utan
skiptameðferðar.
Eignir hlutafélagsins em eink-
um vélar, tæki og hugbúnaður,
sem Helgarblaðið hefur leigt af
félaginu síðustu vikur. Erfitt er
að leggja mat á þessar eignir, en
um áramótin 1990-1991 voru
þær metnar á um það bil 8 millj-
ónir og töldust framlag Útgáfu-
félags Þjóðviljans til hlutafélags-
ins Bjarka. Olíklegt er talið að
það sé raunvirði eignanna nú, en
þess er að vænta að þær verði
auglýstar til sölu á næstunni. Að
auki á Bjarki útistandandi kröfur
upp á um þijár milljónir, sem em
ógreidd áskriftargjöld og auglýs-
ingar.
Árni Þór Sigurðsson á Helg-
arblaðinu. „Við eigum áskrif-
endalistann."
Það er reyndar nokkuð síðan
ljóst var að Bjarki hf. gæti ekki
haldið áfram þeirri útgáfú Þjóð-
viljans sem hafin var um áramót-
in 1990-1991. Farið var fram á
greiðslustöðvun aðeins hálfu ári
effir að félagið tók við útgáfunni
og í lok janúar kom síðasta tölu-
blað Þjóðviljans út.
Skráð hlutafé félagsins er 12,8
milljónir og á Útgáfufélagið
meirihluta, en auk þess nokkrir
einstaklingar. Stjórn félagsins
skipuðu Arni Þór Sigurósson,
Astráður Haraldsson, Guðrún
Agústsdóttir, Helgi Guðmunds-
son, Hrafii Magnússon og Olga
Guðrún Arnadóttir. Fram-
kvæmdastjóri var Hallur Páll
Jónsson. Skiptastjóri þrotabús-
ins er Elvar Örn Unnsteinsson
héraðsdómslögmaður.
EIGA LISTANN, EN
LEIGJA HANN ÞÓ
Tæki og búnaður gamla Út-
gáfufélags Þjóðviljans vom orð-
in eign Bjarka hf„ en þegar Þjóð-
viljinn hætti að koma út í vetur
tók hlutafélagið Helgarblaðið
reksturinn og tækin á leigu.
Leigan var í formi hlutfalls af
tekjum, en Bjarki hf. reið ekki
feitum hesti ffá þeim viðskipt-
um. Útgáfa Helgarblaðsins stóð
þar til í síðustu viku, í tæpa fimm
mánuði, og var allan tímann í
jámum.
Svo kann jró að fara að þessi
tuttugu vikna útgáfa Helgar-
blaðsins skili hlutafélaginu
óvæntri eign. Bjarki hf. hafði
haft á leigu frá Útgáfufélagi
Þjóðviljans nafnið Þjóðviljann
og áskrifendalista. Þegar Bjarki
hætti útgáfu tók Helgarblaðið á
leigu þennan áskrifendalista og
sendi út eftir honum fyrsta tölu-
blað sitt. Honum hefur verið
haldið við, eins og leigusamn-
ingurinn gerir ráð fyrir, en nú ber
svo við að aðstandendur Helgar-
blaðsins telja sig eiga þennan
lista með um 4.500 nöfnum.
„Listinn verður hér hjá okkur,“
sagði Ámi Þór Sigurðsson í við-
tali við PRESSUNA. Aðspurður
um eignarrétt á listanum kvaðst
hann líta svo á að listinn væri
eign Helgarblaðsins, þrátt fyrir
leigusamninginn sem enn er í
gildi.
Erfitt er að meta hvers virði
nöfn hálfs fimmta þúsunds Þjóð-
viljalesenda em, en í umræðum
um hugsanlega stofnun dagblaðs
í vetur var lisúnn meðal þess sem
rætt var um sem hugsanlegt 20
milljóna króna framlag Alþýðu-
Einar Kari Haraldsson, fram-
kvæmdastjóri Alþýðubanda-
lagsins. „Skuldirnar halda
okkur í spennitreyju."
bandalagsmanna. Þá var hann
enn talinn í eigu Útgáfufélags
Þjóðviljans.
1 núverandi formi tók Helgar-
blaðið hf. til starfa í apríl síðast-
liðnum, en hlutafélagið sjálft var
stofnað árið 1983. Skráð hlutafé
er ein milljón króna og stjómar-
menn em Arnar Guðmurtdsson,
Ámi Þór Sigurðsson, Guðmund-
ur Rúnar Heiðarsson, Sigurður
Á. Friðþjófsson og Sœvar Guð-
björnsson. Framkvæmdastjórn
er í höndum þeirra Áma Þórs og
Sævars.
ALÞÝÐUBANDALAGEÐ
BORGAR BRÚSANN
Rekstur Helgarblaðsins var að
líkindum einhvers staðar í kring-
um núllið og Bjarki hf. tapaði á
ijórða tug milljóna, en Útgáfúfé-
lag Þjóðviljans er enn til og
skuldar líklega hátt í hundrað
milljónir. Eignir á það fáar á
móú og virðist þeim fara fækk-
andi, ef áskrifendalisúnn er líka
glataður. Ekki hefur verið krafist
skipta á félaginu, enda myndi
stærsú kröfúhafinn, Landsbank-
inn, væntanlega tapa tugmilljón-
um við það.
Skuldir Útgáfufélagsins vom
meðal annars tryggðar með
„veði“ í peningum sem Alþýðu-
bandalagið fær úthlutað á Al-
þingi til útgáfumála. Og flokkur-
inn er byijaður að greiða niður
þessar skuldir. „Alþýðubanda-
lagið tók að sér að ábyrgjast
skuldir Útgáfúfélagsins og borg-
ar sex milljónir á þessu ári vegna
skulda þess,“ sagði Einar Karl
Haraldsson, ffamkvæmdastjóri
flokksins. Töluvert meira er efúr
sem ekki er enn fallið í gjald-
daga. „Þetta heldur okkur í
spennitreyju fjárhagslega og
mun gera það eitthvað áfrarn,"
sagði hann. Að auki er flokkur-
inn enn að greiða niður skuldir
vegna kosningabaráttu á síðasta
ári, sem samtals vom á bilinu 10
til 15 milljónir.
Karl Th. Birgisson
D E B E T
„Helga er ákaflega glöggskyggn, fljót að átta sig á
kjama málsins, kemur oft auga á það sem aðrir sjá ekki
og getur komið því á ffamfæri. Hún er ákaflega heiðar-
leg, hreinskipún og skemmtileg. Helga er mikil baráttu-
kona og þrautseig, góður og vandaður fræðimaður,“ seg-
ir Helga Sigurjónsdóttir, samherji í kvennabarátt-
unni og kvennarannsóknum. „Helga er afskaplega
hugmyndaríkur og vandaður fræðimaður, mjög frjór
kennari og hefúr hvetjandi áhrif á marga af nemendum
sínum. Henni fylgir mikill drifkraftur," segir SoffTa
Auður Birgisdóttir, bókmcnntafræðingur og fyrr-
verandi nemandi. „Það fyrsta sem maður fellur fyrir er
þessi frábæri húmor sem hún hefur og það er aldrei logn-
molla í kringum hana, hvorki í einkalífinu né út á við, og
hún finnur oft nýja og ferska fleti á málum. Helga er
hugsjónamanneskja og stendur við hugsjónir sínar. Sem
vinur er hún ákaflega trygglynd, úlfinningarík og við-
kvæm og undirferli eða heigulshátt þolir hún illa. Sem
ffæðimaður er hún besú kennari sem ég hef haft,“ segir
Ragnhildur Richter, bókmenntafræðingur og vin-
kona.
K R E D I T
„Helga getur verið nokkuð þröngsýn og ekki
alltaf tilbúin til þess að sjá sjónarhorn annarra.
Hún getur verið dómhörð og á það jafnt við um
menn og málefni," segir Helga Sigurjónsdóttir.
„Helga hefur verið framherji í íslenskum
kvennabókmenntarannsóknum og því miður
mætt ansi mikilli andstöðu á því sviði. Má segja
að það hafi gróðursett í hana mikla tortryggni,
sem hefur svo kannski leitt til þess að hún er
nokkuð eigingjörn á kvennafræðina og virðist
óttast samkeppni. Helgu fylgir ákveðinn ein-
strengingsháttur sem hefur aftur gert henni
kleift að vera í sviðsljósinu," segir Soffía Auður
Birgisdóttir. „Það kemur mér á óvart hvað hún á
furðulega erfitt með að taka ákvarðanir í smá-
málum, eins og til dæmis hvaða varalit hún eigi
að nota. Þetta gildir hins vegar ekki um stærri
málefni. Helga á örugglega stórt safn af mis-
lukkuðum varalitum,“ segir Ragnhildur Richter.
Helga Kress
Helga Kress, prófessor og formaður menntamálaráðs.