Morgunblaðið - 16.05.2004, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 16.05.2004, Blaðsíða 4
FRÉTTIR 4 SUNNUDAGUR 16. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ Á SUMRIN þegar blómin og trén springa út er það ekki síst smáfólk- ið sem nýtur þess að leika sér úti í náttúrunni. Segja má að börnin springi út líkt og náttúran á þess- um tíma, skoppi og hoppi um græna grundu, skoði laufguð trén og tíni sumarblóm handa mömmu og pabba. Kári Steinn er ekki hár í loftinu og getur því auðveldlega falið sig í trjágróðrinum í garð- inum heima hjá sér. Ljósmynd- arinn kom þó auga á hann á milli greinanna og smellti af honum mynd. Morgunblaðið/Golli Nú er sumar ÁRNI Hjartarson, jarðfræðingur hjá Íslenskum orkurannsóknum, setur fram nýjar hugmyndir um gliðnun jarðskorpunnar á Íslandi í doktorsritgerð sem hann varði við Kaupmannahafnarháskóla í lok apríl. Í henni kemst hann að þeirri niðurstöðu að gliðnunarhraðinn sé mun meiri en almennt er viður- kennt eða 3,4 cm á ári. Hingað til hafi gliðnunin verið talin 1,8 cm á ári samkvæmt nýjustu reiknilíkön- um. Telur hann að hugmyndir manna um gliðnun berggrunns á Íslandi, eðli hennar og hraða, þarfnist endurskoðunar. Árni segir að gliðnun jarðskorp- unnar út frá miðhafshryggnum í Norður-Atlantshafi hafi verið all- vel þekkt frá árinu 1966. Þá birtu jarðvísindamenn útreikninga á henni sem byggðust á mælingum og aldursgreiningum á segulrein- um hafsbotnsins. Gliðnun á Íslandi hafi verið álitin sú sama og á hafs- botni eða 1,8 cm á ári. Hann bendir á að elsta aldursgreinda bergið á landinu sé á útnárum í austri og vestri; 15 milljón ára í Tóarfjalli á Vestfjörðum og 13 milljón ára í Gerpi. Um 480 km séu þar á milli. Aldur bergs fari síðan í grófum dráttum lækkandi í átt að gosbelt- unum inn til landsins. Með því að deila meðalaldri elsta bergs í austri og vestri upp í breidd landsins ætti gliðnunin að koma í ljós. Sé þetta skoðað, segir Árni, þá virðist gliðn- unin mun meiri en búast mátti við. „Ísland er því með öðrum orðum of stórt miðað við hina almennt við- urkenndu gliðnun í Norður-Atl- antshafi, það er yfir 200 km of breitt frá austri til vesturs.“ Ótrúlegar skýringar Hann segir að það kunni að þykja ótrúlegt að gliðnun á Íslandi geti verið meiri en gliðnun á jarð- skorpuflekunum sem það tilheyrir. „En þá hlýtur eitthvað að vera bog- ið við aldursgreiningar á landinu, jarðsögulegt tímatal og segul- kvarða. Bergið austanlands og vestan ætti að vera miklu eldra, 25 milljón ára eða svo. Það er líka mjög ótrúleg niðurstaða. Þriðja skýringin gæti verið sú að grunnt undir landinu leyndist væn flís af eldra bergi, eldfornri meginlands- skorpu eða gamalli úthafsskorpu. Það gæti skýrt mikla en falska gliðnun, sýndargliðnun. Þessi „flís“ þyrfti þó að vera yfir 200 km breið og um 50.000 km² að flatarmáli, það telst heldur ekki trúleg skýr- ing. Margt mælir auk þess gegn henni,“ segir Árni. Honum finnst athyglisvert að sí- ritandi GPS staðsetningarmæling- ar, sem stundaðar eru af Veður- stofu Íslands og fleiri aðilum, sýna stöðuga hreyfingu jarðskorpunnar nánast frá degi til dags og viku eft- ir viku. Þessar hreyfingar þyki samsvara gliðnun sem er um 1,8 cm á ári. Þetta megi túlka sem hina víðfeðmu gliðnun Evrasíu- og N-Ameríkuflekanna. Gliðnun samfara gosum „Á Íslandi virðist sem lotubund- in aukagliðnun eigi sér stað í svo- nefndum gliðnunarhrinum sem verða samfara sprungugosum og í stórum skjálftum. Í Kröflueldum á árunum 1975–1984 mældist um 7,5 m gliðnun um miðbik sprungu- svæðisins og um 5 m að meðaltali eftir því endilöngu á um 80 km löngum kafla,“ segir Árni. Að minnsta kosti tvær aðrar gliðnun- arhrinur hafi orðið í Norðurlands- gosbeltinu á sögulegum tíma sam- fara hinum miklu gosum í Öskju og Sveinagjá 1875 og í Mývatnseldum 1724–1729. „Þessar hrinur voru ekki minni en Kröfluumbrotin, þótt engar afgerandi tölur séu til um það. Samanlögð gliðnun væri því ekki undir 15 m. Samkvæmt því hefur gliðnun á Mývatnssvæðinu á síðustu 1.000 árum verið 18 m vegna stöðugs landreks að við- bættum 15 m í hrinum eða 33 m alls. Þetta gera 3,3 cm á ári sem er furðu nálægt þeim tölum sem fást þegar til lengri tímabila er litið.“ Árni Hjartarson segir að að öllu samanlögðu sé niðurstaðan sú að hugmyndir manna um gliðnun jarðskorpunnar á Íslandi þarfnist endurskoðunar og hún sé mun meiri en gert hafi verið ráð fyrir hingað til. Doktorsritgerð Árna er á ensku en íslenskur titill er „Skagafjarð- armislægið og jarðsaga þess“. Rit- gerðin samanstendur af sjö sjálf- stæðum vísindagreinum. Hugmyndir um gliðnun jarðskorpunnar endurskoðaðar Gliðnunin meiri en talið hefur verið Ísland virðist gliðna og stækka hraðar en almennt hefur verið talið. Ætti breidd þess frá Gerpi og til ystu skaga á Vestfjörðum að vera 250 km en í raun er hún 480 km. Myndin sýnir þennan stærðarmun. MIÐASALA á Listahátíð er í fullum gangi. Heiðrún Harðardóttir, starfs- maður Listahátíðar, sagði að fólk virtist kunna mjög vel við að geta keypt miða á Netinu, en að jafnframt væri mikið hringt. Heiðrún segir undirtektir almenn- ings hafa verið gríðarlega góðar, uppselt væri á ákveðna viðburði og að nú sé fólk farið að huga að seinni hluta hátíðarinnar og kippur kominn í miðasölu á viðburði þá. Miðar á Listahátíð seldir í fyrsta skipti á Netinu Þetta er í fyrsta sinn sem Listahá- tíð selur miða á Netinu. Á síðustu há- tíð var þó hægt að panta miða með tölvupósti. „Við fundum í fyrra að það var al- veg grundvöllur fyrir því að setja upp miðasölu á Netinu, og virðumst hafa lesið rétt í það. Fólk vill fara inn á Netið til að kaupa miða. Ef það finnur ekki nógu gott sæti, þá hring- ir það í okkur. Það er orðið minna um það að fólk standi í röð til að kaupa miða.“ Miðasala Listahátíðar gengur vel Hægt að nálgast miða á Netinu SÝNI hafa verið send til útlanda vegna mögulegs riðusmits á bænum Kjóastöðum í Biskupstungum. Ein- kenni voru grunsamleg, en ekki tókst að staðfesta veikina með þeim aðferðum sem tiltækar eru. Því var ákveðið að senda sýni til Noregs til rannsóknar með nýrri og nákvæmari aðferð en tiltæk er hér á landi. Þeirri aðferð hefur ekki enn verið komið upp vegna kostnaðar. Ef grunur um riðu reynist réttur er það fjórði bær- inn, þar sem riða finnst í Biskups- tungum á einu ári. Mikilvægt að bændur séu á varðbergi Að sögn Sigurðar Sigurðarsonar, dýralæknis á Keldum, er von á nið- urstöðum rannsókna í lok næstu viku. „Ef riðuveiki reynist vera á þessum bæ, er líklegt að fleiri bæir séu í hættu í nágrenninu. Þar sem við höfum engin lyf eða próf til að tína úr smitbera er förgun á öllu fé því miður eina lausnin eins og er.“ Ef riða fyndist á Kjóastöðum yrði trúlega gerð tillaga um að lóga öllu fé í Biskupstungum að undanskild- um Hlíðabæjum. Þeir eru í sérstöku hólfi. „Riðuveikin er svo lengi að búa um sig og svo lúmsk, að hún getur leynst lengi án þess að hægt væri að menn átti sig á henni. Auk þess eru fyrstu einkenni veikinnar mjög breytileg og oft óljós,“ útskýrir Sig- urður. Menn ættu því að segja til allra kinda, sem minnsti grunur fell- ur á. „Það er mjög auðvelt að dreifa veikinni um allar jarðir, ef menn gæta ekki að sér eða sýna kæruleysi. Kostnaður við dýralæknisskoðun og próf er ókeypis fyrir bændur. Á fundi, sem haldinn var nýlega í Þing- borg, kom fram vilji um að hvika hvergi frá því að vinna með fullri ein- urð og drenglyndi gegn riðuveik- inni,“ segir Sigurður. Fyrirhugað er að sögn Sigurðar að farga öllu fé í haust sem fer á milli af- rétta og kemur fyrir í útréttum, og fullorðið fé verði bætt. „Það er mjög mikilvægt að menn hafi gætur á hvaða kindur þeir senda til fjalls. Menn ættu að leita sér upp- lýsinga hjá þeim reyndu, sem þekkja sálarlíf kindanna. Ef menn senda á fjall kindur, sem ekki þekkja land- svæðið, eða áður en gróður er orðinn nægur, er hætta á að þær lendi á flakki, og auki smithættuna.“ Enn líkur á riðu í Biskupstungum TALSVERÐUR erill var hjá lög- reglunni í Kópavogi í fyrrinótt en lögregla þurfti að hafa afskipti af fólki vegna ölvunar, skv. upplýsing- um lögreglu. Hópur unglinga safn- aðist saman á Rútstúni og var tals- vert um ölvun. Þurfti lögregla að flytja nokkur ungmenni í misjöfnu ástandi til síns heima. Skv. upplýs- ingum lögreglu í Reykjavík og Hafn- arfirði bar nokkuð á því að unglingar hópuðust saman í fyrrinótt til að fagna lokum samræmdra prófa en engin teljandi vandræði urðu þó vegna skemmtanahalds ungling- anna. Erill hjá lögreglu í Kópavogi TALSVERÐUR hópur ungs fólks safnaðist saman í miðbæ Akureyrar í fyrrinótt, og beið þar eftir að miðasala hæfist á tónleika hljóm- sveitarinnar Metallica. Skv. upplýs- ingum lögreglu voru flestir ungling- anna stilltir og lítið bar á áfengisdrykkju á svæðinu en lög- regla þurfti þó að hafa afskipti af fáeinum einstaklingum sem létu ófriðlega. Þurfti að fjarlægja einn þeirra vegna ölvunar. Akureyri Biðu eftir að miðasala hæfist ♦♦♦
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.