Morgunblaðið - 29.06.2004, Side 1

STOFNAÐ 1913 175. TBL. 92. ÁRG. ÞRIÐJUDAGUR 29. JÚNÍ 2004 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Rafdrottning
í rokki og róli
Tónleikar Berlínarbúanna Peaches
og Egils í Klink og Bank | Menning
Sumarkjólar
á sólardegi
Á sumrin endurspegla fötin
gjarnan árstíðina | Daglegt líf
HÆSTIRÉTTUR Bandaríkjanna úrskurð-
aði í gær, að fangar í Bandaríkjunum, sem
grunaðir væru um hryðjuverk, jafnt erlend-
ir sem bandarískir, hefðu rétt til að skjóta
máli sínu til bandarísks dómstóls.
Er niðurstaðan áfall fyrir Bandaríkja-
stjórn enda hafnaði dómstóllinn þeirri meg-
inkröfu hennar, að hún hefði heimild til að
halda föngunum og svipta þá aðgangi að
lögfræðingum og réttarkerfinu.
Sex dómarar af níu stóðu að úrskurðinum
en í honum segir, að bandarísk lögsaga nái
til allra svæða þar sem bandarískum lögum
er beitt, en það þýðir, að hún gildir um
fangana 600 í Guantanamo á Kúbu. Banda-
ríkjamenn hafa það landsvæði samkvæmt
samningi frá 1903 en Bandaríkjastjórn hélt
því fram, að það væri utan lögsögunnar þar
sem það væri á erlendri grund.
Erlendir
fangar hafa
sinn rétt
Washington. AP, AFP.
STARFSHÓPUR ríkisstjórn-
arinnar um þjóðaratkvæða-
greiðslu telur, að við ákvarð-
anatöku um þátttöku í
þjóðaratkvæðagreiðslu mætti
til dæmis miða neðri mörk við
að 25% atkvæðisbærra manna
greiddu atkvæði gegn lögun-
um til að nema þau úr gildi. Er
þá horft til þess viðmiðs að
a.m.k. helmingur kosninga-
bærra manna tæki þátt í kosn-
ingum. Í skýrslunni er einnig
sagt að hægt væri að miða efri
mörk við meðalkjörsókn í al-
þingiskosningum á lýðveldis-
tíma, 88,58%, og þá krefjast
þess að helmingur þess fjölda,
eða um 44% atkvæðisbærra
manna, þurfi að greiða atkvæði
gegn lögunum eigi að ganga
gegn vilja alþingis.
Rík efnisleg rök eru sögð
fyrir því að setja hófleg skil-
yrði við þjóðaratkvæða-
greiðslur, samkvæmt 26. grein
stjórnarskrárinnar, er varða
kosningaþátttöku og/eða að
ákveðið hlutfall atkvæðis-
bærra manna þurfi til að
mynda meirihluta við úrslit
kosninganna. Starfshópurinn
telur það vægustu útfærslu
skilyrðis að einfaldur meiri-
hluti ráði en ákveðið hóflegt
hlutfall atkvæðisbærra manna
greiði þó atkvæði gegn lögun-
um, enda útiloki beiting þess
áhrif þeirra sem ekki kjósa að
taka þátt í atkvæðagreiðslunni
og hvetur frekar til þátttöku.
Hópurinn telur að hugsanleg
skilyrði varði lágmarksþátt-
töku og/eða ákveðið hlutfall at-
kvæðisbærra manna. Hann
telur hins vegar ekki koma til
álita að gera kröfu um aukinn
meirihluta, t.d. að tvo þriðju
greiddra atkvæða verði að
greiða gegn lögunum. Starfs-
hópurinn leggst gegn því að
beitt verði fleiri en einu skil-
yrði samhliða ef það yrði
ákveðið á annað borð.
Hópurinn segir ákvarðanir
um við hvaða hlutfall eigi að
miða varðandi þátttöku ákveð-
ins hlutfalls atkvæðisbærra
manna fremur pólitískar en
lögfræðilegar.
Starfshópur telur rök fyrir skilyrðum við þjóðaratkvæðagreiðslu um fjölmiðlalögin
Atkvæði 25–44% atkvæðis-
bærra til að nema lög úr gildi
Morgunblaðið/Þorkell
Hæstaréttarlögmennirnir Jón Sveinsson og Karl Axelsson,
formaður starfshópsins, kynna skýrsluna í gærdag.

Rök fyrir skilyrðum/10
Paul Bremer, landstjóri Banda-
ríkjamanna, afhenti Iyad Allawi,
forsætisráðherra bráðabirgða-
stjórnarinnar, skjöl varðandi valda-
skiptin og yfirlýsingu þar sem
sagði, að frá og með 28. júní væri
hernámsstjórnin úr sögunni og
völdin komin í hendur „ríkisstjórn
hins fullvalda Íraks“. Þrátt fyrir
óöldina í landinu og æ fleiri árásir
kvaðst Bremer trúa því, að stjórn-
inni myndi takast að koma á stöð-
ugleika í landinu.
Íraska stjórnin hefur við ærinn
vanda að glíma. Efnahagslífið er í
molum og hún þarf líka að sanna sig
fyrir íröskum almenningi en margir
líta aðeins á hana sem verkfæri í
höndum Bandaríkjamanna. Í Írak
eru enn 150.000 erlendir hermenn
og þeir telja sig hafa rétt til að grípa
til aðgerða án mikilla afskipta
stjórnarinnar í Bagdad.
Allawi skoraði í gær á landa sína
að binda enda á óöldina, sem hann
sagði runna undan rifjum „erlendra
hryðjuverkamanna“, og tilkynnti,
Serbíu verið ofarlega á baugi og
mikilvægt verið talið að rétta land-
inu hjálparhönd.
hefur innan bandalagsins um Írak.
„Núna er meiri samhugur og
samstaða en verið hefur og það er
jákvætt,“ sagði Davíð.
Halldór sagði, að á fundi utanrík-
isráðherra NATO hefðu málefni
að innan tveggja daga yrði tilkynnt
um ráðstafanir í öryggismálum.
George W. Bush Bandaríkjafor-
seti fagnaði í gær valdaskiptunum
sem sögulegum umskiptum fyrir
Íraka og undir það tók einnig Tony
Blair, forsætisráðherra Bretlands.
Það sama gerðu leiðtogar annarra
NATO-ríkja, sem nú eru á fundi í
Istanbúl í Tyrklandi, og að auki
stjórnvöld í Japan, Kína og Rúss-
landi. Kofi Annan, framkvæmda-
stjóri Sameinuðu þjóðanna, bauð
Írak velkomið í hóp fullvalda ríkja
og sagði samtökin mundu leggja
þeim allt sitt lið.
Söguleg ákvörðun
Leiðtogar NATO-ríkjanna sam-
þykktu á fundi sínum í Istanbúl, að
bandalagið tæki að sér að þjálfa
íraska hermenn. Sagði Davíð Odds-
son forsætisráðherra, sem sat fund-
inn ásamt Halldóri Ásgrímssyni ut-
anríkisráðherra, að um væri að
ræða afar sögulega samþykkt í ljósi
þess mikla ágreinings, sem verið
Hernámsstjórnin í Írak lætur völdin í hendur íröskum stjórnvöldum
Írak aftur
orðið full-
valda ríki
ÍRAK varð aftur formlega að fullvalda ríki í gær er hernámsyfirvöld í
landinu afhentu bráðabirgðastjórninni völdin í hendur. Fór valdaskipta-
athöfnin, sem efnt var til í skyndi, fyrr fram en til hafði staðið og var til-
gangurinn augljóslega sá að draga sem mest úr hættu á tilræðum.
Reuters
Paul Bremer, landstjóri Bandaríkjanna í Írak (t.h.), afhendir Midhat
Makmoud, æðsta dómara landsins, skjöl og yfirlýsingu um valdaskiptin
í landinu. Á milli þeirra er Iyad Allawi, forsætisráðherra Íraks.
AP
Til nokkurra mótmæla kom í Istanbúl í Tyrklandi er leiðtogar NATO-
ríkjanna komu þar saman til fundar. Var viðbúnaður lögreglu mikill
og beitti hún táragasi til að tvístra fólki sem safnast hafði saman.
Valdaskiptunum fagnað á leiðtoga-
fundi NATO-ríkjanna í Istanbúl

Aðstoð/4

Valdaframsal/20
Íþróttir í dag
Grindavík og FH unnu Baros
gagnrýnir Houllier Franska
landsliðið á tímamótum
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra segist í samtali við Morg-
unblaðið gera ráð fyrir að skýrsla starfshóps um þjóðarat-
kvæðagreiðslu verði rædd á ríkisstjórnarfundi næstkomandi
föstudag. Hann segir hins vegar enga ákvörðun hafa verið
tekna um hvernig staðið verði að þjóðaratkvæðagreiðslunni.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstri-grænna, segir það
lýsa vissu vantrausti á það hvernig þjóðin skynji sinn rétt þegar
verið sé að velta fyrir sér lágmarksþátttöku í kosningunum.
Hann vill haga málum á þann veg að einfaldur meirihluti ráði.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra telur skýrsluna afar
vel unna og rætt verði í framhaldi af henni hvernig hátta skuli
framkvæmd kosninganna. Hann segir flesta virðast sammála
um að eðlilegt sé að setja skilyrði í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Össur Skarphéðinsson, formaður Samfylkingar, segir athygl-
isvert að nefndin nefni sérstaklega að ekki komi til greina að
setja skilyrði um 75% lágmarksþátttöku. Hann telur einboðið að
stjórn og stjórnarandstaða taki höndum saman við lagasetningu
um atkvæðagreiðsluna.
Margrét Sverrisdóttir, framkvæmdastjóri Frjálslynda flokks-
ins, segir ekki framkvæmanlegt að setja hömlur á framkvæmd
kosninganna. Þar séu stjórnarflokkarnir að forðast það van-
traust sem yfirvofandi sé ef lögunum verði synjað.
Skýrslan líklega rædd í
ríkisstjórn á föstudag

Viðbrögð/20
KOSTNAÐURINN við að halda uppi bresku
konungsfjölskyldunni svarar til andvirðis
tveggja mjólkurglasa á dag fyrir hvern
Breta. Kemur það fram í yfirlýsingu frá
Buckinghamhöll.
Kostnaðurinn við konungsfjölskylduna var
rúmir 4,8 milljarðar íslenskra króna á síðasta
ári og þá er allt innifalið, framfærsla, ferðir,
starfsmannahald og viðhald og endurnýjun á
húsnæði. Konungsfjölskyldan hefur venju-
lega notast við verð á brauði til að gefa þegn-
um sínum einhverja hugmynd um byrðarnar
og það er enn óútskýrt hvers vegna mjólkin
er nú höfð til viðmiðunar.
Ekki er að sjá að fjölskyldan standi í neinu
bruðli og það vekur athygli, að vínreikning-
urinn hennar á síðasta ári var ekki nema
786.000 kr.
Tvö mjólkurglös
fyrir drottningu
London. AFP.
♦♦♦