Morgunblaðið - 29.06.2004, Page 12

ERLENT
12 ÞRIÐJUDAGUR 29. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SAMÞYKKT var á leiðtogafundi Atl-
antshafsbandalagsins, NATO, í Ist-
anbúl í Tyrklandi í gær að veita
bráðabirgðastjórn Íraks aðstoð við
að þjálfa nýjan herafla sinn. Yfirlýs-
ingin var birt nokkrum stundum eftir
að bráðabirgðastjórnin tók við völd-
um í Bagdad. „Við erum einhuga um
að styðja írösku þjóðina og bjóðum
nýrri, fullvalda bráðabirgðastjórn
fullt samstarf við að koma á innra ör-
yggi,“ segir í yfirlýsingunni.
Einnig fordæmdi bandalagið
hryðjuverk í Írak og hvatti til þess að
þegar yrði bundinn endi á þau.
Valdataka bráðabirgðastjórnarinnar
í Bagdad, sem kom á óvart þar sem
hún hafði verið fyrirhuguð á morgun,
miðvikudag, varð til þess að mjög
létti yfir mönnum en NATO hefur átt
við mikið sundurlyndi að stríða vegna
deilnanna um innrásina í Írak í fyrra.
Leiðtogarnir ákváðu að fjölga
verulega í friðargæsluliðinu í Afgan-
istan og samþykkt var að NATO,
sem hefur í níu ár stjórnað friðar-
gæslu í Bosníu-Herzegóvínu, muni
um næsta áramót láta það verkefni í
hendur Evrópusambandinu. En mál-
efni Íraks bar hæst í gær á fundinum
sem lýkur í dag.
Ráða sjálfir örlögum sínum
„Það sem skiptir öllu er að fram-
vegis munu Írakar sjálfir ráða örlög-
um sínum,“ sagði Tony Blair, for-
sætisráðherra Bretlands, og helsti
stuðningsmaður George W. Bush
Bandaríkjaforseta í Íraksdeilunum.
Frakkar voru hins vegar varkárir
og fögnuður þeirra takmarkaður
enda helstu forystumenn þeirra sem
voru á móti innrásinni. Frakkar vilja
ekki að fáni NATO blakti í Írak og
vilja, eins og Þjóðverjar, að þjálfunin
fari fram utan Íraks en óljóst er
hvernig fundin verður lausn á þeim
ágreiningi. „Við höfum tekið skýrt
fram að við viljum ekki að þýskir her-
menn fari til Íraks,“ sagði Gerhard
Schröder, kanslari Þýskalands. Rík-
in tvö og fleiri í bandalaginu eru and-
víg þeim hugmyndum Bandaríkja-
manna að NATO taki að sér mun
viðameira verkefni við öryggisgæslu
í Írak og setji upp aðgerðamiðstöð í
landinu sjálfu.
Þrátt fyrir þetta er talið hugsan-
legt að NATO muni verða með ein-
hvers konar formlegar stöðvar í land-
inu. Ekki er ljóst hve margir menn
verða sendir til að þjálfa íraska her-
inn og öryggissveitirnar. Var emb-
ættismönnum aðildarríkjanna falið
að taka ákvörðun um þau mál eins
fljótt og auðið er í samvinnu við full-
trúa Íraka. „Það er íraska stjórnin …
og eingöngu íraska stjórnin sem mun
ákveða tilhögunina [á þjálfuninni],“
sagði Jaap de Hoop Scheffer, fram-
kvæmdastjóri NATO.
Alls hafa 16 aðildarríki af 26 sent
hermenn til Íraks. Hoshyar Zebari,
utanríkisráðherra Íraks, sagðist hafa
beðið bandalagið um að útvega Írök-
um brynvarða liðsflutningavagna og
annan herbúnað. Einnig stakk hann
upp á því að það sendi hermenn til að
vernda þá sem annast verkefni fyrir
Sameinuðu þjóðirnar í landinu.
Talið er að í fyrstu verði Írökum
boðið að háttsettir liðsforingjar hljóti
þjálfun við herskóla í Róm og Obe-
rammergau í Þýskalandi en síðan
verði sendir sérfræðingar til að ann-
ast þjálfun í Írak.
Fjölgun liðsafla í Afganistan
Leiðtogar NATO samþykktu enn-
fremur að fjölgað yrði um 3.500
manns í friðargæsluliðinu í Afganist-
an, ISAF. Eiga þar að verða 10.000
hermenn í september en þá er ætl-
unin að Afganar kjósi sér lýðræðis-
legt þing. Erfiðlega hefur hins vegar
gengið að undirbúa kosningarnar og
koma á fót kjörskrá, einkum vegna
árása talibana. Fjölgunin í Afganist-
an er nokkru meiri en gert hafði verið
ráð fyrir en NATO tók við friðar-
gæslunni í ágúst í fyrra. Frakkar og
Þjóðverjar munu m.a. leggja til þús-
und manna lið úr sameiginlegum liðs-
afla sem þeir stofnuðu 1989 en í hon-
um eru alls um 5.000 hermenn. „Við
munum útvega þann búnað og menn
sem nauðsyn krefur til að tryggja að
verkefnið heppnist,“ sagði í yfirlýs-
ingu leiðtoganna í gær.
Gæslulið NATO hefur nær ein-
göngu haldið sig í höfuðborginni
Kabúl en stefnt er að því að það komi
sér upp stöðvum á nokkrum stöðum
norðarlega í landinu til að auðvelda
stjórn Hamids Karzais forseta að
byggja landið upp á ný og tryggja að
einhvers konar lýðræði komist á.
Embættismaður hjá NATO sagði í
gær að auk þess gæti farið svo að
framvarðastöð yrði stofnuð í borg-
inni Herat í vestri en þar fer einn af
mörgum stríðsherrum landsins í
reynd með völdin og stjórnvöld í
Kabúl hafa þar lítil áhrif. Mest hafa
átökin þó verið við vopnaða flokka
talibana á svæðum þjóðarbrots past-
úna í sunnan- og suðaustanverðu
landinu.
Afganskir leiðtogar fögnuðu í gær
niðurstöðunni á fundinum í Istanbúl
en þeir hafa lengi kvartað undan því
að vestræn ríki hafi ekki staðið við
loforð um aðstoð eftir að stjórn talib-
ana var steypt í árslok 2001.
Leiðtogar NATO sam-
þykkja aðstoð við Íraka
Frakkar og Þjóðverjar vilja þjálfa hermenn bráðabirgðastjórnarinnar utan Íraks
Istanbúl, Müllheim. AP, AFP.
Reuters
Nokkrir af leiðtogum NATO á fundinum í Istanbúl í gær. Í efri röð eru frá vinstri Davíð Oddsson forsætisráð-
herra, þá Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, og loks Guy Verhofstadt, forsætisráðherra Belgíu. Í neðri röð
f.v. Jaap de Hoop Scheffer, framkvæmdastjóri bandalagsins, og Jacques Chirac, forseti Frakklands.
HUNDALEIGUR, þar sem fólk getur leigt
sér hund í klukkutíma í senn, eru nýjasta æðið í
Tókýó. Japanir sem geta ekki átt hund vegna
þess hversu íbúðir þeirra eru litlar eða þá að
hundahald er bannað í blokkinni þeirra flykkj-
ast nú á hundaleigur þar sem þeir reiða fram
þúsund krónur og fá í staðinn hund til að fara
með í gönguferð.
„Við erum þrjú í fjölskyldunni sem elskum
hunda en afi hatar þá,“ segir 12 ára stúlka sem
býr með foreldrum sínum og ömmu sinni og afa
í blokk í Tókýó. Hún fer á hundaleiguna Heim
hundanna í hverri viku og leigir sér hund.
Hjá Heimi hundanna eru 35 hundar til leigu
og allir eru þeir meira en ársgamlir. Sá sem
leigir hund fær ól, þurrkur og plastpoka til að
þrífa upp eftir hundinn. Strangar reglur gilda
um meðferð hundanna, þeim má ekki sleppa
lausum, þeir verða að fá að vera í skugga ef
heitt er í veðri og bannað er að gefa þeim að
borða. Einnig er hægt að leigja þá yfir nótt fyr-
ir rúmar 7.000 krónur og fylgja þá með matur,
vatnsskál og búr sem hundurinn á að sofa í.
Í Tókýó einni eru leigur sem þessar orðnar
115 talsins en fyrir þremur árum voru þær ein-
ungis sautján. Japanir eru sagðir óðir í hunda,
þeir eiga yfir 11,1 milljón þeirra auk þess sem
hlutir eins og hundailmvötn, hundasófasett og
ilmkjarnaolíumeðferð fyrir þessa ferfættu vini
þykja sjálfsagðir.
Ekki eru þó allir jafn hrifnir af þessu nýjasta
æði. Dýralæknar telja að dýrin sem eru til leigu
lifi erfiðu lífi. „Að vera send í gönguferð með
fólki sem þau þekkja ekki getur valdið miklum
kvíða hjá feimnum dýrum,“ segir Chizuko
Yamaguchi, dýralæknir hjá japanska dýraeft-
irlitinu. Bendir hún á að hvolpar og kettlingar
geti átt á hættu að fá niðurgang vegna streitu
þegar ókunnugir kjassa þá. „Streitan verður
skelfileg ef þeim er klappað mikið. Ég held
jafnvel að sum dýr geti dáið vegna þessa,“ seg-
ir Yamaguchi. Toshi Motegi, dýralæknir í Tók-
ýó, kveðst telja varasamt að fara með dýr eins
og hluti og að þau séu notuð sem stund-
argaman. Hann bendir á að hundar eigi sjálfir
að fá að velja hverjir fari með þá í gönguferðir.
Hiromi Maeda, forstöðumaður Heims
hundanna, segir að starfsfólk skoði vandlega
hvern hund fyrir sig til að fullvissa sig um að
þeir séu upplagðir til að fara út í göngu þann
daginn. Þá sé jafnvel reynt að velja hunda með
persónuleika sem passar við viðskiptavininn.
„Ef hingað kemur barn sem grætur mikið þá
látum við það fá hund með stórt hjarta,“ segir
Maeda. „Við spyrjum viðskiptavini hvort þeir
vilja hund sem hægt er að knúsa og kjassa eða
hund til að fara með í langa göngu.“ Hún segir
að markmiðið með leigunni sé ekki að græða
peninga heldur að leyfa nýgræðingum að öðlast
reynslu í því hvernig á að umgangast gæludýr.
Með hund í klukkustund
Tókýó. AFP.
Reuters
Japanar eru sagðir mikið hundafólk og eru hinir
undarlegustu hlutir á borð við hundailmvötn og
hundasófasett vinsælir í Japan.
VALDAS Adamkus sigraði naum-
lega í síðari umferð forsetakosninga
sem fram fór í Litháen á sunnudag,
en lokaúrslit voru tilkynnt í gær.
Fyrrverandi forsætisráðherra
landsins, Kazimiera Prunskiene,
kom fast á hæla Adamkus, með tæp
48% greiddra atkvæða. Adamkus
hlaut 52%.
Adamkus sagðist mundu vinna að
því að endurvekja heiðarlega ímynd
landsins í kjölfar sigursins, en ein-
ungis tveir mánuðir eru liðnir frá því
að þáverandi forseti, Rolandas Paks-
as, var sviptur embætti af þjóð-
þinginu eftir 15 mánaða setu sem
forseti. Paksas studdi framboð
Punskiene til forseta.
Adamkus sneri aftur til Litháens
árið 1997, eftir fimm áratuga búsetu
í Bandaríkjunum og útlegð frá Sov-
étríkjunum. Hann var forseti Lithá-
ens 1998 til 2003 og lagði grunninn
að inngöngu landsins í Atlantshafs-
bandalagið (NATO) og Evrópusam-
bandið í forsetatíð sinni.
Forseti Litháens tekur ekki þátt í
almennum stjórnmálum en skipar
mikilvægt hlutverk við myndun rík-
isstjórna og við að tala fyrir utanrík-
isstefnu landsins
AP
Adamkus eftir sigurinn.
Adamkus sigr-
aði í Litháen
Vilnius. AP.
Á FYRSTU tveimur árunum
eftir að miðju-hægristjórn And-
ers Fogh Rasmussens, leiðtoga
Venstre, tók við völdum í Dan-
mörku var ekkert danskt ríkis-
fyrirtæki selt. Þetta kemur fram
í nýju yfirliti danska fjármála-
ráðuneytisins, sem Berlingske
Tidende vitnar til í frétt í gær.
„Þetta er ekki fullnægjandi,“
hefur blaðið eftir Kristian Jen-
sen, talsmanni Venstre í ríkis-
fjármálum. Þvert á það sem
flestir hefðu búizt við hefur
mjög hægt á einkavæðingu í
Danmörku í stjórnartíð Ven-
stre, sem þykir skjóta nokkuð
skökku við, ekki sízt með tilliti
til þess hve iðin ríkisstjórn jafn-
aðarmannsins Poul Nyrups
Rasmussens, sem hélt um
stjórnartaumana á árunum
1993–2001, var við að draga úr
ríkisrekstri. Á þessu tímabili
voru dönsk ríkisfyrirtæki seld
fyrir sem nemur um 400 millj-
örðum íslenzkra króna. Á fyrstu
tveimur stjórnarárum Foghs fór
engin slík sala fram. Sala á hlut
ríkisins í Orange-fjarskiptafyr-
irtækinu, sem gekk í gegn fyrr á
þessu ári, bættu sem nemur
1.300 milljónum ísl. kr. í ríkis-
kassann.
Þá hefur, samkvæmt skýrslu
fjármálaráðuneytisins, heldur
ekkert frekar gerzt í að færa op-
inbera þjónustu í hendur einka-
rekstrar. Talsmenn dönsku
vinnuveitendasamtakanna HTS
segja þetta mjög gagnrýnivert.
Að mati samtakanna væri hægt
að spara sem nemur um 150
milljörðum ísl. kr. á ári í ríkisút-
gjöldum ef einkaaðilar yrðu
fengnir í ríkari mæli til að ann-
ast opinber verkefni.
Lítið einka-
vætt í
tíð Foghs