Morgunblaðið - 05.10.2004, Blaðsíða 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 5. OKTÓBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ÁRBÓK Þingeyinga hefur flutt
geysimikinn fróðleik frá því að hún
fyrst kom út árið 1958. Að þessu
sinni er hér að finna athyglisverðar
ritgerðir. Bjarni E. Guðleifsson ritar
um Landnám Íslendinga í Brasilíu
og birtir tvö löng bréf. En til Bras-
ilíu fóru tveir hópar Þingeyinga árin
1863 og 1873. Böðvar Jónsson minn-
ist rithöfundarins Jakobínu Sigurð-
ardóttur, Vestfirðingsins, sem gerð-
ist húsfreyja í Mývatnsveit. Aðalgeir
Kristjánsson ritar um aftöku bónd-
ans á Grásíðu og mágkonu hans, en
þeim varð það á að eiga barn saman.
Þetta gerðist í upphafi átjándu aldar
og var soralegt dómsmál. Birtar eru
minningar Einars Sörenssonar –
eða hluti þeirra. Þar segir aðallega
frá Laxamýrarfólki á hinum miklu
uppgangstímum þess. Hreiðar
Karlsson greinir frá byggð í Narfa-
staðaseli og Þórarinn Stefánsson
fyrrum bóksali á Húsavík rekur
skemmtilega berrnskuminningar
sínar í Kelduhverfi. Byggingarsaga
Sjóminjasafns í Byggðasafni Suður-
Þingeyinga er hér sögð af Guðna
Halldórssyni. Þá er hér mikil skrá
um leiðréttingar á efni Árbókar fyr-
ir árin 1969–1980 (misritun 1970),
samantekin af Sigurði Kristjáns-
syni, en í síðustu Árbók komu leið-
réttingar fyrri árganga. Þessar
skrár skyldu þeir skoða, sem Ár-
bækurnar nota. Að vanda endar Ár-
bók á miklum fréttapistlum úr hér-
aði. Sitthvað fleira en hér er nefnt er
að finna í þessu ágæta riti.
Árbók Barðastrandarsýslu
Árbók Barðastrandarsýslu birtist
nú í fjórtánda sinn og er nú – eins og
síðast – verulega áhugaverð og efn-
ismikil. Lýður Björnsson ríður þar á
vað með ritgerð, sem hann nefnir
Brot úr byggðasögu. Hann fjallar
þar um Gufudalssveit (-hrepp) og
má skilja að hann ætli í framhalds-
greinum að fjalla á svipaðan hátt um
aðra hreppa þar vestra. Honum
telst svo til að búið hafi verið ,,á 33–
35 stöðum í Gufudalshreppi um
lengri eða skemmri tíma“. Ólafur
Ólafsson, síðasti bóndinn á land-
námsjörðinni Hallsteinsnesi, á hér
stórmerka ritgerð um örnefni í landi
jarðarinnar. Þau eru um 300 talsins.
Þá samantekt kalla ég glæsilegan
viðskilnað. Steinunn Eyjólfsdóttir á
hér skemmtilega stutta ritsmíð um
heyskap á fjalli og einnig frásagn-
arþátt aftarlega í heftinu. Trausti
Ólafsson, prófessor frá Breiðuvík,
skráði á sínum tíma yfirlit yfir sjó-
slys í Rauðasandshreppi eftir 1750.
Það er mikill og langur sjóslysabálk-
ur. Ari Ívarsson segir hér í löngu
máli sögu bókasafna á Patreksfirði.
Sitthvað fleira hefur Árbókin að
geyma, sem ég las af áhuga. Hún er
svo sannarlega réttnefnt sögu-
félagsrit.
Múlaþing
Þá kemur að Múlaþingi, sem nú
er rit Héraðsnefndar Múlasýslna.
Það flytur að vanda margar ágætar
ritgerðir. Í síðustu Árbók ritaði
Arndís Þorvaldsdóttir greinina Í
landnámi Freysteins fagra og
fjallaði þar um eyðibyggð í Hellis-
firði og Viðfirði og síðustu búendur
þar. Nú heldur hún áfram og tekur
fyrir eyðibyggð og síðustu ábúendur
á Barðsnesi og í Sandvík. Er þetta
hinn merkasti greinaflokkur.
Sigurður Ó. Pálsson birtir hér
Umkvörtunarbréf séra Finns [Jóns-
sonar] á Klyppstað frá 1884 og skýr-
ir það, sem óljóst þykir. Helgi Hall-
grímsson, sem margt gott hefur
skrifað í þetta rit, fjallar hér um
náttúrufyrirbærin og örnefnin Tröll-
konustíg og Skessugarð. Fylgja
grein hans góðar myndir. Steinunn
Kristjánsdóttir skýrir frá fornleifa-
rannsóknum, sem nú standa yfir á
Skriðuklaustri og líta út fyrir að
muni veita merkar upplýsingar um
klaustur, kapellu, kirkjugarð og
kirkju á staðnum. Hjörleifur Gutt-
ormsson á hér langa, vandaða og
myndum prýdda ritgerð Um örnefni
og þjóðminjar í Álftafirði.
Athygli vakti síðastliðið haust
þegar menn töldu að Reykjasel, sem
um getur í Hrafnkels sögu Freys-
goða, væri fundið í Brúardölum.
Rústir þessar munu fara á bólakaf í
,,fyrirhugað Hálslón landdrekkj-
enda“, eins og þar segir. Er því ár-
íðandi að kanna rústir þessar áður
en að því kemur. Stutt frásögn með
myndum er af þessum fundi. Á eftir
fer ritgerð Hermanns Pálssonar um
Hrafnkel Freysgoða.
Baldur Þór Þorvaldsson á hér frá-
sögn um Brú á Jökulsá hjá Há-
konarstöðum ásamt yfirliti yfir
fyrstu brýr á ánni. Þetta er löng og
ítarleg ritgerð með yfirlitskorti og
mörgum myndum. Ritstjórinn Finn-
ur N. Karlsson ritar hér langt mál
um ljóðagerð þar eystra á 19. og 20.
öld. Silfurrósir á svöru flaueli nefn-
ist hún. Lokaritgerðin er eftir
Hrafnkel A. Jónsson og nefnist
Gunnlaugur og Ingibjörg. Þar er
rakinn ferill Gunnlaugs nokkurs
Jónssonar og barneignir hans með
Ingibjörgu Björnsdóttur. Gunn-
laugur þessi var með köflum geð-
veikur og varð dómsmál vegna illrar
meðferðar á honum. Höfundur leiðir
í ljós að við fjórða hórdómsbrot
Gunnlaugs var sonur hans eignaður
öðrum manni. Þessi grein lýsir á
greinargóðan hátt hefðbundinni
sögulegri rannsókn.
Múlaþing er glæsilegt héraðsrit
og ber vott um mikinn fræðilegan
metnað aðstandenda.
Sigurjón Björnsson
Héraðsrit
ÁRBÓK ÞINGEYINGA 2002, XLV
árg. Ritstj.: Guðni Halldórsson, Sigurjón
Jóhannesson. Útg.: Suður-Þingeyj-
arsýsla, Norður-Þingeyjarsýsla, Húsavík-
urbær. Akureyri, MMIII., 279 bls.
ÁRBÓK BARÐASTRANDARSÝSLU 2003,
XIV.árg
Ritn.: Jóhann Ásmundsson, Ari Ívarsson,
Ragna Steinunn Eyjólfsdóttir. Útg.: Sögu-
félag Barðastrandarsýslu-Vestfirska for-
lagið, 2003, 144 bls.
MÚLAÞING 2003, 30.árg.
Ritstj.: Finnur N. Karlsson, Skarphéðinn
G. Þórisson. Útg.: Héraðsnefnd Múla-
sýslna, Egilsstöðum 2003, 160 bls.
HÉRI HÉRASON
FRUMSÝNING FÖSTUDAGSKVÖLD
Stóra svið
Nýja svið og Litla svið
Miðasalan er opin: Mánud. og þriðjud.:10:00-18:00, mið-, fim- og föstudaga: 10:00-20:00, laugar- og sunnudaga: 12:00-20:00
Miðasölusími 568 8000 - miðasala á netinu: www.borgarleikhus.is
GEITIN - EÐA HVER ER SYLVÍA?
e. Edward. Albee
Fö 8/10 kl 20, Su 10/10 kl 20,
Fi 14/10 kl 20, Fö 15/10 kl 20
HÉRI HÉRASON e. Coline Serreau
Aðalæfing mi 6/10 kl 20 - kr. 1.000
Frumsýning fö 8/10 kl 20 - UPPSELT
2. sýn su 10/10 kl 20 - Gul kort
3. sýn fi 14/10 kl 20 - Rauð kort
4. sýn fö 15/10 kl 20 - Græn kort
5. sýn su 24/10 kl 20 - Blá kort
CHICAGO e. Kender, Ebb og Fosse
Tvenn Grímuverðlaun: Vinsælasta sýningin
og bestu búningarnir.
Lau 9/10 kl 20,
Lau 16/10 kl 20,
Lau 23/10 kl 20
Fö 29/10 kl 20,
Lau 6/11 kl 20,
Lau 13/11 kl 20,
Lau 20/11 kl 20
Síðustu sýningar
SÍÐASTA SÖLUVIKA - ÁSKRIFTARKORTIN GILDA Á SEX SÝNINGAR:
ÞRJÁR Á STÓRA SVIÐI OG ÞRJÁR AÐ EIGIN VALI - AÐEINS KR. 10.700 (Þú sparar 5.500)
MJÖG GOTT FYRIR LEIKHÚSROTTUR - VERTU MEÐ Í VETUR
LÍNA LANGSOKKUR e. Astrid Lindgren
Su 10/10 kl 14, Su 17/10 kl 14
Su 24/10 kl 14, Su 31/10 kl 14
MENNINGARHÁTÍÐ FÉLAGS ELDRI BORGARA
Lau 9/10 kl 14:30 - kr. 1.500
BELGÍSKA KONGÓ e. Braga Ólafsson
Gríman fyrir besta leik í aðalhlutverki
Fi 7/10 kl 20, Su 17/10 kl 20Fi 21/10 kl 20,
Su 31/10 kl 20
Aðeins þessar sýningar
RÓMEÓ OG JÚLÍA e. Shakespeare
í samstarfi við VESTURPORT
Fi 7/10 kl 20, Fö 8/10 kl 20,
Lau 9/10 kl 20Su 10/10 kl 20
Örfáar aukasýningar í október
4 600 200
leikfelag.is
Miðasölusími
SVIK e. Harold Pinter
3. sýn. fim. 7/10 kl. 20 örfá sæti laus
4. sýn. fös. 8/10 kl. 20 UPPSELT
5. sýn. sun. 10/10 kl. 20 UPPSELT
6. sýn. sun. 24/10 kl. 20 nokkur sæti laus
„ósvikin listræn
upplifun“
SAB, Mbl
SVIK
Frumsýning fös. 8. okt. kl. 20
Sun. 10. okt. kl. 20 • fös. 15. okt. kl. 20 • sun. 17. okt. kl. 20
ATH. Allar sýningar hefjast kl. 20
Miðasala á Netinu: www.opera.is
Rakarinn morðóði
Óperutryllir eftir Stephen Sondheim
Miðasalan er opin kl. 14-18 virka daga, kl. 13-18 lau. og sun. og fram að sýningu sýningardaga. Símasala kl. 10-18 virka daga.
Vakin er athygli á því að atriði í sýningunni eru alls ekki við hæfi barna.
☎ 552 3000Seljavegur 2 ✦ 101 Reykjavík ✦ Miðasalan er opin frá 11-18 ✦ midasala@loftkastalinn.is
MIÐNÆTURSÝNINGAR
• Laugard 23/10 kl. 23
• Laugard 30/10 kl. 23
eftir LEE HALL
Benjamin Britten ::: Russian Funeral
Gustav Mahler ::: Kindertotenlieder
Dímitríj Sjostakovítsj ::: Sinfónía nr. 5 í d-moll, op. 47
Hljómsveitarstjóri ::: Rumon Gamba
Einsöngvari ::: Ólafur Kjartan Sigurðarson
Malcolm Arnold ::: Tam O’Shanter, op. 51
Johannes Brahms ::: Ungverskur dans nr. 5
Manuel de Falla ::: Elddansinn úr El amor brujo
Sergej Prokofiev ::: Troika úr Kitsje lautinanti
Pjotr Tsjajkovskíj ::: Kínverskur dans úr Hnotubrjótnum
Aaron Copland ::: Hoe-Down úr Rodeo
Hljómsveitarstjóri ::: Rumon Gamba
Háskólabíó vi› Hagatorg I Sími 545 2500 I sinfonia@sinfonia.is I www.sinfonia.is
Tónsprotinn
og rauða röðin
byrja með látum!
Sagt er að fagnaðarlæti eftir frumflutning á 5. sinfóníu Sjostakovítsj
hafi staðið yfir lengur en flutningur verksins. Hvað gerist í Háskólabíói
á fimmtudaginn þegar þetta magnaða verk verður flutt?
HÁSKÓLABÍÓI, FIMMTUDAGINN 7. OKTÓBER KL. 19.30Rauð áskriftarröð #1
HÁSKÓLABÍÓI, LAUGARDAGINN 9. OKTÓBER KL. 15.00Tónsprotinn #1
Aðrir tónleikar Tónsprotans:
VERÐ FYRIR 16 ÁRA OG YNGRI: 3.400 KR.
VERÐ FYRIR FULLORÐNA: 5.100 KR.
Verð aðeins 14.450 kr. fyrir mömmu, pabba
og tvö börn ef greitt er með Visa kreditkorti.
ER BAKHJARL TÓNSPROTANS
16 ÁRA OG YNGRI
aðeins850 kr.pr. tónleika
FULLO
RÐNIR
aðeins
1.275 kr.
pr. tónleik
a
13. NÓVEMBER Charlie Chaplin og Harold Lloyd
18. DESEMBER Jólatónleikar
2. APRÍL Ævintýri H. C. Andersen
er ævintýraleg ný röð hjá Sinfóníuhljómsveitinni sem mun
örugglega slá í gegn hjá fjölskyldum enda eru verð
og gæði Tónsprotans með ólíkindum góð.
M
Á
T
T
U
R
IN
N
&
D
Ý
R
Ð
IN
Fös . 8 .10 20 .00 UPPSELT
Fös . 15 .10 20 .00 ÖRFÁ SÆTI
Lau . 16 .10 20 .00 ÖRFÁ SÆTI
F im. 21 .10 20 .00 NOKKUR SÆTI
Fös . 22 .10 20 .00 NOKKUR SÆTI
Fös . 29 .10 20 .00 LAUS SÆTI
„Se iðand i og sexý sýn ing sem dregur
f ram hinar undar legus tu kennd i r . “
- Va ld í s Gunnarsdót t i r , ú tvarpskona -
BÆKUR